Kurtuluş savaşında kurulan dernekler
Kurtuluş savaşında kurulan yararlı cemiyetler
Kurtuluş savaşında kurulan zararlı cemiyetler
YARARLI DERNEKLER :
Genel Amaclı Dernekler :
İzmir Mudafaai Hukuku Osmaniye Cemiyeti : İzmir, 1 Aralık 1918 Cemiyet, kendisine katılan “İstihlası Vatan Cemiyeti ve kurulmasına yardımcı olduğu “İlhakı Red Cemiyeti ile kaynaşmış olarak faaliyetine İstanbul ’da devam ederken İzmir ’deki faaliyetlerini de işgal dolayısıyla Denizli ’ye nakletmiştir
Tarakya – Paşaeli Heyeti Osmaniyesi : Edirne, 2 Aralık 1918 Heyeti Temsiliye ’nin isteği ile TrakyaPaşaeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti adını alarak, Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti ’nin şubesi olmuştur
İstihlası Vatan Cemiyeti : Manisa, Kasım 1918 19 Mart 1919 Kongresi ile İzmir Mudafaai Hukuku Osmaniye Cemiyeti ’ne katılmıştır
İlhakı Red Heyeti Milliyesi (Mudafaai Vatan Heyeti) : İzmir, Aralık 1919
Hareketi MilliyeReddi İlhak ve Reddi İşgal Heyetleri : Balıkesir Balıkesir ve Alaşehir Kongresi ile genelleştirilmiştir Sivas Kongresi ’nden sonra da “Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti teşkilatına donuşmuştur
Heyeti Milliye:
Aydın Heyeti Milliyesi
Denizli Reddi İlhak Heyeti Milliyesi Denizli ’de 29 Mayıs 1919′da kurulmuştur Asıl Heyeti Milliye adını taşıyan Cemiyet, 7 ağustos 1919′da, Nazilli ’de aktedilen bir kongre ile kurulmuştur Nazilli Kongresi bu bolgede kurulan Heyeti Milliye kuruluşları ile birleşmiş, Alaşehir Kongresi ile genişleyerek Batı Anadoluyu icine alacak şekilde yayılmıştır Sivas Kongresi ’nden sonra da Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti ’ne katılarak, bu cemiyetin şubelerini oluşturmuşlardır Nazılli Kongresi ile Aydın, Muğla, Denizli, Burdur, Isparta ve Antalya, Nazilli merkezine bağlanmıştır Bağlanan kuruluşlar arasında, Cine Heyeti Milliyesi, Akhisar Reddi İlhak, Soke Heyeti Milliyesi, Milas Mudafaai Vatan Cemiyetlerini sayabiliriz
Trabzon Muhafazai Hukuku Milliye Cemiyeti :Trabzon, 12 Şubat 1919 Rize,Gumuşhane,Giresun ve Ordu ’da şubeler acmıştır Cemiyet, Erzurum Kongresi ’nden sonra “Şarki Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti şubesine donuşmuştur Sivas Kongresi ’nden sonra da “Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti adını almıştır
Kilikyalılar Cemiyeti : Merkezi İstanbul, 21 Aralık 1918
Şarki Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti : Erzurum, 10 Temmuz 1919 2 Aralık 1918′de İstanbul ’da kurulan “Vilayatı Şarkiye Mudafaai Hukuku Milliye Cemiyetinin Erzurum şubesi, daha faal hareket etmek amacı ile Şarki Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyetine donuşmuştur Kurucuları Erzurum Kongresi uyeleridir Cemiyet, Sivas Kongresi kararı ile Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyetine katılmıştır Erzurum ’da kuruluş ise anılan cemiyetin şubesini oluşturmuştur Vilayatı Şarkiye Mudafaai Hukuk Cemiyeti ’nin İstanbul merkez olmak uzere, ilk kuruluşunda Erzurum ’dan başka Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Bayburt, Bayezid, Hasankale, İspir, Narman, Bitlis, Erzincan, Şebinkarahisar, Van, Hınıs, Tercan, Tortum ve Yusufeli ’de şubeleri vardı
Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti : Sivas, 11 Eylul 1919 Sivas Kongresi kararı ile kurulmuştur Mudafaai Hukuk, Reddi İlhak, Reddi İşgal ve diğer benzeri isimler altında kurulan cemiyet ve heyetler tek bir catı altında birleştirilmiştir Bu karardan sonra bir cok il ve ilcemizde Mudafaai Hukuk Cemiyeti şubesi kurulmuştur
Kars Milli İslam Şurası : Kars, Kasım 1918 1718 Ocak 1919′da “Cenubi Garbi Kafkas Hukumeti Muvakkatei Milliyesi olarak adını değiştirmiştir
İstanbul ’da Mudafaai Hukuk davasını desteklemek amacı ile kurulan gizli cemiyetler :
Karakol Cemiyeti : İstanbul, Kasım 1919 Milli Mucadele ’nin başlangıcında Anadolu ’ya yardımcı olmuş, sonraları tehlikeli ilişkileri nedeniyle kapatılmış, yerine Mudafaai Milliye Teşkilatı ve MM grubu kurulmuştur
MM Grupları :
Musellah MM grubu
MM grubu (Mudafaai Milliye)
İstanbul Mudafaai Hukuk Cemiyeti : İstanbul, 1919
İstanbul ’da kurulan diğer cemiyetler :
Milli Kongre : İstanbul, 1918 Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti ’nin oluşturduğu bir kuruluştur Milli Kongre Fırkasının başkanı Esat Paşa, 1919 secimleri dolayısıyla Ankara ile uyuşmazlığa duşmuş, İstanbul ’da Meclisi Mebusan ’ın kapatılması sonucu, Fırkanın faaliyeti sona ermiştir
Milli Ahrar Fırkası : İstanbul, 4 Mayıs 1919 Anadolu ’daki hareketi desteklemiştir
Milli Turk Fırkası : İstanbul, 23 Kasım 1918 Anadolu ’daki harekete bağlı kalmıştır
Anadolulular Cemiyeti : İstanbul, Ağustos 1921
Kadınların Kurdukları Cemiyetler :
İstihlası Milli Kadınlar Cemiyeti : İstanbul, 24 Kasım 1918
Anadolu Kadınları Mudafaai Vatan Cemiyeti :Sivas, 10 Aralık 1919 Bu cemiyetin Konya, Niğde, Burdur, Aydın, Erzincan, Kayseri, Kastamonu, Eskişehir, Amasya, Yozgat, Pınarhisar, Viranşehir ve Kangal ’da şubeleri kurulmuştur
ZARARLI DERNEKLER
Milli varlığa ve Anadolu ’daki milli harekete duşman cemiyetler :
İngiliz Muhipler Cemiyeti :İstanbul, 20 Mayıs 1919 Manda taraftarı
Wilson Prensipleri Cemiyeti : İstanbul, 14 Ocak 1919 Manda taraftarı
Kurdistan Teali Cemiyeti :İstanbul, Mayıs 1919
Tealii İslam Cemiyeti (Eski Cemiyeti Muderrisin) : İstanbul, 19 Şubat 1919 Hilafetci ve ummetci
Trabzon ve Havalisi Ademi Merkeziyet Cemiyeti : İstanbul, Ocak 1919 28 Eylul 1919′da Hurriyet ve İtilaf Fırkası ’na katılmıştır
Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası : İstanbul, 14 Ocak 1919 Fırka, Sulh ve Selamet Cemiyeti ile Selameti Osmaniye Fırkası ’nın birleşmeleriyle oluşmuştur
Hurriyet ve İtilaf Fırkası : İstanbul, Ocak 1919
Nigehban Cemiyeti Askeriyesi : İstanbul, Ocak 1919 Hurriyet ve İtilaf ’la beraber hareket etmiştir
