Lise 10 Derslik Edebiyat Dersi Bütün Kitabın Cevaplari
SAYFA 10 ödevi:
1 B
2 D
3 edebi eserler tarihi olayları yansıtır ve veri verir
4 D, D, Y
5 uygarlık tarihini, atom bombasının atılmasını
6 edebi eselerden hareketle bir milletin duygu ve düşüncede geçirdiği evreleri inceler: edebiyat tarihi
Toplumların yaşadıkları olayları sebepnetice ilişkisi içinde inceler: tarih
Toplumların yaşamlarını her bakımdan inceler: medenilik tarihi
Düşünce duygu ve hayallerin laf veya yazı ile edebi şekilde açıklama edilme sanatıdır: edebiyat
SAYFA 11 ödevi:
1a) tarihi daha iyi öğrenebilmek için dönemlere ayrılmıştır Bütün dünyayı etkilediği için bu olaylar kullanılmıştır
b) evet
SAYFA 12 ödevi:
1a) göç destanı
Kişiler: Uygur sultanı
Vakit: Uygurlar dönemi
Mekan: turfan, selenge, tola ırmakları ve çin
Mitolojik unsurlar kullanılmıştır ve olağanüstüdür
Zihniyet: gelenek görenekleri, savaşları, akrabalıkları, yaşayışları görülüyor
Kıssai Yusuf ödevi:
Inşa: beyitlerle yazılmıştır Mesnevidir Aruz ölçüsü kullanılmıştır HzYusufun hayatı anlatılmıştır
Dil ve anlatım: islamiyetin etkisiyle ortaya meydana çıkan Osmanlı Türkçesi
Zihniyet: İslam kültürünün edebiyata yansıması
Araba sevdası ödevi:
Inşa: bihruz beyin hayatı Batılılaşmanın etkisi Bihruz beyin evinde geçmiş bir metin
Dil ve anlatım: batı kültüründen etkilenerek yazılmış Düz yazı
Zihniyet: Tanzimat dönemiyle batılılaşmanın etkisi
b) destan: İslamiyet öncesi dönem
mesnevi: İslami dönem
roman: batı etkisinde gelişen türk edebiyatı dönemi
SAYFA 13 ödevi:
2 a) gazel:
Beyitlerle yazılmıştır Aruz ölçüsü kullanılmıştır Dili ağırdır Tanıdık Olmayan kelimeler çoktur Divan edebiyatı ürünüdür
Koşma:
Dörtlüklerle yazılmıştır Hece ölçüsü kullanılmıştır Dili sadedir Aşık tarzı millet edebiyatı ürünüdür
b) millet edebiyatı halka an edebiyatı ise okumuşlara hitap eder
SAYFA 14 ödevi cevapları:
1 E
2 D
3 D
4 mesnevi: beyit
Roman: batı uygarlığı
Destan mitolojik öğeler
5D, D, Y
SAYFA 15 ödevi cevapları:
1 E
2 E
3 E
4 D, D, D
5 tercümanı ahval, batı etkisinde büyüyen türk edebiyatı, şiir ve yapı
6 D
7 C
8 İslamiyet öncesi türk edebiyatı: Şamanizm, yuğ, göktanrı, bozkurt
İslami dönem türk edebiyatı: tasavvuf, kaside, minyatür, aruz
Batı etkisinde gelişen türk edebiyatı: roman, opera, gazete, batılılaşma
9 D
10 A
11 D
12 yaşadığı dönemin etkisinde kaldığı için
13 C
SAYFA 17 ödevi cevapları:
1 geçimini sağlama kaynakları hayvancılık Yaşam biçimleri göçebelik
2 a) insanlar olayları daima bir gerekçe bularak ondan olduğuna inanıyorlar ve olayları böyle kapatıyorlar
b) uzayda yaşam olup olmadığını merak ediyorlar
SAYFA 18 ödevi cevapları:
1 a) parçalarda belli oluyor
b) olağanüstü nitelikleri ortaya koyuyor
