Ülkemizde ilköğretimden başlayarak üniversiteye girişe kadar pek çok imtihan yapılıyor Hatta üniversiteden mezun olduktan ardından sınavlar devam ediyor Öğrenciler az önce oyun çağında iken sınav denen beş harflik kelimeyle tanışıyorlar Sınavın amacını anlamadan, kendisine sağlayacağı olanakların haberdar olmadan, sınav maratonu çocuk için başlamış oluyor Bu süreç içinde çocuğun yaşadığı ve onun başarısını negatif yönde etkileyen en önemli şeyin “ yüksek endişe olduğunu söyleyebiliriz Fakat kaygının olmaması da motivasyon eksikliği yarattığı için başarısızlığı beraberinde getirecektir Belirli bir düzeyde vesvese olması, kişinin hedefine varmak için çalışmasına muavin olur
Kaygıyı, insanın fiziksel ve ruhsal varlığını tehlikede görmesi sonucunda yaşadığı tedirginlik olarak tanımlayabiliriz Genelde olumsuz duyguların yaşandığı durumlar kaygının ortaya çıkmasına niçin olur Imtihan sonucunun nasıl olacağı, bu durumdan nasıl etkileneceği, yaşanacakların net olmayışı öğrencide vesvese yaşanmasına niçin olmaktadır Öğrencinin hazırlık aşamasında yapması gerekenler yerine sınavın sonucuna odaklanması, kazanamadığı takdirde çevresine ne diyeceğini düşünmesi ve özellikle ailesine karşı mahcup olma endişesini yoğun yaşamasından dolayı, kaygı daha yoğun bir şekilde hissedilmeye başlar Ve bunun da esas nedeni kişinin kendisini olumsuz değerlendirmesi, yani bardağın yalnızca boş tarafını görmesi, kendisini sadece olumsuz yönleriyle değerlendirmesidir*
Kaygıyı doğuran çevresel faktörler
Kaygı verici durumlar öğrencinin yaşadığı çevreden ve ailesinden de kaynaklanır Anne ve babaların; “kazanamazsan herkese rezil oluruz, “sana verdiğim emekleri helal etmem, “bu yıl kazanamazsan seneye seni yeniden dershaneye göndermem gibi yaklaşımları, öğrenciyi sosyal ve kültürel ihtiyaçları olan bir insan yok de sadece bir“ders egzersiz makinesi olarak kabul etmeleri, çalışmadığı vakit kesintisiz tehditler savurmaları, öğrencilerin vesvese düzeyinin yükselmesine niçin olur Çocukların kardeşleriyle veya çevresindeki öteki kişilerle karşılaştırma yapılması da kaygıyı yükseltir Anne ve babalar, tehdit ve aşağılamak yerine ödül ve yüceltme yolunu seçim ederlerse çocuğun vesvese düzeyinin azalması sağlanabilir
Imtihan kaygısı olan çocuğa annebaba nasıl yaklaşmalı?
•*Annebabalar, sınavlar öncesinde çocuklarını daima desteklemeli ve çocuklarından beklentilerinin realist olmalıdır Bunun için çocuğunu iyi tanımalı, neyi başarıp neyi başaramayacağını bilmeli ve onu özgün kişiliği içinde değerlendirmeliler
•*Ailenin sınava ve çocuğa karşı negatif düşünceleri de öğrencinin kaygı düzeyinde etkili olacaktır böylece annebaba olarak negatif düşüncelerini olumlu düşünceye çevirmeliler
•*Çocuklarını başkalarıyla değil, önceki başarılarıyla kıyaslamalılar
•*Sınavın sorumluluğunu öğrenciye bırakılmalılar
•*Her öğrencinin ayrı bir kişiliğe ve kapasiteye sahip olduğu unutmamalılar
•*Çocuğun olumlu davranışlarını takdir etmeli, olumsuz davranışlarını ise yapıcı bir şekilde eleştirilmeliler Annebabasının kendisine güvendiğini ve onu takdir ettiğini görebilen çocuğun kendine olan güveni de artacaktır
Bu davranışları gösteren aileler çocuklarının endişe düzeyinin büyük ölçüde azalmasına asistan olacaktırlar
Sınav kaygısı yalnızca annebabanın çocuğuna yüklediği bir şey değildir bununla beraber çocuğun kendisinden beklentisinin yüksek olması, çevrede sınav ile ilgili yapılan konuşmaların fazlalığı da kaygıyı tetikleyici olabilmektedir Artan Bir Şekilde “imtihan kaygısı yaşamış şahısların sayısının artmasının en manâlı nedenlerinden biri de “sınavın gündemde fazla tutuluyor olmasıdır Vaktiyle de ailelerin çocuklarından ya da çocukların kendilerinden beklentileri vardı Ancak sınavın gündemden az kalsın hiç düşürülmemesi ve sürekli önemi üstüne yapılan konuşmalar, öğrencinin sınavı algılamasını değiştirmiştir Alışılagelmiş olan bir koşul doğaüstü bir ışık halkası gelmiştir* Öğrencilerin şunu unutmamaları gerekir; sınav yalnızca bir “araçtır, “hedef değildir
