KİTABIN ADI : ÇALIKUŞU
KİTABIN YAZARI : REŞAT NURİ GÜNTEKİN
YAYIN EVİ : İNKILAP KİTAPEVİ, ANKARA
BASIM YILI : 1999
Kitabın Konusu
Bir subay kızı olan Feride ile teyzesinin oğlu Kamuran aralarında yaşanan ve araya birçok engel girmesine rağmen birbirlerine aleyhinde sonsuz aşklarını anlatıyor
Kitabın Özeti
Öyle minik yaşındayken annesi ölen Feride, babası da sınır hudut dolaşan bir subay olduğu için büyükannesinin yanına büyümüştür Mektep çağına gelince Feride ’yi İstanbul ’da ancak bir Fransız kız yatılı okuluna yollamışlardır Feride şen, zeki, çok asi, ele avuca sığmaz fazla hareketli bir kızdır Fırsat buldukça bir erkek gibi ağaçlara tırmanıp daldan dala atladığı için öğretmenlerinden biri onu çalıkuşuna benzetmiş, daha sonra da bu benzetme, onun adı olarak kalmıştır
Babasının da ölmesi üstüne Feride ’nin, yakını olarak sadece bir teyzesi kalmıştır Feride, okulun büyüklü küçüklü tatillerini daima teyzesinin evinde geçirmektedir Bu teyzenin Kamuran adlı, Feride ’ den büyük bir oğlu vardır Kamuran Feride ’ ye karşın ağır başlı, kız gibi bir erkekdir Bu yüzden Feride aralıksız onla dalga geçmektedir Lakin bunların arasında Kamuran, Feride ’yi farkinda olmadan büyük bir aşkla sevmeye başlamışdır Bu sevgi bir zaman daha sonra karşılıkta görür Feride de Kamuran ’a karşılık vermektedir Feride ’ nin teyzeside bu durumu fazla istediği için, Feride okulunu bitirdikten sonra iki gencin evlenmeleri kararlaştırılır
Nikah hazırlıkları yapılmak üzereyken, bir gün kadının teki çıka gelir ve Feride ’ye Kamuran ’ın Avrupa ’da bulunduğu sırada orada bir kızla aşk yaşadığını söyler Bu durum hiçbir şeyi umursamaz gibi görünen Feride ’yi fazla derinden etkilemiştir Feride bunun sonucunda gururuna yenilir ve anında teyzesinin evinden uzaklaşır, yolunu izini kaybettirir Bu yüzden evlenmede gerçekleşemez
Feride nereye gideceğini düşünürken onu çok seven sütannesi aklına kazanç ve oraya gider Sütannesi onu görür görmez fazla sevinmiştir Feride bir zaman sütannesinin evinde kalır giderken oraya buraya başvurur bir iş için çünkü sütannesini daha pozitif rahatsız edemeyeceğini ve yanındaki paranın da ona çok fazla yetmeyeceğini bilmektedir Başvurularının sonunda Anadolu ’da bir ilkokul öğretmenliği elde eder Hemen o capcanlı hiçbir şeyi dikkatsiz genç kız artık bir hoca olmuştur Feride Anadolu ’yu hiç yadırgamaz Zeyniler adlı bir köyde öğretmenliğe başlar Zeyniler köyü Anadolu ’nun fazla ücra bir köşesindedir Bu köyde Feride yaptığı herşeyi günlüğüne yazmaya başlar
Bir zamanlarının capcanlı asi genç kızı acilen hayatı tanıma yolundadır İster istemez ağır başlı olmayı öğrenmiştir Lakin başına gelen bunca şeye rahmen kötümser değildir O köydeki yoksul üstü yırtık pırtık olan öğrencilerini fazla sevmiştir Öğrencilerinin her biriyle ayrı ayrı ilgilenmek ona büyük bir şımartma vermektedir Öğrencileri arasında Munise adında apaçık kalmış, annesi kötü yola düşmüş bir kız vardır Annesi yüzünden köylüler kızıda hiç sevmiyorlar Feride, Munise ’ye acır ve onu evlatlık alır Feride fazla mutlu olmuştur , bununla birlikte Munise ’de çok sevinmiştir bu olaya
