Koronavirüs Bilim Konseyi toplantısının akabinde kameraların karşısına geçen Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, uygulanacak "normalleşme takvimi" dahil olmak üzere alınan son kararlarla ilgili bilgi verdi.
Aşı konusunda tedarik ve planlama meselemiz yok diyen Koca, "Şu an tam kapanma üzere bir durumu düşünmüyoruz. Lakin her geçen gün olay sayılarının giderek arttığını görüyoruz. Mutasyonun da bilhassa Doğu Karadeniz bölgesinde Samsun, Ordu üzere artışını görüyoruz." sözlerini kullandı.
65 yaş ve üstüne yönelik kısıtlamalar hakkındaki sorulara da karşılık veren Bakan, "Vaka sayısı uygun vilayetlerde karar alınabilir. Bu noktada 65 yaş üstü için esnetme olabilir" dedi.
CHP başkanı Kılıçdaroğlu'nun "Ücretsiz gelen 1 milyon doz aşı için devlete fatura kesildi " savına da cevap veren Koca, ''Ticari sır olarak kalması gereken bilgiler ifşa edildi. Biz aşıyı en ucuza alan ülkeyiz, bu tezimin gerisindeyim. Altını çiziyorum, hiçbir halde aracı firmaya zerre kadar bir kuruş ek verilmemiştir'' dedi.
1 Mart'ta başlayacak olan olağanlaşma öncesinde gerçekleştirilen Bilim Heyeti Toplantısında aşılama çalışmaları son günlerde artan hadise sayıları, mutasyonlu virüs, alarm verilen vilayetler, olağanlaşmanın hangi vilayetlerden başlayacağı, hangi yasakların kaldırılacağına dair ayrıntılar ele alındı.
Bakan Koca toplantının akabinde açıklamalarda bulundu
Bakan Koca'nın açıklamalarından satır başları şöyle;
"Bu devrin insanları olarak daima birlikte yeni bir hastalık devrini deneyim ediyoruz. Dünya başarılı bir imtihan vermedi. Her ülke elindeki imkanlar nispetinde önlemler almaya çalıştı. Biz de elimizdeki imkanları en düzgün halde kullanmaya çalıştık ve ülkemizin ismini dahi duymamış insanlara buradaki salgınla güzel çaba edildiğini gösterdik.
Bu uğraş yaşadığımız acıları, ödediğimiz ve tahminen de ödeyeceğimiz bedelleri ortadan kaldırmıyor. Virüsün hayatımızdan çıkacağı günlere dair umudumuzu daima güçlü tuttuk. Kurumsal ve toplumsal çabada temel çaba karşı şartları büyük ölçüde tesis edebildik. 1 yıllık gayret sürecinde pek çok tecrübe de kazandık.
83 milyon olarak gayretin her boyutunda çok değerli deneyimler edindik. Salgınla ve öteki bir salgınla başa çıkabilmenin yolunu tıbbi olmaktan daha çok toplumsal taraflı olarak gördük. Bugüne kadar sahne önünde Bilim Konseyimiz uğraşta değerli roller üstlendi. Daima karşınıza çıkmayan Toplum Bilimleri Konseyleri ise sahne ardında değerli işler gerçekleştirdiler.
Artık olağanlaşmayı önceleyen bir periyoda geçiyoruz; yerinde karar periyodu. Artık salgının toplumsal hayata tesirleri ile uğraşa de odaklanacağız. Bilim Heyetimizce hazırlanan plan dahilinde bugüne kadar aşılama çalışmalarında 1,5 milyonu ikinci doz olmak üzere 8 milyon doz aşılama düzeyine ulaştık.
Aşıyı hazır temin eden ülkeler içinde en süratli ve en çok aşılamayı başarmış durumdayız. Aşı temininde tüm ülkelerin değerli problemler ve aksaklıklar yaşadığı devirde sistematik olarak aşı programını uygulasak da nüfusa oranla kat etmemiz gereken çok yol var.
İlgi gören her eserin temininde zahmet vardır. Tabir yerindeyse aşı kıtlığı yaşanan bir zamandayız. Aşılama programımızı anlık ve canlı olarak yayınlamaktayız. Bu açıklama üzerinden çeşitli değerlendirmeler yapılarak haklı haksız tenkitler yapılabilmektedir.