Osmanlı İlayi Vatan Cemiyeti : İstanbul, 19 Kasım 1919 Padişah taraftarı ve Mudafaai Hukukun tamamen karşısındadır Cemiyet, gizli olarak Milli Mucadele aleyhine orgutlediği Tariki Salah (veya Tarikatı Salahiye) Cemiyeti ile beraber calışmıştır Bu dernek ve partilerin dışında, faaliyetleri sınırlı ve etkinliği yaygın olmayan, Osmanlı Mesai Fırkası, Osmanlı Ciftciler Cemiyeti, Turkiye Sosyalist Fırkası, Vahdeti Milliye Heyeti, Turkiye İşci ve Ciftci Sosyalist Partisi, Turk Teali Cemiyeti, Musalemet İttifakı, Amele Fırkası gibi kuruluşlar Anadolu ’daki Milli Mucadele hareketinin karşısında olmuşlardır
Lazistan Selameti Milliye Cemiyeti : Rize, 23 Nisan 1919 Gurculerin cıkarlarına hizmet eden para ile tutulmuş kimselerden oluşmaktadır
Azınlıkların Kurdukları Zararlı Dernekler :
Rumların kurdukları cemiyetler :
a) Mavri Mira : Rum Patrikhanesi ’nde kurulmuştur Yunan Kızılhac Cemiyeti ile Resmi Gocmenler Komisyonu da Mavri Mira ’ya bağlı idiler Ayrıca, Rum okullarındaki izci kuruluşları da tamamiyle Mavri Mira tarafından yonetilmekteydi
b) Pontus Rum Cemiyeti
c) Trakya Cemiyeti İttihadı Milli ve Kordos adlı cemiyetler
Ermenilerin Kurdukları Cemiyetler : Daha onceleri Ermenilerin kurmuş oldukları Taşnaksutyan ve Hıncak adlı gizli ve yeraltı orgutleri milli mucadele doneminde de faaliyette bulunmuşlar ve yabancı devletlerle işbirliği yapmışlardır Ermeni patriği Zaven Efendi de Ermenilerin orgutlenmesinde onemli rol oynamıştır
Kurtuluş savaşında kurulan yararlı cemiyetler
Kurtuluş savaşında kurulan zararlı cemiyetler
YARARLI DERNEKLER :
Genel Amaclı Dernekler :
İzmir Mudafaai Hukuku Osmaniye Cemiyeti : İzmir, 1 Aralık 1918 Cemiyet, kendisine katılan “İstihlası Vatan Cemiyeti ve kurulmasına yardımcı olduğu “İlhakı Red Cemiyeti ile kaynaşmış olarak faaliyetine İstanbul ’da devam ederken İzmir ’deki faaliyetlerini de işgal dolayısıyla Denizli ’ye nakletmiştir
Tarakya – Paşaeli Heyeti Osmaniyesi : Edirne, 2 Aralık 1918 Heyeti Temsiliye ’nin isteği ile TrakyaPaşaeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti adını alarak, Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti ’nin şubesi olmuştur
İstihlası Vatan Cemiyeti : Manisa, Kasım 1918 19 Mart 1919 Kongresi ile İzmir Mudafaai Hukuku Osmaniye Cemiyeti ’ne katılmıştır
İlhakı Red Heyeti Milliyesi (Mudafaai Vatan Heyeti) : İzmir, Aralık 1919
Hareketi MilliyeReddi İlhak ve Reddi İşgal Heyetleri : Balıkesir Balıkesir ve Alaşehir Kongresi ile genelleştirilmiştir Sivas Kongresi ’nden sonra da “Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti teşkilatına donuşmuştur
Heyeti Milliye:
Aydın Heyeti Milliyesi
