Dönem Tanzimat Edebiyatı özellikleri
Tanzimat Fermanı ile beraber edebiyatta da batıya yönelme başlar Tanzimat dönemi edebiyatının belirli olmamakla birlikte başlangıç tarihi olarak 1 gösterilebilir Bu tarih, Tercümanı Ahval ’in yayımlanmaya başlayış tarihidir
Bu dönemde batı edebiyatlarından çoğu yeni nesil ve şekiller dargın; önceleri çevirme, sonraları taklit ve telif etmek suretinde bu türlerde eserler verilmiştir
Tanzimat Edebiyatının temsilcilerinin amacı batı örneğine kadar bir edebiyat yaratmak ve batı hayatını takdim etmek olduğu için, sanatçıların hepsi edebiyat türlerinin romandan şiire değin en az bir kaçı ile örnekler yazmışlardır Bu dönemde telif eserler yanına fazla sayıda çeviri ve adapte eser de Türk Edebiyatına dahil edilmiştir
Bu dönemde yapılan yenilikler ve alınan türler şunlardır
Gazete
Bir yayın organı olarak 1831 ’de çıkmaya başlayan Takvimi Vakayi, resmî bir gazete idi daha sonra yarı resmî olarak 1840 ’ta İngiliz Churchill tarafından Ceridei Havadis çıkarıldı
Birincil edebî ve özel gazete ise 1 yılında Şinasî ve Âgâh Beyler kadar çıkarılan Tercümanı Ahvaldir
sonradan Şinasî, 1862 ’de Tanımlamai Efkâr ’ı çıkarmaya başlar Bunların dışarıya Muhbir (1866), Hürriyet (1867), Basiret (1869), İbret (1871), Tayin (1872), Bedir (1872) gazeteleri çıkar
Hikâye ve Roman
Türk edebiyatı romanla birincil kez 1859 ’da karşilaşir Yusuf Kâmil Paşa Fenolen ’in Telemak (Telemaque) adlı romanını tercüme eder Ilk yerli roman Şemsettin Sami ’nin Taşşuki Talât ve Fitnat (1872) ’ıdır Ilk hikâye Ahmet Mithat Efendi ’nin Letaifi Söylenti ’idir
Tiyatro
Birincil tiyatro Şinasi ’nin Şair Evlenmesi adli, iki perdelik, komedi türündeki eseridir Eserde görücü usulü ile yapilan evliliklere gönderme yapılır
Şiir
Tanzimat döneminde en kayda değer yenilik şiirde görülür Şekil olarak an şiirine bagli kalinmiş, lakin konu bakimindan hem eski terk edilmiş keza de epeyce yeni ve farklı alanlara yönlendirilmiş konular işlenmiştir Aruz ölçüsünün yaninda az da olsa hece kullanılmıştır
Gazel, kaside, terkibi bent gibi şekiller kullanilarak hak Adaler, kanun, uygarlık, denklik özgürlük kavramlari işlenmiştir
Tanzimat yazar ve şairleri hem yaşadıkları dönem keza de daha önemlisi edebiyata manzara açıları ve işledikleri konular bakımından iki gruba ayrılır:
Birinci Dönem (11876 arası)
11876 yillari arasinda Tanzimat edebiyatinin birinci dönem temsilcileri Şinasi, Ziya Paşa, Namik Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami ve Ahmet Vefik Paşa ’dir
Bu dönemde sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir Bu sebeple şiirde söyleyişe yok fikire önem verilmiştir
Dilde sadeleşme fikri savunulmuş lakin uygulanamamiştir Hece vezni ve ırk edebiyati da savunulmuş ama güya kalmiştir Divan edebiyatina büsbütün karşi çikilmiş ve agir bir dille eleştirilmiştir Fransiz edebiyati misal alinarak romantizmden etkilenilmiştir
Roman, tiyatro, makale gibi batidan alinan türler ilk kere bu dönemde kullanilmiştir
Noktalama işaretleri de birincil kez bu dönemde kullanilmiştir Kölelik ve cariyelik, romanlarda sikça işlenmiştir Romanlar teknik bakimdan oldukça zayiftir Yer yer olaylarin akişi kesilerek okuyucuya bilgiler verilmiştir, uzun uzun tasvirler yapilmiş, tesadüflere sikça yer verilmiştir
Edebiyatçılar edebiyatin yaninda devlet işleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmişlerdir *
Tanzimat Fermanı ile beraber edebiyatta da batıya yönelme başlar Tanzimat dönemi edebiyatının belirli olmamakla birlikte başlangıç tarihi olarak 1 gösterilebilir Bu tarih, Tercümanı Ahval ’in yayımlanmaya başlayış tarihidir
Bu dönemde batı edebiyatlarından çoğu yeni nesil ve şekiller dargın; önceleri çevirme, sonraları taklit ve telif etmek suretinde bu türlerde eserler verilmiştir
Tanzimat Edebiyatının temsilcilerinin amacı batı örneğine kadar bir edebiyat yaratmak ve batı hayatını takdim etmek olduğu için, sanatçıların hepsi edebiyat türlerinin romandan şiire değin en az bir kaçı ile örnekler yazmışlardır Bu dönemde telif eserler yanına fazla sayıda çeviri ve adapte eser de Türk Edebiyatına dahil edilmiştir
Bu dönemde yapılan yenilikler ve alınan türler şunlardır
Gazete
Bir yayın organı olarak 1831 ’de çıkmaya başlayan Takvimi Vakayi, resmî bir gazete idi daha sonra yarı resmî olarak 1840 ’ta İngiliz Churchill tarafından Ceridei Havadis çıkarıldı
Birincil edebî ve özel gazete ise 1 yılında Şinasî ve Âgâh Beyler kadar çıkarılan Tercümanı Ahvaldir
sonradan Şinasî, 1862 ’de Tanımlamai Efkâr ’ı çıkarmaya başlar Bunların dışarıya Muhbir (1866), Hürriyet (1867), Basiret (1869), İbret (1871), Tayin (1872), Bedir (1872) gazeteleri çıkar
Hikâye ve Roman
Türk edebiyatı romanla birincil kez 1859 ’da karşilaşir Yusuf Kâmil Paşa Fenolen ’in Telemak (Telemaque) adlı romanını tercüme eder Ilk yerli roman Şemsettin Sami ’nin Taşşuki Talât ve Fitnat (1872) ’ıdır Ilk hikâye Ahmet Mithat Efendi ’nin Letaifi Söylenti ’idir
Tiyatro
Birincil tiyatro Şinasi ’nin Şair Evlenmesi adli, iki perdelik, komedi türündeki eseridir Eserde görücü usulü ile yapilan evliliklere gönderme yapılır
Şiir
Tanzimat döneminde en kayda değer yenilik şiirde görülür Şekil olarak an şiirine bagli kalinmiş, lakin konu bakimindan hem eski terk edilmiş keza de epeyce yeni ve farklı alanlara yönlendirilmiş konular işlenmiştir Aruz ölçüsünün yaninda az da olsa hece kullanılmıştır
Gazel, kaside, terkibi bent gibi şekiller kullanilarak hak Adaler, kanun, uygarlık, denklik özgürlük kavramlari işlenmiştir
Tanzimat yazar ve şairleri hem yaşadıkları dönem keza de daha önemlisi edebiyata manzara açıları ve işledikleri konular bakımından iki gruba ayrılır:
Birinci Dönem (11876 arası)
11876 yillari arasinda Tanzimat edebiyatinin birinci dönem temsilcileri Şinasi, Ziya Paşa, Namik Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami ve Ahmet Vefik Paşa ’dir
Bu dönemde sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir Bu sebeple şiirde söyleyişe yok fikire önem verilmiştir
Dilde sadeleşme fikri savunulmuş lakin uygulanamamiştir Hece vezni ve ırk edebiyati da savunulmuş ama güya kalmiştir Divan edebiyatina büsbütün karşi çikilmiş ve agir bir dille eleştirilmiştir Fransiz edebiyati misal alinarak romantizmden etkilenilmiştir
Roman, tiyatro, makale gibi batidan alinan türler ilk kere bu dönemde kullanilmiştir
Noktalama işaretleri de birincil kez bu dönemde kullanilmiştir Kölelik ve cariyelik, romanlarda sikça işlenmiştir Romanlar teknik bakimdan oldukça zayiftir Yer yer olaylarin akişi kesilerek okuyucuya bilgiler verilmiştir, uzun uzun tasvirler yapilmiş, tesadüflere sikça yer verilmiştir
Edebiyatçılar edebiyatin yaninda devlet işleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmişlerdir *