Kokain bağımlılığı ve tarihcesi
* Kokain, Guney Amerikada yetişen Eritroksilon Koka bitkisinden elde edilen bir alkaloiddir
* Yerliler, eski donemlerden beri bunun yapraklarını uyarıcı etkisi icin ciğnerler
* Bugun kotuye kullanılan kokain (kokain alkoloidi) ilk kez 1da izole edildi
* Lokal anestetik olarak kullanılmaya başlandı 1800lerde bir cok hastalığın tedavisi icin kullanıldı
* 1880 ve 1990larda kokaine cok değer verilirdi Papa Leo XII, Sigmund Freud, Jules Verne, and Thomas Edison gibi bir cok unlu isim tedavide kullanımını onerdi
1914de uyuşturucu olarak sınıflandırıldı
* Cocacola orjinal olarak kokain icermekteydi ve 1888de yorgunluğu geciren icecek olarak yapıyordu Cocacola daha sonra kokaini iceriklerinden cıkarmış ve yerine kafein koymuştur
Kokain (argodaki adıyla KOK ya da KAR) bağımlılık potansiyali en yuksek ve en tehlikeli maddelerden biridir Beyaz bir tozdur
Kokainin tek dozu bile fiziksel bağımlılık yapabilir!
Crack (Krek) Kokain
Serbest baz, KREK, kokainin en guclu formudur
Dumanı ice cekilerek kullanılır Rock (RAK) da denilen kullanıma hazır formda satılır
12 kullanım bile aş erme duygusu yapabilir
Saldırganlık yapabilir
Kokain kullanım yolları:
1 Burna cekme(snorting) En sik kullanılan yoldur Populer metod bir ayna uzerinde cizgiler yapmakve bir cubuk ya da rulo yapılmış banknot ile cekmektir 3 dkda etki eder
2 Enjeksiyon (Shooting) Daha risklidir Kokain suda eritilip enjekte edilir 20 snde etki eder Enjekte edilen madde saf ve steril olmadığı icin risklidir İğne paylaşımı Hepatit B ve C (sarılık) ve AIDS dahil enfeksiyon riski getirir Her iki madde de (kokain ve krek) enjekte edilebilir
3 Dumanını ice cekme (Smoking): Beyne kokaini gondermenin en hızlı yolu budur Krek (rak) formu bu yolla kullanım icindir 10 snden kısa bir surede etki eder En kolay bağımlılık yapan yol da budur
Kombine tehlike: Kokaetilen
Kokain ile alkol kullanımı birlikte olduğunda her bir maddenin verdiği zarar riski ekleniyor İnsanlar, bilmeden bedenlerinde karmaşık bir kimyasal deney yapıyorlar İnsan karaciğeri bu iki maddeyi birleştirerek cocaethylene (kokaetilen) denilen bir madde uretir Bu, kokainin oforizan etkisini arttırırken ani olum riskini de yukseltir
MİTLER VE GERCEKLER
Yuksek sınıfın kullandığı elit bir madedir Kokain ve krek her sosyoekonomik seviyede kullanılmaktadır
Kokainin yan etkisi yoktur Tremor (titreme), konvulzyon (sara nobeti), enfeksiyon, kalp krizi, inme, psikoz ve ani olume neden olabilir
Kokaine bağımlı olmak icin uzun sure gerekli Birkac kullanımla bile olabilir
Performans duzeyini arttırır Kronik kullanım performansı ileri derecede duşurur
Bağımlılık yapmaz Bağımlılık riski cok yuksektir Bircok insan bırakmak icin profesyonel yardıma ihtiyac duyar
Sadece enjekte edilirse bağımlılık yapar Butun kullanim formları bağımlılık yapar Dumanını cekmek enjekte etmek kadar bağımlılık yapıcıdır
Kullanım sıklığı
Kokain kullanımında, Amerikada son yıllarda duşuş vardır Ancak bağımlı sayısı yıllar icinde oldukca sabit kalmıştır Krek kısmen kokainin yerini almıştır
Etki mekanizması
Dopaminin, dopamin taşıyıcısı tarafından geri alımının engellenmesi
Etki suresi ve şekli
Kokainin etkileri hemen hissedilir ve 3060 dk gibi kısa bir sure devam eder
