Telefonu açınca neden alo deriz? Bu soruya cevap aradığınızda internette kimi sitelerde uzun yıllardır dolaşan söylentiyle karşılaşırız: "Telefonun mucidi Graham Bell, aygıtı denemek için sevgilisi Allessandra Lolita Oswaldo'yu arar. Genç bayan her seferinde “Allessandra Lolita Oswaldo?” diye yanıt verir. Vakitle bu isim kısalarak “Allo”ya dönüşür" Fakat bu öykü gerçek değil. Zati yabancı kaynaklarda da bu söylentiyi doğrulayan hiçbir bilgi yok.
Peki, hakikaten bir telefon görüşmesini cevaplamak için neden her vakit “alo” dediğimizi hiç merak ettiniz mi? Bu sorunun cevabı aslında şaşırtan bir kıssaya sahip.
Ortak bir selamlama olarak “alo”nun tarihi, birden fazla kişinin düşündüğünden çok daha kısadır ve aslen İngilizcedeki Hello’nun (Merhaba) Fransızca bir çeşidini işaret eder. İngilizcedeki “Hello” sözü eski Fransızcada “Ha lo” olarak kullanılmıştır. İngilizcedeki “hello”nun kökeninin de bu Fransızca kelamlık olduğu düşünülüyor. Daha sonra, yeniden Fransızlar tarafından “Allo” haline çevrilmiş ve bizde de “Alo” olarak son halini almış. Yalansavar.org’un bahisle ilgili haberinde belirtildiği üzere, sözcük lisanımıza 1909’da Posta Nezareti’nin telefonun dahliyle Posta Telefon ve Telgraf Nezareti’ne dönüşmesi ve bir selamlama sözcüğü gereksinimiyle girmiş.
Özetlemek gerekirse, sözcüğün aslen Fransızcadan geldiği varsayım edilmektedir. “Hello”, “holler”, “hollow”, “hola” ve “hello” üzere sözlerin varyasyonları, Avrupa'da dikkat cazibeli bir söz olarak kullanılıyordu. Hollanda'da 1790'lı yıllarda ise “hallo” sözü şaşkınlık ve dikkat alımlı bir söz olarak kullanılmıştır.
ALO NE DEMEK?
Türk Lisan Kurum Sözlüğü'nde de Alo'nun Fransızca allô'dan geldiği belirtilir ve iki manası şu formda yer alır:
1. ünlem Telefon konuşmasına başlarken kullanılan bir seslenme kelamı.
2. ünlem, argo (alooo) Kendisine bakmasını yahut kendisiyle ilgilenmesini istediği bireye karşı söylenen seslenme kelamı.
Alo'yu birinci kim önerdi?
Şaşırtıcı bir biçimde, telefon görüşmelerinde yaygın olarak kullanılan selamlama olarak “Hello”yu bulan, akkor ampulün mucidi Thomas Edison'dur. Edison'dan evvel telefon operatörleri “what is wanted? - ne isteniyor?” halinde bir telefon selamlaması seçmiş. Lakin, asıl istenen, bu kadar uzun olmayan bir selamlamaydı. Edison, kelimeyi birinci olarak 1877'de Pittsburgh Merkez Bölge ve Printing Telegraph Company'nin lideri olan arkadaşı Mr. David'e yazdığı mektupta bir selamlama olarak kullanmayı önerdi.
Kısa bir müddet sonra, söz, aramaları cevaplamak için standart selamlama olarak tanınan hale geldi. 1889 yılında, sözün yaygın kullanımı nedeniyle telefon operatörlerinin “Hello Girls” olarak anıldığı kaydedilmiştir. Bu, Edison'un bu kelimeyi kullanmayı önermesinden yalnızca 12 yıl sonraydı.
Telefonun mucidi Bell'den farklı bir teklif
Telefonun mucidi ve Thomas Edison'un rakibi olan Alexander Graham Bell, telefon görüşmeleri için selamlama sözü olarak “ahoy” kullanılmasını öneriyordu. “Ahoy” sözü, “merhaba”dan yaklaşık 100 yıl daha eskiydi ve denizciler tarafından yaygın olarak kullanılan bir sözdü. Merhaba ile birebir manaya gelen Hollandaca "hoi" sözünden türetilmiştir.
Bell'in telefon görüşmelerinde standart selamlama olarak "ahoy"u sabit tutma eforuna karşın, Edison'un "Hello"su, New Haven Bölge Telefon Şirketi tarafından 1878'de yayınlanan birinci telefon rehberinde listelendi. O vakitten beri, "hello", telefon görüşmelerinde baskın karşılama haline geldi ve İngilizce konuşulan ülkelerde hala standart karşılama olarak kullanılıyor.
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere “Hello” sözünün lisanımıza “Alo” olarak geçmesi, büsbütün Fransızca karşılığı ile ilgili. Yani İngilizce konuşan ülkelerin kullandığı “Hello” ve bizim kullandığımız “Alo” büsbütün birebir manası taşıyor.