Akut Nefes Darlığı Sendromu (sars )
Tanımı :
SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) ya da ahali aralarında aşina adıyla esrarengiz zatürre; 2003 yılı başlarında Asya ’da, Kuzey Amerika ’da ve Avrupa ’da görüldüğü bildirilen, ani başlayıp ağır seyreden, virüslerle oluşan bir solunum yolları hastalığıdır
En sık görülen belirtileri :
38 dereceyi geçen ateş
Kuru, balgamsız öksürük
Solunum güçlüğü
Bu belirtilerin salgın olan bölgelerde yaşayan ya da oraya yakın zamanda yolculuk etmiş olan kişilerde görülmesi daha da anlamlıdır
Etyoloji :
Yapılan son çalışmalara göre hastalığa yol açan mikrobun ‘Coronavirüs ’ (nezle ve soğuk algınlığına da yol açan taç şeklindeki virüs grubu) ailesine ait bir virüs olduğu anlaşılmıştır
Epidemiyoloji :
Dünya'da (yaygın olarak) başta güney Çin'deki Guangdong eyaletinde ortaya çıktı
WHO (Dünya Sıhhat Örgütü) göre şubat 2003 ’ten itibaren toplanan bilgilerle tanımlandı 9 ülkede 11 labaratuvarda tanı amaçlı egzersiz yapılıyor
Hastaların yaşları 2570 arasında değişiyor
15 yaş altı çocuklarda da görülmüş
29 mart 2003 ’de Dr Carlo Urban Hanaoi'de (Vietnam) SARS ’tan öldü
Hastalığın sıklığı ve vefat oranı :
Temmuz 2003 itibarıyla bütün dünyada (29 ülkede) 8435 kişide görüldüğü ve 812 kişinin de ölümüne neden olduğu bildirildi
Sıradan % 510 olguda ölüm görüldü Ölüm oranı yaş arttıkça artmaktadır Bu oran 24 yaş altındakilerde %1, 2444 arası yaşlarda % 6, 4564 arası yaşlarda % 15, 65 yaş üzerindeki hastalarda % 50'dir Solunumkalp rahatsızlıklarının bulunması durumunda vefat oranının daha çok artmasına yol açan bir etmendir
Bildirilen SARS olguları için tıklayınız
Temmuz 2003 itibarıyla yöresel salgın olan bölgeler : Çin Tayvan eyaleti
SARS olgularını gösteren dünya haritasını görmek için tıklayınız
Klinik :
Kuluçka süresi 27 gündür 10 güne uzayabilir Yani virüs alındıktan takriben 2 ila 7 gün daha sonra rahatsızlık belirtileri ortaya çıkmaya başlar
Bu virüs oda sıcaklığında 24 saatten fazla canlı kalabilmektedir
Hastalık ateşle başlar Titreşim, baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun akıntısı, halsizlik, adale ağrısı açılış bulguları olabilir
Ateşle beraber ishal de görülebilir
3 ila 7 gün sonra daha aşağı solunum yolu bulguları ortaya çıkar
Kuru öksürük, solunum yetmezliği, hipoksemi (kandaki oksijen oranının düşmesi) görülür
Olguların % 1020'sinde yapay solunuma ihtiyaç olmaktadır
Akciğer filmi ateşli dönemde normaldir Solunumsal fazda baştan savma interstisyel gölge ve konsolidasyon görülür
Bir Takım laboratuar bulgularında değişiklikler olur: Lenfosit azalır Lökopeni, trombositopeni, kreatinin fosfokinaz (CPK) yüksekliği, karaciğer transaminazları (SGOT, SGPT) değerlerinde artışı görülür
Hastalığın şiddeti hafiften ağıra kadar değişir
%8090 vaka 67 günde düzelir
Olguların %1020 ’sinde entübasyon ve mekanik ventilasyon gerekebilir
Eşlik eden hastalığı olup 40 yaşın üzerinde olanlarda hastalık ağırlaşır
Tanı :
Tanıda şu testler kullanılmaktadır :
Moleküler testler : PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) ile gövde sıvılarındaki SARSCoV kalıtımsal materyali (SARS coronavirus RNA) tesbit edilir
Antikor testleri : ELISA ve IFAT yöntemleri ile hastalığa özgü IgM ve IgG seviyeleri ölçülür
Hücreli kültürü : SARS hastalarından alınan cisim sıvısı örneklerinde virüs saptanır