Bugün aşıyı temin edebilirken yarın temin edilebileceğinin garantisini kimse veremez. Aşı tedariğinde her an aksaklık yaşanabilir, program kesintilere uğrayabilir. Bunu yaşamamanın tek yolu kendi aşımızı üretmektir.
Tedarik ve planlama problemimiz yok
Bugün itibariyle tedarik ve planlama meselemiz yok. Birinci doz aşısını olan tüm vatandaşlarımızın ikinci doz aşıları teminat altındadır. Daha inançlı olanı kendi aşımıza sahip olmaktır. Bu bahiste yapılabilecek tenkitleri eldeki imkanları en uygun koşullarda kullandığımızdan emin olarak değerlendirmenizi istirham ediyorum.
Aşı olduğumuz gün müdafaa başlamıyor. İkinci doz aşının üzerinden 14 gün geçtikten sonra aşılanmış oluyoruz. Yani birinci aşı olduğumuz günden 42 gün sonra. Tüm nüfusumuzun en az yüzde 60'ını aşılamadan aşı teminatını elde etmiş olmuyoruz.
Her geçen gün sayısı artan mutasyonlu virüse dikkat etmek zorundayız. Hadise sayılarındaki artış kimi vilayetlerimizin başkalarından daha geç olağanlaşma sürecine geçmesine neden olabilecek. Önlem hala en güçlü silahımız.
Geçtiğimiz haftalarda vilayetler seviyesinde 100 bin nüfusa düşen haftalık olay sayılarını paylaşmaya başladık. Bu bilgileri her hafta nizamlı olarak paylaşmaya devam edeceğiz. Olumlu test oranı, ağır bakım doluluk oranlarımız, entübe edilen hastalarındaki değişiklikler vilayetlerimizdeki risk durumunu belirlemektedir.
Risk durumlarına nazaran farklı iş kollarımızın faaliyet özgürlüğü konusunda Bilim Konseyimizin çalışmasını sayın Cumhurbaşkanımızın başkanlığında kabineye arz edeceğim. Güvenlik kuvvetli gereken önlemleri arttıracaktır. Ülkemizin bir an önce olağan şartlarına dönmesi için, milletimizin sıhhat ve sıhhatini koruma için var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Hepinizi hürmet ve sevgiyle selamlıyorum.
Ülkemize bedelsiz aşı geldiğiyle ilgili bir hususta açıklama yapacağımı söylemiştim. Muhalefet partisi önderinin Sayın Kılıçdaroğlu'nun bir açıklaması olmuştu biliyorsunuz.
Bilhassa bu periyotta dünyada aşı savaşının yapıldığının yapıldığı periyodu yaşıyoruz. Ülkeler ortası ticari sır olarak kalması gereken bilgilerin ifşa edildiğini görüyoruz. Ülkeler ortasında bunun alakaları etkileyebileceğini bilhassa fiyat ve gibisi noktalarda bunun ticari sır olarak kalmasını kontrata de konduğunu, bu nedenle fiyatı bilhassa söylememiştim. Vatandaşımız bunu çok uygun bilsin biz aşıyı dünyadaki bütün ülkelerin aldığı fiyattan en ucuza alan ülkeyiz demiştim. Bu tezimin hala gerisindeyim.
Bu ülkeler ortası karşılıklı kontratla ticari sır olarak korunması gereken durumdu. Bunu çok rahatlıkla açıklayabilirdim. Sayısı söylediğimde bunu dünya fiyatlarından düşük olduğunu herkes biliyor olacaktı. Bu aşı öbür devletlere de satılıyor. En ucuza satılan ülke Türkiye. Bu devirde bu aşıyı teminat olmadan almayacağımızı tabir etmiştim. Yani bu aşı kontaklarını çok erken yaptık. Faz 3 çalışması uygun çıkmamış olsaydı, Türkiye kendi yapması gereken tetkiklerden olumlu sonuç almamış olsaydı hasebiyle bu aşıyı almamış olacaktık. Münasebetiyle teminatları garantiye aldık.