Bir süre sonra Zeyniler köyü okulu da kapatılır İşsiz kalan Feride başka bir yerde öğretmenlik gerçekleştirmek için kullanmak nedeniyle ile gider Milli Eğitim Müdürlüğü ’nde eski bir okul arkadaşına rastlar ve onunla Fransızca konuşur, Ulusal Eğitim Müdürü de bu olayı görür görmez, Feride ’ yi merkezde kız öğretmen okulunda fransızca öğretmeni olarak görevlendirir Feride fiziksel olarak fazla güzel bir kızdır ve bu bedensel güzelliğinin burda çok pozitif göze çarpması Feride ’yi endişelendirir Ayrıca Feride ’nin öğretmenlik yaptığı okuldaki müzik öğretmenide Feride ’ye karşı büyük bir aşk duymaktadır Ama bu aşk bir ümitsiz vakadır Hem şehirde büyük dedikodularada yol açmıştır Feride ’ nin burda peşine bir fazla erkek düşmüştür Bu koşul ise Feride ’yi endişelendirmektedir Bu yüzden tayinini ister Böylece birkaç yer dolaşır Bir sürede İzmir ’de varlıklı bir ailenin kızlarınada özel ders verir Lakin Feride ’nin gittiği yeniden muthiş fiziği ve güzelliği başına dert açmaktadır Feride bu güzelliği ve yalnızlığı fazla kişinin dikkatini çekmektedir
Feride daha Zeyniler ’de iken bir askerin yaralanması ve oraya getirilmesi sırasında doktor Hayrullah Beyle tanışmıştır Doktor, Feride ’ye bu dek hoş bir kızın böyle bir yerde ne aradığını, elbette bir aşk meselesi yüzünden gelmiş olduğunu söylemiş Feride ise bunu reddetmistir Yıllardan sonra her yerde Kuşadasın ’da buluşurlar Bu sırada Feride ’nin okulu kapatılıp hastaneye çevrilmiştir Feride artık doktorum himayesine girmiştir Bir hasta bakıcı gibi doktora takviye etmiştir Hekim Feride ’yi ve bundan böyle büyümüş olan Munise ’yi kendi öz kızları gibi sevmektedir Oysa bu sırada hekim birgün ağır hastalığı olan birine bakmaya gittiği vakit Munise ağır bir sekilde hastalanır Doktor dönesiye değin kız yavaşça, acı çeke çeke ölür Munise ’nin nezle sayılan hastalığı kuşpalazıdır
Feride, Munise ’ nin ölmesinden sonra kendini kaybedecek şekilde hastalanır Günlerce doktorun evinde yatar İyileştiği sıralarda hekim Hayrullah bey ne kadar yaşlı olursa olsun ikisi için bir rivayet cıkmıştır Bu da o zamanın şartlarından nedeniyle olmuştur Kasabayı türlü dedikodular alıp götürmektedir Bekar bir erkeğin evinde genç hoş ve bekar bir kadının olması fazla pozitif dedikoduya yol açmıştır Doktor bu dedikodulardan kurtulmak için çok pratik bir yol bulmuştur Feride ’yi de cebren ikna ederek evlenmişlerdir Ancak tabiki bu evlilik yalnızca kağıt üzerindedir ve dedikoduların bitmesi içindir Feride doktoru babası gibi sevmektedir Doktor, Feride ’nin defterini bulmuş ve tamamen dek okumuştur Feride ’nin her şeye karşın Kamuran ’ı sevdiğini öğrenmiştir Sıcacık çalışmalar yapar Kamuran bu zaman içinde evlenmiş ve eşi ölmüştür Şu Anda dört yaşlarındaki çocuğu ile yaşamaktadır Doktor, Kamuran ’a bir mektup yazar ve bu mektupta Kamuran ’a tüm olan biteni anlatır Feride ise bu sırada defterinin kaybolduğunu sanmaktadır ve defterini tüm aramalarına rağmen bulamamıştır Hekim yazdığı mektupla defteri ve bazı belgeleri paket haline getirmiştir Feride ’ye ölümünden sonradan bu paketi Kamuran ’a götürmesini vasiyet etmiştir Doktor zaten epeyce yaşlıdır bu yüzden kısa bir süre sonra da ölür
