Yas süreci ne kadar sürmelidir?
Yas tutma sürecinin bireylere ve toplumların kültürel kıymetlerine nazaran değişkenlik gösterdiğini söz eden Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Emine Yağmur Zorbozan, yas tutan bireylerin birkaç hafta içinde günlük hayatına geri dönmesinin ve birkaç ayda ağır sıkıntısı atlatmasının beklendiğini söyledi. Zorbozan, erişkinlerde 1 yıl, çocuk ve ergenlerde 6 ay müddetten sonra yasın hala bariz olarak kişinin günlük hayatını ve bağlantılarını etkilemeye devam etmesinin uzamış yasa işaret ettiğini söyledi. Zorbozan, uzamış yasın profesyonel takviye alınmaz ise depresyona ya da başka psikiyatrik hastalıklara dönüşebileceği ikazında bulundu.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Emine Yağmur Zorbozan, yas ve yas sürecine ait değerlendirmede bulundu. Yrd. Doç. Dr. Emine Yağmur Zorbozan, yası “kişinin hayatında kıymetli yer tutan bir kişinin ya da objenin kaybı sonrasında gelişen; kişinin günlük hayatını, hayata bakış açısını, toplumsal bağlarını etkileyen bir sıkıntı süreci” olarak tanımladı.
Önce inkar süreci yaşanıyor
Kayba karşı verilen birinci reaksiyonun inkar olduğunu kaydeden Yrd. Doç. Dr. Emine Yağmur Zorbozan,
“Kişinin vefatı bir mühlet kabullenilemez ve kaybı ‘her yerde arama’ süreci başlar. Kaybedilen kişi güya hiç gitmemiş, her vakit olduğu yerde yaşamaya devam ediyormuş üzere algılanır. Vakitle ölen kişi ile müsabaka ihtimalinin olmadığı fark edilir ve inkâr süreci yerini tasaya ve kabullenişe bırakır.” dedi.
Yas süreci ne kadar sürmelidir?
Yas tutma sürecinin şahıslara ve toplumların kültürel bedellerine nazaran değişkenlik gösterdiğini tabir eden Yrd. Doç. Dr. Emine Yağmur Zorbozan, “Günümüzde yas tutan şahısların birkaç hafta içinde günlük hayatına geri dönmesi, birkaç ayda ağır üzüntüsü atlatması, yaklaşık 1 yıl içinde de yine sağlıklı münasebetler kurması ve hayata dair yeni umutlar üretmesi beklenir.” diye konuştu.
Uzamış yasa dikkat edilmeli!
Kimi vakit yas sürecinin uzayabildiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Emine Yağmur Zorbozan, “Erişkinlerde 1 yıl, çocuk ve ergenlerde 6 ay müddetten sonra yasın hala bariz olarak kişinin günlük hayatını ve bağlantılarını etkilemeye devam etmesi, uzamış yası düşündürür. Uzamış yas şayet profesyonel dayanak alınmaz ise depresyona ya da öteki psikiyatrik hastalıklara dönüşebilir.” ikazında bulundu.
Ölme isteği ve yalnızlaşmada ruhsal takviye şart
Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Emine Yağmur Zorbozan, kimi durumlarda ruhsal dayanağın koşul olduğunu belirterek “Ölen kişinin akabinde ölme isteği, yalnızlaşma, ölen kişi dışında hiçbir beşerle bağ kurmak istememe, kaybedilen şahsa ağır öfke duyma, kayıptan kendini sorumlu tutma, aylar geçmesine karşın günlük aktivitelere dönememe üzere durumlarda kesinlikle ruhsal dayanak gerekir. Cinayet ya da intihara bağlı ölümlerde de geride kalanların ruhsal takviye alması çok değerlidir.” diye konuştu.
Yas süreci sağlıklı halde geçirilebilir
Yrd. Doç. Dr. Emine Yağmur Zorbozan, yas sürecinin en sağlıklı atlatılması için tavsiyelerini şöyle sıraladı:
“Her toplumun yas tutmak için kendi örf ve adetleri bulunur. Cenaze merasimleri, dua okutulması, yas konutuna ziyaretler, nizamlı aralıklarda merasimler (yedisi, kırkı, elli ikisi üzere..) vefatı kabullenmeyi, duyguyu tabir etmeyi, ölen kişi ile ilgili yarım kalan sorunları tamamlamaya yardımcı olur. Kayba uğramış kişi en sonunda mevtin gerçekliğini kabullenir fakat tekrar de içsel olarak kaybedilen kişi ile bağlantısını devam ettirir. Bunun için sembolik yollar mevcuttur: Örneğin mezarlık ziyaretleri, vasiyetleri yerine getirme, ölen kişinin eşyalarını kullanma üzere. Sağlıklı tutulan bir yas süreci kişinin kaybedilen kişi ile alakasında yeni ve kalıcı bağlar kurması ile tamamlanır.”
Kaynak: (BYZHA) - Beyaz Haber Ajansı