Büyük Roma İmparatorluğu, dünyada kurulmuş birinci devletlerden biridir. Birinci vakitler cumhuriyet olan bu devlet, daha sonra bir imparatorluğa dönüşmüştür. Yüzyıllar içinde yaşanan kimi olaylar sonucunda bu dev imparatorluk Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak ikiye ayrılmıştır. Doğu tarafını yani Bizans’ı 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet’in ortadan kaldırdığını biliyoruz. Pekala ya Batı Roma İmparatorluğu’na ne oldu?
Doğu ile kıyaslamak gerekirse Batı Roma İmparatorluğu’nun ömrü oldukça kısa sürdü. Avrupa’nın temellerini oluşturan bir devletin doğuda ayakta kalıp da batıda çökmüş olması pek çok tarihçi için bile hala şaşırtan bir durumdur. Lakin o günün koşullarını şöyle bir göz önüne alırsak oldukça de mantıklı gelmektedir. Gelin hakkında pek fazla bilgimiz olmadığı Batı Roma İmparatorluğu’nun kuruluş ve yıkılış öyküsüne gelin yakından bakalım.
Batı Roma İmparatorluğu'nun kuruluşu ve yıkılışı:
Batı Roma İmparatorluğu’nu kim kurdu?
Batı Roma İmparatorluğu ne vakit kuruldu?
Batı Roma İmparatorluğu'nun ömrü kaç yıl sürdü?
Batı Roma İmparatorluğu ne vakit yıkıldı?
Batı Roma İmparatorluğu nasıl yıkıldı?
Batı Roma imparatorları:
Batı Roma İmparatorluğu’nu kim kurdu?
Asıl büyük Roma İmparatorluğu, milattan evvel 27 yılında Augustus tarafından kurulmuştur. Zati öncesinde de bir cumhuriyet rejimine sahip olan bu devlet, Augustus’un tek adam olacak kadar büyük yetkiler alması ile bir imparatorluk haline gelmiştir. Roma İmparatorluğu’nun yüzlerce yıl içinde bilinen dünyanın neredeyse tamamını fethettiğini ve dünyanın en güçlü devletlerinden biri olduğunu esasen duymuşsunuzdur.
Gelelim mevzumuza. Bu büyük imparatorluğun batı ve doğu olarak ayrılması yani Batı Roma İmparatorluğu’nun kurulması bir anda, bir kişi tarafından yapılan bir olay değildir. Esasen imparatorluk sonları oldukça geniş olduğu için eyaletlere bölünmüştü ve her bir eyalet kendi mahallî mahkemeleri ve başkanları tarafından yönetiliyordu. Lakin her vakit tek bir imparator vardı.
284 yılında tahta çıkan Gaius Aurelius Valerius Diocletianus, subay bir arkadaşını eş imparator seçerek devlet tarihinde birinci defa iki başlılık yaratmıştır. Yani birinci ayrılığın bu türlü başladığını söylemek mümkün. Akabinde yaşanan pek çok olay, zati idare olarak ikiye ayrılmış imparatorluğun I. Theodosius tarafından resmi olarak ikiye ayrılması ile sonuçlanmıştır.
Batı Roma İmparatorluğu ne vakit kuruldu?
Farklı bir açıdan bakmak gerekirse Roma Cumhuriyeti imparatorluğa dönüşüp de doğu hudutları genişlemeye başladığı vakit zaten ikiye ayrılmaya başlamıştı. Bir ucundan bir ucuna uçakla gitseniz bile bir gün sürecek bir devletin tek bir merkezden yönetilmesi tam manasıyla imkansızdır. Bu nedenle zati farklı idare merkezleri ve farklı mahallî önderler vardı.
Roma İmparatorluğu’nun iki başlı bir idare izlemesi yani iki imparatora sahip olması, 284 yılında Diocletianus’un tahta çıkması ile başladı. Adı birebir olsa bile başşehri bile farklı olan bu iki yapı, I. Theodosius tahta çıkması ile biraz sarsılmaya başladı ve sonunda 395 yılında kesin olarak ayrılarak Doğu Roma İmparatorluğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak tarih sahnesindeki yerini aldı.
Batı Roma İmparatorluğu'nun ömrü kaç yıl sürdü?