Feride, doktorun ölümünden sonradan, keza paketi adamak keza de çok özlediği teyzesini bakmak üzere, Tekirdağ ’a teyzesinin yanına gider Niyeti orda fazla kalmamaktır Paketi teslim edip bir iki gün kalıp Kuşadası ’na geriye doğru dönmektir O günlerde ne rastlantı oysa dinlenmek için Kamuran ’da Tekirdağ ’a gelmiştir Feride paketin içinde neler bulunduğunu bilmemektedir Bu içinde neler bulunduğunu bilmediği paketi teslim eder Fakat doktorun öldüğünü onlardan gizlemiştir Böylece Kuşadasın ’da doktorun yaşadığı bahanesiyle zorlanmadan geriye dönebileceğini ummaktadır Lakin umduğu gibi olmaz teyzesi bu paketi Feride gitmeden bir gün önceden Kamuran ’a verir Kamuran o gece kardeşiyle birlikte defteri okur Bu Nedenle, Feride ’nin kendisini hala sevmekte olduğunu anlar Ayrıca de doktorun tembihlerini öğrenir Kendisiyse, Feride gittiğinden beri Feride ’yi unutamamiştir ve hala sevmektedir
Feride, yeterince kaldığını ve geri dönmesi gerektiğini söyleyerek yola çıkmak üzere hazırlanır Feride hayatla fazla didişmiş ve bundan böyle bu gücünü yitirmiştir Artık doktorunda olmadığı Kuşadası ’na gitmek onunda hic işine gelmemektedir Kuşadası ’na dönmek, Feride ’yi çok artı üzmüştür Fakat bu durumunu etrafındakilere hiç belli etmemektedir Bunu atrafındakilerin anlamasını istemez Feride ’yi götürecek otomobil kapıya yaklaşır Ama bu bir oyundur Kamuran ve kardeşinin hazırladığı bir oyundur Feride arabaya yaklaştığı süre arabadan ansızın Kamuran iner ve Feride ’yi kucaklar Zaten tüm konut halkıda Feride ’ nin yeniden yuvadan uçmasını istemiyorlardır Bunun için bütün ev halkı elbirliği yapmıştır Feride ’nin bütün istemiyormuş gibi davranmaları olmaz demeleri falan boşadır Kırık dökük kelimelerle bu oyundan kurtulmaya çalışmıştır ama nafile kurtulamamıştır Çünkü, Kamuran artık kararlıdır ve ikinci bir gaflete düşmeyecektir Bunu Feride ’ye de onu bir daha kaybetmeyi göze alamayacağını ve onu şu an bile deliler gibi sevdiğini söyler Çalıkuşu, sıcacık bir mutlulukla ve huzurla kendini Kamuran ’ın kollarına atar
Kitabın Ana Fikri
Aşkın araya ne girerse girsin asla yok olmayacağıdır
Kitaptaki Durum ve Kişilerin Değerlendirilmesi
Feride(Çalıkuşu) : Fransız okulundan mezun; fazla güzel, afacan, canlı, cıvıl cıvıl, haylaz, şehvetli ve zeki, canayakın, şirin bir İstanbul kızıdır
Kamuran : Feride ’nin teyzesinin fazla nazik, yakışıklı, sarışın, yüksek öğrenimli, ama zenginliğinden dolayı herhangi bir işle uğraşmayan oğludur
Hekim Hayrullah : Canayakın, insancıl, ihtiyar, sevimli, azıcık inatçı ve sinirli biridir Hayatını insanların mutluluğuna adamıştır
Munise : Minik, sarışın ve hoş bir köy kızıdır Güzel olduğu kadar zeki ve kibar bir kızdır Feride ’nin yalnız geçen günlerinin tek dayanağı olmuştur
Kitap Hakkında Şahsi Fikirler
Kitap, bir romantik roman olduğu için, bilhassa duygusal insanların ellerinden bırakamayacakları bir kitaptır Kitap sade bir dille yazıldığı için akan ve sürükleyicidir Olayların büyük bir bölümünün Anadolu ’nun köylerinde geçmesi romana ayrı bir hava vermiştir Romanda kullandığı idealist bir kişilik olan Feride, insanın idealleri uğruna birçok şeyden vazgeçebileceğini göz önüne sermiştir *
