BAĞLAMA GRUBU
Bağlama edatları (bağlaç) ile birbirine bağlanmış iki ya da daha fazla ad unsurundan meydana gelmiş sözcük gruplarıdır
ve, veya, veyahut, ya da, yoksa, fakat, lakin, ancak, dEdE, gerekgerek(se), haha, hem, hem de, ayrıcakeza (de), ile, ilâ, isterister(se), kâhkâh, lâkin, nene (de), yaya (da), yok
*Bağlama grubunda her öğe kendi vurgusunu taşır
*Bağlama grupları cümlede ve kelime grubunda isim, önad ve zarf olarak kullanılır
*Bağlama edatı (bağlaç), ad unsurlarının arsında bulunur İsimler grubun kuruluşuna eşit olarak katılırlar
Kırmızı ve Siyah, babalarla oğulları, almak veya olmamak, elde etmek ya da olmamak, Ayaşlı ve Kiracıları, üç ilâ beş, işine düşkün fakat kısmetsiz, para yok mutluluk, güzel fakat vefasız, ne mutluluk ne endişe, ne mendil ne de bir kol, eli de ayağı da, ne yer ne yâr;
ayrıca annem, hem babam, ayrıca de kardeşim
zengin mi fakir mi;
ya bunu, ya şunu, veya onu
*İçinde ikiden fazla isim yer alan bağlama gruplarında vebağlacı son iki ismin aralarında yer alır
Okumak, bilmek ve uygulamak
Ufak tefek, sinirli ve inatçı
Dağ, deniz ve ova
*Bu grupta sim unsuru, kelime grubu olabilir
Hicranla ağaran bu saçlar değil, sevgisiz kalan yürek ihtiyarlarmış
Ne gülen, ne el sallayan, ne de bir çift lâf eden oldu
İçeri girmek ve annesinin neden kovulduğunu sormak istedi
Gelenekler, arkasında başkaları geldiği için ve kendilerine gereklilik kalmadığı için giderler (Beş Kent)
Aitlik Grubu
ama aitlik ekiyle yapılan bu grup, cümlede adıl ya da sıfat görevinde bulunur: gayretli öğrencininki, sizinki, tarihten önceki, üniversite ile çarşı arasında gidip gelen dolmuşlardaki vb
Ünvan Grubu
Bir kişi ismiyle, bir unvan veya akrabalık isminden meydana gelen kelime gruplarıdır
Bilge Kağan, Bayındır Han, Osman Gazi, Mehlika Sultan, Hasan Paşa, Ali Bey, Ahmet amca, Şinasi Efendi, Kemal Ağa, Nigâr Bayan
*Kişi ismi öncelikle, unvan ve akrabalık ismi sonda bulunur
*İki öğe eksiz birleşir
*Kişi ismi birleşik isim olabilir
Mehmet Âkif Bey, Halide Nusret Hanımefendi, Kâzım Karabekir Paşa
*Bu grup, cümlede ve sözcük gruplarında isim olarak kullanılır
Zafer yolunda unutamayacağım yüzlerden biri, Hatice Nine'nin yüzüdür
Perviz Efendi yanıt vermedi
*Grubun vurgusu birinci öğe üzerindedir
*Birinci unsuru unvan ya da akrabalık ismi olan Sultan Süleyman, Şah İsmail, Doktor Ömer, Profesöz Muharrem Ergin, Bay Mustafa, Prens Sebahattin, Mareşal Fevzi Bilmek, Şair Eşref, Onbaşı Mehmet, Hoca Salihgibi tamlamalar unvan grubu değil birleşik isimdir
Ünlem Grubu
Bir ünlemle bir isim unsurundan oluşan kelime gruplarıdır
Ey Türk gençliği
Ünlem ilk kez, ad unsuru sonda bulunur Vurgu ünlem üzerindedir
a canım!, be kardeşim!, bre yalan dünya!, hey çocuklar!
Isim unsuru, bir kelime grubu olabilir
Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları!
Ey garip çizgilerle batmış han duvarları
Ey Türk istikbalinin evlâdı!
A benim keleş oğlum!
Ey mavi göklerin kızıl ve beyaz süsü!
Ey âlemi donatan ışık, toprağa can verev el!
