Marmara Bölgesinin Beşeri Unsurları
Marmara Bölgesinin Doğal ve Beşeri Özellikleri
Marmara Bölgesinin Genel Özellikleri
Marmara Bölgesi,Türkiye'nin coğrafi bölgelerinden biri; takriben 62 000 kilometre kare; 13 milyona yakın nüfus(1990) Marmara Denizi çevresinde yer alan Trakya topraklarının bütünüyle Anadolu'nun kuzeybatı kesmini kaplayan alan, doğuda düşey yamaçlarla belirlenen Anadolu Platosu,kuzeyde Karadeniz ve Bulgaristan, batıda Yunanistan ve Ege Denizi, güneyde Uludağ ve Kaz Dağı ile sınırlıdır Alan doğal ve beşeri özelliklerine kadar dört bölüme ayrılır(Yıldız Dağları,Ergene,Güney Marmara,ÇatalcaKocaeli bölümleri)
Yeryüzü Şekilleri
Yüzey şekilleri, doğubatı doğrultusunda uzanan dağlar ve platolarla kaplı yüksek alanlar, havzalar ve ovalardan oluşan çukur alanlarla kuzeyden güneye içten birbirini izlerKuzeyde orta yükseklikteki Yıldız(Istıranca) dağları ve platolarla buruşuk ÇatalcaKocaeli yarımadaları yer alır Bunların güneyinde Ergene Havzası'ndan başlayarak, Marmara çukuru üstünde Adapazarı ovasına kadar uzanan alçak bir alana geçilir Bölgenin güneyinde, en yüksek engebeleri oluşturan Uludağ ve Biga Dağları'yla, Samanlı ve Güney Marmara kıyıdağları arasında Biga,Manyas,Ulubat, Bursa ve İnegöl Ovalarından oluşan bir havzalar dizisi sıralanır burası Türkiye'de depremlerle en fazla sarsılan alanlardan biridir,
Bölgenin en manâlı akarsuları;doğuda Sakarya, batıda Ergene ve Meriç, güneyde Susurluk'tur
Anadolu yakası göl bakımından zenginliği ile dikkati çeker(Manyas, Ulubat, İznik, Sapanca) Trakya yakasında bulunan terkos, Büyükçekmece ve Küçükçekmece göllerinden İstanbul anakentinin su gereksinimi sağlanır
İklim
Bölgede üç bambaşka iklim tipi görülürKaradeniz kıyılarında ılman iklim, Marmara ve Ege Denizi kıyılarında Akdeniz iklimi, iç kısımlarda karasal iklim görülürİklim kıyıdan uzaklaştıkça içerilerde sertleşirSoğuk kuzey rüzgarlarına açık olduğu için Karadeniz kıyıları kışın birazcık daha soğuk geçerEnlemin etkisinden nedeniyle Akdeniz İklimi azıcık bozulur Yaz kuraklığı daha az kışlar ise daha soğuk, kar yağışı olağandır
Ergene havzasında, güney Marmara'nın iç kısımlarında istep iklimi özelliği görülür Yaz sıcak, kış soğuktur
En fazla yağışını kış, en az yağışını yaz mevsiminde alır
İklimin etkileri
1) Doğal bitki örtüsü iklime bağlı olarak Marmara Denizi kıyılarında maki, yükseklerde geniş ve iğne yapraklı orman, Karadeniz kıyılarında karmakarışık orman, Ergene Havzasında ve içerilerde aralıklı ağaçlar, kurakçıl otlar yani stepler görülür
2)Akarsular en fazla suyunu kış ve ilkbaharda taşırEn eksik suyunu yazın taşır
3) iklimin öbür ve fazla sert olmaması nüfus yoğunluğunu artırır
4) Üç iklim tipinin varlığı ovalarda verimliliği artırmış, tarım ürünlerini çeşitlendirmiştir
5)Endüstri bitkilerinin yetişmesine elverişlidir(gündöndü, tütün, şeker pancarı, zeytin, darı, pirinç, tahıllar, sebze ve meyveler)
6)İklimin etkisi büyükbaş hayvancılığı yayğınlaştımıştır
7)Bölge orman bakımından zengindir
Nüfus
Marmara Bölgesi 13 000 000 'a yaklaşan nüfusuyla Türkiye toplam nüfusunun yaklaşık %23'ünün kümelendiği bir alandır;kilometre kareye sıradan 200'ü aşan nüfus yoğunluğu (Türkiye ortalamasunun üç katı dek) ile yurdun en sık nüfuslanmış bölgesidir; kentsel nüfus oranın da en yüksek (% 75) olduğu bölgedir Kentsel nüfusun yarısından fazlası İstanbul'da toplanmıştır; geriye doğru kalanın çoğuda Bursa ve İzmit gibi hızla çoğalan iki büyük kentte toplanmıştır Bu üç ikâmetgâh yerinin nüfusu bir yana doğumlar bir yandan da göçlerle sürekli artmaktadır Bölgenin bazı yerleri, bilhassa tarımsal ekonominin dominant olduğu Karadeniz kıyıları ile Çatalca, Kocaeli ve Biga yarım adalarının iç kesimleri tenhadır Buradaki nüfus artışıda Türkiye ortalamasının altındadır
Tarım
a)tahıl
1)Buğday
Bilindiği gibi, buğday, verimsiz yerlerde halkın geçim kaynağıdır Marmara Bölgesi'nde Trakya kesimi verimsiz bir yer olduğundan Türkiye'nin bir kaç yeri gibi oradada buğday ekimi için kayda değer bir yerdir(Tekirdağ 800 bin ton ve Edirne 700 bin tonla üretimde ilk kez gelir)
2)Arpa
Arpada buğday bitkisinin özelliklerini taşır Marmara Bölgesi'nde buğdayın yetiştiği Trakya'nın iç kesimlerinde arpada yetişir
3)Mısır
Darı tarımı, Marmara Bölgesi'nde özellikle Güney Marmara bölümünde, Balıkesir İli ve
Türkiye darı üretiminde Marmara Bölgesi'nin manâlı bir yeri vardır Yalnızca Marmarave Karadeniz Bölgesi'nin yıllık toplam darı üretimi, Türkiye toplam üretiminin, % 70 ile % 75'ini bulur
4)Çeltik
Çeltik üretimi, Marmara Bölgesi'nde en çok Edirne'de görülür Edirne'nin üretimi Türkiye'nin ortalamasının % 35'ini oluşturur (en büyük paya sahip il) Çeltik tarımı Bursa, Balıkesir, Çanakkale gibi Güney Marmara Bölümü illerinde de yapılır lakin buradaki üretimler, Edirne'nin Türkiye çeltik üretimine kattığı değere ulaşmaz
5)Yulaf
İstanbul, Kocaeli, Balıkesir, Çanakkale, Kırklareli ve Tekirdağ gibi
Marmara illeri, Türkiye yulaf üretiminin %6070'ini vermektedir Takvim
yulaf üretimleri 1015 biner tonu aşan iller içerisinde Balıkesir, Kocaeli, İstanbul gibi kayda değer Marmara illeri de vardır
b)sebzecilik
Marmara Bölgesi, Türkiye sebze üretiminde birinci bölgedir Verimli alivyal toprakların ve sebze tarımına fazla yerinde iklim özelliklerinin bu bölgede olması bu gelişmenin nedenidir
1)Patates
Ilk Kez,Marmara Bölgesi'nin Bursa, Balıkesir, Kocaeli ve Sakarya illeri edinmek üzere, patates üretimi bütün bölgelerimizde yapılmaktadır
2)Soğan ve Sarımsak
Yıllık kuru soğan üretiminin %90 gibi yüksek bir payı, sıra ile Güney Marmara bölümü illeri ile Ege bölümü, Akdeniz kıyı ovaları ve Orta Karadeniz bölümü illerinden sağlanır
Sarımsak sadece Marmara Bölgesinde yok bütün yurta eksik üretilir Çünku tuketimi soğan kadar değildir
3)Domates
Domates Balkan ülkelerinden sonra yurdumuzda başta Güney Marmara Bölümünde yetiştirilmeye başlanmıştır sonra öteki bölgelere yayılmaya başlamıştır Yurdumuzda yetiştirilen domatesin büyük bir bölümü dış ülkelere satılmaktadır VeMarmara Bölümü edinmek üzere öteki bölgelerde de yetiştirilir
c)endüstri (sanayi) bitkileri tarımı
1) Tütün
