Malatya hakkında bilgi

Malatya ili hakkında genel bilgi,Malatyanın


imagesmalatyahakkindabilgi5afb7c8178dc3

GENEL BİLGİLER
Yuzolcumu : 12313 km²
Nufus : 702055 (1990)
İl Trafik No : 44

Doğu Anadolu Bolgesinin Yukarı Fırat Havzasında yer alan Malatya ili, coğrafi konumu, tarihi kervan yollarının (unlu Kral Yolu ve İpek Yolu) uzerinde bulunması ve sahip olduğu zengin su kaynakları nedeniyle, Neolitik Cağdan bu yana yerleşimlere sahne olmuştur


Malatya ilinin ilceleri

Akcadağ, Arapkir, Arguvan, Battalgazi, Darende, Doğanşehir, Doğanyol, Hekimhan, Kale, Kuluncak, Poturge,Yazıhan ve Yeşilyuttur

Akcadağ : İlce sınırları icerisinde bulunan TİGEMe bağlı Sultan Suyu Uretme Ciftliğinde ulkemizin unlu yarış atları yetiştirilmektedir Tarihi ve doğal eserler acısından zengindirLevent Vadisi ilcenin en onemli turizm değerini oluşturmaktadır Ceşitlibuyuklukte mağaraları olduğu vadide,Gec Hitit Donemine ait olduğu duşunulen kaya kabartmaları bulunmuştur

Arapgir : Tarihi eser acısından oldukca zengindir; Ulu Cami, Cafer Paşa Cami, Mirliva Ahmet Paşa Cami, Mola Eyup Cami, Gumrukcu Osman Paşa Cami Hamamı ve Cobanoğlu Konağı sayılabilecek tarihi eserlerden bazılarıdır

Arguvan : Karahoyuk Koyu, İsa Koyu ve Tarlacık Koyune bağlı Horumhan Mezrasındaki Morhamam Hoyuklerin yanı sıra Kızık Koyunde de Kutsal Balıklı Park bulunmaktadır

Battalgazi : İlcede bircok cami,turbe bulunmaktadırKarakaya Baraj Golunun ilcenin cok yakınında olması turizm acısından onemli getiriler sağlamıştır Barajda su sporları ve balık avı yapılabildiği gibi gemiyle baraj gezisine katılmak da mumkundur

Darende : Tarihi ve turistik bakımdan oldukca zengin bir yapıya sahip olan ilcede cami ve kulliye gibi eserlerle Gunpınar Şelalesi gorulmeye değer yerlerdir Mehmet Paşa Halk Kutuphanesi, Somuncubaba Kutuphanesi, Es Seyyid Osman Hulusi Efendi Ozel Kutuphanesi ve Balaban Şeyh Abdurrahman Erzincani Kutuphanesinde nadide el yazması eserler vardır Ayrıca Tohma Cayı boyunca doğal guzellikler ve mesire yerleri yer alır

Doğanşehir : Tarihi ve mesire yerleri acısından zengindir Merkezde tarihi sur kalıntıları mevcuttur Surgu Hoyuk yuzey kalıntılarının tarihi MO 24 bine kadar inmektedir Erkenek vadisinde bulunan Şelale ile mesire yerleri ve Surgu kasabasında yer alan Pınarbaşı cok sayıda ziyaretci cekmektedir

Puturge : Malatyaya 74 km uzaklıktadır Uzuntaş Koyunde bulunan ve MS 450′de yapıldığı belirtilen PeriEş (Dilbersen) Kalesi, doğu yakası ilce hudutları icinde yer alan Nemrut Dağı, Gerar Kalesi ve Battalgazi Ziyareti gibi gorulmeye değer tarihi yerler vardır

Yazıhan : Malatyaya 40 km uzaklıktadır Tarihi eser olarak Fethiye Koyundeki Hasan Basri Cami, Fethiye Hoyuk, Ansur (Buzluk) Mağaraları,Hacı Hoyuk, İriağac Koyu Unur Mezrası Kalesi sayılabilir

GEZİLECEK YERLER

Nemrut Dağı

Doğu ve Batı Medeniyetlerinin, 2150 m yukseklikte muhteşem bir piramitteki kesişme noktası, Dunyanın sekizinci harikası Nemrut, Yuksekliği on metreyi bulan buyuleyici heykelleri, metrelerce uzunluktaki kitabeleriyle, UNESCO Dunya Kultur Mirasında yer almaktadır