Cümle kuruluşuna katılmayan bu grup hitaplarda kullanılır
Hey Sakarya, kim demiş suya vurulmaz perçin?
İlâhî bir kudretin, ebedî bir feyzin var, ey Türk!
Ey tatlı ve ulvî gece, yıllardan beri devam et
Ey sevgi dalımda ilk açan tomurcuk,
Kanımın akışını yenileştiren damar,
Gül rengi ışıkları sevda batmış akşamlar,
İçime yeni bir fecir gibi dolan çocuk(Orhan Veli)
Rakam Grubu
Basamak sistemine tarafından sıralanmış sayı isimleri topluluğudur
Sayılar sondan başa doğru büyür Minik sayı sonda bulunur
*Genellikle ara sayılar rakam grubudur
Bir, beş, on, yüz, bin, milyon ad
İki yüz, beş bin, otuz milyon önad tamlaması
On bir, doksan iki, yüz elli dört rakam grubu
*Rakam grupları minimum iki kelimeden oluşur İkiden fazla sözcük bulunduran rakam gruplarında her öğe kendi içinde bir sözcük veya kelime grubudur
Yedi yüz önad tamlaması
Yedi yüz elli sayı grubu
Yedi yüz elli iki rakam grubu
Yedi yüz elli iki bin önad tamlaması
Yedi yüz elli iki bin altı sayı grubu
Yedi yüz elli iki bin altı yüz sayı grubu
Yedi yüz elli iki bin altı yüz on dört rakam grubu
*Sayı grubunun sıfat tamlamasından farkı:
1 Sayı grubunda en küçük sayın sonda bulunur:
on altı, elli iki bin dört yüz kırk iki
2 Önad tamlamasında ilk rakam ismi sondaki rakam isminin adedini gösterir:
Elli bin, beş yüz, beş yüz milyon
*Sayı grupları cümlede ad ve önad olarak kullanılır
Yaptığı sarayların adedi kırk iki idi
Kalede yüz elli asker kalmıştı
*Tüm rakam isimleri birbirinden öbür yazılır Oysa bağ vb evraklarda araya rakam sığdırılmasın diye bitişik yazılabilir
*Grubun vurgusu minik sayı ismindedir *
Bağlama edatları (bağlaç) ile birbirine bağlanmış iki ya da daha fazla ad unsurundan meydana gelmiş sözcük gruplarıdır
ve, veya, veyahut, ya da, yoksa, fakat, lakin, ancak, dEdE, gerekgerek(se), haha, hem, hem de, ayrıcakeza (de), ile, ilâ, isterister(se), kâhkâh, lâkin, nene (de), yaya (da), yok
*Bağlama grubunda her öğe kendi vurgusunu taşır
*Bağlama grupları cümlede ve kelime grubunda isim, önad ve zarf olarak kullanılır
*Bağlama edatı (bağlaç), ad unsurlarının arsında bulunur İsimler grubun kuruluşuna eşit olarak katılırlar
Kırmızı ve Siyah, babalarla oğulları, almak veya olmamak, elde etmek ya da olmamak, Ayaşlı ve Kiracıları, üç ilâ beş, işine düşkün fakat kısmetsiz, para yok mutluluk, güzel fakat vefasız, ne mutluluk ne endişe, ne mendil ne de bir kol, eli de ayağı da, ne yer ne yâr;
ayrıca annem, hem babam, ayrıca de kardeşim
zengin mi fakir mi;
ya bunu, ya şunu, veya onu
*İçinde ikiden fazla isim yer alan bağlama gruplarında vebağlacı son iki ismin aralarında yer alır
Okumak, bilmek ve uygulamak
Ufak tefek, sinirli ve inatçı
Dağ, deniz ve ova
*Bu grupta sim unsuru, kelime grubu olabilir
Hicranla ağaran bu saçlar değil, sevgisiz kalan yürek ihtiyarlarmış
Ne gülen, ne el sallayan, ne de bir çift lâf eden oldu
İçeri girmek ve annesinin neden kovulduğunu sormak istedi
Gelenekler, arkasında başkaları geldiği için ve kendilerine gereklilik kalmadığı için giderler (Beş Kent)
Aitlik Grubu
