Atletizm Nedir
Atletizm, bir pist ve alanda yapılan, dünyanın en eski sporlarından biridir Bu oyunlarda atletler koşu, yürüyüş, atlama ve atma yeteneklerini gösterirler Bu cins etkinlikler, çağlar boyunca bütün dünyada yaygın ilgi görmüştür
Ilk koşu yarışının İÖ 3800 yılında Mısır'da düzenlendiği bilinmektedir Fakat tarihin en ünlü atletizm yarışmaları, ilk önce Eski Yunanistan'da düzenlenen Olimpiyat Oyunları'nda gerçekleşmiştir Eski Olimpiyat Oyunları, sadece spor yarışmalarının düzenlendiği bir etkinlik yok, bununla birlikte sporun sanat ve kültürle birleştiği büyük şenliklerdi Atletler yarışmalardan 10 ay önce hazırlanmaya başlar, son ayı da Olimpiyat Oyunları ’nın düzenlendiği yer olan Olympia'da geçirirlerdi Yarış öncesi hazırlanma öbür biçimlerde günümüzde de sürmektedir
Atletizm, insanın tüm kuvvet ve yeteneğinin az kalsın tümüyle kullanılmasını gerektirir Atletler birbiriyle yarışırken, bununla beraber kendi baskı ve yeteneklerinin sınırlarını tanır, bunları geliştirmeye çalışırlar
Pist ve bölge atletizmi üç başlıca dala ayrılır: Koşu, yürüyüş ve bölge (atlama ve atma) yarışları
Pist yarışları
Koşu dalı, kısa uzaklık hız, orta ve uzun uzaklık koşularından oluşur Bu yarışlar, kapalı salon veya açık hava pistlerinde, yollarda ve kırlarda yapılabilir Kısa mesafe hız koşuları, 400 metreye dek olan koşulardır Bu yarışmalarda atletler bütün mesafeyi tamamen tam sürat koşarlar Kısa uzaklık koşuları, 100, 200 metre ve açık hava pistinin bir turuna eşit olan 400 metre yarışlarıdır Kapalı salon pistleri ise daha kısadır Dönemeçlerin eğimli olduğu 200 metrelik pistler fazla yaygındır Salonlardaki en kısa hız koşusu 50 metredir Kısa mesafe koşucusu yarışa süratli bir çıkışla başlar, iyice hızlandıktan daha sonra da hızını sürdürmeye çalışır Orta mesafe koşuları, 800 ve 1500 metre yarışlarını kapsar Teknik olarak hız koşusu sayılmakla birlikte, orta uzaklık koşuları sürat ve dayanıklılığın iyi bir taktik anlayışıyla birleştirilmesine dayanır Son birkaç yıldır Türk hanımefendi atlet Süreyya Ayhan, 1500 metrenin en iyi koşucularından biri sayılmaktadır
Uzun uzaklık yarışları pistte 3000, 5000 ve 10000 metre yarışlarını kapsar Maraton ve yol parkurunda koşulan öteki yarışlar ise daha uzun mesafelerde yapılır Son yıllarda uzun mesafe koşularına kadınlar da katılmaktadır ilk önce 1969'da milletlerarası bir yarışmada 1500 metre koşan kadınlar, 1974'te 3000 metre koşusuna, 1970 sonlarında da maraton yarışlarına katıldılar Sadece erkeklerin koştuğu, 28 tahta engel ve 7 su engelinden oluşan 3000 metre engelli yarışı dışında kalan bütün uzun uzaklık koşularına kadınlar da katılırlar Dünyada yaygınlık şampiyon uzun uzaklık koşularından özellikle maraton yarışlarına katılan atlet sayısı giderek artmıştır Günümüzde Londra ve New York maratonlarına her yıl on binlerce atlet katılmaktadır
Öteki düz koşular ise, 4x100 ve 4x400 metre sancak yarışlarıdır Bayrak takımları dört koşucudan oluşur ve her koşucu yarışın eşdeğer bir bölümünü koşar Kendi bölümünü tamamlayan koşucu, sancak denilen çubuğu bir sonraki bölümün koşucusuna verir Engelli koşularda 10'dan artı engel vardır Erkekler 110 metre ve kadınlar 100 metre yarışlarında, engeller 106,7 cm, 400 metre yarışında ise 91,4 cm yüksekliğindedir Yürüyüş yarışları ise yürümekten doğmuştur Kaide gereği, ileriye atılan but gerideki ayak yerden kalkmadan yere değdirilir bu nedenle, bacakları kırmadan adım atmak gerekir Yol parkurlarında yapılan yürüyüş yarışları mesafeleri, kadınlar için 10 kilometre, erkekler için 20 ve 50 kilometredir
Alan yarışları
Yüksek atlamada, birincil yıllarda makas tekniği denen bir teknik kullanılıyordu Bu alanda sonra yeni teknikler geliştirildi İçlerinde en iyisi sayılan köprü (flop) tekniğinde atlet, yukarı sıçradıktan sonradan dönerek çıtayı sırtüstü geçer
Sırıkla atlamada eskiden metal veya bambu sırıklar kullanılırdı daha sonra sırça elyafından sırıklar yapıldı Bu yeni sırıklar, bu dalda umulmadık bir gelişme sağladı Sırıkla atlamada dünya rekoru 25 yılda 1 metreden fazla bir farkla yenilendi Sırıkla atlamada atlet sırığı iki eliyle kavradıktan sonradan çıtaya içten hızlanarak koşar Ucunu çıtanın dibindeki Vbiçimli kutuya yerleştirdiği sırığa abanarak, kendini yukarı fırlatır ve çıtanın üzerinden aşarken sırığı bırakır Kutup atletin atlayış yaptığı tarafta kalır Yüksek atlamada ve sırıkla atlamada, yarışmacının her iki yükseklik için üç atlayış hakkı vardır Uzun atlama ve üç adım atlamada atlet, yeterince hızlanarak 10 santimetrelik basma tahtasından, olabildiğince uzağa atlar Üç adım atlamanın, adından da anlaşılacağı gibi, üç aşaması vardır: Birincil adımda atlet yükseldiği ayağıyla yere basar, ikinci adımda öbür ayağının üzerinde yere iner ve bu ayağıyla üçüncü sıçrayışını yapar
Gülle atmada, 2,1 metre çapındaki bir dairenin içinden, omuzdan gelen bir kol hareketiyle gülle fırlatılır metalden üretilmiş, top biçimindeki güllenin ağırlığı, erkekler için 7,26 kg, kadınlar için 4 kg ’dır Çekiç atmada 7,26 kg ağırlığında metal top kullanılır Çekiç, bu topun bir tel parçasıyla bağlandığı bir halkadan oluşur Sporcu eliyle bu halkayı kavrayarak cazibeli fırlatır Atış, bir bölümü tel örgüyle çevrilmiş, 2,1 metre çapındaki bir çemberden yapılır Disk erkeklerde 2 kg, kadınlarda 1 kg ağırlığındadır Atış, 2,5 metre çapındaki bir dairenin içinden yapılır Atıcılar, diske nahoş güç karşılamak için, atışı bu dairenin içinde dönerek yaparlar Cirit atmada, atış çizgisine koşarak yaklaşan atıcı, ciriti bir silkme hareketiyle öne dürüst fırlatır Erkeklerin kullandığı cirit 800 gr, kadınlarınki ise 600 gr ağırlığındadır
Birden fazla daldan oluşan yarışlar
Bu yarışlar iki gün sürer Dekatlonda erkekler, pentatlonda kadınlar yarışır Erkekler dekatlonda 10 bambaşka yarışa katılırlar Ilk gün 100 metre, uzun atlama, gülle atma, yüksek atlama ve 400 metre; ikinci gün 110 metre engelli, disk atma, yüksek atlama, cirit atma ve 1500 metre yarışları yapılır Kadınlar pentatlonda yedi dalda yarışır Birinci günde 100 metre engelli, gülle atma, yüksek atlama ve 200 metre, ikinci günde uzun atlama, cirit atma ve 800 metre yarışları yer alır
Atletizm kuruluşları
Dünya atletizminin yönetici organı Milletlerarası Amatör Atletizm Federasyonu ’dur (UAAF) Dünya atletizm rekorlarını bu kuruluş onaylar Hem turnuvaların düzenlenmesinden yarışlarda kullanılan malzemeye dek birçok konuyla ilgili kararları verir 1896'dan beri dört yılda bir yapılan Olimpiyat Oyunları atletizm dünyası için en önemli yarışlara sahne olur Türkiye ’de atletizmin yönetici organı olan Türkiye Atletizm Federasyonu 1922 ’de kurulmuştur *
