Gıda dağıtımı, öteki ürünlerin dağıtımından farklıdır Yiyecek ürünleri, nihai tüketime kadar olan bütün süreçlerde, arz zinciri baştan başa sürekli kalite değişiklikleri gösterirler Dolayısıyla, yiyecek dağıtımında kalite, sağlık durumu ve güvenlik, merkezi bir öneme sahiptir Mevcut küresel ekonomide gıda dağılımı, toplumda ve akademik literatürde manâlı bir kavga konusudur ve gıda endüstrisi, sürdürülebilirlikle ilgili gelişmelerde ön plana çıkmıştır
Yiyecek ürünlerinin sınırlı raf ömrü, sıcaklık ve nemle ilgili gereklilikler, ürünler arasında olası etkileşim etkileri, ürünlerin teslimatı için zorunlu zaman aralıkları, yüksek müşteri beklentileri ve düşük kar marjları, yiyecek dağılma yönetimini zorlu bir bölge haline getirir
Gıda miktar zincirleri, tarımsal üreticilerden tüketicilere dek uzanır ve çoğunlukla bir imal aşaması yanı sıra, yiyecek hizmeti ya da perakende faaliyetlerini içerir Dağıtım yönetimi, normalde ürünlerin nihai üretim noktasından müşteriye veya son kullanıcıya fiziki akışı ve depolanmasını ifade eder Bunun gibi tanımlanan yiyecek dağılımı, tarımsal üreticilerden üreticilere değin arz zincirinin ilk aşamasını içermez Gıda üreticileri tarımsal hammaddeleri tedarik eder ve daha sonraki dağıtım öncesinde bunları işlerler Burada operasyon geniş bir anlamda tanımlanır Taze ürünlerin basit ambalajlanmasından, geniş yemek pişirme veya koruma işlemlerine kadar değişmektedir
Çoğu yiyecek bölüştürme sisteminin manâlı bir özelliği sıcaklık kontrolüdür Çok çeşitli ürünler için, sıcaklık kontrolü, gıda kalitesini ve gıda güvenliğini denetlemek için gereklidir bununla birlikte, ek enerji tüketimine neden olur bu nedenle, sıcaklık kontrollü yiyecek yönünden üç özelliğiyle ilgilidir:
1) Kalite
2) Emniyet
3) Sürdürülebilirlik
Soğuk zincir dağılımı, sıcaklığa sağduyu gıda ürünlerini, çıkış noktasından son varış noktasına değin iyi durumda yetişmek için tasarlanmıştır Gıda ürünleri, teslim süresince seyahat sürelerinin uzaması ve müşterilere hizmet etmek için sıkça durmaları sebebiyle genel olarak bozulmaktadır böylece, soğuk zincir dağılımını etkili bir şekilde idare etmek ve sıcak ya da ıslak havalarda azami tazeliği temin etmek zordur
İmalat aşamasından sonradan, üç başlıca aktör gıda ürünlerini arz zinciri her tarafında nihai tüketicilere dağıtır: Bunlar toptancılar, erzak işletmeleri ve perakendecilerdir Buradaki belli başlı aktörler perakende ve yiyecek servisi olduğundan, özellikle bu iki yayılma sistemine odaklanılmaktadır Perakende sektörü için ana aktörler büyük süpermarket zincirleri, daha ufak perakende satış mağazaları ve uzman dükkanlardır Sektör manâlı konsolidasyon ve yoğunlaşma görmüş, bu da büyük perakendecilerin pazar hakimiyetine niçin olmuştur Uzman dükkanlar, derin bir mahsul yelpazesi ve yüksek nitelikli ürünleri odakladığı için rekabet avantajlarını kazanırlar
Bununla birlikte, o kadar fazla geleneksel büyük perakendeci günümüzde daha geniş bir ürün yelpazesi sunmaktadır Son yıllarda, çevrimiçi perakendecilik artmış, genelde üreticiden tüketiciye aracısız sevkiyat gibi farklı dağılma kanalları ortaya çıkmıştır Bu cins çevrimiçi perakendecilerin dağılma sistemlerinde, beklenen yön belirleme maliyetlerine ilişkin teslimat süresi pencerelerine dayanan fiyatlandırma planlarına veya internet müşterisinin gerçekleştirilmesi için özel dağıtım merkezlerinin oluşturulmasına özel dikkat gösterilmektedir