Kan, dışkı, idrar, solunum sistemi ifrazatları ve diğer bazı beden sıvıları tanıda kullanılır
Bulaşma :
Hasta kişiden (öksürük, hapşırık vs aracılığıyla) yayılan tükürük damlacıklarının başka bir birey göre solunması ile ya da üstünde hastalık mikrobu bulunan eşyalara dokunan ellerin ağız, burun ve gözlere götürülmesiyle rahatsızlık bulaşır
SARS'ın dünyaya yayılmasında, en manâlı etken uluslararası seyahatlerdir
Temaslıların çoğunda hastalık gelişmez Çok azında benzer rahatsızlık gelişir
Hastalara bakan sıhhat çalışanlarında da hastalık görülmüştür
Hastalığın bulaşması nasıl azaltılır
Güvenilmez yada hasta olanlar maske takmalıdır Öksürürken ağzını örtmelidir
Hasta eşyalarına ve kullanılan tıbbi aletlere dezenfeksiyon uygulanmalıdır
Hasta ile temas edenler iyi bir el hijyeni uygulamalıdır
Elen kullanılsa bile eller sabunlu su ile yıkanmalıdır
El temiz olsa bile alkolle ovulmalıdır
Hasta ile ilgilenen personel göz koruması, önlük, maske ugulamalı
Hasta izole edilmelidir Hastalık düzeldikten daha sonra 10 güne dek
Hasta naklinde hasta ve personel maske kullanmalıdır
Hasta odalarının havası esas sisteme verilmemelidir Kapalı kapılı ve negatif basınçlı odalar olmalıdır
Özel bir sistem yoksa havalandırma cam açılarak yapılamalı
Hastaların bakıldığı yer ve personel ayrılmalıdır
Tek kullanımlık ekipman kullanılmalıdır
10 gün için hastayla teması olup yukardaki şikayetleri başlayanlar(Hasta yakınları ve bakan sağlıkçılar) on gün işten ayrılıp toplu temastan uzaktan tutulmalıdır
Hasta uçakla nakledildiyse uçuş sonrası dezenfeksiyon uygulanmalıdır Personel el hijyenine uyarı etmeli
Hasta materyallerini inceleyen laboratuvar personelinede bütün koruma uygulamalıdır
Hastalıklı bölgelerden uçakla gelen yolcular taranmalıdır
Yolcular bu rahatsızlık konusunda bilgilendirilmelidir
Korunma :
Hastalığın bulaşmasını azaltıcı tedbirlere uyulmalıdır Özellikle eller iyi yıkanmalıdır
Bağışıklık sistemini güçlendirecek yiyecekler yenmelidir; özellikle C vitamininden varlıklı (narenciye vs) yiyecekler yenmelidir
Rahatsızlık olduğu tanıdık bölgelere seyahat edilmemelidir
Bağışıklık sistemini yükseltmek için yeterince dinlenilmelidir
Güvenilmez olgular :
Sebebi meçhul alev, öksürük, solunum yetmezliği, solunum zorluğu, hipoksi, radyolojik pnomoni bulguları, akut solunum sıkıntısı sendromu varlığı olanlarda on gün içinde değişken bölgeye gezi öyküsü bulunması veya salgın olan bölgede yaşıyor olması
Kimler yakın temaslıdır:
Hastayla birlikte yaşayanlar
Hastanın solunum ve beden sıvılarıyla teması olanlar (örneğin hastayla birlikte gezi edenler)
Hastanın bakımını üstlenen sıhhat görevlileri
Çare :
Şimdilik belirlenmiş tedavisi yoktur
Çare muhakkak hastanede (yataklı kurumda) ve öteki hastalardan öbür bir bölümde yapılmalıdır
Genel destekleyici çare uygulanır Atipik pnomoni antibiotikleri, antiviral ajanlar (oseltamivir, ribavirin) steroid uygulanmıştır
Aşağıdaki bulgular varsa hastalar hastaneden taburcu edilebilir
Ateşsiz 48 saat
Öksürük düzeldiyse
Beyaz küre, trombosit, CPK, KCFT, Sodyum, CRP normale döndüyse
Akciğer filmi düzeldiyse
Taburcu olan hastaların takibi
Günde 2 defa ateş ölçülmeli
Hasta 7 gün evde kalmalıdır Fazla temastan kaçınmalı
Bir hafta sonra labaratuvar tetkikleri tekrarlanmalı
İmmünsüpresse ya da akciğer filmi sonuçları fena olan hastalar daha pozitif izlenmelidir *