Bağımlıların, etkiyi devam ettirmek icin ard arda kullanmaları gerekir
Etkisi kısa olmasına rağmen metabolitleri kan ve idrarda 10 gun kalır
Beyindeki etkisi
PET (pozitron emisyon tomografisi) bulguları: Mezolimbik D2 noronal aktivite azalması Aş erme sırasında mezolimbik dopamin sisteminin aktivasyonu PET bulguları bıraktıktan sonra 1 yıl devam eder Tamamen normale donme olduğu ise şuphelidirbilgisitenlarcom
Kokain kullanımının ruhsal belirtileri
*Yukselme (coşku) hissi ile birlikte aşağıdakilerden en az biri olur
Duşuk dozlarla zihinsel ve fiziksel performansta artış
Ofori (neşe) ve enerji artışı
Hiperaktivite (hareketlilik)
Afektif (duygusal) kuntleşme, yorgunluk, uzuntu ya da sosyal geri cekilme
İnsanlarla daha fazla birlikte olma, konuşkanlık
Kişilerarası ilişkilerde duyarlılık
Anksiyete, gerginlik ya da ofke (ajitasyon, irritabilite)
Uyanıklık hali
Grandiyosite (kendini buyuk gorme)
Kalıplaşmış yineleyici davranışlar
Yargılama bozukluğu
Tehlikeli olabilecek cinsel davranış
Kokain kullanımının fiziksel belirtileri (aşağıdakilerden en az 2 tanesi olur)
Taşikardi (kalp hızında artış)
Pupiller dilatasyon (goz bebeklerinde genişleme)
Kan basıncında yukselme
Terleme ya da titreme
Bulantı ya da kusma
Kilo kaybı
Psikomotor ajitasyon (davranışlara yansıyan huzursuzluk hali)
Kas zayıflığı, solunumun baskılanması, goğus ağrısı ya da kalpte ritm bozukluğu (aritmi)
Konfuzyon, epileptik (sara) nobet, disknezi, distoni ya da koma
Algı bozukluğu (varsanı) eşlik edebilir
İstenmeyen etkiler
Burunda konjesyon ( dolgunluk), inflamasyon, kanama, ulser, perforasyon (delinme)
Dumanı cekme ile bronş ve Akciğerde harabiyet
Damardan kullanım ile mikrop kapma, emboli, AIDS gecisi
Minor norolojik etkiler: akut distoni, tik, migren tipi başağrısı
Kalp ustune etkileri: Miyokard enfarktusu (MI), aritmi, kardiyomiyopati
Beyin damarları ustune etkileri: Nonhemorajik serebral infarkt (beyin damarlarında tıkanma), TIA (gecici iskemik atak)
Epileptik nobet (sara): Acil başvuruların %38ini oluşturur
Ani olum: ozellikle speedball (kokain ve eroin bir arada) ile olum riski fazladır
Kokain Yoksunluğu Belirtileri
Kullanımdan 3060 dakika sonra depresyon (crash)
Disforik duygudurumu (anksiyete, cabuk sinirlenme)
Yorgunluk
Canlı, hoş olmayan ruyalar
Uykusuzluk ya da aşırı uyuma
İştah artışı
Durgunluk ya da huzursuzluk ve sinirlilik
Kokain Yoksunluğunun Seyri
* Hafiforta derecede kullanımda, yoksunluk belirtileri 18 saat surer
* Ağır kullanımda ise yoksunluk tablosu 1 hafta kadar surer
* Yoksunluk belirtileri kokaini bıraktıktan sonraki 24 gunler arasında en fazladır Bazen haftalarca, aylarca surer
* Kokain bırakıldığında kokain icin aş erme en belirgin duygudur
* Kokain bırakıldığında intihar riski ortaya cıkar ya da artar
* Kokain bağımlıları, kokaini bıraktıklarında alkol, sakinleştirici ilaclar, uyku ilacları, benzodiyazepin gibi ilaclarla yoksunluk belirtilerinden kurtulmaya calışırlar
Kokain bağımlılarının kokaini bıraktıktan sonra yeniden başlama nedenleri
1 Durtusel davranış (%37)
2 Sosyal baskı (%10)
3 Riskin cok az olduğunu duşunme (%10)
4 Mutlu ve heyecanlı hissetme (%10)
5 Gergin hissetme (%10)
6 Depresyonda olma (%10)
7 Aş erme (kokain icin şiddetli arzu duyma) (%7)
8 Diğerleri (%6)
Kimin kokain kullandığından suphelenmeli?