Marmara Bölgesi, kaliteli tütün üreten bölgeler arasında, Ege Bölgesi ve Karadeniz Bölgesi'nden daha sonra 3 sırayı alır Bölgede imal daha fazla Güney Marmara Bölümü'nde yapılır Alan üretimi Türkiye üretiminde, her sene % 10 ila % 15 lik bir paya sahiptir Ama Balıkesir ili, bütün bölge üretiminin % 60 ila % 65 ini verir Bu ili, Bursa ve Çanakkale illeri izler Balıkesir ilinin Altınova, Ayvalık, Edremit ve Burhaniye tütünleri ile Bursa'nın merkez ilçe ve İnegöl tütünleri, ihraç edilecek kalitede tütünlerdir Bölgede Kocaeli,Sakarya,Tekirdağ,Kırkl areli ve Edirne'dede tütün tarımı yapılırLakin bu illerde imal,öyle hesaplı değildir
2)Pamuk
Pamuk üretimi,sıcaklık koşullarının yerinde olması ve bereketli alivyal toprakların varlığı nedeniyle Güney Marmara'da da yapılır Marmara bölgesi, Ege ve Akdeniz bölgelerinden daha sonra pamuk yetiştirmede 3 sırayı alır Bu bölgede en iyi üretimi yapan il Balıkesir'dir(yılda 67 bin ton)
3)Şeker pancarı
Şeker pancarı üretilen bölgeler arasına Marmara Bölgesi de girer 1926'da en fazla şeker pancarı Kırklareli ve Uşak'ta üretilmiştir
d)yağlı tohumlar tarımı (pamukçiğiti ve gündöndü)
Pamukçiğiti pamukla beraber, aynı şartlarda yetişir
Ayçiçeği tarımının en gelişmiş olduğu alan Marmara Bölgesi'dir Bu ürünün tarımı ilk önce Trakya'da yapılmıştırBölgenin derhal her ilinde tarımı yapılmaktadır Fakat Edirne veve ayçiçeği tohumu üretimi de, bin ton kadardı Ancak ekiliş alanlarının % 40'ı, ve üretimin % 5055'i bu bu iki ile aitti
e)meyvecilik
1)Fındık
Fındık, Orta ve Doğu Karadeniz Bölümleri'nden daha sonra Doğu ve Güney MarmaraMarmara Bölgesi'nde fındık bahçeleri ve üretimi Sakarya ili ile temsil edilir Alan üretiminin (80 bin tonu biraz aşar) % 90'dan fazlasını bu ilimiz verir Bereketli yıllarda, ilin kuru kabuklu meyve üretimi, 7075 bin tonu bulur Bölgede, bu ilden diğer;Kocaeli (5 bin tonu aşar), Bilecik (3035 ton), Bursa (150 tonu bulur), Çanakkale (1520 ton), Tekirdağ (1,53 ton) ve Kırklareli (2530 ton) illerinde de, aşağı yukarı fındık bahçelerine rastlanır İstanbul üretimi de 500 tonu aşar
2)Zeytin
Marmara Bölgesi, zeytin ağacı sayısı fazlalığı bakımından ikinci sırada gelir Türkiye zeytin ağacı sayısının % 25'ten fazlasını temsilcilik eder Alan zeytin bahçelerinin anında tamamı, Güney Marmara Bölümü illeri ile kısmen de Doğu Marmara illerinde toplanmıştır Trakya kesimi illerimizde de, tek tük zeytin ağacına rastlanırLakin üretimi ekonomik değildir Güney Marmara Bölümü'nde özellikle Balıkesir ili, Aydınlatılmış ve İzmir illerinden sonradan Türkiye'nin en büyük üçüncü zeytincilik merkezi durumundadır Bilhassa Edremit Körfezine doğru geniş alanlar, zeytin bahçelerine ayrılmıştır Bölge zeytin ağacı sayısının, % 45'e yakını bu illerdedirİlin,Bandırma ve Erdek dolayları da, geniş bahçelere sahiptirBursa ilinin en geniş zeytin bahçeleri, Gemlik ve Mudanya çevresinde toplanmıştır Batıda Çanakkale ve doğuda Kocaeli illerine dğru bahçeler, artan bir şekilde azalır ve seyrekleşir
Türkiye zeytin ağacının bölgesel dağılışı
Bölge Ağaç sayısı(milyon) Türkiye % si
Ege 496 573
Marmara 223 258
Akdeniz 94 109
Güneydoğu 43 50
Diğerleri 09 10
Toplam 865 1000
3)Turunçgiller
Güney Marmara'da Türkiye'de turunçgil ağaçları sayısının %1,5'i bulunmaktadır Bahçeler, büyük çoğunluğu ile öncelikle Balıkesir ili almak üzere, bu il ve Çanakkale ili kıyılarında yoğunlaşmıştır
4)Şeftali
Bahçe kültürü biçimindeki yetişme bölümlerinden birisi Güney Marmara Bölümüdür Yurdumuzun, en kaliteli ve pazar değeri en yüksek şeftali meyvesi, bir zamanlar beri Bursa ili bahçelerinde yetişir Ülkemiz şeftali ağacı sayısı % 25'i bu ilde olup, bereketli yıllarda Bursa'nın üretimi 100 tonu aşar
5)Armut
Üretimi artan bir şekilde yükselen bir meyvedir Bahçelerin çoğu Güney Marmara Bölümü'ndedir
Hayvancılık
1)Küçükbaş Hayvancılık
Küçükbaş hayvancılıkta, Marmara Bölgesi, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, İç Batı Anadolu, Karadeniz Bölgesi'nin iç yörelerinden sonradan kazanç Bu bölgelerde yoğun koyun yetiştirilir
Koyunlar, halk, et, süt ve yapağı gibi nedenler yüzünden soylar halindedir Marmara ve
2)Büyükbaş Hayvancılık
Karadeniz Bölgesi'nden sonra, sığır yetiştiriçiliği'ninMarmara Bölgesi'nde yük kazandığı göze çarpar
Sığırın yurdumuzda belirlenen bir cinside, Manda sığırı olup eti, sütü ve derisi için yetiştirilirYurdumuzda da Karadeniz Bölgesi'nden sonra Marmara' bu sığır cinsi yaygındır
3)Kümes Hayvancılığı
Tavuk çiftlikleri, Marmara'da daha çok topluluk olan İstanbul'un yakın çevresindedir
4)İpekböcekçiligi
MÖ 6 yy'da başta Bursa elde etmek üzere, Güney Marmara Bölümü esas doğa yetiştirme bölümüydu Bugün yurdumuzda en önemli imal bölgesi,yetiştiriciligin merkezi Bursa almak üzere, Güney Marmara Bölümü illeridir Yaklaşık 2000 ton olan Türkiye takvim yaş koza üretiminin, % 40 ile % 50'si Bursa ilinden edinmek üzere, % 80 ila % 90'ı Marmara
5)Arıcılık
Arıcılığın coğrafi dağılışını beş madde yaparsak Marmara Bölgesi dördüncü sırayı alır Çünkü arıcılıkta yalnızca Balıkesir ve Çanakkale'den laf edilebilir
6)Su Ürünleri Avcılığı
a)deniz balıkçılığı
Hamsi de dahil, yıllık balık üretimimizin %10'u Marmara Denizi'nden sağlanır Sonbaharda suların soğumasıyla balıklar güneye göçerler Göçerlerken İstanbul veMarmara Denizi ve Çanakkale Boğazında da sürdürülür
b)tatlı su balıkçılığı
Güney Marmara Bölümünde yer alan Manyas, Ulubat ve İznik göllerinde su ürünleri avcılığı yapılırAncak takvim toplam av ürünleri 50'şer 100'er tonu aşmaz
Ormancılık
Marmara bölgesi orman bakımından zengiliği ile Türkiye'de % 188'lik bir payla, karadeniz'den (% 26) ve Akdeniz'den (% 21) sonra üçüncü sıraya gelir
(B4)Madenler
1)Kromit
Kromit rezervlerimizden Bursa ili yatakları, Elazığ ve Muğla yataklarından sonradan üçüncü sırada yer alır Bu yataklar Orhaneli ilçesi kapsamında yer alır(rezervleri 1,5 milyon tonu aşar) İşletilirler ve ihraç edilirler
2)Manganez
manganez Türkiye'de Uşak ilinden daha sonra İstanbul ilinde (Çatalca ve hem Binkılıç), Kırklareli ilinde (Vize çevresi), Balıkesir ilinde (Dursunbey çevresi) çıkarılır
3)Kurşun ve Çinko
Kuşun ve çinko, Türkiye de Karadeniz Bölgesinden sonradan Marmara Bölgesi'de çıkarılır rezervler, Balıkesir ilinin Balya, Çanakkale ilinin Yenice ilçesinde; Bağıkaç ve
4)Volframit
