Birinci 2 yaş devrindeki beslenme kısa vadeli büyüme ve gelişme için değil, yetişkin periyottaki sıhhat açısından da çok kıymetlidir. Altı aydan sonra ana sütü tek başına, bebeğin besin muhtaçlığını karşılamaz; altı ay bir yaş arasında güç muhtaçlığının yarısını, bir yaşından sonra da 1/3’ünü karşılar. Ek besine başlama devranı Avrupa Pediatrik Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Derneği’ne nazaran de 17. Hafta ile 26. Hafta arasında olmalıdır. Erken başlanması durumunda alerjik reaksiyonlar, sindirim sıkıntıları yahut böbreklere ziyade yük binmesi üzere durumlar gözlenebilir. Ek azığa geç başlanması durumunda da beslenme zayıflığı, büyüme-gelişme geriliği, çiğneme ve yutmayı öğrenmede gecikme, azık reddi, tip 1 diabet ve çölyak marazı riskinde artış görülebilir.
Tamamlayıcı besinler ne kadar verilmelidir ?
Bebeklerde mide kapasitesi doğumda yaklaşık 30 cc ( 2 yemek kaşığı), 6. Ayda 180 cc ( 1 çay bardağı), 1 yaşında da 240 cc ( 1 su bardağı) kadardır. Ek besinler için verilmesi gereken öğün sıklığı 6-8 aylık bebekler için 2-3 öğün, 9-11 ve 12-24 aylık bebekler için 3-4 öğündür.
Tamamlayıcı besinler nelerdir ?
• Zerzevat ve meyveler: Erken devirde başlanması gereken besin öbeğidir. A ve C vitamini açısından zengindirler. 6-24 aylık bebeklerde günlük A vitamini muhtaçlığı 1.5 kaşık havuç yahut 1/3 kase pişmiş yeşil zerzevat ile karşılanabilir. Sebzelerin pişirileceği vakit kesilmesi, az suyla ve kısa müddette (tercihan düdüklüde ) pişirilmesi vitamin kaybını önlemektedir. Meyve suları sıkıldıktan acilen sonra tüketilmeli ve günde 250 ml’yi geçmemelidir. Meyvelerde kısa müddette püre kıvamına geçiş sağlanmalıdır.
Zerzevat çorbalarına klâsik olarak patates ve havuçla başlanır, daha sonra teker teker öteki sebzeler ek edilir. Sebzelerin taneli olarak konulması ve etin kıyma formunda erken periyotta başlanması hem protein kalitesini arttıracak hem de bebeğin pütürlü besinlere alışmasını kolaylaştıracaktır.
• Süt ve süt eserleri: Yerküre Sıhhat Örgütü inek sütünü 1 yaşına kadar önermemektedir. Ek besinlere geçişte de ana sütüne devam edilmesi gerekir. Ana sütü yoksa formula mamalar kullanılmalıdır. Süt, yoğurt ve peynir, protein, kalsiyum, çinko, magnezyum, riboflavin, A ve B vitamini yanından zengindir. Yoğurt ve peynir fermente olmuş süt eserleridir ve sindirimi daha kolaydır, ayrıyeten probiyotik içermektedirler. 6. aydan itibaren ek besin olarak başlanabilir.
• Hayvansal besinler: Tamamlayıcı beslenme periyodunda eksikliği en sık görülen besinler demir, çinko, kalsiyum ve B vitaminleridir. Bu besinlerin eksikliğini önleyen azıklar da hayvansal besinlerdir. Bunlar et, tavuk, balık ve yumurtadır. Yumurta çok uygun bir protein kaynağıdır; sarısı A vitamini, B vitamini ve demir cihetinden, beyazı da protein tarafından çok zengindir. Altıncı ayda sarısı az ölçüde başlanır. Ciğer, protein, demir, çinko, A vitamini ve folat yanından varlıklı, çok bedelli bir besindir. Somon, tuna, sardalya ve uskumru omega 3’den güçlü balıklardır. Omega 3 dimağ ve göz gelişimi için gereklidir. Ayrıyeten yağlı balıklar en âlâ D vitamini kaynağıdırlar.
• Tahıllar: Buğday, arpa, pirinç, yulaf, çavdar ve mısır başlıcalarıdır ve güç gereksinimini karşılarlar. Tahıllar, et yahut baklagillerle birlikte tüketilirse besin bedeli yükselir. Bebek 17.-26. hafta arasındayken ve ana sütü alırken tahılların başlanması çölyak illeti riskini azaltır. Tarhana içerdiği tahıl, yoğurt ve sebzeler nedeni ile kalorisi ve besin kıymeti yüksek kültürel bir besin kaynağımızıdır. Pirinç nişastasının içerisinde vitamin, mineral ve protein bulunmadığı için bebek beslenmesinde tarafı yoktur.
• Baklagiller: Kuru fasülye, nohut, mercimek, barbunya protein içeriği yüksek, lifli besinlerdir. Birebir hengamda kıymetli bir vitamin ve mineral (demir, çinko, kalsiyum, magnezyum, B ve E vitamini) kaynağıdırlar. Mahsusen yerinde hayvansal azık alamayan bebeklerin tahıl ve baklagilleri hergün tüketmesi önerilir. Mercimek çorbası çok besleyici bir ek besindir.
EK BESINE GEÇİŞTE TEMEL KURALLAR:
1. 17.- 26. Hafta arasında ek azığa başlanmalıdır.