* Kişilikte acıklanamayan değişiklikler
* Huzursuzluk ve sinirlilik
* Konsantrasyonda (dikkati toplamada) bozulma
* Kompulsif (tekrarlayıcı) davranış
* Şiddetli uykusuzluk
* Kilo kaybı
* İş ve evde gorevlerini yerine getirememe
* Artan borclar ve bunları odeyememe (kokainin pahalı olması ve iş veriminin duşmesi nedeniyle)
* İş yerinde sık sık ortadan kaybolma (kokainin etki suresi kısadır ve bağımlıları sık kullanmak zorunda kalır)
* Nazal konjesyon (burunda tıkanıklık ve ic kısmında kızarıklık)
Kokainmanlarda gorulen diğer psikiyatrik hastalıklar
Kokain bağımlılarında diğer psikiyatrik rahatsızlıklar sık gorulur
Tedavi icin başvuran kokainmanlarda psikiyatrik hastalık sıklığı (RDC ile)
Şimdiki %
Gecmiş %
Herhangi bir psikiyatrik bozukluk 557
735
Affektif bozukluklar 443
607
Anksiyete bozukluğu 158
208
Şizofreni 03
13
Alkolizm 289
617
Antisosyal kişilik bozukluğu 77
77
Kokaine bağlı psikotik bozukluk
Paranoid hezeyanlar ve hallusinasyonlar kullanıcıların %50sinde gorulur
Doz, kullanım suresi ve kişisel duyarlılığa bağlı olarak gelişir
Damardan kullananlar ve krek kullanıcılarında daha sıktır
Erkeklerde daha sıktır
En sık gorulen belirti paranoid hezeyanlardır
İşitsel hallusinasyonlar sıktır Gorsel ve taktil hallusinasyonlar (or formiksayon) seyrek gorulur
Tuhaf cinsel davranışlara ve intihara yol acabilir
Tedavi
* Kokainmanların kendiliğinden tedaviye başvurması seyrektir
* Kokain bağımlılarının en onemli problemi kokain icin aş ermedir
* Negatif pekiştirme icin sosyal, psikolojik, biyolojik stratejiler tedaviye katılmalıdır
* Dopaminerjik agonistler (Amantadin, Bromokriptin) aş ermeyi azaltabilir
* Trisiklik antidepresanlardan Bupropion ve antiepileptiklerden Karbamezapinin de etkili olduğuna işaret eden calışmalar varsa da bu husus kesin değildir
* Immunoterapi (kokain antikoru oluşturan aşı) ile ilgili calışmalar vardır
* Psikostimulanlar (Ritalin vb) kokain bağımlılığının altında yatan bir dikkat eksikliği sendromunun olduğu vakalarda yararlı olabilir, ancak bu ilaclar da bağımlılık yapabildiği icin dikkatli olunmalıdır
Alıntı
* Kokain, Guney Amerikada yetişen Eritroksilon Koka bitkisinden elde edilen bir alkaloiddir
* Yerliler, eski donemlerden beri bunun yapraklarını uyarıcı etkisi icin ciğnerler
* Bugun kotuye kullanılan kokain (kokain alkoloidi) ilk kez 1da izole edildi
* Lokal anestetik olarak kullanılmaya başlandı 1800lerde bir cok hastalığın tedavisi icin kullanıldı
* 1880 ve 1990larda kokaine cok değer verilirdi Papa Leo XII, Sigmund Freud, Jules Verne, and Thomas Edison gibi bir cok unlu isim tedavide kullanımını onerdi
1914de uyuşturucu olarak sınıflandırıldı
* Cocacola orjinal olarak kokain icermekteydi ve 1888de yorgunluğu geciren icecek olarak yapıyordu Cocacola daha sonra kokaini iceriklerinden cıkarmış ve yerine kafein koymuştur
Kokain (argodaki adıyla KOK ya da KAR) bağımlılık potansiyali en yuksek ve en tehlikeli maddelerden biridir Beyaz bir tozdur
Kokainin tek dozu bile fiziksel bağımlılık yapabilir!
Crack (Krek) Kokain
Serbest baz, KREK, kokainin en guclu formudur
Dumanı ice cekilerek kullanılır Rock (RAK) da denilen kullanıma hazır formda satılır
12 kullanım bile aş erme duygusu yapabilir
Saldırganlık yapabilir
Kokain kullanım yolları:
1 Burna cekme(snorting) En sik kullanılan yoldur Populer metod bir ayna uzerinde cizgiler yapmakve bir cubuk ya da rulo yapılmış banknot ile cekmektir 3 dkda etki eder
2 Enjeksiyon (Shooting) Daha risklidir Kokain suda eritilip enjekte edilir 20 snde etki eder Enjekte edilen madde saf ve steril olmadığı icin risklidir İğne paylaşımı Hepatit B ve C (sarılık) ve AIDS dahil enfeksiyon riski getirir Her iki madde de (kokain ve krek) enjekte edilebilir
3 Dumanını ice cekme (Smoking): Beyne kokaini gondermenin en hızlı yolu budur Krek (rak) formu bu yolla kullanım icindir 10 snden kısa bir surede etki eder En kolay bağımlılık yapan yol da budur
Kombine tehlike: Kokaetilen
Kokain ile alkol kullanımı birlikte olduğunda her bir maddenin verdiği zarar riski ekleniyor İnsanlar, bilmeden bedenlerinde karmaşık bir kimyasal deney yapıyorlar İnsan karaciğeri bu iki maddeyi birleştirerek cocaethylene (kokaetilen) denilen bir madde uretir Bu, kokainin oforizan etkisini arttırırken ani olum riskini de yukseltir
MİTLER VE GERCEKLER
Yuksek sınıfın kullandığı elit bir madedir Kokain ve krek her sosyoekonomik seviyede kullanılmaktadır
Kokainin yan etkisi yoktur Tremor (titreme), konvulzyon (sara nobeti), enfeksiyon, kalp krizi, inme, psikoz ve ani olume neden olabilir
Kokaine bağımlı olmak icin uzun sure gerekli Birkac kullanımla bile olabilir
Performans duzeyini arttırır Kronik kullanım performansı ileri derecede duşurur
Bağımlılık yapmaz Bağımlılık riski cok yuksektir Bircok insan bırakmak icin profesyonel yardıma ihtiyac duyar
Sadece enjekte edilirse bağımlılık yapar Butun kullanim formları bağımlılık yapar Dumanını cekmek enjekte etmek kadar bağımlılık yapıcıdır
Kullanım sıklığı
Kokain kullanımında, Amerikada son yıllarda duşuş vardır Ancak bağımlı sayısı yıllar icinde oldukca sabit kalmıştır Krek kısmen kokainin yerini almıştır
Etki mekanizması
Dopaminin, dopamin taşıyıcısı tarafından geri alımının engellenmesi
Etki suresi ve şekli
Kokainin etkileri hemen hissedilir ve 3060 dk gibi kısa bir sure devam eder
Bağımlıların, etkiyi devam ettirmek icin ard arda kullanmaları gerekir
Etkisi kısa olmasına rağmen metabolitleri kan ve idrarda 10 gun kalır
Beyindeki etkisi
PET (pozitron emisyon tomografisi) bulguları: Mezolimbik D2 noronal aktivite azalması Aş erme sırasında mezolimbik dopamin sisteminin aktivasyonu PET bulguları bıraktıktan sonra 1 yıl devam eder Tamamen normale donme olduğu ise şuphelidirbilgisitenlarcom
Kokain kullanımının ruhsal belirtileri
*Yukselme (coşku) hissi ile birlikte aşağıdakilerden en az biri olur
Duşuk dozlarla zihinsel ve fiziksel performansta artış
Ofori (neşe) ve enerji artışı
Hiperaktivite (hareketlilik)
Afektif (duygusal) kuntleşme, yorgunluk, uzuntu ya da sosyal geri cekilme
İnsanlarla daha fazla birlikte olma, konuşkanlık
Kişilerarası ilişkilerde duyarlılık
Anksiyete, gerginlik ya da ofke (ajitasyon, irritabilite)
Uyanıklık hali
Grandiyosite (kendini buyuk gorme)
Kalıplaşmış yineleyici davranışlar
Yargılama bozukluğu
Tehlikeli olabilecek cinsel davranış
Kokain kullanımının fiziksel belirtileri (aşağıdakilerden en az 2 tanesi olur)
Taşikardi (kalp hızında artış)
Pupiller dilatasyon (goz bebeklerinde genişleme)
Kan basıncında yukselme
Terleme ya da titreme
Bulantı ya da kusma
Kilo kaybı
Psikomotor ajitasyon (davranışlara yansıyan huzursuzluk hali)
Kas zayıflığı, solunumun baskılanması, goğus ağrısı ya da kalpte ritm bozukluğu (aritmi)
Konfuzyon, epileptik (sara) nobet, disknezi, distoni ya da koma
Algı bozukluğu (varsanı) eşlik edebilir
İstenmeyen etkiler