Türkiye'de, sadece Uludağ masifi volfram rezervleri, 30 milyon ton dolayında tahmin ediliyorVe hem Uludağ'da Etibank'a ait volfram işletme tesisleri vardır (1979'da faaliyete geçmiştir) Yıllık imal, kapsamı olarak 6090 ton kadardır
5)Molibden
En varlıklı rezervler, Kırıkkaleİkiztepeler ve Keban çevresi rezervleridirüretim ihraç edilir(2025 ton kadar)
6)Antimon
Coğrafi dağılışa kadar en varlıklı rezervler Güney Marmara Bölümü'nde Balıkesir ili rezervi ve onu takir eden birkaç rezerv olarak tahmin edilmiştir
7)Bortuzu
Bortuzu rezervlerinin coğrafi dağılışında birinci sırayı Balıkesir ili alır Rezervler Bigadiç ve Susurluk çevresinde bulunmaktadır (rezervlerin 2025 milyon ton olduğu sanılıyor)
8)Mermer
Yurdumuzun en varlıklı doğal kaynaklarından biride misket rezervleridiren nitelikli mermerler Ege ve Marmara Bölgeleri yataklarınden çıkartılırKırklareli'nde, Çanakkale'de, Balıkesir'de,Bursa'da, Sakarya'da ve Kocaeli'nde manâlı misket rezervleri vardır
Enerji Kaynakları
1)Petrol
Trakya Doğal Gaz Bölgesi:Bölgede, 1984 yılına kadar 153 sondaj yapılmıştır Ama bu faaliyet sonucunda, sadece Lüleburgaz Babaeski ve Kırklareli arasındaki bölgede doğalve Kırklareli Deveçatağı çevresinde işletilmektedir Bu yataklar, Hamitabat Doğal Gaz santraline bağlanmıştır
2)Jeotermal enerji
Bu günkü bilgilerimize kadar, yurdumuzun en zengin doğal buhar bölümlerinden biride Güney Marmara Bölümüdür Bölümde çok illerde buhar çıkmaktadır
Endüstri
1)Şeker Üretimi
Şeker fabrikalarımızın Marmara Bölgesindeki illere kadar dağılış şart ve kuruluş yılları
Adı Üretime başlangıç yılı
Kırklareli Alpullu 1926
Adapazarı 1953
Balıkesir Susurluk 1956
2)Süt ve Süt Ürünleri
Marmara Bölgesi'nin bir takım yerlerinde süt ve süt ürünlerine dayalı fabrikalar vardırÖrneğin;Mis Süt (Balıkesir Gönen), ve Meriç Süt (Edirne) Ayrıca Edirne ve
3)Un ve Unlu Ürünler Endüstrisi
Yurdumuzda birincil un fabrikası, 1885 yılında, İstanbul Ayvansaray'da kurulmuştur 1885 yılından bu yandan bölgede birçok un fabrikası resmileşmiş ve bu fabrikalar her sene ürütimlerini azıcık daha artırmışlardır
4)Konserve veSalça Üretimi
Ilk konserve fabrikası 1920 yılında İstanbul Kartal'da kurulmuştur Yurdumuzda (1985 yılı verisidir), 72 adet büyük konserve fabrikası vardır Yıllık üretim kapasitesi, 125 bin tonu bulur Fabrikaların, 16 sı Balıkesir, 12 si Bursa ve 10 u da Çanakkale'de idi
Gitgide Artarak artan bir gıda sanayi dalı da, salça üretimidir Bu üretimin merkezi Güney Marmara Bölümü illeridir Özellikle 1960'dan sonradan çağdaş fabrikalar kurulmaya başlamış ve bugün takvim imal kapasitesi, 120 bin tonu bulmuştur Bu alanda en büyük gıda şirketleri;Demko, Pınar, Akfa, Tukaş, Tat ve Sedaş gibi şirketlerdir
5)Bitkisel Yağ Üretimi
Bu gün ülkemizde birkısmı Balıkesir ilinde olmak üzere, takvim üretim kapasiteleri 10bin ton ve daha artı olan 26 büyük fabrika vardır (1990) Bunlara, büyük zeytinyağı fabrikaları da dahildirÖrneğin;Trakya Yağ Sanayii, Tar Iş, Aymar, Bafay gibi
6)Tütün ve İspirtolu İçkiler Endüstrisi
Marmara Bölgesi Tütün ve Sigara Fabrikaları(1990)
Fabrikanın Adı Kuruluş Yılı Kapasitesi(tonyıl)
İstanbul Cibali 1887 5950
İstanbul Maltepe 1970 20046
Marmara'daki takvim imal kapasitesi en yüksek Bira fabrikaları
İli ve Adı Yıllık Üretim Kapasitesi(bin tl)
İstanbul Tekel Bira Fabrikası 40
İstanbul Efes Bira Fabrikası 25
Marmara Tekel Şarap Fabrikaları ve Imal Kapasiteleri
İli ve Adı Kuruluş yılı Kapasitesi(bin tlyıl)
İstanbul Paşabahçe 1922 2 300
Tekirdağ 1931 7 000
Çanakkale 1962 2 050
TekirdağŞarköyUçmakdere1966 800
Tekirdağ Şarköy 1966 1 500
Bilecik 1971 1 600
Edirne Uzunköprü 1976 1 000
7)Tekstil, Deri ve Giyim Endüstrisi
Esas pamuklu iplik tekstil fabrikaları arasındaki Mensucat Santral (İstanbul ve
Pamuklu bez tekstil fabrikalarından; Bozkurt(İstanbul), Kartaltepe (İstanbul) fabrikaları Marmara Bölgesinin pamuklu kumaş dokuma fabrikalarıdırBugün ülkemizde, çoğunluğu İatanbul, Adana ve Bursa gibi illerde almak üzere, 60 dolayında pamuk ipliği, yün ipliği,pamuklu bez ve yünlü bez tekstil fabrikaları vardır Ama yünlü tekstil endüstrimiz, pamuklu tekstil endüstrimizde olduğu şekilde gelişmiş değildir Yurdumuzun, ilk yünlü tekstil fabrikası 1843 yılında faaliyete geçen, İzmit Hereke bez fabrikası olup, 1890 da halı dokuma üniteleride eklenmiş; ama 1905 yılından başlayarak, iyice bir yünlü bez dokuma fabrikası durumuna getirilip, 1934 yılında Sümerbank'a devredilmiştirBundan sonra Bursa Merinos Yünlü bez fabrikası gibi büyük Sümerbank kuruluşunun faaliyete geçmesi, yünlü tekstil endüstimizin gelişmesinde büyük rol oynamıştır
Özel sektöre ait başlıca pamuk ve yün ipliği dokuma fabrikaları
Adı ve ili İğ sayısı
Mensucat Santral İstanbul 100700
Narin İstanbul 63300
Akip İstanbul 50000
Edip İstanbul 50000
Bisaş Bursa 90000
Özel sektöre ait esas yünlü ve pamuklu dokuma fabrikaları
Adı ve ili Tezgah sayısı
Narin İstanbul 560
Bozkurt İstanbul 625
Mensucat Santralİstanbul ve Edirne 975
Kartaltepe İstanbul 545
Doğal ipekli ipliği ve ipek kumaş üretimimizin merkezi bir zamanlar olduğu gibi yeniden Bursa ilidir Suni ipekçilikte en büyük fabrikamız, Gemlik Yapay ipek fabrikası adı ile, Bursa Gemlik'tedir Adı, Filaş dokumacılığı diye de geçer
Deri ve cilt ürünleri de yurdumuzda gelişmiş bir sanayi dalıdırİstanbul Yedikule' deki Sümerbank'a ait fabrikada deri kundura üretilmektedir
8)Otomotiv Endüstrisi
Türkiye gemi üretim fabrikaları, İzmir Alaybey tersanesi hariç, bütün tersaneler İstanbul ve çevresindedir
Tersanelerin dışarıya Bursa ve İstanbul otomobil fabrikaları, İstanbul'da otobüskamyonkamyonet fabrikaları, yeniden İstanbul'da traktör fabrikaları ve Sakarya'da demiryolu araç ve gereçleri vardır
9)Kimya Endüstrisi
Motorlu araç araçları lastiği; Yurdumuzda bu endüstri, 1962'de kurulmaya başlamıştırBugün bu alanda faaliyet bildiren, beş büyük fabrika vardırBunlardan Uniroyel Adapazarı'nda, Petlas Kırşehir'de ve diğer fabrikalarda İzmit'tedir Fabrikaların bu bölgeye toplanmasının başlıca nedeni, hammadde sağlama kolaylığıdır Kauçuk, karbon siyahı ve kortbezi gibi esas hammaddeler önceleri yurt dışından getiriliyordu Kuruluş bölgesi, bu maddelerin deniz yolu ile getirilmesine çok uygundur Oysa, 1970'den sonra bölgede, hammadde üreten petrokimya tesisleri kurulmuştur Bunlar, İzmit Yarımca petrokimya tesisleri ve tekrar İzmit Köseköy kortbezi fabrikası olup, lastik endüstisinin hammadde ihtiyacı büyük ölçüde bu fabrikalardan karşılanır