Sav şu; deniyor ki, üretici firma 1 milyon doz aşı üretti ve bu 1 milyon aşıyı Türkiye'ye aslında bedel almadan bağışladı. Ancak distribütörü olan firma bunu DMÖ'ye fatura etti, yani devlete fatura etti. Üretici firmanın devlete bedelsiz verdiği aşıyı üretici firma fatura ederek devletten 12 milyon dolar para aldı. Argüman bu.
Aşı savaşının olduğu dünyada üretici firma bir ülkeye aşıyı ücretsiz bağışlar mı? Bunun akılla izahı var mı? Bunun üzerin e biz firmaya dedik ki, mukavelemiz gereği size vermemiz gereken bir bedel var, bunu ödüyoruz. bu türlü bir tez var, bu nedir.
Firmanın bize karşılığı; Bu aşıyla ilgili buradaki emel siz bizden teminat istediğiniz için biz teminatı sağlayamamıştık, bu nakit akış idaresini sağlamak için biz distribütörümüz olan Sinovac firmasını temsil eden firmaya biz bedelsiz olarak verdik, lakin biz sizden fiyatını olduğu üzere aldık.Bunu kim söylüyor? Üretici firma. Hani üretici firma Türkiye Cumhuriyeti'ne bağışlamıştı? Ayrıyeten bununla ilgili de vergileri dahil olmak üzere kurumlar vergisi dahil olmak üzere beyanı ve ödemesi yapılmış, vergiyle ilgili sorun yok. Bizim de verdiğimiz parayı firma 'ben aldım' diyor.
Bir öteki mevzu, ısrarla aracı var mıydı, yok muydu? Biz devlet olarak Sinovac firmasıyla görüşmeler yaptık. Bu firmanın 10 yıldan fazla müddettir tek distribütörü var. Bu firmanın Türkiye'deki ayrıyeten yetkilisi. Hem tek distribütörü hem tek yetkilisi. Münasebetiyle biz bütün görüşmeyi Sinovac firmasıyla yaptık. Hiçbir halde aracı firmaya zerre kadar 1 kuruş ek verilmemiştir.
Bu nasıl bir ticari yaklaşım? Biz aşıda firmanın kendisiyle direkt yaptık. Türkiye'deki distribütörü daha evvel bu belgeyi sunmuştum. Firma o vakit da tabir etmişti. Görüşmeler bizimle yapıldı, Sıhhat Bakanlığı pazarlık sürecini bizimle götürdü. Ticari bağlantıyı biz sağladık, fakat distribütör lojistik hizmetleri yapmak için devrede olan bir firma. Bunun için ekstra fiyat ödemiyoruz. Vatandaşın zihni niçin bulanıklaştırılıyor. Bilhassa ben siyasi arenaya çekmek istemedim, son derece direndim. Bilhassa devletler seviyesinde korunması gereken ve devamında aşı sürecinin gelişini etkileyebilecek herkesin sorumluluk taşıması gerektiği bir devirde, ülkeler ortası hassas noktaları gündeme getirerek aşının gelişinde tesirli olmayalım.
Biz öbür firmalarla da görüşüyoruz. Erişebildiğimiz her aşıya erişip vatandaşımızı aşıyla buluşturmak istiyoruz. Biz faz 3 çalışmalarına başladığımız, sonuçlarını bildiğimiz aşıyla mukavelemizi yaptık. Şu anda elinde 15 milyon aşı olan Avrupa ülkesi çok az. Pekala bu aşın gelişini etkilemek için niçin uğraşıyoruz? Devletler ortası sırrı niçin ortaya döküyoruz? Eğer bununla ilgili varsa sorun sayın muhalefet önderi açıp sorabilirdi, bu türlü bir durum var, bana sorulabilirdi. Yok mu bu türlü bir irtibat anlayışı. Bizim vatandaşımıza veremeyeceğimiz hiçbir hesabımız yok. Bir aşıyı ucuza alıyoruz, iki bu aşıya erişim için her imkanı kullanıyoruz. Önümüzdeki aylarda daha ağır aşıya ulaşacağımızı söyleyebilirim.