Denizli Reddi İlhak Heyeti Milliyesi Denizli ’de 29 Mayıs 1919′da kurulmuştur Asıl Heyeti Milliye adını taşıyan Cemiyet, 7 ağustos 1919′da, Nazilli ’de aktedilen bir kongre ile kurulmuştur Nazilli Kongresi bu bolgede kurulan Heyeti Milliye kuruluşları ile birleşmiş, Alaşehir Kongresi ile genişleyerek Batı Anadoluyu icine alacak şekilde yayılmıştır Sivas Kongresi ’nden sonra da Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti ’ne katılarak, bu cemiyetin şubelerini oluşturmuşlardır Nazılli Kongresi ile Aydın, Muğla, Denizli, Burdur, Isparta ve Antalya, Nazilli merkezine bağlanmıştır Bağlanan kuruluşlar arasında, Cine Heyeti Milliyesi, Akhisar Reddi İlhak, Soke Heyeti Milliyesi, Milas Mudafaai Vatan Cemiyetlerini sayabiliriz
Trabzon Muhafazai Hukuku Milliye Cemiyeti :Trabzon, 12 Şubat 1919 Rize,Gumuşhane,Giresun ve Ordu ’da şubeler acmıştır Cemiyet, Erzurum Kongresi ’nden sonra “Şarki Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti şubesine donuşmuştur Sivas Kongresi ’nden sonra da “Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti adını almıştır
Kilikyalılar Cemiyeti : Merkezi İstanbul, 21 Aralık 1918
Şarki Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti : Erzurum, 10 Temmuz 1919 2 Aralık 1918′de İstanbul ’da kurulan “Vilayatı Şarkiye Mudafaai Hukuku Milliye Cemiyetinin Erzurum şubesi, daha faal hareket etmek amacı ile Şarki Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyetine donuşmuştur Kurucuları Erzurum Kongresi uyeleridir Cemiyet, Sivas Kongresi kararı ile Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyetine katılmıştır Erzurum ’da kuruluş ise anılan cemiyetin şubesini oluşturmuştur Vilayatı Şarkiye Mudafaai Hukuk Cemiyeti ’nin İstanbul merkez olmak uzere, ilk kuruluşunda Erzurum ’dan başka Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Bayburt, Bayezid, Hasankale, İspir, Narman, Bitlis, Erzincan, Şebinkarahisar, Van, Hınıs, Tercan, Tortum ve Yusufeli ’de şubeleri vardı
Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti : Sivas, 11 Eylul 1919 Sivas Kongresi kararı ile kurulmuştur Mudafaai Hukuk, Reddi İlhak, Reddi İşgal ve diğer benzeri isimler altında kurulan cemiyet ve heyetler tek bir catı altında birleştirilmiştir Bu karardan sonra bir cok il ve ilcemizde Mudafaai Hukuk Cemiyeti şubesi kurulmuştur
Kars Milli İslam Şurası : Kars, Kasım 1918 1718 Ocak 1919′da “Cenubi Garbi Kafkas Hukumeti Muvakkatei Milliyesi olarak adını değiştirmiştir
İstanbul ’da Mudafaai Hukuk davasını desteklemek amacı ile kurulan gizli cemiyetler :
Karakol Cemiyeti : İstanbul, Kasım 1919 Milli Mucadele ’nin başlangıcında Anadolu ’ya yardımcı olmuş, sonraları tehlikeli ilişkileri nedeniyle kapatılmış, yerine Mudafaai Milliye Teşkilatı ve MM grubu kurulmuştur
MM Grupları :
Musellah MM grubu
MM grubu (Mudafaai Milliye)
İstanbul Mudafaai Hukuk Cemiyeti : İstanbul, 1919
İstanbul ’da kurulan diğer cemiyetler :
Milli Kongre : İstanbul, 1918 Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti ’nin oluşturduğu bir kuruluştur Milli Kongre Fırkasının başkanı Esat Paşa, 1919 secimleri dolayısıyla Ankara ile uyuşmazlığa duşmuş, İstanbul ’da Meclisi Mebusan ’ın kapatılması sonucu, Fırkanın faaliyeti sona ermiştir