Perakende gıda, sıcaklık kontrollü araçlar kullanarak perakendecilere teslim edilir Bu araçların standart soğuk depo donanımı vardır ve çoğunlukla normal araçlara kıyasla daha fiyatı yüksek ve daha fazla yakıt tüketirler Istikrarsız trafik koşulları ve gıdanın bozulabilir doğası sebebiyle, yolculuk süresi ve yiyecek muhafazası doğal olarak evvelden varsayım edilemez
Buna ek olarak, bozulabilen gıdaların genelde kısa bir raf ömrü vardır Böylelikle bozulabilen gıdanın vaktinde teslim edilmesi, teslim operatörünün maliyetlerini manâlı ölçüde etkilemekle kalmaz, bununla birlikte perakendecilerin gelirlerini de etkiler Hem, müsade bahşedilen teslimat süresi boyunca tüketicilere hizmet etme gereksinimi, operatörlerin vasıta yönlendirme ve zamanlama sorunlarının karmaşıklığını artırabilir
Bozulabilen gıdalar bakteri, ışık ve hava sonucunda bozulur Sıcaklık ne dek yüksek olursa deformasyon oranı da böylece yüksek olur Başka bir deyişle, bozulabilir gıdaların raf ömrü depolama sıcaklığına bağlıdır Sıcaklık düştükçe raf ömrü uzar Bozulmayı azaltmak için, süt veya öğle yemeği gibi kısa bir raf ömrüne sahip bozulabilir gıdaların olabildiğince zamanında teslim edilmesi kritik siklet taşır Perakendecilerin gelirlerindeki kayıp, dağılım merkezinin operatörlerine gecikmiş teslim cezası olarak aktarılmalıdır Dış hava sıcaklıkları, yayma merkezinden son hedefe içten gezi esnasında, yerinde sıcaklığın muhafazası için öbür enerji gereksinimleri ile birlikte geniş çapta değişken Bu Vesile Ile, izafi vakit bağımlı, sıcaklıklarla bozulabilir gıdaların kalitesindeki değişimleri nicelleştirmeye değerdir
Günümüzde çoğu market veya daha büyük perakendeciler, dağıtım merkezindeki operatörler ile müsade verilen teslimat süreleri ya da zaman aralıklarında bozulabilir yiyecekler arzetmek için anlaşma yapmaktadır Muhakkak bir vakit aralığından sonra araçlar gelirse cinayet masrafı doğabilir bu nedenle, iyi tasarlanmış bir yayılma güzergahı sadece en taze yiyeceklerin teslimini sağlamaz, bununla birlikte müşterilerin gereksinimlerini uygun maliyetli ve vaktinde karşılar bununla beraber, günün farklı saatlerinde meydana gelen dalgalı sıcaklıklar, durumun daha da karışık ülkü gelmesine neden olabilir
Teslimat süresi trafik koşullarına alt olabilir Kentsel alanlarda alan büyüklüğü ve trafik yoğunluğu nedeni ile gezi süresi uzar bu nedenle, zamana alt seyahatin göz önüne alınması, vakit penceresi kısıtlamaları altında en yerinde teslimat yollarının belirlenmesine dahil edilmelidir Keza, sıcak havada yiyecek taşınabilirliği olduğu sırada bir teslim aracı trafik sıkışıklığı içinde sıkışıp kaldığında, gıdanın bozulmasını durdurmak için daha artı maliyeti vardır Bozulabilecek yiyeceklerin verilmesinde yaşanan gecikmelerin etkisi, böylece genel mülk dağıtımından fazla daha kritiktir
Bu durumun son derece kritik olmasından dolayı değişik incelemeler yapılmıştır Bazı araştırmacılar araç yönlendirme problemlerini vakit penceresi kısıtlamaları ile düşünmüşler ve bu süre pencerelerinin ihlalini yansıtacak cinayet maliyetleri oluşturmuşlardır Bu incelemeler çoğunlukla, bir aracın erken gelişinden dolayı toplam yol ve maliyet maliyetlerini ve bekleme maliyetini de içeren toplam yön belirleme maliyetlerini en aza indirgeyerek en yerinde rotaları belirlemeye odaklanmıştır
Bozulabilir Gıda Dağıtımında Karar Verme Süreçleri Nasıldır?