KİTABIN YAZARI : REŞAT NURİ GÜNTEKİN
YAYIN EVİ : İNKILAP KİTAPEVİ, ANKARA
BASIM YILI : 1999
Kitabın Konusu
Bir subay kızı olan Feride ile teyzesinin oğlu Kamuran aralarında yaşanan ve araya birçok engel girmesine rağmen birbirlerine aleyhinde sonsuz aşklarını anlatıyor
Kitabın Özeti
Öyle minik yaşındayken annesi ölen Feride, babası da sınır hudut dolaşan bir subay olduğu için büyükannesinin yanına büyümüştür Mektep çağına gelince Feride ’yi İstanbul ’da ancak bir Fransız kız yatılı okuluna yollamışlardır Feride şen, zeki, çok asi, ele avuca sığmaz fazla hareketli bir kızdır Fırsat buldukça bir erkek gibi ağaçlara tırmanıp daldan dala atladığı için öğretmenlerinden biri onu çalıkuşuna benzetmiş, daha sonra da bu benzetme, onun adı olarak kalmıştır
Babasının da ölmesi üstüne Feride ’nin, yakını olarak sadece bir teyzesi kalmıştır Feride, okulun büyüklü küçüklü tatillerini daima teyzesinin evinde geçirmektedir Bu teyzenin Kamuran adlı, Feride ’ den büyük bir oğlu vardır Kamuran Feride ’ ye karşın ağır başlı, kız gibi bir erkekdir Bu yüzden Feride aralıksız onla dalga geçmektedir Lakin bunların arasında Kamuran, Feride ’yi farkinda olmadan büyük bir aşkla sevmeye başlamışdır Bu sevgi bir zaman daha sonra karşılıkta görür Feride de Kamuran ’a karşılık vermektedir Feride ’ nin teyzeside bu durumu fazla istediği için, Feride okulunu bitirdikten sonra iki gencin evlenmeleri kararlaştırılır
Nikah hazırlıkları yapılmak üzereyken, bir gün kadının teki çıka gelir ve Feride ’ye Kamuran ’ın Avrupa ’da bulunduğu sırada orada bir kızla aşk yaşadığını söyler Bu durum hiçbir şeyi umursamaz gibi görünen Feride ’yi fazla derinden etkilemiştir Feride bunun sonucunda gururuna yenilir ve anında teyzesinin evinden uzaklaşır, yolunu izini kaybettirir Bu yüzden evlenmede gerçekleşemez
Feride nereye gideceğini düşünürken onu çok seven sütannesi aklına kazanç ve oraya gider Sütannesi onu görür görmez fazla sevinmiştir Feride bir zaman sütannesinin evinde kalır giderken oraya buraya başvurur bir iş için çünkü sütannesini daha pozitif rahatsız edemeyeceğini ve yanındaki paranın da ona çok fazla yetmeyeceğini bilmektedir Başvurularının sonunda Anadolu ’da bir ilkokul öğretmenliği elde eder Hemen o capcanlı hiçbir şeyi dikkatsiz genç kız artık bir hoca olmuştur Feride Anadolu ’yu hiç yadırgamaz Zeyniler adlı bir köyde öğretmenliğe başlar Zeyniler köyü Anadolu ’nun fazla ücra bir köşesindedir Bu köyde Feride yaptığı herşeyi günlüğüne yazmaya başlar
Bir zamanlarının capcanlı asi genç kızı acilen hayatı tanıma yolundadır İster istemez ağır başlı olmayı öğrenmiştir Lakin başına gelen bunca şeye rahmen kötümser değildir O köydeki yoksul üstü yırtık pırtık olan öğrencilerini fazla sevmiştir Öğrencilerinin her biriyle ayrı ayrı ilgilenmek ona büyük bir şımartma vermektedir Öğrencileri arasında Munise adında apaçık kalmış, annesi kötü yola düşmüş bir kız vardır Annesi yüzünden köylüler kızıda hiç sevmiyorlar Feride, Munise ’ye acır ve onu evlatlık alır Feride fazla mutlu olmuştur , bununla birlikte Munise ’de çok sevinmiştir bu olaya
