Neden yahut nasıl üzere soruları vakit zaman bir şey ile karşılaştığımızda sorarız fakat ayrıntılarını araştırma konusuna gelince genelde bu durumu pas geçeriz. İşte bu şekil sorulara yanıtlar veren çeşitli kaynaklardan derlediğimiz bilgiler sizlerle...
1. Atmosfer Olmasaydı Dünya’nın Sıcaklığında Nasıl Bir Değişim Olurdu?
Dünya'nın Güneş’e uygun uzaklıkta olması, yaşanabilir bir gezegen olmasını sağlayan en değerli etken. Lakin atmosferin Dünya’nın sıcaklığı üzerindeki düzenleyici tesiri beşerler için hayati ehemmiyete sahip. Şayet atmosfer olmasaydı, sıcaklığı gündüz 100°C’yi aşan ve geceleri -180°C’ye düşen Ay’da olduğu üzere, Dünya’nın sıcaklığında da gün içinde büyük dalgalanmalar ortaya çıkabilirdi.
Dünya’nın ortalama yüzey sıcaklığı 15°C. Atmosfer olmasaydı Dünya’nın ortalama yüzey sıcaklığının, şu anki pahadan yaklaşık 30°C daha düşük olacağı kestirim ediliyor.
2. Sabunlar Renkli Olduğu Halde Köpüğü Neden Daima Beyazdır?
Bir cismin rengini, o cismin görünür ışık aralığındaki frekanslardan hangilerini soğurup, hangilerini yansıttığı belirler. Bunun yanında cismin görünen rengi, düştüğü yüzeyin rengine de bağlıdır. Örneğin sarı renkli bir yüzeye beyaz ışın düşürsek, biz o yüzeyi sarı renkli görürüz. Bunun sebebi gözümüze gelen ışınların, sarı rengin frekansında olup oburlarının soğurulmasındandır. Elimize sabun sürdüğümüzde rengi belirleyen sabunun içindeki renk pigmentleri’dir. Lakin, ellerimizi ıslatıp ovuşturduğumuzda, sabun kremi suyla seyrelmiş hale gelir. Bu sırada kabarcıklar oluşturarak köpürür. Bu kabarcıklar, sabun kremi ve sudan oluşmaktadır. Su safken şeffaftır, bu karışım ise mattır ve üzerine düşen ışınların çabucak hemen tümünü yansıtır. Bu nedenle de beyaz görünür.
3. Toprak Neden Kahverengidir?
Toprağın kahverengi olmasının temel sebebi bileşimindeki organik unsurlar. Topraktaki organik hususlar (ölü bitki ve öteki organizma kalıntıları) mikroorganizmalar tarafından parçalanarak daha kolay yapıdaki kimyasal unsurlara dönüştürülür. Bu hususlardan oluşan karışım humus olarak isimlendirilir. Yüksek oranda karbon içeren humus koyu kahverengidir ve toprağın üst katmanlarında bulunur. Toprağın daha derinlerdeki katmanlarında ise humus ölçüsü daha azdır ve bu katmanlarda toprağın içinde bulunan minerallerin renkleri daha besbellidir.
Hasebiyle toprağın hangi renkte göründüğü bileşimindeki hususların oranıyla yakından bağlantılıdır.
4. Uzay Mekikleri Genelde Neden Ekvatora Yakın Bölgelerden Fırlatılıyor?
Hatırlarsanız geçtiğimiz aylarda Göktürk-1 uydusu ekvatora hayli yakın Fransız Guyanası'ndaki bir uzay üssü olan Kourou'dan fırlatılmıştı. Bunun nedeni, roket ekvator çizgisine ne kadar yakınsa roketin o kadar az güç ile yükselebiliyor oluşudur. Dünyanın dönüş suratı 1600 km/saat ile ekvatorda en yüksek noktasına ulaşıyor. Kıyaslama için: Avrupa'da dönüş suratı 1000 km/saat.