ama aitlik ekiyle yapılan bu grup, cümlede adıl ya da sıfat görevinde bulunur: gayretli öğrencininki, sizinki, tarihten önceki, üniversite ile çarşı arasında gidip gelen dolmuşlardaki vb
Ünvan Grubu
Bir kişi ismiyle, bir unvan veya akrabalık isminden meydana gelen kelime gruplarıdır
Bilge Kağan, Bayındır Han, Osman Gazi, Mehlika Sultan, Hasan Paşa, Ali Bey, Ahmet amca, Şinasi Efendi, Kemal Ağa, Nigâr Bayan
*Kişi ismi öncelikle, unvan ve akrabalık ismi sonda bulunur
*İki öğe eksiz birleşir
*Kişi ismi birleşik isim olabilir
Mehmet Âkif Bey, Halide Nusret Hanımefendi, Kâzım Karabekir Paşa
*Bu grup, cümlede ve sözcük gruplarında isim olarak kullanılır
Zafer yolunda unutamayacağım yüzlerden biri, Hatice Nine'nin yüzüdür
Perviz Efendi yanıt vermedi
*Grubun vurgusu birinci öğe üzerindedir
*Birinci unsuru unvan ya da akrabalık ismi olan Sultan Süleyman, Şah İsmail, Doktor Ömer, Profesöz Muharrem Ergin, Bay Mustafa, Prens Sebahattin, Mareşal Fevzi Bilmek, Şair Eşref, Onbaşı Mehmet, Hoca Salihgibi tamlamalar unvan grubu değil birleşik isimdir
Ünlem Grubu
Bir ünlemle bir isim unsurundan oluşan kelime gruplarıdır
Ey Türk gençliği
Ünlem ilk kez, ad unsuru sonda bulunur Vurgu ünlem üzerindedir
a canım!, be kardeşim!, bre yalan dünya!, hey çocuklar!
Isim unsuru, bir kelime grubu olabilir
Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları!
Ey garip çizgilerle batmış han duvarları
Ey Türk istikbalinin evlâdı!
A benim keleş oğlum!
Ey mavi göklerin kızıl ve beyaz süsü!
Ey âlemi donatan ışık, toprağa can verev el!
Cümle kuruluşuna katılmayan bu grup hitaplarda kullanılır
Hey Sakarya, kim demiş suya vurulmaz perçin?
İlâhî bir kudretin, ebedî bir feyzin var, ey Türk!
Ey tatlı ve ulvî gece, yıllardan beri devam et
Ey sevgi dalımda ilk açan tomurcuk,
Kanımın akışını yenileştiren damar,
Gül rengi ışıkları sevda batmış akşamlar,
İçime yeni bir fecir gibi dolan çocuk(Orhan Veli)
Rakam Grubu
Basamak sistemine tarafından sıralanmış sayı isimleri topluluğudur
Sayılar sondan başa doğru büyür Minik sayı sonda bulunur
*Genellikle ara sayılar rakam grubudur
Bir, beş, on, yüz, bin, milyon ad
İki yüz, beş bin, otuz milyon önad tamlaması
On bir, doksan iki, yüz elli dört rakam grubu
*Rakam grupları minimum iki kelimeden oluşur İkiden fazla sözcük bulunduran rakam gruplarında her öğe kendi içinde bir sözcük veya kelime grubudur
Yedi yüz önad tamlaması
Yedi yüz elli sayı grubu
Yedi yüz elli iki rakam grubu
Yedi yüz elli iki bin önad tamlaması
Yedi yüz elli iki bin altı sayı grubu
Yedi yüz elli iki bin altı yüz sayı grubu
Yedi yüz elli iki bin altı yüz on dört rakam grubu
*Sayı grubunun sıfat tamlamasından farkı:
1 Sayı grubunda en küçük sayın sonda bulunur:
on altı, elli iki bin dört yüz kırk iki
2 Önad tamlamasında ilk rakam ismi sondaki rakam isminin adedini gösterir:
Elli bin, beş yüz, beş yüz milyon
*Sayı grupları cümlede ad ve önad olarak kullanılır
Yaptığı sarayların adedi kırk iki idi
Kalede yüz elli asker kalmıştı
*Tüm rakam isimleri birbirinden öbür yazılır Oysa bağ vb evraklarda araya rakam sığdırılmasın diye bitişik yazılabilir
*Grubun vurgusu minik sayı ismindedir *