Tanımı :
SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) ya da ahali aralarında aşina adıyla esrarengiz zatürre; 2003 yılı başlarında Asya ’da, Kuzey Amerika ’da ve Avrupa ’da görüldüğü bildirilen, ani başlayıp ağır seyreden, virüslerle oluşan bir solunum yolları hastalığıdır
En sık görülen belirtileri :
38 dereceyi geçen ateş
Kuru, balgamsız öksürük
Solunum güçlüğü
Bu belirtilerin salgın olan bölgelerde yaşayan ya da oraya yakın zamanda yolculuk etmiş olan kişilerde görülmesi daha da anlamlıdır
Etyoloji :
Yapılan son çalışmalara göre hastalığa yol açan mikrobun ‘Coronavirüs ’ (nezle ve soğuk algınlığına da yol açan taç şeklindeki virüs grubu) ailesine ait bir virüs olduğu anlaşılmıştır
Epidemiyoloji :
Dünya'da (yaygın olarak) başta güney Çin'deki Guangdong eyaletinde ortaya çıktı
WHO (Dünya Sıhhat Örgütü) göre şubat 2003 ’ten itibaren toplanan bilgilerle tanımlandı 9 ülkede 11 labaratuvarda tanı amaçlı egzersiz yapılıyor
Hastaların yaşları 2570 arasında değişiyor
15 yaş altı çocuklarda da görülmüş
29 mart 2003 ’de Dr Carlo Urban Hanaoi'de (Vietnam) SARS ’tan öldü
Hastalığın sıklığı ve vefat oranı :
Temmuz 2003 itibarıyla bütün dünyada (29 ülkede) 8435 kişide görüldüğü ve 812 kişinin de ölümüne neden olduğu bildirildi
Sıradan % 510 olguda ölüm görüldü Ölüm oranı yaş arttıkça artmaktadır Bu oran 24 yaş altındakilerde %1, 2444 arası yaşlarda % 6, 4564 arası yaşlarda % 15, 65 yaş üzerindeki hastalarda % 50'dir Solunumkalp rahatsızlıklarının bulunması durumunda vefat oranının daha çok artmasına yol açan bir etmendir
Bildirilen SARS olguları için tıklayınız
Temmuz 2003 itibarıyla yöresel salgın olan bölgeler : Çin Tayvan eyaleti
SARS olgularını gösteren dünya haritasını görmek için tıklayınız
Klinik :
Kuluçka süresi 27 gündür 10 güne uzayabilir Yani virüs alındıktan takriben 2 ila 7 gün daha sonra rahatsızlık belirtileri ortaya çıkmaya başlar
Bu virüs oda sıcaklığında 24 saatten fazla canlı kalabilmektedir
Hastalık ateşle başlar Titreşim, baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun akıntısı, halsizlik, adale ağrısı açılış bulguları olabilir
Ateşle beraber ishal de görülebilir
3 ila 7 gün sonra daha aşağı solunum yolu bulguları ortaya çıkar
Kuru öksürük, solunum yetmezliği, hipoksemi (kandaki oksijen oranının düşmesi) görülür
Olguların % 1020'sinde yapay solunuma ihtiyaç olmaktadır
Akciğer filmi ateşli dönemde normaldir Solunumsal fazda baştan savma interstisyel gölge ve konsolidasyon görülür
Bir Takım laboratuar bulgularında değişiklikler olur: Lenfosit azalır Lökopeni, trombositopeni, kreatinin fosfokinaz (CPK) yüksekliği, karaciğer transaminazları (SGOT, SGPT) değerlerinde artışı görülür
Hastalığın şiddeti hafiften ağıra kadar değişir
%8090 vaka 67 günde düzelir
Olguların %1020 ’sinde entübasyon ve mekanik ventilasyon gerekebilir
Eşlik eden hastalığı olup 40 yaşın üzerinde olanlarda hastalık ağırlaşır
Tanı :
Tanıda şu testler kullanılmaktadır :
Moleküler testler : PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) ile gövde sıvılarındaki SARSCoV kalıtımsal materyali (SARS coronavirus RNA) tesbit edilir
Antikor testleri : ELISA ve IFAT yöntemleri ile hastalığa özgü IgM ve IgG seviyeleri ölçülür
Hücreli kültürü : SARS hastalarından alınan cisim sıvısı örneklerinde virüs saptanır