Fırlatma süreci sırasında güç maliyetinin düşük tutulması bilhassa bağlantı ve meteoroloji uydularının ekvator çizgisinden yaklaşık 36 bin kilometre irtifaya yerleştirilmesinde değer taşıyor. Kutup yörüngesinde dolanması öngörülen uydular için ise durum tam zıddı. Ekvator çizgisine yakın bir üsten fırlatılan uydunun kutup yörüngesine ulaşabilmesi için keskin bir viraj alması ve yüksek yakıt sarf etmesi gerekiyor. O nedenle Rusya Arktik Okyanusu'na yakın bir noktada (63 derece kuzey) Plesetsk uzay üssünü işletiyor.
5. Bumerang Nasıl Çalışır?
Bumerangların, kendilerine has eğimli bir hali vardır. Bumerangın kanatlarının bir tarafı düzken başka yüzü kavislidir. Yere dik olacak formda atılır ve havada iki kanatın birleştiği merkez etrafında dönerek ilerler. Yani hem kendi ekseni etrafında dönerken hem de ileri yanlışsız hareket eder. Havada hareket ederken kanadın kavisli tarafından geçen hava düz tarafından geçene nazaran daha süratlidir. Bu durum kanadın kavisli ve düz yüzü ortasında basınç farkının ortaya çıkmasına ve kanat üzerine, basıncın düşük olduğu tarafa yanlışsız net bir kuvvetin tesir etmesine neden olur. Sonuç olarak kanatlara tesir eden kaldırma kuvveti bumerangın dönerek dairesel bir rota izlemesine neden olur.
6. Neden Hıçkırırız?
Hızlı yemek yenildiğinde, yutkunma sonucunda yemek ile birlikte bir ölçü da hava alınır. Hıçkırık, yiyeceğin yüzeyine yapışarak sindirim sistemine giren bu havayı atmak için sistemin gösterdiği bir yansıdır. Diyafram hızla büzüşerek, çok ani ve süratli nefes almamızı sağlar. Bu ortada boğazımızın üst tarafında, ses tellerimizin bulunduğu kısımda bir kapanma olur ve buradan geçen hava bir an bloke edilir. Bu da ‘hıçk’ biçiminde bir sesin çıkmasına neden olur.
Midedeki bir olayla diyaframın bağı, bu iki organdaki sonların birbirine çok yakın hatta iç içe geçmiş olmalarındandır. Bu nedenle en çok yemekten sonra hıçkırırız. Sindirim süreci bittikten sonra hıçkırık olmaz.
7. Buz Neden Bazen Cildimize Yapışır?
Buzun elimize ya da lisanımıza yapıştığını birçoğumuz deneyim etmiştir. Buza dokunduğumuzda bedenimizden yayılan ısı buzun kısmen erimesine neden olur. Bu durumda cildimizle buz ortasında ince bir su katmanı oluşur. Suyun ısı iletkenliğinin yüksek olması nedeniyle buz erimiş haldeki sudan ısı alarak suyun tekrar donmasını sağlar. Bu durumda cildimiz buza yapışabilir.
8. İdrar Nitekim de Steril mi?
Son yapılan çalışmalar idrarda bakterilerin bulunduğunu gösterdi. Olağan sağlıklı bir idrardaki bakteri sayısı enfeksiyonlu idrardakinden daha azdı. Kısaca söyleyecek olursak idrar steril değil! Lakin bakteriler hiç de berbat şeyler değiller ve evet şayet ki idrar yolu enfeksiyonunuz yoksa idrarınızı içebilirsiniz.
Sıhhate âlâ geldiğine inandıklarından idrarını içen birçok halk var. Öbürleri ise acil bir durum anında idrarı kullanabileceklerini düşünüyorlar. Ama bu yeniden de güzel bir fikir değil zira ne kadar sağlıklı olursanız olun idrar, su kaybetmenize neden olacak tuzu içerir. Şayet idrarınızı içerseniz bedeninizdeki tuz yoğunluğu giderek artacak ve böbreklerinize ziyan vermiş olacaksınız.