Atletizm, bir pist ve alanda yapılan, dünyanın en eski sporlarından biridir Bu oyunlarda atletler koşu, yürüyüş, atlama ve atma yeteneklerini gösterirler Bu cins etkinlikler, çağlar boyunca bütün dünyada yaygın ilgi görmüştür
Ilk koşu yarışının İÖ 3800 yılında Mısır'da düzenlendiği bilinmektedir Fakat tarihin en ünlü atletizm yarışmaları, ilk önce Eski Yunanistan'da düzenlenen Olimpiyat Oyunları'nda gerçekleşmiştir Eski Olimpiyat Oyunları, sadece spor yarışmalarının düzenlendiği bir etkinlik yok, bununla birlikte sporun sanat ve kültürle birleştiği büyük şenliklerdi Atletler yarışmalardan 10 ay önce hazırlanmaya başlar, son ayı da Olimpiyat Oyunları ’nın düzenlendiği yer olan Olympia'da geçirirlerdi Yarış öncesi hazırlanma öbür biçimlerde günümüzde de sürmektedir
Atletizm, insanın tüm kuvvet ve yeteneğinin az kalsın tümüyle kullanılmasını gerektirir Atletler birbiriyle yarışırken, bununla beraber kendi baskı ve yeteneklerinin sınırlarını tanır, bunları geliştirmeye çalışırlar
Pist ve bölge atletizmi üç başlıca dala ayrılır: Koşu, yürüyüş ve bölge (atlama ve atma) yarışları
Pist yarışları
Koşu dalı, kısa uzaklık hız, orta ve uzun uzaklık koşularından oluşur Bu yarışlar, kapalı salon veya açık hava pistlerinde, yollarda ve kırlarda yapılabilir Kısa mesafe hız koşuları, 400 metreye dek olan koşulardır Bu yarışmalarda atletler bütün mesafeyi tamamen tam sürat koşarlar Kısa uzaklık koşuları, 100, 200 metre ve açık hava pistinin bir turuna eşit olan 400 metre yarışlarıdır Kapalı salon pistleri ise daha kısadır Dönemeçlerin eğimli olduğu 200 metrelik pistler fazla yaygındır Salonlardaki en kısa hız koşusu 50 metredir Kısa mesafe koşucusu yarışa süratli bir çıkışla başlar, iyice hızlandıktan daha sonra da hızını sürdürmeye çalışır Orta mesafe koşuları, 800 ve 1500 metre yarışlarını kapsar Teknik olarak hız koşusu sayılmakla birlikte, orta uzaklık koşuları sürat ve dayanıklılığın iyi bir taktik anlayışıyla birleştirilmesine dayanır Son birkaç yıldır Türk hanımefendi atlet Süreyya Ayhan, 1500 metrenin en iyi koşucularından biri sayılmaktadır
Uzun uzaklık yarışları pistte 3000, 5000 ve 10000 metre yarışlarını kapsar Maraton ve yol parkurunda koşulan öteki yarışlar ise daha uzun mesafelerde yapılır Son yıllarda uzun mesafe koşularına kadınlar da katılmaktadır ilk önce 1969'da milletlerarası bir yarışmada 1500 metre koşan kadınlar, 1974'te 3000 metre koşusuna, 1970 sonlarında da maraton yarışlarına katıldılar Sadece erkeklerin koştuğu, 28 tahta engel ve 7 su engelinden oluşan 3000 metre engelli yarışı dışında kalan bütün uzun uzaklık koşularına kadınlar da katılırlar Dünyada yaygınlık şampiyon uzun uzaklık koşularından özellikle maraton yarışlarına katılan atlet sayısı giderek artmıştır Günümüzde Londra ve New York maratonlarına her yıl on binlerce atlet katılmaktadır
Öteki düz koşular ise, 4x100 ve 4x400 metre sancak yarışlarıdır Bayrak takımları dört koşucudan oluşur ve her koşucu yarışın eşdeğer bir bölümünü koşar Kendi bölümünü tamamlayan koşucu, sancak denilen çubuğu bir sonraki bölümün koşucusuna verir Engelli koşularda 10'dan artı engel vardır Erkekler 110 metre ve kadınlar 100 metre yarışlarında, engeller 106,7 cm, 400 metre yarışında ise 91,4 cm yüksekliğindedir Yürüyüş yarışları ise yürümekten doğmuştur Kaide gereği, ileriye atılan but gerideki ayak yerden kalkmadan yere değdirilir bu nedenle, bacakları kırmadan adım atmak gerekir Yol parkurlarında yapılan yürüyüş yarışları mesafeleri, kadınlar için 10 kilometre, erkekler için 20 ve 50 kilometredir