Kan, dışkı, idrar, solunum sistemi ifrazatları ve diğer bazı beden sıvıları tanıda kullanılır
Bulaşma :
Hasta kişiden (öksürük, hapşırık vs aracılığıyla) yayılan tükürük damlacıklarının başka bir birey göre solunması ile ya da üstünde hastalık mikrobu bulunan eşyalara dokunan ellerin ağız, burun ve gözlere götürülmesiyle rahatsızlık bulaşır
SARS'ın dünyaya yayılmasında, en manâlı etken uluslararası seyahatlerdir
Temaslıların çoğunda hastalık gelişmez Çok azında benzer rahatsızlık gelişir
Hastalara bakan sıhhat çalışanlarında da hastalık görülmüştür
Hastalığın bulaşması nasıl azaltılır
Güvenilmez yada hasta olanlar maske takmalıdır Öksürürken ağzını örtmelidir
Hasta eşyalarına ve kullanılan tıbbi aletlere dezenfeksiyon uygulanmalıdır
Hasta ile temas edenler iyi bir el hijyeni uygulamalıdır
Elen kullanılsa bile eller sabunlu su ile yıkanmalıdır
El temiz olsa bile alkolle ovulmalıdır
Hasta ile ilgilenen personel göz koruması, önlük, maske ugulamalı
Hasta izole edilmelidir Hastalık düzeldikten daha sonra 10 güne dek
Hasta naklinde hasta ve personel maske kullanmalıdır
Hasta odalarının havası esas sisteme verilmemelidir Kapalı kapılı ve negatif basınçlı odalar olmalıdır
Özel bir sistem yoksa havalandırma cam açılarak yapılamalı
Hastaların bakıldığı yer ve personel ayrılmalıdır
Tek kullanımlık ekipman kullanılmalıdır
10 gün için hastayla teması olup yukardaki şikayetleri başlayanlar(Hasta yakınları ve bakan sağlıkçılar) on gün işten ayrılıp toplu temastan uzaktan tutulmalıdır
Hasta uçakla nakledildiyse uçuş sonrası dezenfeksiyon uygulanmalıdır Personel el hijyenine uyarı etmeli
Hasta materyallerini inceleyen laboratuvar personelinede bütün koruma uygulamalıdır
Hastalıklı bölgelerden uçakla gelen yolcular taranmalıdır
Yolcular bu rahatsızlık konusunda bilgilendirilmelidir
Korunma :
Hastalığın bulaşmasını azaltıcı tedbirlere uyulmalıdır Özellikle eller iyi yıkanmalıdır
Bağışıklık sistemini güçlendirecek yiyecekler yenmelidir; özellikle C vitamininden varlıklı (narenciye vs) yiyecekler yenmelidir
Rahatsızlık olduğu tanıdık bölgelere seyahat edilmemelidir
Bağışıklık sistemini yükseltmek için yeterince dinlenilmelidir
Güvenilmez olgular :
Sebebi meçhul alev, öksürük, solunum yetmezliği, solunum zorluğu, hipoksi, radyolojik pnomoni bulguları, akut solunum sıkıntısı sendromu varlığı olanlarda on gün içinde değişken bölgeye gezi öyküsü bulunması veya salgın olan bölgede yaşıyor olması
Kimler yakın temaslıdır:
Hastayla birlikte yaşayanlar
Hastanın solunum ve beden sıvılarıyla teması olanlar (örneğin hastayla birlikte gezi edenler)
Hastanın bakımını üstlenen sıhhat görevlileri
Çare :
Şimdilik belirlenmiş tedavisi yoktur
Çare muhakkak hastanede (yataklı kurumda) ve öteki hastalardan öbür bir bölümde yapılmalıdır
Genel destekleyici çare uygulanır Atipik pnomoni antibiotikleri, antiviral ajanlar (oseltamivir, ribavirin) steroid uygulanmıştır
Aşağıdaki bulgular varsa hastalar hastaneden taburcu edilebilir
Ateşsiz 48 saat
Öksürük düzeldiyse
Beyaz küre, trombosit, CPK, KCFT, Sodyum, CRP normale döndüyse
Akciğer filmi düzeldiyse
Taburcu olan hastaların takibi
Günde 2 defa ateş ölçülmeli
Hasta 7 gün evde kalmalıdır Fazla temastan kaçınmalı
Bir hafta sonra labaratuvar tetkikleri tekrarlanmalı
İmmünsüpresse ya da akciğer filmi sonuçları fena olan hastalar daha pozitif izlenmelidir *