Dünya’daki birtakım şeyler, güya her vakit varlardı üzere doğal görünebilir. Bunlar gündelik hayatımızla o kadar bütünleşmiştir ki, onların olmadığı bir vakti düşünmek bile neredeyse imkansızdır. Lakin, tahminen de şaşırtan bir halde, alıştığımız bu şeylerin büyük bir kısmı aslında hayli genç. Hatta kimileri şimdi 15-20 yaşında bile değil.
Ama bu ölçeğin öbür tarafında, çok çağdaş gözükmesine karşın yüzyıllardır bulunan şeyler de var. Bunların ortasında elektrikli arabaların de bulunuyor. Günümüzde geleceğin araçları olarak tanıtılan bu araçlar, aslında neredeyse 200 yıllık bir geçmişe sahipler ve günümüzde yalnızca tekrar tanınan oluyorlar.
İlk elektrikli araba ne vakit üretildi?
“Elektrikli otomobil” olarak isimlendirilebilecek birinci araba 1828 yılında üretilmişti. Birinci elektrikli motorlardan birini geliştiren Macar fizikçi ve Benedikt rahibi Ányos Jedlik, bu icadını temel alan küçük bir model araba geliştirdi.
Ayrıca yeniden bu dönemde İskoç mucit Robert Anderson, sürebildiği bir elektrikli vagon üretti. Lakin çeşitli sebeplerden ötürü pratik elektrikli araçların üretimine başlamak için birkaç on yıl daha geçmesi gerekti.
Gustave Trouvé ve elektrikli aracı
1881 yılının Nisan ayında, Gustave Trouvé isimli bir mühendis Paris sokaklarında en son buluşu ile gezmeye başladığında tarihe geçti. Trouvé, kendi güç kaynağı olan, Dünya’nın birinci insan taşıyan elektrikli aracını kullanıyordu. Bu araç, üç tekerlekli bir bisiklete bağlı olan bir Siemens elektrik motoru ile güçlenmişti ve izafi olarak yeni geliştirilmiş lakin tarihi değiştiren bir aygıttan gücünü alıyordu: Şarj edilebilen bir batarya. On yıl içerisinde bu yeni araçlarda tam manasıyla bir patlama yaşandı. Birleşik Krallık’ta, Fransa’da, Almanya’da ve 1891 yılında geldiğimizde ABD’de elektrikli arabalar üretiliyor ve geliştiriliyordu.
ABD’deki birinci elektrikli araba Iowa, Des Moines’ten geldi ve Amerika’da üretilen çabucak her şey üzere, Avrupa’daki benzerlerine nazaran daha büyüktü. Altı koltuğu vardı ve saatte 22,5 kilometrelik bir azamî sürate ulaşabiliyordu. Her ne kadar bu araç çok karmaşık olmasa da, ülkedeki öbür şirketlerin ilgisini buraya çekmeyi ve sanayinin büyümesini sağladı.
Fritchle Electric Automobile ve üreticisi Oliver Fritchle
1900’lerin başında büsbütün Denver’da tasarlanan ve tek şarjla 160 kilometre gidebilen, 28 hücreli, 180-270 kilogram yükündeki bir batarya paketine sahip olan Fritchle Electric Automobile, üreticisi Oliver Fritchle tarafından 2.100 kilometre uzunluğundaki Nebraska, Lincoln’den New York City’ye seyahati tamamlayarak rakiplerine karşı gücünü kanıtladı.
Henry Ford ve Thomas Edison'un başarısız ortaklığı
Ayrıca yalnızca birtakım rastgele mucitler bu arabaları üretmiyordu. Henry Ford ve Thomas Edison bile bu akıma katıldı ve daha ucuz bir elektrikli araba tasarlamak için bir iştirak duyurdular. Lakin bu teşebbüs daha sonra başarısız oldu.
1900’lerde, ABD’deki yeni arabaların üçte biri elektrikliydi. Bu araçlar, var olan öteki tüm seçeneklerden daha fazla satıyordu ve sanayi çok daha pahalıydı. Günümüzde ise elektrikli araçlar yalnızca yirmide bir hisseye sahip.
Elektrikli arabalar neden kayboldu?
Elektrikli arabaların vakit içerisinde kaybolmasının ise birkaç farklı sebebi bulunuyor. Garip bir biçimde, daha kolay kullanılabiliyor olmaları, geçmişteki beşerler tarafından daha “kadınsı” görülmelerine sebep olarak, komşularını ziyaret edilen bayanlar için uygunken güçlü erkeklere yakışmayacakları algısını yarattı.
Ancak tahminen de en kıymetli sorun güç sorunu ve geleceği görememekti. Mühendisler ve şoförler, sıvı yakıtların kurşun-asit bataryalara nazaran tıpkı kütlede daha fazla güç açığa çıkardığını buldular. Ayrıyeten kentlerin dışındaki birçok kişi arabalarını kolay bir biçimde şarj edemeyecekti ve şayet arabanızla uzun bir seyahate çıkmak istiyorsanız, kendinizi elektrik olmayan bir yerde şarjınız bitmiş olarak bulma ihtimaliniz vardı.
Ayrıca ABD’de Teksas’ta petrolün bulunması da, elektrikli arabalar için pek düzgün bir haber olmadı.