Nemrut Dağı, uzerinde barındırdığı dev heykellerin ve anıt mezarın yanı sıra, dunyanın en muhteşem gundoğumu ve gun batışının seyredilebildiği yer olmasıyla da ilgi cekmektedir Her yıl binlerce insan gundoğumu ve gun batışını seyretmek icin Nemrut Dağına gelmektedir

UNESCO tarafından Dunya Kultur Mirası olarak ilan edilen Nemrut Dağı, cevresindeki Kommagene Uygarlığı eserleri ile birlikte ulkenin onemli Milli Parklarından biridir Nemrut Dağındaki dev heykeller ve tumulus, Arsameia (Eski Kale), Yeni Kale, Karakuş Tepesi ve Cendere Koprusu Milli Park sınırları icerisinde yer alıyor

Tarihce

İki bin yıldır guneşin doğuşunu ve batışını 2150 m yukseklikte izleyen dev heykellerin sırrının cozulmesi icin Kommagene Uygarlığının keşfine gitmek gerekir

Nemrut Dağının Kraliyet Akademisi tarafından araştırma yapmak uzere bolgeye gonderilen genc bilim adamı Otto Punchtein başkanlığındaki ekip, Nemrut Dağının tepesindeki tumulus ve tumulusun doğu ve batı yanlarında oluşturulmuş teraslar uzerindeki devasa heykeller ve ceşitli kabartmalardan oluşan eserler uzerinde calışır Uzun calışmalar sonunda Grekce yazılı kitabeyi cozen Punchstein, bu eserlerin Kommagene Uygarlığına ait olduğunu ve Kommagene Kralı I Antiochos tarafından yaptırıldığını keşfeder Antiochosun ağzından yazılan kitabe, Nemrut Dağının sırrını ve Antiochosun yasalarını icermektedir

Kommagene Uygarlığının ortaya cıkmasını sağlayan kazılar, Nemrut Dağından başka Arsameia, Samsat ve Fırat Havzasında gercekleştirilmiştir Bolgede yapılan kazılarda ortaya cıkartılan taşınabilir eserler muzelerde, geri kalanları da Milli Park Alanı icerisinde korumaya alınmıştır

Kommagene Krallığı

Yunanca “Genler Topluluğu anlamına gelen Kommagene, ismiyle bağdaşırcasına, Grek ve Pers uygarlıklarının inanc, kultur ve geleneklerinin butunleştiği guclu bir krallıktır Toros Dağlarındaki ceşitli yolların birleştiği noktada bulunan antik Kommagene Krallığı, Suriyenin Kuzeyi, Hatay, Pınarbaşı, Kuzey Toroslar ve doğuda Fırat Nehrinin cevrelediği verimli topraklarda yer almıştır Tarıma ve hayvancılığa elverişli ve ekonomik onemi yuksek sedir ağacı ormanlarını barındıran Kommagene topraklarının, ilk cağlardan beri yerleşim alanı olarak kullanıldığı civardaki mağara ve arkeolojik buluntulardan anlaşılmaktadır

Antik dunyanın kucuk ancak guclu ulkesi Kommagene, baba tarafı Pers Krallarından “Krallar Kralı olarak anılan Dariusa ile, anne tarafı Makedonya Hukumdarı Buyuk İskender ile akraba olan bir prensin oğlu Mithradates Kallinikos tarafından, İO 109 yılında bağımsız bir krallık olarak kurulmuştur Farklı topluluklardan meydana gelen ve ayrı inanc ve kulturlere sahip Kommageneliler arasındaki birliği sağlamak konusunda buyuk başarı sağlayan Mithradates Kallinikos, tanrılarla olan bağını kuvvetlendireceği ve boylece ulusunu barış icerisinde yaşatacağı inancıyla ulkesinin ceşitli yerlerinde tapınaklar yaptırmıştır