Motorlu Araçlar Lastik Fabrikaları ve Üretim Kapasiteleri
Adı İli Imal kapasiteleri(bin adet)
Good year Kocaeliİzmit 1 500
Uniroyal SakaryaAdapazarı 1 500
Pirelli Kocaeliİzmit 1 000
Fulda Kocaeliİzmit 1 000
Lassa Kocaeliİzmit 5 000
Marmara Yapay Gübre Fabrikaları ve Kapasiteleri
Adı ili Kapasitesi(bintonyıl)
Bağfaş BalıkesirBandırma 125
Yarımca İzmitYarımca 125
Gemlik BursaGemlik 595
10)Orman Ürünleri Endüstrisi
1936 yılında üretime açılan birincil kağıt fabrikamız, bugün SEKA İzmit Kağıt Fabrikası diye aşina fabrikadır Tesis, bir fabrikalar topluluğu olup, 1936'da 1 kağıt fabrikası, 1944'de 2, 1954'de 3 ve 1957'de 4 kağıt fabrikası hizmete girmiştirDaha önce Sümerbank'a yan olan tesis, 1955 yılında kurulan SEKA iktisadi kuruluşuna bağlanmıştır
Marmara Selüloz ve Kağıt Fabrikaları
Adı ili İşletime Açılış Yılı
İzmit Kocaeliİzmit 1936
Balıkesir Balıkesir 1981
11)Çimento,Sırça ve Seramik Endüstrisi
Yurdumuzda çimento endüstrisi, Cumhuriyet Devri öncesinde kurulmaya başlamıştır Bu konudaki ilk fabrika; 1910 yılında faaliyete geçen, İzmitDarıca çimento fabrikasıdır Bu fabrikayı 1911 yılında kurulan İzmitEskihisar çimento fabrikası izlemiştir Bu iki fabrikanın üretimi yetmeyince, İstanbul Zeytinburnu ve Kartal çimento fabrikaları kurulmuştur daha sonra bu fabrikaları, Kırklareli Pınarhisar ve Balıkesir çimento fabrikaları izlemiştir
Gelişmiş bir sanayi dalıda, şişe ve sırça endüsrisi üretim alanıdır Bu konudaki ilk modern fabrikamız, İstanbul Paşabahçe şişe ve sırça fabrikası olup, 1936'da üretime geçmiştir
Marmara Şişe ve Sırça Fabrikaları Dağılışı
Adı İli Başlangıç Yılı
Paşabahçe İstanbulPaşabahçe 1936
Çayırova Sırça İzmitÇayırova 1961
Topkapı Şişe fab İstanbulTopkapı 1968
Teknik cam İstanbul 1968
Çayırova cam elyafı İzmitÇayırova 1971
Trakya sırça KırklareliLüleburgaz 1981
Kırklareli cam KırklareliLüleburgaz 1981
Seramik ve Porselen Endüstrisinde Marmara Bölgesi birinci sırayı alır Meslek gücü de büyük ölçüde bu bölgede toplanmıştır
Ulaşım
Marmara Bölgesi coğrafi konumu sebebiyle tarihi çağlar her tarafında aralıksız işlek bir yol olmuştur Alan deniz ve karayolları bakımından büyük yük taşırAsya ve Avrupa kıtaları, bu bölgede boğazlar yoluyla bağlanır Tekrar boğazlar Karadeniz'i Ege denizine, Akdeniz'e ve oradan da Atlas Okyanusu'na bağlar
a)Karayolları Ulaşımı
Batı Avrupa'dan gelerek Balkanlar'dan geçen, milletlerarası ulaşımın sağlandığı E5 karayolu Marmara Bölgesi'ne Edirne'de Kappıkule'den girerek, İstanbul Boğazında bulunan Boğaz köprüsü yoluyla Anadolu yakasına geçer ve buradan da Ortadoğu ülkelerine dek uzanır Bu yol, Avrupa'nın Asya'ya bağlandığı en büyük yoldur
b)Havayolları Ulaşımı
Havayolları bakımından, bölgede İstanbul, milletlerarası bir siklet taşır Burada bulunan Atatürk(Yeşilköy) havalimanına dünyanın her göre ve buradan da tanıdık olmayan kentlere seferler yapılır dahası bölgede Bandırma, Balıkesir ve Çanakkale hava meydenları bulunmaktadır Atatürk Havalimanı:İstanbul'da Yeşilköy'de olup, 1985 yılına değin adı,Yeşilköy havaalanı idi Yurdumuzun birincil askeri ve sivil amaçlı havaalanı olup, 1925 yılından buyana hizmet vermektedir Zamanla genişletip modernize edilerek bugünkü çağdaş konumunu kazanmıştırKapasite özellikleri şunlardır;
a)Saatte 70 uçak inişkalkış yapabilir
b)Aynı anda 30 uçak, apronlara yanaşarak indirmebindirme yapabilir
c)Yolcu terminalleri, yılda 15 milyon yolcu ağırlayabilir
Bu özellikleri ile, yurdumuzun en büyük havalimanı olup, Avrupa'da sayılı büyük havalimanları arasındadır Uçak trafiği, süratli bir biçimde artmaktadırÖrneğin; 1960'da toplam 30 bin iniş kalkış yapılmışken, 1975 de bu rakam 49 bini ve 1990 da 75 bini bulmuşturBu seferlerin %60 ila %70'i dış hat seferleridir İnen binen yolcu sayısı da hızlı bir şekilde artmaktadır
c)Demiryolları Ulaşımı
Avrupa'dan gelen demiryolları bölgeden geçerek Orta ve Ön Asya ülkelerine ulaşır Balkan ülkeleri hattı, 1875 yılında Avusturya tarafından yapılmış ve buna Rumeli hattı adı verilmiştir Balkanlardan gelen bu demiryolu, İstanbul'da Sirkeci garına kadar ulaşır Anadolu yakasında yer alan, İstanbul Haydarpaşa garından itibaren olan demiryolu hattına da Anadolu hattı denilir ve bu demiryolu 1888 de İzmit'e, 1892de de Eskişehir veve İzmir'den gelen demiryolları ile Eskişehir'de birleşir
d)Denizyolları Ulaşımı
Bölgenin en manâlı limanları, İstanbul Boğazı ve İzmit Körfezi çevresindedir Ama bölgede, 25 kadar liman vardır
Bunlardan, İstanbul Boğazı Limanları arasında en büyükleri, Rumeli yakası kıyılarındaki Eminönü, Tophane ve Anadolu yakası kıyısındaki Haydarpaşa limanıdır Daha birçok gemi sık sık gidilen yer yeri vardırFakat, bu üç büyük limana, Büyük İstanbul Limanı limanı diyebiliriz Bu limanlar yani büyük İstanbul limanı, yurdumuzun en büyük dış ticaret malları antre kapısıdır durumundadır
Bu limanlara antreçıkış yapan yıllık gemi sayısı 2500 ila 3000 arasındadırİndirilenbindirilen yıllık toplam siklet tonajı 335 milyon tonu bulurİstanbul limanlarının, takvim gemi sayısı ve yük grafiğini hafifleten İzmit Körfezi çevresi limanları,İzmit ve yakın çevredeki limanlar ile temsil edilirBunların en önemlileri İzmit Limanı ve Derice, Gölcük, Darıca limanları ve diğerleridir Gölcük başlıca askeri limanımızdır İzmit ve Derince limanlarına antreçıkış yapan yıllık gemi sayısı, 1500 ila 2000 i bulur İndirilen bindirilen yıllık tonajı ise, bir takım yıllar 1015 milyon tonu bulur Bazı yıllar da 15 ila 3 milyon ton arası değişir
Marmara Bölgesi'nin öteki kayda değer limanları aralarında başlıcaları; Bandırma limanı(Bağfaş gübre fabrikasına hizmet eder), Gemlik Limanı (Bursa'daki araba fabrikaları ve Gemlik ipek fabrikasına hizmet eder) ve Tekirdağ limanı olarak sıralanabilir Kuzey MarmaraMarmara Bölgesi limanlarındandır Lakin hinterlandı rahat olduğundan, gelişememiştir bununla beraber koskocoman bir stratejik liman olup, yalnızca Çanakkale Boğazı'nın yok, İstanbul Boğazı'nın da askeri yöndenbir kiliti durumundadır *
