Bursa’nın Mudanya ilçesinde bulunan Aziz Yuhanna (Saint John) Kilisesi, apart otel yapmak için müsaade alamayan sahibi tarafından 2015 yılında 1 milyon dolara satışa çıkarılmasına karşın alıcı bulamadı. İmar planlarında 'bahçeli ev' olarak görülen 600 yıllık bina, 6 yıldır yeni sahibini bekliyor.
Türkiye ve Yunanistan, 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması’na ek olarak yaptıkları kontrat uyarınca kendi ülkelerinin yurttaşlarını din aslı üzerine göçe tabi tuttu. Bu göçün sonucunda TBMM, ’Mülk Edindirme Yasası’ çıkararak göç sonucu Yunanistan’dan Türkiye’ye gelenleri mülk sahibi yaptı. Bu kapsamda Tirilye Mahallesi’nde kilise olarak kullanılan bina 1928 yılında Yunanistan’dan gelen ’Giritli Ali Durak’ isimli Türk bir aileye verildi. Giritli aile, 90 yıl sonra binayı, İstanbullu bir iş adamına sattı. ‘Apart Otel’ yapmak isteyen iş insanı bürokratik pürüze takıldı. Mudanya Belediyesi’nin imar planlarında bahçeli mesken olarak görülen binanın butik otel yapılmasına Bursa Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Konseyi Müdürlüğü daha evvel kilise olarak kullanıldığı gerekçesiyle müsaade vermedi. İsminin açıklanmasını istemeyen iş insanı da binayı, 2015 yılında 1 milyon dolara satışa çıkarttı. Bugün yalnızca taş duvarları ayakta kalan bina ortadan geçen 6 yıla karşın alıcı bulamadı.
Mübadele sırasında gelen Giritli müslüman aileye konut olarak tahsis edildi
Tıp rehberi Kadri Uyanık, “Tirilye, Osmanlı devrinde Hristiyan Rum yerleşim bölgesi. ‘Tirilye’ Rumca üç manasına gelir. Buraya Roma devrinde İznik Konsülü toplantısına muhalefet olan 3 din adamı yerleşti. Aforoz edilen 3 din adamının birleştiği burada Hristiyan Ortodoks cemaat şekillendi. Daha sonra Osmanlı periyodunda 1400’lü yıllarda Aziz Yuhanna ismine bu kilise yapıldı. Vakitle rahibe ve papazlar için manastırın da bulunduğu çok sayıda bina eklendi. Yaklaşık 500 yıl boyunca Hristiyanların ibadet ettiği binanın bahtı 1923 yılında değişti. Lozan Anlaşması’nın akabinde Türkiye ve Yunanistan ortasında nüfus mübadelesi gerçekleşti. Bu muahedeye nazaran Türkiye’de yaşayan Hıristiyan Rumlar Yunanistan’a orada bulunan Müslümanlar ise Türkiye’ye mübadil olarak gönderildi. Anlaşmayla kilise de ibadet merkezi olmaktan çıkartıldı. Mübadele sırasında gelen Giritli müslüman aileye konut olarak tahsis edildi. Vakitle manastır başta olmak üzere ek bina ve arazi farklı maksatlar için kullanıldı”dedi.
"Rumları temsil eden dernek yetkilileri ile görüşmeler devam ediyor"
Tarihi binanın harabeye dönüştüğünü kaydeden Uyanık, “Bu hali hepimizi çok üzüyor. İlgilenenler var. İstanbul’da bulunan ve Rumları temsil eden dernek yetkilileri ile görüşmeler devam ediyor. Burayı satın alıp yaptırmak istiyorlar. Umarım en kısa vakitte kıymetlendirilir. 2000'li yıllardan sonra turizm değişime uğradı. Bu tip tarihi yerler talep görmeye başladı. Bence buranın yine kilise olarak aslına uygun yapılması kent turizmine katkı sağlayacaktır” diye konuştu.