c) çözüm bulamadıkları konulara olağanüstülük katmışlardır
SAYFA 19 ödevi cevapları:
2 destanları milletler dilden dile yaşatıyorlar Her ırk bir destan dönemi yaşamıştır
SAYFA 20 ödevi cevapları:
1 E
2 D, D, D, Y
3 C
4 mitolojik
SAYFA 21 ödevi cevapları:
Hazırlık sorusu: nesilden nesile ağızdan ağza aktarılarak günümüze ulaşmıştır diğer taraftan kaşarlı mahmutun anı lügatit türk adlı kitabında yazmaktadır
SAYFA 23 ödevi cevapları:
1 ergenekondan çıkmak için yol aramaları ve çıkmaları
Börtö çenenin tüm boylara haber göndererek ergenekondan çıktıklarını haber vermeleri
Tatarlarla her yerde savaşıp kazanmaları
2 a) ödenti küskün, devlet yapısı güçlüymüş
Zihniyet: hür için uğraşmaları
Hayvancılıkla uğraşıyorlarmış Çadırları ve sürüleri varmış
b) Türkler kağanlar göre yönetiliyormuş Göçebelikten yerleşik hayata geçmişler Savaşçı bir millet
3 nevruz bayramı
SAYFA 24 ödevi cevapları:
1 A
2 D
3 Y, D, D
4 sözlü edebiyat ürünleri söylendikleri dönemin özelliklerini taşır Geçmiş dönemlerin yaşam biçimleriyle ilgili veri verir Bundan dolayı türk kültürü için önemlidir
5 sözlü edebiyat ürünü: epope
Türk destanlarındaki iki taraflı motif: demir
Ergenekondan çıkış günü: nevruz
6 mitolojik, mitos
Faaliyet ödevi cevapları:
Kam: efsuncu, hekim
Baksı: büyücü, hekim
Ozan: halk şairi
Şaman: din adamı
SAYFA 25 ödevi cevapları:
1 sevindikleri zaman halk dışa dönük olurlar Mutluluklarını emin ederler Yüzleri güler Ölümler aleyhinde üzülürler ve içlerine kapanırlar
2 matem ve mersiye de ölüm karşısında duyulan duygudan bahsedilmiştir Gazel ve güzelleme de aşktan bahsedilmiştir
SAYFA 27 ödevi cevapları:
1 a) vefat, acı, inleme, son
b) bunu yapması basit yaparsınız
c) inanmadıklarını uygulamak için
2 a)
1 dize: dı mu, di mü: redif , l: yarım uyak
2 dize: tur, nesil: redif
3 dörtlük: ok: redif
4 mısra: rup, rıp: redif
5 dörtlük: yu, yü: redif
6 dörtlük: dı, di: redif
7 dörtlük: dı, di: redif
8 dörtlük: dı, di: redif
9 dörtlük: çıdı: redif, n: yarım kafiye
b) ölçü: 7li hece ölçüsü, kalıp: 4+3
c) anlamı kuvvetlendirir
ç) tema: yüksek dağ er tunganın ölümü, konu: vefat
3 deyimler:
bent, benzi sarardı
öç elde etmek
bağırmak
yarayı kazıp çıkarmak
niyeti olmak
4 a)
Kişileştirme ödevi cevapları:
dağların başı (bile) kertilir
kader en ince ayrıntısına kadar zayıfladı
Benzetme:
erkekler kurtlar gibi defalarca birlikte uluyor
(yüzlerine) safran sürülmüş (sanırsınız)
Mübalağa:
yakalarını yırtıyor ve çığlık atıyorlar
(bu etler vücuttan sarkıyor ve) yerlere değip sürükleniyor
b) şiire zenginlik katıyor ve akılda daha daimi olmasını sağlamaktadır
SAYFA 28 ödevi cevapları:
1 1 koşuk: bahar
2 koşuk: galibiyet(savaş)
3 koşuk: ayrılık(sadakatsiz sevgili)
2 a)
1 koşuk: şıp, şip: redif
2 koşuk: uldı: redif
3 koşuk: dım, dim: redif