Marmara Bölgesinin Doğal ve Beşeri Özellikleri
Marmara Bölgesinin Genel Özellikleri
Marmara Bölgesi,Türkiye'nin coğrafi bölgelerinden biri; takriben 62 000 kilometre kare; 13 milyona yakın nüfus(1990) Marmara Denizi çevresinde yer alan Trakya topraklarının bütünüyle Anadolu'nun kuzeybatı kesmini kaplayan alan, doğuda düşey yamaçlarla belirlenen Anadolu Platosu,kuzeyde Karadeniz ve Bulgaristan, batıda Yunanistan ve Ege Denizi, güneyde Uludağ ve Kaz Dağı ile sınırlıdır Alan doğal ve beşeri özelliklerine kadar dört bölüme ayrılır(Yıldız Dağları,Ergene,Güney Marmara,ÇatalcaKocaeli bölümleri)
Yeryüzü Şekilleri
Yüzey şekilleri, doğubatı doğrultusunda uzanan dağlar ve platolarla kaplı yüksek alanlar, havzalar ve ovalardan oluşan çukur alanlarla kuzeyden güneye içten birbirini izlerKuzeyde orta yükseklikteki Yıldız(Istıranca) dağları ve platolarla buruşuk ÇatalcaKocaeli yarımadaları yer alır Bunların güneyinde Ergene Havzası'ndan başlayarak, Marmara çukuru üstünde Adapazarı ovasına kadar uzanan alçak bir alana geçilir Bölgenin güneyinde, en yüksek engebeleri oluşturan Uludağ ve Biga Dağları'yla, Samanlı ve Güney Marmara kıyıdağları arasında Biga,Manyas,Ulubat, Bursa ve İnegöl Ovalarından oluşan bir havzalar dizisi sıralanır burası Türkiye'de depremlerle en fazla sarsılan alanlardan biridir,
Bölgenin en manâlı akarsuları;doğuda Sakarya, batıda Ergene ve Meriç, güneyde Susurluk'tur
Anadolu yakası göl bakımından zenginliği ile dikkati çeker(Manyas, Ulubat, İznik, Sapanca) Trakya yakasında bulunan terkos, Büyükçekmece ve Küçükçekmece göllerinden İstanbul anakentinin su gereksinimi sağlanır
İklim
Bölgede üç bambaşka iklim tipi görülürKaradeniz kıyılarında ılman iklim, Marmara ve Ege Denizi kıyılarında Akdeniz iklimi, iç kısımlarda karasal iklim görülürİklim kıyıdan uzaklaştıkça içerilerde sertleşirSoğuk kuzey rüzgarlarına açık olduğu için Karadeniz kıyıları kışın birazcık daha soğuk geçerEnlemin etkisinden nedeniyle Akdeniz İklimi azıcık bozulur Yaz kuraklığı daha az kışlar ise daha soğuk, kar yağışı olağandır
Ergene havzasında, güney Marmara'nın iç kısımlarında istep iklimi özelliği görülür Yaz sıcak, kış soğuktur
En fazla yağışını kış, en az yağışını yaz mevsiminde alır
İklimin etkileri
1) Doğal bitki örtüsü iklime bağlı olarak Marmara Denizi kıyılarında maki, yükseklerde geniş ve iğne yapraklı orman, Karadeniz kıyılarında karmakarışık orman, Ergene Havzasında ve içerilerde aralıklı ağaçlar, kurakçıl otlar yani stepler görülür
2)Akarsular en fazla suyunu kış ve ilkbaharda taşırEn eksik suyunu yazın taşır
3) iklimin öbür ve fazla sert olmaması nüfus yoğunluğunu artırır
4) Üç iklim tipinin varlığı ovalarda verimliliği artırmış, tarım ürünlerini çeşitlendirmiştir
5)Endüstri bitkilerinin yetişmesine elverişlidir(gündöndü, tütün, şeker pancarı, zeytin, darı, pirinç, tahıllar, sebze ve meyveler)
6)İklimin etkisi büyükbaş hayvancılığı yayğınlaştımıştır
7)Bölge orman bakımından zengindir
Nüfus
Marmara Bölgesi 13 000 000 'a yaklaşan nüfusuyla Türkiye toplam nüfusunun yaklaşık %23'ünün kümelendiği bir alandır;kilometre kareye sıradan 200'ü aşan nüfus yoğunluğu (Türkiye ortalamasunun üç katı dek) ile yurdun en sık nüfuslanmış bölgesidir; kentsel nüfus oranın da en yüksek (% 75) olduğu bölgedir Kentsel nüfusun yarısından fazlası İstanbul'da toplanmıştır; geriye doğru kalanın çoğuda Bursa ve İzmit gibi hızla çoğalan iki büyük kentte toplanmıştır Bu üç ikâmetgâh yerinin nüfusu bir yana doğumlar bir yandan da göçlerle sürekli artmaktadır Bölgenin bazı yerleri, bilhassa tarımsal ekonominin dominant olduğu Karadeniz kıyıları ile Çatalca, Kocaeli ve Biga yarım adalarının iç kesimleri tenhadır Buradaki nüfus artışıda Türkiye ortalamasının altındadır
Tarım
a)tahıl
1)Buğday
Bilindiği gibi, buğday, verimsiz yerlerde halkın geçim kaynağıdır Marmara Bölgesi'nde Trakya kesimi verimsiz bir yer olduğundan Türkiye'nin bir kaç yeri gibi oradada buğday ekimi için kayda değer bir yerdir(Tekirdağ 800 bin ton ve Edirne 700 bin tonla üretimde ilk kez gelir)
2)Arpa
Arpada buğday bitkisinin özelliklerini taşır Marmara Bölgesi'nde buğdayın yetiştiği Trakya'nın iç kesimlerinde arpada yetişir
3)Mısır
Darı tarımı, Marmara Bölgesi'nde özellikle Güney Marmara bölümünde, Balıkesir İli ve
Türkiye darı üretiminde Marmara Bölgesi'nin manâlı bir yeri vardır Yalnızca Marmarave Karadeniz Bölgesi'nin yıllık toplam darı üretimi, Türkiye toplam üretiminin, % 70 ile % 75'ini bulur
4)Çeltik
Çeltik üretimi, Marmara Bölgesi'nde en çok Edirne'de görülür Edirne'nin üretimi Türkiye'nin ortalamasının % 35'ini oluşturur (en büyük paya sahip il) Çeltik tarımı Bursa, Balıkesir, Çanakkale gibi Güney Marmara Bölümü illerinde de yapılır lakin buradaki üretimler, Edirne'nin Türkiye çeltik üretimine kattığı değere ulaşmaz
5)Yulaf
İstanbul, Kocaeli, Balıkesir, Çanakkale, Kırklareli ve Tekirdağ gibi
Marmara illeri, Türkiye yulaf üretiminin %6070'ini vermektedir Takvim
yulaf üretimleri 1015 biner tonu aşan iller içerisinde Balıkesir, Kocaeli, İstanbul gibi kayda değer Marmara illeri de vardır
b)sebzecilik
Marmara Bölgesi, Türkiye sebze üretiminde birinci bölgedir Verimli alivyal toprakların ve sebze tarımına fazla yerinde iklim özelliklerinin bu bölgede olması bu gelişmenin nedenidir
1)Patates
Ilk Kez,Marmara Bölgesi'nin Bursa, Balıkesir, Kocaeli ve Sakarya illeri edinmek üzere, patates üretimi bütün bölgelerimizde yapılmaktadır
2)Soğan ve Sarımsak
Yıllık kuru soğan üretiminin %90 gibi yüksek bir payı, sıra ile Güney Marmara bölümü illeri ile Ege bölümü, Akdeniz kıyı ovaları ve Orta Karadeniz bölümü illerinden sağlanır
Sarımsak sadece Marmara Bölgesinde yok bütün yurta eksik üretilir Çünku tuketimi soğan kadar değildir
3)Domates
Domates Balkan ülkelerinden sonra yurdumuzda başta Güney Marmara Bölümünde yetiştirilmeye başlanmıştır sonra öteki bölgelere yayılmaya başlamıştır Yurdumuzda yetiştirilen domatesin büyük bir bölümü dış ülkelere satılmaktadır VeMarmara Bölümü edinmek üzere öteki bölgelerde de yetiştirilir
c)endüstri (sanayi) bitkileri tarımı
1) Tütün