Alan yarışları
Yüksek atlamada, birincil yıllarda makas tekniği denen bir teknik kullanılıyordu Bu alanda sonra yeni teknikler geliştirildi İçlerinde en iyisi sayılan köprü (flop) tekniğinde atlet, yukarı sıçradıktan sonradan dönerek çıtayı sırtüstü geçer
Sırıkla atlamada eskiden metal veya bambu sırıklar kullanılırdı daha sonra sırça elyafından sırıklar yapıldı Bu yeni sırıklar, bu dalda umulmadık bir gelişme sağladı Sırıkla atlamada dünya rekoru 25 yılda 1 metreden fazla bir farkla yenilendi Sırıkla atlamada atlet sırığı iki eliyle kavradıktan sonradan çıtaya içten hızlanarak koşar Ucunu çıtanın dibindeki Vbiçimli kutuya yerleştirdiği sırığa abanarak, kendini yukarı fırlatır ve çıtanın üzerinden aşarken sırığı bırakır Kutup atletin atlayış yaptığı tarafta kalır Yüksek atlamada ve sırıkla atlamada, yarışmacının her iki yükseklik için üç atlayış hakkı vardır Uzun atlama ve üç adım atlamada atlet, yeterince hızlanarak 10 santimetrelik basma tahtasından, olabildiğince uzağa atlar Üç adım atlamanın, adından da anlaşılacağı gibi, üç aşaması vardır: Birincil adımda atlet yükseldiği ayağıyla yere basar, ikinci adımda öbür ayağının üzerinde yere iner ve bu ayağıyla üçüncü sıçrayışını yapar
Gülle atmada, 2,1 metre çapındaki bir dairenin içinden, omuzdan gelen bir kol hareketiyle gülle fırlatılır metalden üretilmiş, top biçimindeki güllenin ağırlığı, erkekler için 7,26 kg, kadınlar için 4 kg ’dır Çekiç atmada 7,26 kg ağırlığında metal top kullanılır Çekiç, bu topun bir tel parçasıyla bağlandığı bir halkadan oluşur Sporcu eliyle bu halkayı kavrayarak cazibeli fırlatır Atış, bir bölümü tel örgüyle çevrilmiş, 2,1 metre çapındaki bir çemberden yapılır Disk erkeklerde 2 kg, kadınlarda 1 kg ağırlığındadır Atış, 2,5 metre çapındaki bir dairenin içinden yapılır Atıcılar, diske nahoş güç karşılamak için, atışı bu dairenin içinde dönerek yaparlar Cirit atmada, atış çizgisine koşarak yaklaşan atıcı, ciriti bir silkme hareketiyle öne dürüst fırlatır Erkeklerin kullandığı cirit 800 gr, kadınlarınki ise 600 gr ağırlığındadır
Birden fazla daldan oluşan yarışlar
Bu yarışlar iki gün sürer Dekatlonda erkekler, pentatlonda kadınlar yarışır Erkekler dekatlonda 10 bambaşka yarışa katılırlar Ilk gün 100 metre, uzun atlama, gülle atma, yüksek atlama ve 400 metre; ikinci gün 110 metre engelli, disk atma, yüksek atlama, cirit atma ve 1500 metre yarışları yapılır Kadınlar pentatlonda yedi dalda yarışır Birinci günde 100 metre engelli, gülle atma, yüksek atlama ve 200 metre, ikinci günde uzun atlama, cirit atma ve 800 metre yarışları yer alır
Atletizm kuruluşları
Dünya atletizminin yönetici organı Milletlerarası Amatör Atletizm Federasyonu ’dur (UAAF) Dünya atletizm rekorlarını bu kuruluş onaylar Hem turnuvaların düzenlenmesinden yarışlarda kullanılan malzemeye dek birçok konuyla ilgili kararları verir 1896'dan beri dört yılda bir yapılan Olimpiyat Oyunları atletizm dünyası için en önemli yarışlara sahne olur Türkiye ’de atletizmin yönetici organı olan Türkiye Atletizm Federasyonu 1922 ’de kurulmuştur *