İklim

Kahta ilce sınırlarındaki Nemrut Dağında karasal iklim ozellikleri gorulmektedir İlce sınırlarındaki Ataturk Baraj golu nedeniyle, iklim yapısı onemli bir olcude değişikliğe uğrayarak Akdeniz iklimi ile benzerlik gostermeye başlamıştır Ancak yaz ortasında bile, Nemrut Dağında gun doğumu oldukca soğuk olur

Muzeler

Malatya Muzesi

Kaleler

Eski Malatya Kalesi: Eski Malatyada olup geniş bir alanı kaplar Yapımına Roma İmparatoru I Titus zamanında başlanmıştır Daha sonra Bizans İmparatoru Justinianus (522565) zamanında son halini almıştır

Eski Arapgir Kalesi: Sert kayalar uzerine inşa edilmiş kalenin temel kısımları blok taştan diğer kısımları ise kesme taştan yapılmıştır Anadolu Selcuklular Donemi eseridir

Doğanşehir Kalesi: Doğanşehir ilcesinde yeralan kale beşgen bir yapıya sahiptir Romalılar Devrinde yapılmıştır

Camiler ve Turbeler

Malatyanın onemli camileri Ulu Cami, Arapkir Ulu Cami, Yeni Camii,Yusuf Ziya Camii, Carşı Camii, Melik Sunullah Camii(Battalgazi), Somuncu Baba Camii(Darande), Molla Eyup Mescidi(Arapkir)dir

Onemli kumbetler Emir Omer Turbesi, Sıddı Zeynep Kumbeti(Battalgazi) ve Kanlı Kumbeti(Battalgazi)dir

Hanlar

Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı: Eski Malatyada dikdortgen alan uzerine inşa edilmiştir 1632 tarihinde IV Muratın silahtarı Bosnalı Mustafa Paşa yaptırmıştır

Taşhan: Hekimhan ilcesinde Malatya Sivas karayolu uzerinde, Eski Darendededir Selcuklu Sultan Hanlarının geleneklerini devam ettiren bir yapıdır

Bedesten: Eski Darende ilcesinde yer alan dikdortgen bir yapıdır

Mesire Yerleri

Malatyayı cevreleyen bolge ziyaret edilebilecek bir cok yer sunar Sultansuyunda, sadece safkan Arap atları yetiştirilmez, ayrıca bu buyuleyici yer yakınında Sultansuyu Barajının oluşturduğu gol kenarında insanların piknik yapmasına fırsat tanır Karakaya Barajının oluşturduğu gol şehirden 15 km uzaktadır ve yaz ayları yerel halkın gozde piknik mekanıdır Bu golde balık avına izin verilmektedir Darendenin 10 kilometre batısındaki Gunpınar Şelalesi insanların doğal guzelliğin zevkini cıkarıp, piknik yapacağı ve dinleneceği bir yerdir

Şehre yakın diğer dinlenme alanları Gunduzbey Pınarbaşı, Orduzu Pınarbaşı, Yeşilyurt ve Konak kasabasındaki Horata Suyudur Bunlar arasında Yeşilyurt ve Gunduzbey kirazıyla unludur Kiraz hasat mevsiminde (Haziran ayı), Yeşilyurtta Kiraz Festivali duzenlenir

Arguvan ilcesinin Kızık koyu tabiat guzelliği ile huzur vermekte, koyun koruma havuzunda bulunan balıklar ise ziyaretcileri hayrete duşurmektedir Burada bulunan bir su kaynağı ve kaynaktaki balıklar kutsal kabul edilir Bu nedenle balıkların yenmesine izin verilmez Yerel halk bu balıkları bulaşıkcı olarak nitelendirmektedir Cunku balıklar koylulerin suya bıraktığı kirli kapları temizlemektedirler

Sportif Etkinlikler

Doğa Yuruyuşu: Nemrut Dağı, Sultan Suyu Vadisi, Levent Vadisi ve Poturge ilcesi yaylaları doğa yuruyuşu sevenler icin ideal yerlerdir

Cirit: Ata sporu cirit, Malatya festivallerinin vazgecilmez faaliyetlerindendir Malatyada ozel olarak yetişen atlar eşliğinde yapılan bu spor, yerli ve yabancı turistlerde buyuk ilgi uyandırmaktadır