Yönetimsel karar verme, genel olarak bu kararların süre ufkuyla ilgili olarak, ayrı karar düzeylerine bölünmüştür Bu, adi olarak uzun vadeli, orta ve kısa vadeli tasarlama ya da alternatif olarak stratejik, taktiksel ve operasyonel planlama arasındaki ayrıma yol açar Bu hiyerarşik yaklaşımda, dağıtım yönetiminde üç farklı planlama seviyesini ayırt edebiliriz:
• Dağıtım ağı tasarımı, maddi dağılım yapısı ile ilgili uzun vadeli kararlarla ilgilidir Bu, örneğin depoların ve çapraz kenetlenme noktalarının sayısı ve boyutları ile ilgili ulaşım bağlantılarını içerir
• Talebin (ya da tahminlerin) bir araya getirilmesiyle ilgili orta vadeli yayma planlama kararlarına ilişkin yayma şebekesi planlaması seviyesi gelişir Buna, örneğin toplam mahsul akışları ve dağıtım frekansları dahildir
• Hakiki tip siparişlerinin dağıtımının kısa vadeli planlamasına ilişkin nakliye planlaması gelişir Buna, mesela araçların yüklenmesi ve yönlendirilmesi dahildir
Litaratür:
Renzo Akkerman Poorya Farahani Martin Grunow Quality, safety and sustainability in food distribution: a review of quantitative operations management
approaches and challenges
ChaugIng Hsu ShengFeng Hung HuiChieh Li Vehicle routing problem with timewindows for perishable food delivery
Yiyecek ürünlerinin sınırlı raf ömrü, sıcaklık ve nemle ilgili gereklilikler, ürünler arasında olası etkileşim etkileri, ürünlerin teslimatı için zorunlu zaman aralıkları, yüksek müşteri beklentileri ve düşük kar marjları, yiyecek dağılma yönetimini zorlu bir bölge haline getirir
Gıda miktar zincirleri, tarımsal üreticilerden tüketicilere dek uzanır ve çoğunlukla bir imal aşaması yanı sıra, yiyecek hizmeti ya da perakende faaliyetlerini içerir Dağıtım yönetimi, normalde ürünlerin nihai üretim noktasından müşteriye veya son kullanıcıya fiziki akışı ve depolanmasını ifade eder Bunun gibi tanımlanan yiyecek dağılımı, tarımsal üreticilerden üreticilere değin arz zincirinin ilk aşamasını içermez Gıda üreticileri tarımsal hammaddeleri tedarik eder ve daha sonraki dağıtım öncesinde bunları işlerler Burada operasyon geniş bir anlamda tanımlanır Taze ürünlerin basit ambalajlanmasından, geniş yemek pişirme veya koruma işlemlerine kadar değişmektedir
Çoğu yiyecek bölüştürme sisteminin manâlı bir özelliği sıcaklık kontrolüdür Çok çeşitli ürünler için, sıcaklık kontrolü, gıda kalitesini ve gıda güvenliğini denetlemek için gereklidir bununla birlikte, ek enerji tüketimine neden olur bu nedenle, sıcaklık kontrollü yiyecek yönünden üç özelliğiyle ilgilidir:
1) Kalite
2) Emniyet
3) Sürdürülebilirlik
Soğuk zincir dağılımı, sıcaklığa sağduyu gıda ürünlerini, çıkış noktasından son varış noktasına değin iyi durumda yetişmek için tasarlanmıştır Gıda ürünleri, teslim süresince seyahat sürelerinin uzaması ve müşterilere hizmet etmek için sıkça durmaları sebebiyle genel olarak bozulmaktadır böylece, soğuk zincir dağılımını etkili bir şekilde idare etmek ve sıcak ya da ıslak havalarda azami tazeliği temin etmek zordur