Burunda konjesyon ( dolgunluk), inflamasyon, kanama, ulser, perforasyon (delinme)
Dumanı cekme ile bronş ve Akciğerde harabiyet
Damardan kullanım ile mikrop kapma, emboli, AIDS gecisi
Minor norolojik etkiler: akut distoni, tik, migren tipi başağrısı
Kalp ustune etkileri: Miyokard enfarktusu (MI), aritmi, kardiyomiyopati
Beyin damarları ustune etkileri: Nonhemorajik serebral infarkt (beyin damarlarında tıkanma), TIA (gecici iskemik atak)
Epileptik nobet (sara): Acil başvuruların %38ini oluşturur
Ani olum: ozellikle speedball (kokain ve eroin bir arada) ile olum riski fazladır
Kokain Yoksunluğu Belirtileri
Kullanımdan 3060 dakika sonra depresyon (crash)
Disforik duygudurumu (anksiyete, cabuk sinirlenme)
Yorgunluk
Canlı, hoş olmayan ruyalar
Uykusuzluk ya da aşırı uyuma
İştah artışı
Durgunluk ya da huzursuzluk ve sinirlilik
Kokain Yoksunluğunun Seyri
* Hafiforta derecede kullanımda, yoksunluk belirtileri 18 saat surer
* Ağır kullanımda ise yoksunluk tablosu 1 hafta kadar surer
* Yoksunluk belirtileri kokaini bıraktıktan sonraki 24 gunler arasında en fazladır Bazen haftalarca, aylarca surer
* Kokain bırakıldığında kokain icin aş erme en belirgin duygudur
* Kokain bırakıldığında intihar riski ortaya cıkar ya da artar
* Kokain bağımlıları, kokaini bıraktıklarında alkol, sakinleştirici ilaclar, uyku ilacları, benzodiyazepin gibi ilaclarla yoksunluk belirtilerinden kurtulmaya calışırlar
Kokain bağımlılarının kokaini bıraktıktan sonra yeniden başlama nedenleri
1 Durtusel davranış (%37)
2 Sosyal baskı (%10)
3 Riskin cok az olduğunu duşunme (%10)
4 Mutlu ve heyecanlı hissetme (%10)
5 Gergin hissetme (%10)
6 Depresyonda olma (%10)
7 Aş erme (kokain icin şiddetli arzu duyma) (%7)
8 Diğerleri (%6)
Kimin kokain kullandığından suphelenmeli?
* Kişilikte acıklanamayan değişiklikler
* Huzursuzluk ve sinirlilik
* Konsantrasyonda (dikkati toplamada) bozulma
* Kompulsif (tekrarlayıcı) davranış
* Şiddetli uykusuzluk
* Kilo kaybı
* İş ve evde gorevlerini yerine getirememe
* Artan borclar ve bunları odeyememe (kokainin pahalı olması ve iş veriminin duşmesi nedeniyle)
* İş yerinde sık sık ortadan kaybolma (kokainin etki suresi kısadır ve bağımlıları sık kullanmak zorunda kalır)
* Nazal konjesyon (burunda tıkanıklık ve ic kısmında kızarıklık)
Kokainmanlarda gorulen diğer psikiyatrik hastalıklar
Kokain bağımlılarında diğer psikiyatrik rahatsızlıklar sık gorulur
Tedavi icin başvuran kokainmanlarda psikiyatrik hastalık sıklığı (RDC ile)
Şimdiki %
Gecmiş %
Herhangi bir psikiyatrik bozukluk 557
735
Affektif bozukluklar 443
607
Anksiyete bozukluğu 158
208
Şizofreni 03
13
Alkolizm 289
617
Antisosyal kişilik bozukluğu 77
77
Kokaine bağlı psikotik bozukluk
Paranoid hezeyanlar ve hallusinasyonlar kullanıcıların %50sinde gorulur
Doz, kullanım suresi ve kişisel duyarlılığa bağlı olarak gelişir
Damardan kullananlar ve krek kullanıcılarında daha sıktır
Erkeklerde daha sıktır
En sık gorulen belirti paranoid hezeyanlardır
İşitsel hallusinasyonlar sıktır Gorsel ve taktil hallusinasyonlar (or formiksayon) seyrek gorulur
Tuhaf cinsel davranışlara ve intihara yol acabilir
Tedavi
* Kokainmanların kendiliğinden tedaviye başvurması seyrektir
* Kokain bağımlılarının en onemli problemi kokain icin aş ermedir
* Negatif pekiştirme icin sosyal, psikolojik, biyolojik stratejiler tedaviye katılmalıdır
* Dopaminerjik agonistler (Amantadin, Bromokriptin) aş ermeyi azaltabilir
* Trisiklik antidepresanlardan Bupropion ve antiepileptiklerden Karbamezapinin de etkili olduğuna işaret eden calışmalar varsa da bu husus kesin değildir
* Immunoterapi (kokain antikoru oluşturan aşı) ile ilgili calışmalar vardır
* Psikostimulanlar (Ritalin vb) kokain bağımlılığının altında yatan bir dikkat eksikliği sendromunun olduğu vakalarda yararlı olabilir, ancak bu ilaclar da bağımlılık yapabildiği icin dikkatli olunmalıdır
Alıntı