Bir süre sonra Zeyniler köyü okulu da kapatılır İşsiz kalan Feride başka bir yerde öğretmenlik gerçekleştirmek için kullanmak nedeniyle ile gider Milli Eğitim Müdürlüğü ’nde eski bir okul arkadaşına rastlar ve onunla Fransızca konuşur, Ulusal Eğitim Müdürü de bu olayı görür görmez, Feride ’ yi merkezde kız öğretmen okulunda fransızca öğretmeni olarak görevlendirir Feride fiziksel olarak fazla güzel bir kızdır ve bu bedensel güzelliğinin burda çok pozitif göze çarpması Feride ’yi endişelendirir Ayrıca Feride ’nin öğretmenlik yaptığı okuldaki müzik öğretmenide Feride ’ye karşı büyük bir aşk duymaktadır Ama bu aşk bir ümitsiz vakadır Hem şehirde büyük dedikodularada yol açmıştır Feride ’ nin burda peşine bir fazla erkek düşmüştür Bu koşul ise Feride ’yi endişelendirmektedir Bu yüzden tayinini ister Böylece birkaç yer dolaşır Bir sürede İzmir ’de varlıklı bir ailenin kızlarınada özel ders verir Lakin Feride ’nin gittiği yeniden muthiş fiziği ve güzelliği başına dert açmaktadır Feride bu güzelliği ve yalnızlığı fazla kişinin dikkatini çekmektedir
Feride daha Zeyniler ’de iken bir askerin yaralanması ve oraya getirilmesi sırasında doktor Hayrullah Beyle tanışmıştır Doktor, Feride ’ye bu dek hoş bir kızın böyle bir yerde ne aradığını, elbette bir aşk meselesi yüzünden gelmiş olduğunu söylemiş Feride ise bunu reddetmistir Yıllardan sonra her yerde Kuşadasın ’da buluşurlar Bu sırada Feride ’nin okulu kapatılıp hastaneye çevrilmiştir Feride artık doktorum himayesine girmiştir Bir hasta bakıcı gibi doktora takviye etmiştir Hekim Feride ’yi ve bundan böyle büyümüş olan Munise ’yi kendi öz kızları gibi sevmektedir Oysa bu sırada hekim birgün ağır hastalığı olan birine bakmaya gittiği vakit Munise ağır bir sekilde hastalanır Doktor dönesiye değin kız yavaşça, acı çeke çeke ölür Munise ’nin nezle sayılan hastalığı kuşpalazıdır
Feride, Munise ’ nin ölmesinden sonra kendini kaybedecek şekilde hastalanır Günlerce doktorun evinde yatar İyileştiği sıralarda hekim Hayrullah bey ne kadar yaşlı olursa olsun ikisi için bir rivayet cıkmıştır Bu da o zamanın şartlarından nedeniyle olmuştur Kasabayı türlü dedikodular alıp götürmektedir Bekar bir erkeğin evinde genç hoş ve bekar bir kadının olması fazla pozitif dedikoduya yol açmıştır Doktor bu dedikodulardan kurtulmak için çok pratik bir yol bulmuştur Feride ’yi de cebren ikna ederek evlenmişlerdir Ancak tabiki bu evlilik yalnızca kağıt üzerindedir ve dedikoduların bitmesi içindir Feride doktoru babası gibi sevmektedir Doktor, Feride ’nin defterini bulmuş ve tamamen dek okumuştur Feride ’nin her şeye karşın Kamuran ’ı sevdiğini öğrenmiştir Sıcacık çalışmalar yapar Kamuran bu zaman içinde evlenmiş ve eşi ölmüştür Şu Anda dört yaşlarındaki çocuğu ile yaşamaktadır Doktor, Kamuran ’a bir mektup yazar ve bu mektupta Kamuran ’a tüm olan biteni anlatır Feride ise bu sırada defterinin kaybolduğunu sanmaktadır ve defterini tüm aramalarına rağmen bulamamıştır Hekim yazdığı mektupla defteri ve bazı belgeleri paket haline getirmiştir Feride ’ye ölümünden sonradan bu paketi Kamuran ’a götürmesini vasiyet etmiştir Doktor zaten epeyce yaşlıdır bu yüzden kısa bir süre sonra da ölür