9. Uzun Mühlet Kullanılmayan Araba Lastiklerinin Havası Neden Vakitle İner?
Araba lastiklerinin hammaddesi kauçuktur. Kauçuk, poliizopren olarak isimlendirilen makro ölçekte moleküllerden oluşur. Araba lastiklerinin basıncının vakitle düşmesinin sebeplerinden biri, lastiğin yapısındaki poliizopren moleküllerin ortasına hapsolmuş hava moleküllerinden kaynaklanan çok küçük boşluklardır. Lastiğin içindeki hava basıncı dışındaki basınçtan yüksek olduğundan, lastiğin içindeki havayı oluşturan moleküller bu boşluklardan geçerek dışarı kaçabilir. Havayı oluşturan moleküllerin daha ağır ortamdan daha az ağır ortama geçmesi nedeniyle bu olay hava osmozu olarak da isimlendirilir.
10. Neden Bilinmeyene X Denir?
Bildiğiniz üzere Cebirin temellerini El Harezmi atmıştır. Bugünkü Batı bilimi, matematiği ve mühendisliği olarak bildiğimiz, aslında miladın birinci bir kaç yüzyılında Persliler, Araplar ve Türkler tarafından oluşturulmuştu. Matematiksel ilme sahip bu kaynaklar sonunda 11. ve 12. yüzyıllarda Avrupa'ya, yani İspanya'ya ulaştı. Ve ulaştıklarında bu matematiksel ilmi Avrupa lisanlarından birine çeviri etmeye muazzam bir ilgi vardı. Ortaçağın bu kaynakları çeviri etmekle misyonlu alımları, Arapçada "bir şey" manasına gelen "şey'an" sözünün baş harfi şīn harfini İspanyolcaya çeviremiyordu. Zira İspanyolcada bu ş harfi ya da "ş" sesi mevcut değildi. Böylelikle şura tarafından bu harfin Antik Yunancada bulunan Chi harfine dönüştürülmesi konusunda bir kural ortaya atıldı. Bunun akabinde Yunancadaki Chi harfinin İngilizceye çevrilirken görünümünden dolayı x olarak alınmasıyla matematiğin meşhur "bilinmeyen sembolü" ortaya çıkmıştır.
11. Parlak Işığa Bakınca Neden Hapşırırız?
Bilim insanları bu duruma 1954’ten bu yana “fotik hapşırma refleksi” diyor lakin kelam konusu durumun binlerce yıllık geçmişi var. Her şeyden evvel, bu tesir bebeklerde de gözlemleniyor. Demek ki öğrenilmiş bir reaksiyon değil ve genetik olabilir.
Bilim insanları optik hududun çok etkinleşmesinin çabucak yakınındaki trigeminal hududa de sinyallerin sızmasına yol açabileceğini düşünüyor. Bu hudut, nazal iritasyondan sorumlu ve hapşırmayı tetikliyor.
Sebep beynin öbür yerlerinde de olabilir. Bundan birkaç yıl evvel 10 adet fotik hapşıran ile 10 adet fotik hapşırmayan kişiyi incelendi. Fotik hapşıranların görsel kortekslerinde daha fazla aktifleşme görüldü. Bu da demek oluyor ki ışığa karşı çok hassaslık, bu dönüşlü süreci beyin kökünün ötesine taşıyor.
12. Tam Uyuyacakken Neden Düşme Hissi Yaşarız?
Resmi tarifiyle hipnik seğirme, uykunun ekseriyetle birinci evresinde, tam uykuya dalacakken merkezi hudut sistemi kaynaklı ani ve istemsizce gerçekleşen bir kas seğirmesi (miyoklonus). Hepimizin yakinen tanıdığı bu seğirmeye kimi vakit boşluktan düşme, yüksek bir ses ya da gözümüzü alan ziyadesiyle parlak bir ışık da eşlik edebiliyor. Bazen büsbütün rastlantısal olarak, bazense çevresel uyaranlardan – bir ses, bir koku – etkilenerek gerçekleşebiliyor.
En yaygın kabul gören teoriye nazaran hipnik seğirme, beynin bizi ayık ve uyanık tutmaktan sorumlu sistemi ile uykuya hazırlayan sistemi ortasındaki kapışma sonucu ortaya çıkıyor. Bir yandan uyumamız için ortam hazırlanıp, kaslarımız gevşetilirken; öteki yandan bu gevşeme hissi, denetim kaybetme, düşme üzere tehlikeli bir durum olarak algılanıyor.