b) ölçü: 7li hece ölçüsü, kalıp: 4+3
3 deyimler:
yüz yüze varmak
hayretler içinde kalmak
yerden sona ermek
kurulmak
ekin biçmek
SAYFA 29 ödevi cevapları:
4 kişileştirme:
mor ile yeşil yüz yüze geliyor
ve birbirlerine sarılıyorlar
Benzetme:
düşman) askeri ekin (biçilir) gibi biçildi
(gözlerim) yağmur gibi kan(lı yaşlar) saçıyor (derhal)
Abartı:
insan(bu renk cümbüşünü görür görmez) hayretler içinde kalıyor
yuvarlak otağ(ım) kuruldu
KAVRAMA VE TANIMLAMA
Sagu ile koşuk arasındaki benzerlikler:
İkisi de sözlü edebiyat ürünüdür İkisi de 7li hece ölçüsüyle yazılmıştır İkisinde de deyimler ve edebi sanatlar vardır Her ikisi de dörtlüktür İkisinin de kalıbı 4+3 nesil Uyak şemaları aynıdır(düz uyak)
Farklılıklar:
Sagunun nazım şekli: sagu
Tema: acı
Koşukun nazım şekli: koşuk
Tema: sevinç, savaş, aşk
SAYFA 30:
ÖLÇME VE DEĞER BIÇME
1 D
2 ağlama
Doğa, aşk, yiğitlik
3 eski devlet büyüklerinin ölümü üzerine söylenen yas: sagu
Heyecan ve heyecanın dile getirildiği manzume: koşuk
Eski Türklerde şair, din adamı: şaman
4 Y, D, Y, D
SAYFA 37 ödevi cevapları:
1 oğuz kağanın doğuşu Oğuzun gençliği Oğuzun göğün kızı ile evlenmesi Oğuzun yerin
Kızı ile evlenmesi Oğuz hanın Türklerin büyük kağanı olması Oğuz hanın batıda idil boyu akınları Oğuz hanın Kıpçak akını Karluk türk boylarının türeyişi Kalaç türk boylarının türeyişi Cürçed akını ve kanglı türk boylarının türeyişi Oğuz hanın güney akınları Oğuz hanın altı oğluna hanlık vermesi Oğuz hanın büyük bir şölen vermesi
TIP ÇÖZÜMLEME TABLOSU:
Tip nasıl bir insandır?
olağanüstü özelliklerle doğmuş ve büyümüş Halkı için hiçbirşeyden korkmayan kişidir
Alici dingin mıdır, dinamik midir?
devingen
Destanın hangi kısmı sizin müşteri hakkında böyle düşünmenize neden oldu?
doğuşu ve gençliği Yaptığı savaşlar Türk boylarının üzerine gitmesi
Sosyal etraf ve çevre bu tipi nasıl etkilemiştir?
olağanüstü özellikler sergilediği için halkın ondan beklentisi fazladır
Bu tipin sizin toplum yapınızdan farkı var mı?
var
Bu tipin öteki tipler üzerinde etkisi var mı?
var
Alici kendi kişiliğinin farkında mı?
farkında olan
Sizce hakiki hayatta bu destandaki herif gibi davranan biri olabilir mi?
olamaz
SAYFA 38 ödevi cevapları:
3 a) kağanların kağanı, yerin göğün kağanı, türk boylarının mısra getirilişi
b) oğuz kağanın hayatı
4 hayır Birilerinin benden bu dek fazla şey beklemesi beni rahatsız eder
5 süre: belirtilen bir süre dilimi yoktur
Mekan: idil boyu, Kıpçak boyu, orta asya
Mekanın anlatımı: sadece yer isimleri verilmiş
Kişiler: oğuz kağan, 6 oğlu, 2 eşi
Kişilerin durum örgüsündeki işlevi: oğuz kağan akınlar yapmakta ve halkın beklentilerini yerine getirmektedir
6 a) çoğu var
b) dilden dile, nesilden nesile aktarılarak bu ülkü gelmiştir