İmalat aşamasından sonradan, üç başlıca aktör gıda ürünlerini arz zinciri her tarafında nihai tüketicilere dağıtır: Bunlar toptancılar, erzak işletmeleri ve perakendecilerdir Buradaki belli başlı aktörler perakende ve yiyecek servisi olduğundan, özellikle bu iki yayılma sistemine odaklanılmaktadır Perakende sektörü için ana aktörler büyük süpermarket zincirleri, daha ufak perakende satış mağazaları ve uzman dükkanlardır Sektör manâlı konsolidasyon ve yoğunlaşma görmüş, bu da büyük perakendecilerin pazar hakimiyetine niçin olmuştur Uzman dükkanlar, derin bir mahsul yelpazesi ve yüksek nitelikli ürünleri odakladığı için rekabet avantajlarını kazanırlar
Bununla birlikte, o kadar fazla geleneksel büyük perakendeci günümüzde daha geniş bir ürün yelpazesi sunmaktadır Son yıllarda, çevrimiçi perakendecilik artmış, genelde üreticiden tüketiciye aracısız sevkiyat gibi farklı dağılma kanalları ortaya çıkmıştır Bu cins çevrimiçi perakendecilerin dağılma sistemlerinde, beklenen yön belirleme maliyetlerine ilişkin teslimat süresi pencerelerine dayanan fiyatlandırma planlarına veya internet müşterisinin gerçekleştirilmesi için özel dağıtım merkezlerinin oluşturulmasına özel dikkat gösterilmektedir
Perakende gıda, sıcaklık kontrollü araçlar kullanarak perakendecilere teslim edilir Bu araçların standart soğuk depo donanımı vardır ve çoğunlukla normal araçlara kıyasla daha fiyatı yüksek ve daha fazla yakıt tüketirler Istikrarsız trafik koşulları ve gıdanın bozulabilir doğası sebebiyle, yolculuk süresi ve yiyecek muhafazası doğal olarak evvelden varsayım edilemez
Buna ek olarak, bozulabilen gıdaların genelde kısa bir raf ömrü vardır Böylelikle bozulabilen gıdanın vaktinde teslim edilmesi, teslim operatörünün maliyetlerini manâlı ölçüde etkilemekle kalmaz, bununla birlikte perakendecilerin gelirlerini de etkiler Hem, müsade bahşedilen teslimat süresi boyunca tüketicilere hizmet etme gereksinimi, operatörlerin vasıta yönlendirme ve zamanlama sorunlarının karmaşıklığını artırabilir
Bozulabilen gıdalar bakteri, ışık ve hava sonucunda bozulur Sıcaklık ne dek yüksek olursa deformasyon oranı da böylece yüksek olur Başka bir deyişle, bozulabilir gıdaların raf ömrü depolama sıcaklığına bağlıdır Sıcaklık düştükçe raf ömrü uzar Bozulmayı azaltmak için, süt veya öğle yemeği gibi kısa bir raf ömrüne sahip bozulabilir gıdaların olabildiğince zamanında teslim edilmesi kritik siklet taşır Perakendecilerin gelirlerindeki kayıp, dağılım merkezinin operatörlerine gecikmiş teslim cezası olarak aktarılmalıdır Dış hava sıcaklıkları, yayma merkezinden son hedefe içten gezi esnasında, yerinde sıcaklığın muhafazası için öbür enerji gereksinimleri ile birlikte geniş çapta değişken Bu Vesile Ile, izafi vakit bağımlı, sıcaklıklarla bozulabilir gıdaların kalitesindeki değişimleri nicelleştirmeye değerdir