Özel ALEV Lisesi Rehberlik Servisi
Kaygıyı, insanın fiziksel ve ruhsal varlığını tehlikede görmesi sonucunda yaşadığı tedirginlik olarak tanımlayabiliriz Genelde olumsuz duyguların yaşandığı durumlar kaygının ortaya çıkmasına niçin olur Imtihan sonucunun nasıl olacağı, bu durumdan nasıl etkileneceği, yaşanacakların net olmayışı öğrencide vesvese yaşanmasına niçin olmaktadır Öğrencinin hazırlık aşamasında yapması gerekenler yerine sınavın sonucuna odaklanması, kazanamadığı takdirde çevresine ne diyeceğini düşünmesi ve özellikle ailesine karşı mahcup olma endişesini yoğun yaşamasından dolayı, kaygı daha yoğun bir şekilde hissedilmeye başlar Ve bunun da esas nedeni kişinin kendisini olumsuz değerlendirmesi, yani bardağın yalnızca boş tarafını görmesi, kendisini sadece olumsuz yönleriyle değerlendirmesidir*
Kaygıyı doğuran çevresel faktörler
Kaygı verici durumlar öğrencinin yaşadığı çevreden ve ailesinden de kaynaklanır Anne ve babaların; “kazanamazsan herkese rezil oluruz, “sana verdiğim emekleri helal etmem, “bu yıl kazanamazsan seneye seni yeniden dershaneye göndermem gibi yaklaşımları, öğrenciyi sosyal ve kültürel ihtiyaçları olan bir insan yok de sadece bir“ders egzersiz makinesi olarak kabul etmeleri, çalışmadığı vakit kesintisiz tehditler savurmaları, öğrencilerin vesvese düzeyinin yükselmesine niçin olur Çocukların kardeşleriyle veya çevresindeki öteki kişilerle karşılaştırma yapılması da kaygıyı yükseltir Anne ve babalar, tehdit ve aşağılamak yerine ödül ve yüceltme yolunu seçim ederlerse çocuğun vesvese düzeyinin azalması sağlanabilir
Imtihan kaygısı olan çocuğa annebaba nasıl yaklaşmalı?
•*Annebabalar, sınavlar öncesinde çocuklarını daima desteklemeli ve çocuklarından beklentilerinin realist olmalıdır Bunun için çocuğunu iyi tanımalı, neyi başarıp neyi başaramayacağını bilmeli ve onu özgün kişiliği içinde değerlendirmeliler
•*Ailenin sınava ve çocuğa karşı negatif düşünceleri de öğrencinin kaygı düzeyinde etkili olacaktır böylece annebaba olarak negatif düşüncelerini olumlu düşünceye çevirmeliler
•*Çocuklarını başkalarıyla değil, önceki başarılarıyla kıyaslamalılar
•*Sınavın sorumluluğunu öğrenciye bırakılmalılar
•*Her öğrencinin ayrı bir kişiliğe ve kapasiteye sahip olduğu unutmamalılar
•*Çocuğun olumlu davranışlarını takdir etmeli, olumsuz davranışlarını ise yapıcı bir şekilde eleştirilmeliler Annebabasının kendisine güvendiğini ve onu takdir ettiğini görebilen çocuğun kendine olan güveni de artacaktır
Bu davranışları gösteren aileler çocuklarının endişe düzeyinin büyük ölçüde azalmasına asistan olacaktırlar
Sınav kaygısı yalnızca annebabanın çocuğuna yüklediği bir şey değildir bununla beraber çocuğun kendisinden beklentisinin yüksek olması, çevrede sınav ile ilgili yapılan konuşmaların fazlalığı da kaygıyı tetikleyici olabilmektedir Artan Bir Şekilde “imtihan kaygısı yaşamış şahısların sayısının artmasının en manâlı nedenlerinden biri de “sınavın gündemde fazla tutuluyor olmasıdır Vaktiyle de ailelerin çocuklarından ya da çocukların kendilerinden beklentileri vardı Ancak sınavın gündemden az kalsın hiç düşürülmemesi ve sürekli önemi üstüne yapılan konuşmalar, öğrencinin sınavı algılamasını değiştirmiştir Alışılagelmiş olan bir koşul doğaüstü bir ışık halkası gelmiştir* Öğrencilerin şunu unutmamaları gerekir; sınav yalnızca bir “araçtır, “hedef değildir
Özel ALEV Lisesi Rehberlik Servisi