83 milyon vatandaşımızı eşit davranarak birlikte uğraş ederek bizim salgını sürdürmemiz ve başarıyı elde etmemiz gerekiyor. Siyasi arenaya taşımama noktasında direnmeye devam ediyor olacağım, kararlı olmaya devam ediyor olacağım. Vatandaşımızın zihinlerine bulandırmak isteyenlere de vatandaşımıza olanın ne olduğunu açıklıkla izah ediyor olacağım.
- (Karadeniz'de yeni tedbir alınacak mı?) Özellikle bugün Bilim Heyetimizin gündeminde daha çok bölgelerin sayın Cumhurbaşkanımızın söylediği formuyla, yani düşük, orta, yüksek ve çok yüksek olarak ayrımının nasıl olması gerektiği, hangi kriterlerin temel alınması gerektiği, vilayetlerde nasıl bir kısıtlama yahut açılım olabileceğini tartışmış olduk. Şu an tam kapanma üzere bir durumu düşünmüyoruz. Fakat her geçen gün olay sayılarının giderek arttığını görüyoruz. Mutasyonun da bilhassa Doğu Karadeniz bölgesinde Samsun, Ordu üzere artışını görüyoruz. Yüklü olarak daha çok İngiltere mutantı dediğimiz, virülans üzerine tesirinin olmadı lakin bulaşıcılığı artan bir mutasyon yaygın. Güney Afrika ile ilgili 49 üzere bir mutantın görüldüğünü söyleyebilirim. Türkiye'ye has, bir orta Ankara'da 5 hadisemiz olmuştu. Bize mahsus mutant olabilir mi kuşkusu içindeydik. Bize has mutant olmadığını çok rahatlıkla söyleyebiliriz. Lakin yüklü İngiltere mutantı olmak üzere toplumda bulaşıcılığın çok arttığını söyleyebiliriz. Bu devirde önlemler daha da değerli olmaya başladı.
BioNTech'le ilgili birinci etapta gelebilecek aşı ölçüsü 800 bin olacak. 4,5-5 milyona tamamlanması için uğraş sarfedilecek. Mart ayı sonuna kadar. Birinci 800 bin aşı muhtemelen 10 gün içinde gelmiş olacak.
Mukaveleyi yaptığımız tarih 24 Kasım. Biz 24 Kasım'da Sinovac'la kontrat yaptık. Toplam 100 milyon doz için mukavele yapıldı. Ek BioNTech'le ilgili 4,5 milyon doz Mart sonu olmak üzere kontrat yapıldı. 30 milyona kadar opsiyonel. Mart'tan sonraki d ehemmiyette arttırabilmek için Uğur Hoca ile uğraş içinde olacağız. Sputnik'le ilgili olarak başka bir hazırlığımız devrede. AstraZenica ile ilgili görüşmemiz başından beri devam ediyor. Onunla da ilgili önümüzdeki 1-2 hafta içerisinde önsözleşme imzalanabilir. Yakın takip içindeyiz. Nisan, en geç Mayıs ayında bu aşılama sürecini tamamlayabilir olmak bizim için kıymetli.
- Bizim toplamda şu anda Nisan, en geç Mayıs ayı sonuna kadar 105 milyon doz aşıya erişebileceğimizi biliyoruz. Şu an net kesin olan en geç Mayıs sonuna kadar olacağını düşünüyoruz. 52,5 milyon insanımızın aşılanması demek bu. Bu da esasen aşılanacak olan 20 yaş üzerindeki insanımızın sayısı. Ne vakte kadar en geç Mayıs ayına kadar bitirmek istiyoruz.
İkinci aşıdan iki hafta sonra yani 42 gün sonra koruyuculuğu başlıyor. 65 yaş üzerinde olup 2 haftasının tamamlanmadığını biliyoruz. Fakat süreçte 65 yaş üzerinde vilayetlerde bu mevzuyla ilgili bir esnetme yapılabilir. Aşılama oranı da parametrelerin ortasında yer alacak.