Günümüzde çoğu market veya daha büyük perakendeciler, dağıtım merkezindeki operatörler ile müsade verilen teslimat süreleri ya da zaman aralıklarında bozulabilir yiyecekler arzetmek için anlaşma yapmaktadır Muhakkak bir vakit aralığından sonra araçlar gelirse cinayet masrafı doğabilir bu nedenle, iyi tasarlanmış bir yayılma güzergahı sadece en taze yiyeceklerin teslimini sağlamaz, bununla birlikte müşterilerin gereksinimlerini uygun maliyetli ve vaktinde karşılar bununla beraber, günün farklı saatlerinde meydana gelen dalgalı sıcaklıklar, durumun daha da karışık ülkü gelmesine neden olabilir
Teslimat süresi trafik koşullarına alt olabilir Kentsel alanlarda alan büyüklüğü ve trafik yoğunluğu nedeni ile gezi süresi uzar bu nedenle, zamana alt seyahatin göz önüne alınması, vakit penceresi kısıtlamaları altında en yerinde teslimat yollarının belirlenmesine dahil edilmelidir Keza, sıcak havada yiyecek taşınabilirliği olduğu sırada bir teslim aracı trafik sıkışıklığı içinde sıkışıp kaldığında, gıdanın bozulmasını durdurmak için daha artı maliyeti vardır Bozulabilecek yiyeceklerin verilmesinde yaşanan gecikmelerin etkisi, böylece genel mülk dağıtımından fazla daha kritiktir
Bu durumun son derece kritik olmasından dolayı değişik incelemeler yapılmıştır Bazı araştırmacılar araç yönlendirme problemlerini vakit penceresi kısıtlamaları ile düşünmüşler ve bu süre pencerelerinin ihlalini yansıtacak cinayet maliyetleri oluşturmuşlardır Bu incelemeler çoğunlukla, bir aracın erken gelişinden dolayı toplam yol ve maliyet maliyetlerini ve bekleme maliyetini de içeren toplam yön belirleme maliyetlerini en aza indirgeyerek en yerinde rotaları belirlemeye odaklanmıştır
Bozulabilir Gıda Dağıtımında Karar Verme Süreçleri Nasıldır?
Yönetimsel karar verme, genel olarak bu kararların süre ufkuyla ilgili olarak, ayrı karar düzeylerine bölünmüştür Bu, adi olarak uzun vadeli, orta ve kısa vadeli tasarlama ya da alternatif olarak stratejik, taktiksel ve operasyonel planlama arasındaki ayrıma yol açar Bu hiyerarşik yaklaşımda, dağıtım yönetiminde üç farklı planlama seviyesini ayırt edebiliriz:
• Dağıtım ağı tasarımı, maddi dağılım yapısı ile ilgili uzun vadeli kararlarla ilgilidir Bu, örneğin depoların ve çapraz kenetlenme noktalarının sayısı ve boyutları ile ilgili ulaşım bağlantılarını içerir
• Talebin (ya da tahminlerin) bir araya getirilmesiyle ilgili orta vadeli yayma planlama kararlarına ilişkin yayma şebekesi planlaması seviyesi gelişir Buna, örneğin toplam mahsul akışları ve dağıtım frekansları dahildir
• Hakiki tip siparişlerinin dağıtımının kısa vadeli planlamasına ilişkin nakliye planlaması gelişir Buna, mesela araçların yüklenmesi ve yönlendirilmesi dahildir
Litaratür:
Renzo Akkerman Poorya Farahani Martin Grunow Quality, safety and sustainability in food distribution: a review of quantitative operations management
approaches and challenges
ChaugIng Hsu ShengFeng Hung HuiChieh Li Vehicle routing problem with timewindows for perishable food delivery