Feride, doktorun ölümünden sonradan, keza paketi adamak keza de çok özlediği teyzesini bakmak üzere, Tekirdağ ’a teyzesinin yanına gider Niyeti orda fazla kalmamaktır Paketi teslim edip bir iki gün kalıp Kuşadası ’na geriye doğru dönmektir O günlerde ne rastlantı oysa dinlenmek için Kamuran ’da Tekirdağ ’a gelmiştir Feride paketin içinde neler bulunduğunu bilmemektedir Bu içinde neler bulunduğunu bilmediği paketi teslim eder Fakat doktorun öldüğünü onlardan gizlemiştir Böylece Kuşadasın ’da doktorun yaşadığı bahanesiyle zorlanmadan geriye dönebileceğini ummaktadır Lakin umduğu gibi olmaz teyzesi bu paketi Feride gitmeden bir gün önceden Kamuran ’a verir Kamuran o gece kardeşiyle birlikte defteri okur Bu Nedenle, Feride ’nin kendisini hala sevmekte olduğunu anlar Ayrıca de doktorun tembihlerini öğrenir Kendisiyse, Feride gittiğinden beri Feride ’yi unutamamiştir ve hala sevmektedir
Feride, yeterince kaldığını ve geri dönmesi gerektiğini söyleyerek yola çıkmak üzere hazırlanır Feride hayatla fazla didişmiş ve bundan böyle bu gücünü yitirmiştir Artık doktorunda olmadığı Kuşadası ’na gitmek onunda hic işine gelmemektedir Kuşadası ’na dönmek, Feride ’yi çok artı üzmüştür Fakat bu durumunu etrafındakilere hiç belli etmemektedir Bunu atrafındakilerin anlamasını istemez Feride ’yi götürecek otomobil kapıya yaklaşır Ama bu bir oyundur Kamuran ve kardeşinin hazırladığı bir oyundur Feride arabaya yaklaştığı süre arabadan ansızın Kamuran iner ve Feride ’yi kucaklar Zaten tüm konut halkıda Feride ’ nin yeniden yuvadan uçmasını istemiyorlardır Bunun için bütün ev halkı elbirliği yapmıştır Feride ’nin bütün istemiyormuş gibi davranmaları olmaz demeleri falan boşadır Kırık dökük kelimelerle bu oyundan kurtulmaya çalışmıştır ama nafile kurtulamamıştır Çünkü, Kamuran artık kararlıdır ve ikinci bir gaflete düşmeyecektir Bunu Feride ’ye de onu bir daha kaybetmeyi göze alamayacağını ve onu şu an bile deliler gibi sevdiğini söyler Çalıkuşu, sıcacık bir mutlulukla ve huzurla kendini Kamuran ’ın kollarına atar
Kitabın Ana Fikri
Aşkın araya ne girerse girsin asla yok olmayacağıdır
Kitaptaki Durum ve Kişilerin Değerlendirilmesi
Feride(Çalıkuşu) : Fransız okulundan mezun; fazla güzel, afacan, canlı, cıvıl cıvıl, haylaz, şehvetli ve zeki, canayakın, şirin bir İstanbul kızıdır
Kamuran : Feride ’nin teyzesinin fazla nazik, yakışıklı, sarışın, yüksek öğrenimli, ama zenginliğinden dolayı herhangi bir işle uğraşmayan oğludur
Hekim Hayrullah : Canayakın, insancıl, ihtiyar, sevimli, azıcık inatçı ve sinirli biridir Hayatını insanların mutluluğuna adamıştır
Munise : Minik, sarışın ve hoş bir köy kızıdır Güzel olduğu kadar zeki ve kibar bir kızdır Feride ’nin yalnız geçen günlerinin tek dayanağı olmuştur
Kitap Hakkında Şahsi Fikirler
Kitap, bir romantik roman olduğu için, bilhassa duygusal insanların ellerinden bırakamayacakları bir kitaptır Kitap sade bir dille yazıldığı için akan ve sürükleyicidir Olayların büyük bir bölümünün Anadolu ’nun köylerinde geçmesi romana ayrı bir hava vermiştir Romanda kullandığı idealist bir kişilik olan Feride, insanın idealleri uğruna birçok şeyden vazgeçebileceğini göz önüne sermiştir *