Marmara Bölgesi, kaliteli tütün üreten bölgeler arasında, Ege Bölgesi ve Karadeniz Bölgesi'nden daha sonra 3 sırayı alır Bölgede imal daha fazla Güney Marmara Bölümü'nde yapılır Alan üretimi Türkiye üretiminde, her sene % 10 ila % 15 lik bir paya sahiptir Ama Balıkesir ili, bütün bölge üretiminin % 60 ila % 65 ini verir Bu ili, Bursa ve Çanakkale illeri izler Balıkesir ilinin Altınova, Ayvalık, Edremit ve Burhaniye tütünleri ile Bursa'nın merkez ilçe ve İnegöl tütünleri, ihraç edilecek kalitede tütünlerdir Bölgede Kocaeli,Sakarya,Tekirdağ,Kırkl areli ve Edirne'dede tütün tarımı yapılırLakin bu illerde imal,öyle hesaplı değildir
2)Pamuk
Pamuk üretimi,sıcaklık koşullarının yerinde olması ve bereketli alivyal toprakların varlığı nedeniyle Güney Marmara'da da yapılır Marmara bölgesi, Ege ve Akdeniz bölgelerinden daha sonra pamuk yetiştirmede 3 sırayı alır Bu bölgede en iyi üretimi yapan il Balıkesir'dir(yılda 67 bin ton)
3)Şeker pancarı
Şeker pancarı üretilen bölgeler arasına Marmara Bölgesi de girer 1926'da en fazla şeker pancarı Kırklareli ve Uşak'ta üretilmiştir
d)yağlı tohumlar tarımı (pamukçiğiti ve gündöndü)
Pamukçiğiti pamukla beraber, aynı şartlarda yetişir
Ayçiçeği tarımının en gelişmiş olduğu alan Marmara Bölgesi'dir Bu ürünün tarımı ilk önce Trakya'da yapılmıştırBölgenin derhal her ilinde tarımı yapılmaktadır Fakat Edirne veve ayçiçeği tohumu üretimi de, bin ton kadardı Ancak ekiliş alanlarının % 40'ı, ve üretimin % 5055'i bu bu iki ile aitti
e)meyvecilik
1)Fındık
Fındık, Orta ve Doğu Karadeniz Bölümleri'nden daha sonra Doğu ve Güney MarmaraMarmara Bölgesi'nde fındık bahçeleri ve üretimi Sakarya ili ile temsil edilir Alan üretiminin (80 bin tonu biraz aşar) % 90'dan fazlasını bu ilimiz verir Bereketli yıllarda, ilin kuru kabuklu meyve üretimi, 7075 bin tonu bulur Bölgede, bu ilden diğer;Kocaeli (5 bin tonu aşar), Bilecik (3035 ton), Bursa (150 tonu bulur), Çanakkale (1520 ton), Tekirdağ (1,53 ton) ve Kırklareli (2530 ton) illerinde de, aşağı yukarı fındık bahçelerine rastlanır İstanbul üretimi de 500 tonu aşar
2)Zeytin
Marmara Bölgesi, zeytin ağacı sayısı fazlalığı bakımından ikinci sırada gelir Türkiye zeytin ağacı sayısının % 25'ten fazlasını temsilcilik eder Alan zeytin bahçelerinin anında tamamı, Güney Marmara Bölümü illeri ile kısmen de Doğu Marmara illerinde toplanmıştır Trakya kesimi illerimizde de, tek tük zeytin ağacına rastlanırLakin üretimi ekonomik değildir Güney Marmara Bölümü'nde özellikle Balıkesir ili, Aydınlatılmış ve İzmir illerinden sonradan Türkiye'nin en büyük üçüncü zeytincilik merkezi durumundadır Bilhassa Edremit Körfezine doğru geniş alanlar, zeytin bahçelerine ayrılmıştır Bölge zeytin ağacı sayısının, % 45'e yakını bu illerdedirİlin,Bandırma ve Erdek dolayları da, geniş bahçelere sahiptirBursa ilinin en geniş zeytin bahçeleri, Gemlik ve Mudanya çevresinde toplanmıştır Batıda Çanakkale ve doğuda Kocaeli illerine dğru bahçeler, artan bir şekilde azalır ve seyrekleşir
Türkiye zeytin ağacının bölgesel dağılışı
Bölge Ağaç sayısı(milyon) Türkiye % si
Ege 496 573
Marmara 223 258
Akdeniz 94 109
Güneydoğu 43 50
Diğerleri 09 10
Toplam 865 1000
3)Turunçgiller
Güney Marmara'da Türkiye'de turunçgil ağaçları sayısının %1,5'i bulunmaktadır Bahçeler, büyük çoğunluğu ile öncelikle Balıkesir ili almak üzere, bu il ve Çanakkale ili kıyılarında yoğunlaşmıştır
4)Şeftali
Bahçe kültürü biçimindeki yetişme bölümlerinden birisi Güney Marmara Bölümüdür Yurdumuzun, en kaliteli ve pazar değeri en yüksek şeftali meyvesi, bir zamanlar beri Bursa ili bahçelerinde yetişir Ülkemiz şeftali ağacı sayısı % 25'i bu ilde olup, bereketli yıllarda Bursa'nın üretimi 100 tonu aşar
5)Armut
Üretimi artan bir şekilde yükselen bir meyvedir Bahçelerin çoğu Güney Marmara Bölümü'ndedir
Hayvancılık
1)Küçükbaş Hayvancılık
Küçükbaş hayvancılıkta, Marmara Bölgesi, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, İç Batı Anadolu, Karadeniz Bölgesi'nin iç yörelerinden sonradan kazanç Bu bölgelerde yoğun koyun yetiştirilir
Koyunlar, halk, et, süt ve yapağı gibi nedenler yüzünden soylar halindedir Marmara ve
2)Büyükbaş Hayvancılık
Karadeniz Bölgesi'nden sonra, sığır yetiştiriçiliği'ninMarmara Bölgesi'nde yük kazandığı göze çarpar
Sığırın yurdumuzda belirlenen bir cinside, Manda sığırı olup eti, sütü ve derisi için yetiştirilirYurdumuzda da Karadeniz Bölgesi'nden sonra Marmara' bu sığır cinsi yaygındır
3)Kümes Hayvancılığı
Tavuk çiftlikleri, Marmara'da daha çok topluluk olan İstanbul'un yakın çevresindedir
4)İpekböcekçiligi
MÖ 6 yy'da başta Bursa elde etmek üzere, Güney Marmara Bölümü esas doğa yetiştirme bölümüydu Bugün yurdumuzda en önemli imal bölgesi,yetiştiriciligin merkezi Bursa almak üzere, Güney Marmara Bölümü illeridir Yaklaşık 2000 ton olan Türkiye takvim yaş koza üretiminin, % 40 ile % 50'si Bursa ilinden edinmek üzere, % 80 ila % 90'ı Marmara
5)Arıcılık
Arıcılığın coğrafi dağılışını beş madde yaparsak Marmara Bölgesi dördüncü sırayı alır Çünkü arıcılıkta yalnızca Balıkesir ve Çanakkale'den laf edilebilir
6)Su Ürünleri Avcılığı
a)deniz balıkçılığı
Hamsi de dahil, yıllık balık üretimimizin %10'u Marmara Denizi'nden sağlanır Sonbaharda suların soğumasıyla balıklar güneye göçerler Göçerlerken İstanbul veMarmara Denizi ve Çanakkale Boğazında da sürdürülür
b)tatlı su balıkçılığı
Güney Marmara Bölümünde yer alan Manyas, Ulubat ve İznik göllerinde su ürünleri avcılığı yapılırAncak takvim toplam av ürünleri 50'şer 100'er tonu aşmaz
Ormancılık
Marmara bölgesi orman bakımından zengiliği ile Türkiye'de % 188'lik bir payla, karadeniz'den (% 26) ve Akdeniz'den (% 21) sonra üçüncü sıraya gelir
(B4)Madenler
1)Kromit
Kromit rezervlerimizden Bursa ili yatakları, Elazığ ve Muğla yataklarından sonradan üçüncü sırada yer alır Bu yataklar Orhaneli ilçesi kapsamında yer alır(rezervleri 1,5 milyon tonu aşar) İşletilirler ve ihraç edilirler
2)Manganez
manganez Türkiye'de Uşak ilinden daha sonra İstanbul ilinde (Çatalca ve hem Binkılıç), Kırklareli ilinde (Vize çevresi), Balıkesir ilinde (Dursunbey çevresi) çıkarılır
3)Kurşun ve Çinko
Kuşun ve çinko, Türkiye de Karadeniz Bölgesinden sonradan Marmara Bölgesi'de çıkarılır rezervler, Balıkesir ilinin Balya, Çanakkale ilinin Yenice ilçesinde; Bağıkaç ve
4)Volframit