Bilim Şuramız bu mevzuyu tartıştı. Kabinede Cumhurbaşkanımızın başkanlığında bu teklif tartışılacak. Sayın Cumhurbaşkanımızın tensipleriyle gerektiğinde açıklama yapılmış olacak. Bizim yalnızca teklif noktasında bu sunumu yapmış olacağız. Esas kıymetli olan vilayetlerin bundan sonraki devirde olay sayıları, hadise test oranını, ağır bakım doluluk oranı üzere birtakım parametrelerde bu kademelendirmenin nasıl yapıldığı üzerinde tartışıldı. 2 haftada bir uygulamayla ilgili hangi ilin hangi kararı alması gerektiği aslında muhakkak olmuş olacak. Eğitim dahil olmak üzere Pazartesi günü kabinede gündeme alınmış olacak. Ondan sonra Cumhurbaşkanımız gerektiğinde tensip buyurursa açıklarlar.
- Yerli aşıyla ilgili Faz 2 evresine gelmiş olan aşımız olduğunu biliyorsunuz. Faz 2 basamağında olan aşı toplam 200 şahısta düşünülüyor. Bu 200 kişinin 84 bireye aşıları yapılmış oldu. Bunun olağan biliyorsunuz 28 gün sonra ikinci doz aşısı yapılmış olacak. Nisan ayında Faz 2'nin biteceği ve Nisan sonunda Faz 3'e geçebileceğini düşünüyorum. Bilim Konseyi olarak üzerinde tartıştığımız gelinen teklif noktalarını açıklamamı istiyorsunuz. Doğrusu bununla ilgili vilayetlerin kademelendirmelerinde önümüzdeki günler aşikâr olmuş olacak.
Toplantı ve maçlarla ilgili özel durumu dün açıklamıştım. Genel olarak biz salgında bulaşın nasıl olduğunu biliyoruz. Birinci günden itibaren salgında bulaşın yakın temasla birlikte daha da arttığını daima anlatır olduk. Bunu vatandaşımız biliyor. Bilhassa vatandaşımıza kapalı, kalabalık ortamlardan uzak kalmalarını bilhassa tabir etmiştik. Bu bilgilendirmede bir değişiklik yok.
Bizim bilhassa kalabalık ve kapalı ortamdan vatandaşımızın kaçınmasını bilhassa, hassasiyetle belirtmek istiyorum. Maçlarla ilgili orada da misal halde önlemler, esasen yasak var biliyorsunuz. Taraftar olmak insanımızın sıhhatini ötelemeyi gerektirmez. Bizim hassasiyetle, uğraşla efor sarf etmemiz, 83 milyon vatandaşımızın, eşit fedakarlıkta bulunarak gayrete katkı sağlaması gerekiyor. Hepimizin hassasiyetle üzerine düşeni yapması gerektiği kanaatindeyim.
- Ben ısrarla siyasi arenaya bu çabanın çekilmemesi noktasında kararlıyım. Bu arenaya bilhassa çekilmek isteniyor. 83 milyon vatandaşımıza eşit davranarak bu çabayı sürdürmekten yanayım. Bahsettiğiniz durumla ilgili bildiğiniz üzere dün vilayet sıhhat müdürlüğümüz açıklamada bulundu. Bununla ilgili PCR testinin yapılabilirliği doktorlarımızın sorumluluğunda, bir semptom olduğunda talep edilerek yapılabiliyor. Özel bir durum kelam konusu değvilayet. Talep fiyatsız olacaksa, yani biz aslında kamu kurumlarında fiyatsız yapıyoruz. Özel kuruluşlarda yaptırılabilirler, semptomu varsa fiyat ödemeyerek, yoksa fiyat ödeyebilirler. Kamu kurumlarımızda doktor sorumluluğunda semptomu olan bireye doktor talebiyle PCR testi yapılır. Özel bir durum kelam konusu değil.
- Bununla ilgili üzerinde Ulusal Eğitim Bakanımızla görüşülüyor. Vilayetlerin hangi durumda olduğu esasen gelecek hafta görülmüş olacak. Riski olmayan vilayetlerde bir sorun olmayacak. Riski olan vilayetlerle ilgili önümüzdeki günler nasıl olması gerektiği, ne vakit yapılması gerektiği kabinede ve Ulusal Eğitim Bakanlığımızla durum kıymetlendirilmesi yapılıp, bu noktadaki yaklaşım netleşmiş olacak.