2 etkinlik: İslamiyet öncesi türk edebiyatı dönemi
8 ilahi görüntü açısıyla bahaeddin ögel
SAYFA 40 ödevi cevapları:
1 nesnel bir anlatım sergilemiştir Gören birisi olarak anlatmıştır
2 olaylar günlük dilden alıntılar yapılarak lirik bir dil kullanılmıştır Manzum bir şekilde yazılmıştır
3 bunlarla beraber dile coşku gelmiştir
4 destan dili abartılıdır Doğal dil sade bir yapıya sahiptir
5 epope dili girift, abartılı, liriktir Realist değildir Roman düzdür Olağanüstülük yoktur Gerçeğe yakındır
6 gaye toplumu eğitmektir Destanlarda idealize edilen tipler doğruca toplum düzeninin yükseltmektedir
7 varolan döneme ait dönemin özelliklerini içerir Nesilden nesile aktarılırken olağanüstülük artmıştır
8 o dönemin kahramanlıklarının nasıl geçtiğini anlatır
SAYFA 41:
Doğal destan ile yapma destan arasındaki benzerlikler:
Her ikisinde de doğaüstü öğeler vardır Anlatımları liriktir Topluma yer veren olaylar vardır Temaları benzerdir Toplumu eğitmek için yazılır Manzumdur
Farklılıklar:
Doğal epope: anonimdir Emin bir oluşum süreci vardır Mitolojik öğeler oldukça fazladır Zamanı belirlenmiş değildir
Yapma destan: yazarı bellidir Belirli bir yaradılış süreci yoktur Mitolojik öğeler pozitif değildir Zamanı bellidir
1
Tema nedir: yiğitlik, savaş, aşk, halkı ve toplumu içten etkileyen olaylar ve bu olaylardaki etkin kişiler
Dil ve anlatım: manzume biçiminde yazılır
Mekan: ara sıra yer isimleri verilirken betimleme yapılır Ara Sıra de sadece yer isimleri verilir
Vakit: belirsiz bir zaman anlayışı vardır
Durum örgüsü: mucizevi öğelerle zenginleştirilerek geniş bir durum örgüsü sağlanmıştır
2 bu dönem edebiyatı müzik eşliğinde dile getirilmiştir Hece ölçüsü kullanılmıştır Nazım birimi dörtlüktür Döneme göre dil sadedir Anonimdir Dizelerde genelde yarım kafiye hakimdir Daha fazla aşk, doğa ve ölüm konularını işler
ÖLÇME VE DEĞERLEME konusu:
1 C
2 D
3 E
5 D, Y, Y
6 ilyada
Toplumsal
SAYFA 43 ödevi cevapları:
1
Yazının icadından önce insanlık tarihi:
Yazının icadından önceki dönemde bilgiler gelecek kuşaklara aktarılmadan önce yok olmaktadır bu nedenle de ilerleme çok yavaş olmuştur Halk gündelik bilgilerle kanaat etmek zorunda kalmışrı
Yazının icadından sonra insanlık tarihi:
Sümerlilerin yazıyı icat edişiyle birlikte bilgiler gelecek kuşaklara aktarılmış ve insanlık tarihi bu dönemden sonradan hızlı bir şekilde gelişmeye başlamıştır
2 kısacası ırk daha cahil olurdu
SAYFA 44 ödevi cevapları:
1 yaptıkları savaşlar anlatılıyorçinliler anlatılıyor Ve bu abideyi diktirdiğini söylüyor
2 sesleniş, öğütler, milletime uyarılar
3 azimli, olayları dürüst değerlendiren, milleti için her türlü fedakarlığı yapmış olan biri
4 b) türk milletine, türk gelenek ve göreneklerine sahip çıkarsan yaşarsın