Türkiye'de, sadece Uludağ masifi volfram rezervleri, 30 milyon ton dolayında tahmin ediliyorVe hem Uludağ'da Etibank'a ait volfram işletme tesisleri vardır (1979'da faaliyete geçmiştir) Yıllık imal, kapsamı olarak 6090 ton kadardır
5)Molibden
En varlıklı rezervler, Kırıkkaleİkiztepeler ve Keban çevresi rezervleridirüretim ihraç edilir(2025 ton kadar)
6)Antimon
Coğrafi dağılışa kadar en varlıklı rezervler Güney Marmara Bölümü'nde Balıkesir ili rezervi ve onu takir eden birkaç rezerv olarak tahmin edilmiştir
7)Bortuzu
Bortuzu rezervlerinin coğrafi dağılışında birinci sırayı Balıkesir ili alır Rezervler Bigadiç ve Susurluk çevresinde bulunmaktadır (rezervlerin 2025 milyon ton olduğu sanılıyor)
8)Mermer
Yurdumuzun en varlıklı doğal kaynaklarından biride misket rezervleridiren nitelikli mermerler Ege ve Marmara Bölgeleri yataklarınden çıkartılırKırklareli'nde, Çanakkale'de, Balıkesir'de,Bursa'da, Sakarya'da ve Kocaeli'nde manâlı misket rezervleri vardır
Enerji Kaynakları
1)Petrol
Trakya Doğal Gaz Bölgesi:Bölgede, 1984 yılına kadar 153 sondaj yapılmıştır Ama bu faaliyet sonucunda, sadece Lüleburgaz Babaeski ve Kırklareli arasındaki bölgede doğalve Kırklareli Deveçatağı çevresinde işletilmektedir Bu yataklar, Hamitabat Doğal Gaz santraline bağlanmıştır
2)Jeotermal enerji
Bu günkü bilgilerimize kadar, yurdumuzun en zengin doğal buhar bölümlerinden biride Güney Marmara Bölümüdür Bölümde çok illerde buhar çıkmaktadır
Endüstri
1)Şeker Üretimi
Şeker fabrikalarımızın Marmara Bölgesindeki illere kadar dağılış şart ve kuruluş yılları
Adı Üretime başlangıç yılı
Kırklareli Alpullu 1926
Adapazarı 1953
Balıkesir Susurluk 1956
2)Süt ve Süt Ürünleri
Marmara Bölgesi'nin bir takım yerlerinde süt ve süt ürünlerine dayalı fabrikalar vardırÖrneğin;Mis Süt (Balıkesir Gönen), ve Meriç Süt (Edirne) Ayrıca Edirne ve
3)Un ve Unlu Ürünler Endüstrisi
Yurdumuzda birincil un fabrikası, 1885 yılında, İstanbul Ayvansaray'da kurulmuştur 1885 yılından bu yandan bölgede birçok un fabrikası resmileşmiş ve bu fabrikalar her sene ürütimlerini azıcık daha artırmışlardır
4)Konserve veSalça Üretimi
Ilk konserve fabrikası 1920 yılında İstanbul Kartal'da kurulmuştur Yurdumuzda (1985 yılı verisidir), 72 adet büyük konserve fabrikası vardır Yıllık üretim kapasitesi, 125 bin tonu bulur Fabrikaların, 16 sı Balıkesir, 12 si Bursa ve 10 u da Çanakkale'de idi
Gitgide Artarak artan bir gıda sanayi dalı da, salça üretimidir Bu üretimin merkezi Güney Marmara Bölümü illeridir Özellikle 1960'dan sonradan çağdaş fabrikalar kurulmaya başlamış ve bugün takvim imal kapasitesi, 120 bin tonu bulmuştur Bu alanda en büyük gıda şirketleri;Demko, Pınar, Akfa, Tukaş, Tat ve Sedaş gibi şirketlerdir
5)Bitkisel Yağ Üretimi
Bu gün ülkemizde birkısmı Balıkesir ilinde olmak üzere, takvim üretim kapasiteleri 10bin ton ve daha artı olan 26 büyük fabrika vardır (1990) Bunlara, büyük zeytinyağı fabrikaları da dahildirÖrneğin;Trakya Yağ Sanayii, Tar Iş, Aymar, Bafay gibi
6)Tütün ve İspirtolu İçkiler Endüstrisi
Marmara Bölgesi Tütün ve Sigara Fabrikaları(1990)
Fabrikanın Adı Kuruluş Yılı Kapasitesi(tonyıl)
İstanbul Cibali 1887 5950
İstanbul Maltepe 1970 20046
Marmara'daki takvim imal kapasitesi en yüksek Bira fabrikaları
İli ve Adı Yıllık Üretim Kapasitesi(bin tl)
İstanbul Tekel Bira Fabrikası 40
İstanbul Efes Bira Fabrikası 25
Marmara Tekel Şarap Fabrikaları ve Imal Kapasiteleri
İli ve Adı Kuruluş yılı Kapasitesi(bin tlyıl)
İstanbul Paşabahçe 1922 2 300
Tekirdağ 1931 7 000
Çanakkale 1962 2 050
TekirdağŞarköyUçmakdere1966 800
Tekirdağ Şarköy 1966 1 500
Bilecik 1971 1 600
Edirne Uzunköprü 1976 1 000
7)Tekstil, Deri ve Giyim Endüstrisi
Esas pamuklu iplik tekstil fabrikaları arasındaki Mensucat Santral (İstanbul ve
Pamuklu bez tekstil fabrikalarından; Bozkurt(İstanbul), Kartaltepe (İstanbul) fabrikaları Marmara Bölgesinin pamuklu kumaş dokuma fabrikalarıdırBugün ülkemizde, çoğunluğu İatanbul, Adana ve Bursa gibi illerde almak üzere, 60 dolayında pamuk ipliği, yün ipliği,pamuklu bez ve yünlü bez tekstil fabrikaları vardır Ama yünlü tekstil endüstrimiz, pamuklu tekstil endüstrimizde olduğu şekilde gelişmiş değildir Yurdumuzun, ilk yünlü tekstil fabrikası 1843 yılında faaliyete geçen, İzmit Hereke bez fabrikası olup, 1890 da halı dokuma üniteleride eklenmiş; ama 1905 yılından başlayarak, iyice bir yünlü bez dokuma fabrikası durumuna getirilip, 1934 yılında Sümerbank'a devredilmiştirBundan sonra Bursa Merinos Yünlü bez fabrikası gibi büyük Sümerbank kuruluşunun faaliyete geçmesi, yünlü tekstil endüstimizin gelişmesinde büyük rol oynamıştır
Özel sektöre ait başlıca pamuk ve yün ipliği dokuma fabrikaları
Adı ve ili İğ sayısı
Mensucat Santral İstanbul 100700
Narin İstanbul 63300
Akip İstanbul 50000
Edip İstanbul 50000
Bisaş Bursa 90000
Özel sektöre ait esas yünlü ve pamuklu dokuma fabrikaları
Adı ve ili Tezgah sayısı
Narin İstanbul 560
Bozkurt İstanbul 625
Mensucat Santralİstanbul ve Edirne 975
Kartaltepe İstanbul 545
Doğal ipekli ipliği ve ipek kumaş üretimimizin merkezi bir zamanlar olduğu gibi yeniden Bursa ilidir Suni ipekçilikte en büyük fabrikamız, Gemlik Yapay ipek fabrikası adı ile, Bursa Gemlik'tedir Adı, Filaş dokumacılığı diye de geçer
Deri ve cilt ürünleri de yurdumuzda gelişmiş bir sanayi dalıdırİstanbul Yedikule' deki Sümerbank'a ait fabrikada deri kundura üretilmektedir
8)Otomotiv Endüstrisi
Türkiye gemi üretim fabrikaları, İzmir Alaybey tersanesi hariç, bütün tersaneler İstanbul ve çevresindedir
Tersanelerin dışarıya Bursa ve İstanbul otomobil fabrikaları, İstanbul'da otobüskamyonkamyonet fabrikaları, yeniden İstanbul'da traktör fabrikaları ve Sakarya'da demiryolu araç ve gereçleri vardır
9)Kimya Endüstrisi
Motorlu araç araçları lastiği; Yurdumuzda bu endüstri, 1962'de kurulmaya başlamıştırBugün bu alanda faaliyet bildiren, beş büyük fabrika vardırBunlardan Uniroyel Adapazarı'nda, Petlas Kırşehir'de ve diğer fabrikalarda İzmit'tedir Fabrikaların bu bölgeye toplanmasının başlıca nedeni, hammadde sağlama kolaylığıdır Kauçuk, karbon siyahı ve kortbezi gibi esas hammaddeler önceleri yurt dışından getiriliyordu Kuruluş bölgesi, bu maddelerin deniz yolu ile getirilmesine çok uygundur Oysa, 1970'den sonra bölgede, hammadde üreten petrokimya tesisleri kurulmuştur Bunlar, İzmit Yarımca petrokimya tesisleri ve tekrar İzmit Köseköy kortbezi fabrikası olup, lastik endüstisinin hammadde ihtiyacı büyük ölçüde bu fabrikalardan karşılanır