Büyük Roma İmparatorluğu, 395 yılında Doğu Roma İmparatorluğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak ikiye ayrıldıktan sonra aslında pek de bir şey değişmedi. Zaten ikili sistem uzun yıllardır kullanılıyordu ve hangi tarafın daha güçlü olduğu açıktı. Doğu Roma İmparatorluğu yani Bizans’ın 1453 yılında İstanbul’un fethi sonrası Fatih Sultan Mehmet tarafından ortadan kaldırıldığını düşünürsek batı tarafı pek de öne çıkamamış görünüyor.
Roma İmparatorluğu, Avrupa’nın temellerini oluşturmuş bir devlet olmasına karşın bölündüğü yıllarda kendi dışında da pek çok güç vardı. Kavimler Göçü sonrası aslında ortalık karıştığı için Batı Roma İmparatorluğu’nu pek ciddiye alan yoktu. Vakit içinde git gide güç kaybeden batı tarafı sırf 81 yıl karar sürebildi.
Batı Roma İmparatorluğu ne vakit yıkıldı?
Avrupa’nın en berbat vakitlerinden birinde kurulmuş olan Batı Roma İmparatorluğu; isyanlarla dolu kısacık bir ömre sahip olmuştur. Doğu tarafından pek çok dayanak alsalar bile 395 yılında kurulan devlet yalnzıca 81 yıl karar sürebilmiş ve 4 Eylül 476 tarihinde yıkılmıştır. Elbette bu, kesin yıkılış tarihidir. Yoksa çok daha evvel canı çıkmıştı aslında.
Batı Roma İmparatorluğu nasıl yıkıldı?
Batı Roma İmparatorluğu nasıl yıkıldı sorusunun karşılığının bir kısmı aslında Roma İmparatorluğu neden ikiye ayrıldı sorusunun karşılığında saklı. 375 yılında başlayan Kavimler Göçü, tüm dünyanın altını üstüne getirmiştir. Avrupa’nın o güne kadar görmediği Cermen kavimleri akın akın kıtanın her bölgesine yayılmış ve barbar olarak anılacakları sayısız harekete girişmişledir.
Batı Roma İmparatorluğu, 395 yılında birinci kurulduğu vakit Avrupa’nın büyük bir kısmına hakimdi. Bu türlü güçlü bir devleti batıracak olan ise barbar Cermen kavimlerinin yarattığı terör olacaktı. Ancak bunu kolay bir terör olarak görmemek lazım, Cermen kavimleri Batı Roma İmparatorluğu’nun en kıymetli eyaletlerini tam manasıyla işgal ediyolardı.
Batı Roma İmparatorluğu’nun işgal sürecinde doğu tarafı elinden geleni yaptı ve hatta işgal edilen toprakların büyük bir kısmını geri aldı. Lakin tüm bunlar kâfi olmadı ve batı giderek güç kaybetti. İtalya Hükümdarı tarafından Batı Roma İmparatorluğu’na yapılan federal devlet olma teklifi de reddedilince 4 Eylül 476'da tarihinde yapılan toplantı sonrası İtalya Hükümdarı, Batı Roma İmparatorunu tahttan indirdi ve kendini Batının Hükümdarı ilan etti. Bir zaman böylelikle kapanmış oldu.
Batı Roma imparatorları:
- Maximian, şimdi devlet ikiye ayrılmadan evvel uygulanan tetrarşi sisteminde batı imparatoruydu.
- Constantius Chlorus, 293 yılında batı imparatoru oldu.
- Constantius I Chlours, sırf bir yıl tahtta kalmıştır ve Büyük Kostantin’in babasıdır.
- Valerius Severus, sadece bir yıl tahtta kalmıştır
- Maxentius, başlattığı isyanı kazanarak 307 yılında tahta çıktı.
- Licinius, batının bir kısmının imparatoru oldu.
- Honorius, Batı Roma İmparatorluğu’nun birinci imparatorudur ve 395 - 423 yılları ortasında karar sürmüştür.
- Romulus Augustus, Batı Roma İmparatorluğu’nun son imparatorudur ve 475 - 476 yılları ortasında karar sürmüştür.
Yüz yıldan kısa bir ömre sahip olan lakin tarih sahnesinde iz bırakan Batı Roma İmparatorluğu’nun kuruluş ve yıkılış öyküsünden bahsederek bu devlet hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.