5 akıcı cümleler kurulmuştur Cümleler kısa ve anlaşılırdır Yabancı kelimelere yer isimleri dışarıya rastlanmamıştır
SAYFA 45 ödevi cevapları:
6 a) hükümdarın tanrı tarafından seçilen kutlu birisi olduğuna inanılmıştır Savaşlar yapıldığını anlaşmalar yapıldığını anlatmaktadır Göktürklerin tarihi hakkında da bilgi edinebiliriz
b) günlük yaşamda kullanılan unsurların alfabeye yansıdığını görüyoruz
SAYFA 46 ödevi cevapları:
Sözlü edebiyat: koşuk, tez, sagu, destan
Yazılmış edebiyat: göktür yazıtları, Uygur kitabeleri
SAYFA 47 ödevi cevapları:
ÖLÇME VE DEĞERLEME:
1 B
2 D
3 Y, D, Y, Y, Y
4 8 yüzyıl
Göktürk
Yollug
5 Orhun bölgesinde namına taş diktirilen kağan: bilge kağan
Orhun yazıtlarının bulunduğu ülke: Moğolistan
Orhun yazıtlarında kullanılan türk alfabesi: Köktürk alfabesi
SAYFA 49 ödevi cevapları:
BULMACA:
1 Moğolistan
2 mitos
3 oğuz kağan destanı
4 herzamanki
5 Osman bey
6 ilyada
7 yuğ
8 tercümanı ahval
9 koşuk
10 sagu
11 söylev
12 manaz
13 kurgan
14 yüksek dağ er tunga
15 nevruz
16 ozan
17 tigin
18 Tanzimat fermanı
19 tonyukuk
SAYFA 50 ödevi cevapları:
1 A
2 E
3 A
4 A
5 sagu
Ağıt
Mersiye
Yapay ve doğal
6 Y, Y, D, Y, D
7 B
8 din değişiklikleri, medeniyet değişiklikleri
9 C
10 D
11 A
12 C
13 E
14 D
Sayfa 53
Kültürel değerler ve değişimin nedenleri tablosu
Göktürklerde Kültürel Değerler:
1Göktanrı inancı
2Bu inancın etkisinin görüldüğü Göktürk Kitabeleri
3Göktürk alfabesi
Uygurlarda Kültürel Değerler:
1Budizm inancı
2Bu inancın yansıdığı metinler
3Uygur alfabesi
Başkalaşım Nedenleri:
1Din değişikliği
2Yerleşik hayata geçilmesi
3Yaşam anlayışının değişmesi
Karahanlılarda Kültürel Değerler:
1İslamiyet
2İslamiyetin yansıdığı eserler
3Karahanlı Türkçesi
4Arap alfabesi
Değişim Nedenleri:
1İslamiyetin kabulü
2Din değişimiyle birlikte zihniyetinde değişmesi
Sayfa 53 2Soru
Türkçenin Yazınsal bir olarak kullanılması ve değişmeyen öğeler Türkçe'nin kullanılmasıdırMilliyetçilil ön plandadır
S53 Fotoğrafın yorumu
konar göçerdirler
hayvancılık olduğu anlaşılıyor
atlar evcilleştirilmiştir
hanlıklarla yönetildiği anlaşılıyor
Sayfa 55 Ölçme ve Değerlendirme
1)E
2)B
3)Arap,Türkçe
Birincil
Türkçedir
4)D
5)Köktürk devleti göktanrı inancı
Uygur devleti Budizm,mani dini
Karahanlı devleti İslamiyet
Mesnevi nazım şeklinin özellikleri:
1mesneviler tavsiye verici bir olayı anlatan uzun şiirlerdir(savaş,aşk,tarihi olaylar ve tasavvuf)
2mesneviler an edebiyatında bir bakıma günümüzdeki roman ve hikayenin yerini tutuyordu
3beyit sayısı sınırsızdır
4her beyit kendi arasında kafiyelidir(aa,bb,cc)
5aruzun kısa kalıplarıyla yazılır
6beş mesnevinin bir araya gelmesiyle hamse oluşur
mesnevi nazım şekli türk edebiyatında birincil kez ne süre kullanılmıştır?
11yüzyılda yusuf has hacip tarafında kutadgu bilig'de kullanılmıştır
11 Asır: İslami Dönem Türk Edebiyatı'na ait ilk eser 11Asır'a ait olan 'Kutadgu Bilig'dir Yusuf Has Hacip tarafından yazılı eğitici bir eserdir Siyasetnâme niteliğindedir ve 6500 beyitten oluşur Bu döneme ait diğer bir kayda değer eser de 'Divânû Lügâtit Türk'nesil Kaşgarlı Mahmut tarafından Araplara Türkçe'yi öğretmek nedeniyle yazılmış bir lügâttır Bu döneme ait kayda değer bir eser de Edip Ahmet Yükneki'nin eğitici nitelikteki dini kitabı 'Atabetül Hakayık'tır
12 Asır: Bu yüzyılın en kayda değer ismi Hoca Ahmed Yesevi'dir, Türk tasavvuf tarihinin birincil önemli şairidir Hikmetleriyle büyük ün kazanmıştır Bu yüzyılın diğer manâlı ismi ise Kitabı Meryem, Kitabı Bakırgen ve Kitabı Âhirzaman adlı eserlerin sahibi, bununla birlikte Öğretmen Ahmed Yesevi'nin öğrencisi olan Hakim Süleyman Ata'dır
Sayfa 56 Hazırlık Çalışması
Bir topluluğu halk haline getiren değerler o milletin dili, dini ve ırkıdır Bu üç faktörden millet birliği önemlidir; lakin tek başına ahali olgusunu açıklamaktan uzaktır Benzer ırka mensup olduğu halde değişik milletler oluşturmuş ve dolayısıyla değişik devletler kurmuş insan toplulukları vardır Dil insanların birbirine bağlayan en kayda değer faktörlerden birisidir Ancak, benzer dili konuştuğu halde farklı devletler kurmuş insan toplulukları mevcuttur Diğer yana din de insanların bir millet oluşturmasında fazla önemli bir faktördür Ayrı dinden olan, farklı mezhepten olan ırk genelde bambaşka milletler oluşturmuşlar, ayrı devletler kurmuşlardır Buna karşılık, aynı dinden olanların mutlaka aynı ahali oluşturacakları söylenemez Zira, benzer dine ve hatta aynı mezhebe mensup olmakla birlikte öbür devlet kuran çoğu halk vardır Görüldüğü gibi bu faktörlerin güçleri hakkında önceden bir şey söylenemez Bu faktörlerden her biri, öbür yer ve zamanlarda diğerine nazaran daha belirleyici olmuştur
Atatürk'ün türk dili hakkındaki düşüncelerini içeren metin
''Türk milletinin dili Türkçe'dirTürk dili dünyada en güzel, en zengin ve en kolay alabilecek dildirOnun için her Türk, dilini çok sever ve onu desteklemek için çalışırbundan başka Türk dili, Türk milleti için kutsal bir hazinedirÇünkü Türk milleti geçirdiği nihayetsiz felaketler içinde ahlakının, an'anelerinin, muhafaza olduğunu görüyor Türk dili Türk milletinin kalbidir, zihnidir
Türk aramak dil demektirMilliyetin fazla keskin vasıflarından birisi dildirTürk milletindenim diyen halk herşeyden evvel ve mutlaka Türkçe konuşmalıdırTürkçe konuşmayan bir insan Türk harsına camiyasına mesubiyetini bahis ederse buna güvenmek içten olmaz''
Sayfa 60 ve 61
sayfa 60
1Neden susuyorsun?
2Kim birini çagırırsa söze önce o başlar ve insan tekrar tekrar diline baskın olmalı,ne konuştuğunu
bilmelidir
3Bilgisiz defalarca susmalı,bilgili ise diline dominant olmalıdır bilgilinin sözünde daima hikmet vardır
4İnsan kendisine birşey sorulunca konuşmalıdır
5Dilin faydaları nelerdir???
6Bilginin iki alameti dil ve boğazdır ruhun nasibi sözdür,kulaktan girer
7Sözün esası nedir ve kaç kısımdır?
8Sözün yeri sırdır söz on kısımdır ama biri söylenmelidir
9Sözün faydası ve zararı ne kadardır?
10Uygun kullanılan söz faydalıdır geveze laf ise zararlıdır
11Söz ne süre fazla ne vakit az addedilir(addetmek:saymak)
12Söz güzel ne düşünülerek ancak sorulduğunda kısa söylenmelidir çok dinleyip az konuşmalıdır Laf akılla söylenmeli bilgi ile süslenmelidir
13Sözün açık konuşmak gerekirse kimden dinlenmeli,laf kime söylenmelidir?
14Söz bilgiliden büyüklerden dinlenmeli,bilmeyenlere ve küçüklere söylenmelidir
15Dili söyletmeli mi susturulmalı mı?
16Dil doğruyu söyeleyecekse söylenmeli söylenmeyecekse susmalıdır
2a
Adalet: Kün Togdı
Saadet: Ay Toldı
Zeka: Ögdülmiş
Hukuk: Kün Togdı
Mutluluk: Ay Toldı
Hayatın Sonu: Odgurmış
2b
Düşünce bir meşaledir Ögdülmiş
Refah bendedir Ay Toldı
Ben işleri doğruluk Kün Togdı
ilgili insan fani Odgurmuş
2c
Yazar soyut kavramları (yargı, saadet, us, hayatın sonu) somutlaştırarak vermiştir Somutlaştırmayı bu kavramları temsilci Kün Togdı, Ay Toldı, Ogdülmiş, Odgurmışisimli kahramanlarla sağlamıştır
3 Kutadgu Bilig, insanlara dünya ve ahiret hayatlarında öncülük etmek için yazılmıştır
4 Dil ve Söyleyiş Özellikleri: Kutadgu Bilig'de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır Verilen metin parçası ve sözcüklerde tanıdık olmayan kökenli sözcükler de bulunmaktadır Yazınsal bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım şeklinin (mesnevi) söyleyiş özelliklerini de yansıtmaktadır
Kültür Özellikleri: Kutadgu Bilig, İslami dönemin yansımalarının bulunduğu ilk örnektir Mesnevi nazım şekliyle, beyitlerle yazılması ve İslami unsurların yer alması ve döneminin etik anlayışını ortaya koyması bakımından eser önemli bir kaynak durumundadır
5a
Her insan diline baskın olmalıdır
İnsan, kendisine bir şey sorulunca konuşmalıdır
Söz, ruhun nasibidir
İnsan, konuşmaktan fazla dinlemeyi öğrenmelidir
Laf, yerinde kullanılırsa faydalıdır
Laf, güzel, düşünülerek, özetle söylenmelidir
Laf, bilgiliden ve büyüklerden dinlenmeli; küçüklere söylenmelidir
Dil, tekrar tekrar doğruyu söylemelidir
5b
Kutadgu Bilig'de savunulan ve nasihat niteliğinde verilen görüşler, bugün hala geçerliliğini korumaktadır
6
Aruz ölçüsünü kullanmıştır
Eserini sembolik olarak yazmıştır
İslami dönemin birincil edebi ürününü yazmıştır
Türk edebiyatındaki birincil mesneviyi yazmıştır
Türk edebiyatındaki birincil siyasetnameyi yazmıştır
Eserini eğitici (didaktik) tarzda yazmıştır
sayfa 61 4 etkinlik
Dil ve Söyleyiş Özellikleri: Kutadgu Bilig'de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır Verilen metin parçası ve sözcüklerde yabancı kökenli sözcükler de bulunmaktadır Yazınsal bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım şeklinin (mesnevi) söyleyiş özelliklerini de yansıtmaktadır
S62 Etklinlik
AMESNEVİ
BARUZ ÖLÇÜSÜNÜN KISA KALIBI KULLANIŞI
UYAK ŞEMASININ AA BB CC OLMASI
S64
1etik ve öğüt saptamak için ve bilginin onemını belırtmek ıcınn
2adip ahmet bilginin hayatta en onemlı şey olduğu hakkında öğütler vermiş bilgilinin her işinin iyi olduğunu belirtir
3a) saadet yolu bilgi ile bulunur,kemik için ilik ne ise insan için bilig odur,br akıllı bin bilgisize bedeldir,bilgiyi Çin de bile olsa arayınız
b)gecerlilğini korur bili herzamn onemlıdır ınsanlıktarıhı bılgı ıle gelışır
4a)bilgisizlikten ne değin insanlar kendı elıyle put yapıp rabbım budur dedi
b)bin bilsende bir bilene danış,bilmemek ayıp değıl orenmemek ayıp
5keza dortluk hem beyıtten yazılmışislami kulturun etkısıyle beyıtler kullanılmış
6islami donem 2 eser yazmış,eserin dil bilim acısından onemlı , eser dıdaktık yonde ele gücenmiş, hem dortluk keza beyıt kullanılmış
SAYFA 66 Etkinlik CEVAPLARI
1Her dörtlüğünde hgikmet olduğu için şiirlerine hikmet adı vermiştirHikmet tasavvufi bir terimdir