Olta Balıkcılığı: Balık avlamayı zevk haline getiren balık severler icin Karakaya Baraj Golu, Sultansuyu Baraj Golu ve Surgu Baraj Gollerinde olta balıkcılığı oldukca yaygındır Cevrede bulunan dinlenme mekanları da ziyaretcilere uygun ortamlar sunmaktadır

Yamac Paraşutu: İnonu Universitesi Havacılık kolu Yamac Paraşutu eğitim ve atlama kursu duzenlenmektedir

COĞRAFYA

Doğu Anadolu Bolgesinin Yukarı Fırat Havzasında yer alan Malatya İc Anadolu, Akdeniz, Doğu Anadolu ve Guneydoğu Anadolu bolgelerine doğal gecişi sağlayan yol guzergahındadır Malatya genel olarak yuksek plato ve dağlardan oluşan bir arazi yapısına sahiptir

İlin guney bolumu meşe ağaclarından oluşan korular ve baltalıklarla, kuzeyi ise bozuk nitelikli yapraklı ormanlarla kaplıdır Nehir ve cay kenarlarında kavaklık ve soğutlukler bulunur İl merkezi ve ilcelere bağlı koylerde, kayısı başta olmak uzere geniş meyvelikler yer alır

İklimi karasaldır; yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve coğu kez kar yağışlıdır Ancak son yıllarda yapılan Karakaya ve diğer baraj gollerinin etkisiyle, iklim yumuşayarak zaman zaman Akdeniz iklimi ozelliklerini gostermektedir En cok yağış, ilkbahar ve sonbahar aylarında gorulmektedir

TARİHCE

Yapılan araştırmalar ve arkeolojik kazılar sonucunda, tarihi gecmişi Paleolitik Cağa kadar uzanan Malatya ilinde, MO 7000 yıllarında iskanın başladığı anlaşılmıştır Yore, daha sonra Hitit, Asur, Urartu, Pers, Roma, Bizans, Arap, Selcuklu ve Osmanlı egemenliklerini yaşamıştır

NE YENİR

Lezzetli bir mutfağa sahip olan Malatya mutfağında etin ve bulgurun onemli bir yeri vardırCoğunlukla bulgur ve diğer malzemelerin karışımıyla yapılan 70 tur kofte bulunmaktadır Bulgur, fasulye yaprağı, kiraz, ayva, uzum ve dut yaprağı ile yapılan sarmalarda da kullanılır

Ayrıca kebaplardan, tatlılara kadar bircok yerde kullanılan kayısı ve urunlerinin, damak lezzetinde onemli bir yeri vardır Yerel mutfağın gozde yemeklerinden kağıt kebabı ve icli koftenin ise tadına doyum olmaz Tanımlamanın yetersiz kalacağına inandığımız birbirinden lezzetli ve ceşitli kayısı tatlılarını ise Malatyayı ziyaretinizde mutlaka tatmalısınız

NE ALINIR?

Sofra bezi, perde, yazma gibi ahşap kalıplarla ve baskı tekniği ile suslenmiş dokumalar; halılar, canlı ve renkli olan kilimler, cicim; dovme, cekme germe gibi yontemlerle yapılan bakır mutfak eşyaları; ahşaptan yapılan ve “gum gum denen yayıklar cıkrıklar, kaşıklar Malatyadan alınabilecek ozgun hediyelik eşyalardır

Kuru kayısının yanında, kayısının ceşitli turlerinden yapılmış dondurulmuş kayısı, kayısı konservesi, jole, recel, marmelat ve kreması, yeşil kayısı turşusu ve pestilinin de yapılacak alışverişlerde alınması tavsiye edilir

Malatya kent merkezindeki Kapalı Carşı, Bakırcılar Carşısı, Kuru Kayısı Pazarı, Ataturk ve İnonu Caddeleri ile Milli Egemenlik Caddesi alışveriş merkezleridir

YAPMADAN DONME

Eski Malatya, Aslantepe ve Arkeoloji Muzesini gezmeden,

Sultansuyu ve Nemrut Dağını gormeden,

Merkezde iyi bir lokantada kağıt kebabı yemeden ,

Analıkızlı icli kofte ve tereyağlı kayısı tatlısı ya da balık kofte yemeden,

Kayısı ve yan urunlerinin satıldığı Şire Pazarında alışveriş yapmadan

Donmeyin