Milli Ahrar Fırkası : İstanbul, 4 Mayıs 1919 Anadolu ’daki hareketi desteklemiştir
Milli Turk Fırkası : İstanbul, 23 Kasım 1918 Anadolu ’daki harekete bağlı kalmıştır
Anadolulular Cemiyeti : İstanbul, Ağustos 1921
Kadınların Kurdukları Cemiyetler :
İstihlası Milli Kadınlar Cemiyeti : İstanbul, 24 Kasım 1918
Anadolu Kadınları Mudafaai Vatan Cemiyeti :Sivas, 10 Aralık 1919 Bu cemiyetin Konya, Niğde, Burdur, Aydın, Erzincan, Kayseri, Kastamonu, Eskişehir, Amasya, Yozgat, Pınarhisar, Viranşehir ve Kangal ’da şubeleri kurulmuştur
ZARARLI DERNEKLER
Milli varlığa ve Anadolu ’daki milli harekete duşman cemiyetler :
İngiliz Muhipler Cemiyeti :İstanbul, 20 Mayıs 1919 Manda taraftarı
Wilson Prensipleri Cemiyeti : İstanbul, 14 Ocak 1919 Manda taraftarı
Kurdistan Teali Cemiyeti :İstanbul, Mayıs 1919
Tealii İslam Cemiyeti (Eski Cemiyeti Muderrisin) : İstanbul, 19 Şubat 1919 Hilafetci ve ummetci
Trabzon ve Havalisi Ademi Merkeziyet Cemiyeti : İstanbul, Ocak 1919 28 Eylul 1919′da Hurriyet ve İtilaf Fırkası ’na katılmıştır
Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası : İstanbul, 14 Ocak 1919 Fırka, Sulh ve Selamet Cemiyeti ile Selameti Osmaniye Fırkası ’nın birleşmeleriyle oluşmuştur
Hurriyet ve İtilaf Fırkası : İstanbul, Ocak 1919
Nigehban Cemiyeti Askeriyesi : İstanbul, Ocak 1919 Hurriyet ve İtilaf ’la beraber hareket etmiştir
Osmanlı İlayi Vatan Cemiyeti : İstanbul, 19 Kasım 1919 Padişah taraftarı ve Mudafaai Hukukun tamamen karşısındadır Cemiyet, gizli olarak Milli Mucadele aleyhine orgutlediği Tariki Salah (veya Tarikatı Salahiye) Cemiyeti ile beraber calışmıştır Bu dernek ve partilerin dışında, faaliyetleri sınırlı ve etkinliği yaygın olmayan, Osmanlı Mesai Fırkası, Osmanlı Ciftciler Cemiyeti, Turkiye Sosyalist Fırkası, Vahdeti Milliye Heyeti, Turkiye İşci ve Ciftci Sosyalist Partisi, Turk Teali Cemiyeti, Musalemet İttifakı, Amele Fırkası gibi kuruluşlar Anadolu ’daki Milli Mucadele hareketinin karşısında olmuşlardır
Lazistan Selameti Milliye Cemiyeti : Rize, 23 Nisan 1919 Gurculerin cıkarlarına hizmet eden para ile tutulmuş kimselerden oluşmaktadır
Azınlıkların Kurdukları Zararlı Dernekler :
Rumların kurdukları cemiyetler :
a) Mavri Mira : Rum Patrikhanesi ’nde kurulmuştur Yunan Kızılhac Cemiyeti ile Resmi Gocmenler Komisyonu da Mavri Mira ’ya bağlı idiler Ayrıca, Rum okullarındaki izci kuruluşları da tamamiyle Mavri Mira tarafından yonetilmekteydi
b) Pontus Rum Cemiyeti
c) Trakya Cemiyeti İttihadı Milli ve Kordos adlı cemiyetler
Ermenilerin Kurdukları Cemiyetler : Daha onceleri Ermenilerin kurmuş oldukları Taşnaksutyan ve Hıncak adlı gizli ve yeraltı orgutleri milli mucadele doneminde de faaliyette bulunmuşlar ve yabancı devletlerle işbirliği yapmışlardır Ermeni patriği Zaven Efendi de Ermenilerin orgutlenmesinde onemli rol oynamıştır