Motorlu Araçlar Lastik Fabrikaları ve Üretim Kapasiteleri
Adı İli Imal kapasiteleri(bin adet)
Good year Kocaeliİzmit 1 500
Uniroyal SakaryaAdapazarı 1 500
Pirelli Kocaeliİzmit 1 000
Fulda Kocaeliİzmit 1 000
Lassa Kocaeliİzmit 5 000
Marmara Yapay Gübre Fabrikaları ve Kapasiteleri
Adı ili Kapasitesi(bintonyıl)
Bağfaş BalıkesirBandırma 125
Yarımca İzmitYarımca 125
Gemlik BursaGemlik 595
10)Orman Ürünleri Endüstrisi
1936 yılında üretime açılan birincil kağıt fabrikamız, bugün SEKA İzmit Kağıt Fabrikası diye aşina fabrikadır Tesis, bir fabrikalar topluluğu olup, 1936'da 1 kağıt fabrikası, 1944'de 2, 1954'de 3 ve 1957'de 4 kağıt fabrikası hizmete girmiştirDaha önce Sümerbank'a yan olan tesis, 1955 yılında kurulan SEKA iktisadi kuruluşuna bağlanmıştır
Marmara Selüloz ve Kağıt Fabrikaları
Adı ili İşletime Açılış Yılı
İzmit Kocaeliİzmit 1936
Balıkesir Balıkesir 1981
11)Çimento,Sırça ve Seramik Endüstrisi
Yurdumuzda çimento endüstrisi, Cumhuriyet Devri öncesinde kurulmaya başlamıştır Bu konudaki ilk fabrika; 1910 yılında faaliyete geçen, İzmitDarıca çimento fabrikasıdır Bu fabrikayı 1911 yılında kurulan İzmitEskihisar çimento fabrikası izlemiştir Bu iki fabrikanın üretimi yetmeyince, İstanbul Zeytinburnu ve Kartal çimento fabrikaları kurulmuştur daha sonra bu fabrikaları, Kırklareli Pınarhisar ve Balıkesir çimento fabrikaları izlemiştir
Gelişmiş bir sanayi dalıda, şişe ve sırça endüsrisi üretim alanıdır Bu konudaki ilk modern fabrikamız, İstanbul Paşabahçe şişe ve sırça fabrikası olup, 1936'da üretime geçmiştir
Marmara Şişe ve Sırça Fabrikaları Dağılışı
Adı İli Başlangıç Yılı
Paşabahçe İstanbulPaşabahçe 1936
Çayırova Sırça İzmitÇayırova 1961
Topkapı Şişe fab İstanbulTopkapı 1968
Teknik cam İstanbul 1968
Çayırova cam elyafı İzmitÇayırova 1971
Trakya sırça KırklareliLüleburgaz 1981
Kırklareli cam KırklareliLüleburgaz 1981
Seramik ve Porselen Endüstrisinde Marmara Bölgesi birinci sırayı alır Meslek gücü de büyük ölçüde bu bölgede toplanmıştır
Ulaşım
Marmara Bölgesi coğrafi konumu sebebiyle tarihi çağlar her tarafında aralıksız işlek bir yol olmuştur Alan deniz ve karayolları bakımından büyük yük taşırAsya ve Avrupa kıtaları, bu bölgede boğazlar yoluyla bağlanır Tekrar boğazlar Karadeniz'i Ege denizine, Akdeniz'e ve oradan da Atlas Okyanusu'na bağlar
a)Karayolları Ulaşımı
Batı Avrupa'dan gelerek Balkanlar'dan geçen, milletlerarası ulaşımın sağlandığı E5 karayolu Marmara Bölgesi'ne Edirne'de Kappıkule'den girerek, İstanbul Boğazında bulunan Boğaz köprüsü yoluyla Anadolu yakasına geçer ve buradan da Ortadoğu ülkelerine dek uzanır Bu yol, Avrupa'nın Asya'ya bağlandığı en büyük yoldur
b)Havayolları Ulaşımı
Havayolları bakımından, bölgede İstanbul, milletlerarası bir siklet taşır Burada bulunan Atatürk(Yeşilköy) havalimanına dünyanın her göre ve buradan da tanıdık olmayan kentlere seferler yapılır dahası bölgede Bandırma, Balıkesir ve Çanakkale hava meydenları bulunmaktadır Atatürk Havalimanı:İstanbul'da Yeşilköy'de olup, 1985 yılına değin adı,Yeşilköy havaalanı idi Yurdumuzun birincil askeri ve sivil amaçlı havaalanı olup, 1925 yılından buyana hizmet vermektedir Zamanla genişletip modernize edilerek bugünkü çağdaş konumunu kazanmıştırKapasite özellikleri şunlardır;
a)Saatte 70 uçak inişkalkış yapabilir
b)Aynı anda 30 uçak, apronlara yanaşarak indirmebindirme yapabilir
c)Yolcu terminalleri, yılda 15 milyon yolcu ağırlayabilir
Bu özellikleri ile, yurdumuzun en büyük havalimanı olup, Avrupa'da sayılı büyük havalimanları arasındadır Uçak trafiği, süratli bir biçimde artmaktadırÖrneğin; 1960'da toplam 30 bin iniş kalkış yapılmışken, 1975 de bu rakam 49 bini ve 1990 da 75 bini bulmuşturBu seferlerin %60 ila %70'i dış hat seferleridir İnen binen yolcu sayısı da hızlı bir şekilde artmaktadır
c)Demiryolları Ulaşımı
Avrupa'dan gelen demiryolları bölgeden geçerek Orta ve Ön Asya ülkelerine ulaşır Balkan ülkeleri hattı, 1875 yılında Avusturya tarafından yapılmış ve buna Rumeli hattı adı verilmiştir Balkanlardan gelen bu demiryolu, İstanbul'da Sirkeci garına kadar ulaşır Anadolu yakasında yer alan, İstanbul Haydarpaşa garından itibaren olan demiryolu hattına da Anadolu hattı denilir ve bu demiryolu 1888 de İzmit'e, 1892de de Eskişehir veve İzmir'den gelen demiryolları ile Eskişehir'de birleşir
d)Denizyolları Ulaşımı
Bölgenin en manâlı limanları, İstanbul Boğazı ve İzmit Körfezi çevresindedir Ama bölgede, 25 kadar liman vardır
Bunlardan, İstanbul Boğazı Limanları arasında en büyükleri, Rumeli yakası kıyılarındaki Eminönü, Tophane ve Anadolu yakası kıyısındaki Haydarpaşa limanıdır Daha birçok gemi sık sık gidilen yer yeri vardırFakat, bu üç büyük limana, Büyük İstanbul Limanı limanı diyebiliriz Bu limanlar yani büyük İstanbul limanı, yurdumuzun en büyük dış ticaret malları antre kapısıdır durumundadır
Bu limanlara antreçıkış yapan yıllık gemi sayısı 2500 ila 3000 arasındadırİndirilenbindirilen yıllık toplam siklet tonajı 335 milyon tonu bulurİstanbul limanlarının, takvim gemi sayısı ve yük grafiğini hafifleten İzmit Körfezi çevresi limanları,İzmit ve yakın çevredeki limanlar ile temsil edilirBunların en önemlileri İzmit Limanı ve Derice, Gölcük, Darıca limanları ve diğerleridir Gölcük başlıca askeri limanımızdır İzmit ve Derince limanlarına antreçıkış yapan yıllık gemi sayısı, 1500 ila 2000 i bulur İndirilen bindirilen yıllık tonajı ise, bir takım yıllar 1015 milyon tonu bulur Bazı yıllar da 15 ila 3 milyon ton arası değişir
Marmara Bölgesi'nin öteki kayda değer limanları aralarında başlıcaları; Bandırma limanı(Bağfaş gübre fabrikasına hizmet eder), Gemlik Limanı (Bursa'daki araba fabrikaları ve Gemlik ipek fabrikasına hizmet eder) ve Tekirdağ limanı olarak sıralanabilir Kuzey MarmaraMarmara Bölgesi limanlarındandır Lakin hinterlandı rahat olduğundan, gelişememiştir bununla beraber koskocoman bir stratejik liman olup, yalnızca Çanakkale Boğazı'nın yok, İstanbul Boğazı'nın da askeri yöndenbir kiliti durumundadır *