2. Ek azığa tek çeşit ile başlanmalıdır.
3. Besin açken verilmeli ve ölçüsü evvel 1 kaşık olmalı, 2-3 gün içinde yavaş yavaş arttırılmalıdır.
4. Her yeni azık 2-3 gün arayla eklenmelidir.
5. Besinlere şeker ve tuz ek edilmemelidir.
6. Et erken devirde beslenmeye eklenmelidir.
7. Çay, şekerli içecekler, hazır meyve suları, hazır çorbalar, konserve besinler, şekerli yoğurt ve tuzlu baharatlı besinler bebek beslenmesi için makul değildir.
Tamamlayıcı besinler ne kadar verilmelidir ?
Bebeklerde mide kapasitesi doğumda yaklaşık 30 cc ( 2 yemek kaşığı), 6. Ayda 180 cc ( 1 çay bardağı), 1 yaşında da 240 cc ( 1 su bardağı) kadardır. Ek besinler için verilmesi gereken öğün sıklığı 6-8 aylık bebekler için 2-3 öğün, 9-11 ve 12-24 aylık bebekler için 3-4 öğündür.
Tamamlayıcı besinler nelerdir ?
• Zerzevat ve meyveler: Erken devirde başlanması gereken besin öbeğidir. A ve C vitamini açısından zengindirler. 6-24 aylık bebeklerde günlük A vitamini muhtaçlığı 1.5 kaşık havuç yahut 1/3 kase pişmiş yeşil zerzevat ile karşılanabilir. Sebzelerin pişirileceği vakit kesilmesi, az suyla ve kısa müddette (tercihan düdüklüde ) pişirilmesi vitamin kaybını önlemektedir. Meyve suları sıkıldıktan acilen sonra tüketilmeli ve günde 250 ml’yi geçmemelidir. Meyvelerde kısa müddette püre kıvamına geçiş sağlanmalıdır.
Zerzevat çorbalarına klâsik olarak patates ve havuçla başlanır, daha sonra teker teker öteki sebzeler ek edilir. Sebzelerin taneli olarak konulması ve etin kıyma formunda erken periyotta başlanması hem protein kalitesini arttıracak hem de bebeğin pütürlü besinlere alışmasını kolaylaştıracaktır.
• Süt ve süt eserleri: Yerküre Sıhhat Örgütü inek sütünü 1 yaşına kadar önermemektedir. Ek besinlere geçişte de ana sütüne devam edilmesi gerekir. Ana sütü yoksa formula mamalar kullanılmalıdır. Süt, yoğurt ve peynir, protein, kalsiyum, çinko, magnezyum, riboflavin, A ve B vitamini yanından zengindir. Yoğurt ve peynir fermente olmuş süt eserleridir ve sindirimi daha kolaydır, ayrıyeten probiyotik içermektedirler. 6. aydan itibaren ek besin olarak başlanabilir.
• Hayvansal besinler: Tamamlayıcı beslenme periyodunda eksikliği en sık görülen besinler demir, çinko, kalsiyum ve B vitaminleridir. Bu besinlerin eksikliğini önleyen azıklar da hayvansal besinlerdir. Bunlar et, tavuk, balık ve yumurtadır. Yumurta çok uygun bir protein kaynağıdır; sarısı A vitamini, B vitamini ve demir cihetinden, beyazı da protein tarafından çok zengindir. Altıncı ayda sarısı az ölçüde başlanır. Ciğer, protein, demir, çinko, A vitamini ve folat yanından varlıklı, çok bedelli bir besindir. Somon, tuna, sardalya ve uskumru omega 3’den güçlü balıklardır. Omega 3 dimağ ve göz gelişimi için gereklidir. Ayrıyeten yağlı balıklar en âlâ D vitamini kaynağıdırlar.
• Tahıllar: Buğday, arpa, pirinç, yulaf, çavdar ve mısır başlıcalarıdır ve güç gereksinimini karşılarlar. Tahıllar, et yahut baklagillerle birlikte tüketilirse besin bedeli yükselir. Bebek 17.-26. hafta arasındayken ve ana sütü alırken tahılların başlanması çölyak illeti riskini azaltır. Tarhana içerdiği tahıl, yoğurt ve sebzeler nedeni ile kalorisi ve besin kıymeti yüksek kültürel bir besin kaynağımızıdır. Pirinç nişastasının içerisinde vitamin, mineral ve protein bulunmadığı için bebek beslenmesinde tarafı yoktur.
• Baklagiller: Kuru fasülye, nohut, mercimek, barbunya protein içeriği yüksek, lifli besinlerdir. Birebir hengamda kıymetli bir vitamin ve mineral (demir, çinko, kalsiyum, magnezyum, B ve E vitamini) kaynağıdırlar. Mahsusen yerinde hayvansal azık alamayan bebeklerin tahıl ve baklagilleri hergün tüketmesi önerilir. Mercimek çorbası çok besleyici bir ek besindir.
EK BESINE GEÇİŞTE TEMEL KURALLAR:
1. 17.- 26. Hafta arasında ek azığa başlanmalıdır.
2. Ek azığa tek çeşit ile başlanmalıdır.
3. Besin açken verilmeli ve ölçüsü evvel 1 kaşık olmalı, 2-3 gün içinde yavaş yavaş arttırılmalıdır.
4. Her yeni azık 2-3 gün arayla eklenmelidir.
5. Besinlere şeker ve tuz ek edilmemelidir.
6. Et erken devirde beslenmeye eklenmelidir.
7. Çay, şekerli içecekler, hazır meyve suları, hazır çorbalar, konserve besinler, şekerli yoğurt ve tuzlu baharatlı besinler bebek beslenmesi için makul değildir.