2Dörtlüklerin son dizesinde de belirttiği gibi, Hz Peygamber 63 yaşında toprağa girdi Bende bu yaştan sonradan toprağın aşağıda yaşamalıyım diyerek, kendisine toprak altında bir hücreli yaptıran Ahmed Yesevi'nin o günlerde meydana gelen bir durum, şöhretinin tüm Türkistan havalisine yayılmasına vesile olmuştu
3 **Hikmet tarzı şiir geleneğinin birincil şairidir
**Dini tasavvufla uğraşan şairimizdir
**Yesevi tarikatının kurucusudur
4Ahmet Yesevi tasavvufla uğraşan şairlerimizdendirBütün yaşamını insanları islamiyet konusunda bilinçlendirmeye adamıştırMetnin yazılış amacıda insanları islamiyet hakkında bilgi vermektir
5Halk edebiyatı geleneğinin devamı ,Tasavvuf Tekke Edebiyatı'nın başlangıcıdır
FAALIYET
'Hakaniye Lehçesi'' ödevi cevapları
Hakaniye Lehçesi dendiği süre akla Kaşgarlı Mahmut'un en fazla beğendiği, pek oysa Kaşgar dili,Kaşgar Türkçesiolarak da adlandırılan, bir öteki şekilde Karahanlı Türkçesi(Karahanlıca)dilinin devirlerinden biri kazanç
Kaşgarlı'nın şivelerle karşılaştırılırken Türkçediye adlandırdığı Hakaniye lehçesi, birincil Türk yazı dilidirBu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük kısmı Uygur yazısı ile yazılı olduğundan bu döneme Uygur dönemi(devri), bu yazı diline de Uygurca denilebilir
SAYFA 68 Sorular
1) türkçenin arapça dek seçkin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır
2)anü lügati't türk ile birlikte sözlük yazma geleneği başlamıştır anü lügati't türk türkçesidir
3) islamiyet: islami dönem birincil eserlerinden en önemlisini kaleme almıştır
arapça: eserini arapça olarak kaleme almıştırbu durum onun arapçayı iyi bildiğinin göstergesidir
türk kültürü:yaşadığı dönemin kültürünü yansıtmış ve günümüze dek ulaşmasını sağlamıştır
yolcu:türk türkmen yağma çiğil kırgız gibi türk boylarını dolaşmıştır
dil bilimi:dil bilimi açısından o dönemin yaşamış sözcüklerin kelime kökleri eserine alınmıştır
islamiyet öncesi sözlü ürünler:sagu koşuk sav gibi sözlü edebiyat ürünlerini dinleyerek yazıya geçirmiştir
etimoloji:türkçenin ilk etimoloğudur
türkçe:türkçenin ilk sözlüğünü yazmıştır eserinde 7500 sözcük yer alır
SAYFA 69 ve 70
4aAtatürke göre türk milleti demek türk dili demektirtürk dili tanrısal bir hazinedirçünkü bir toplumu insanlar yapan herşey dil doğruca olurbu sebeple türk dili türk milletinin kalbidir
bKaşgarlı mahmut türk diline en büyük katkıyı yapanların başında gelmektedirçünkü o dönemin fiziki ve manevi kültür unsurlarını türkçenin bünyesince,türkçenin en özgün hazinelerinden biridir
Kaşgarlı Mahmut ve Atatürk'ün Türk dili ile ilgili ortak görüşleri:
Türk milleti demek Türk dili demektir
Türk milletinin her şeyi dilinde yaşamaktadır(sevinci, üzüntüsü, öfkesi )
Türk dili, dünyadaki en varlıklı dillerden biridir
Türk dili, yabancı dillerin saldırısından korunmalıdır
Türk dili varlıklı ve köklü bir dildir
Türk dilinin 20 ülkede ve çoğu özerk bölgede milyonlarca birey göre kullanılması Türklerin hangi özelliğini gösterir?
Türkçe'nin büyük dillerden biri olduğunu gösterir (Türkçe dünyanın 5 büyük dilidir)
Kutadgu Bilig,Divanı Hikmet,Divaü Lügati'tTürk ve Atebetü'l Hakayık metinlerinden hareketle o dönemde benimsenen ve kültürel farklılaşmaya neden olan yeni değerler nelerdir?
Kültürel farklılaşmaya sebep olan İslam dininin kabulüdür Adı geçen eserlerde İslami terimler ve isimler kullanılmaya başlanmıştır
Türkçenin günümüzdeki durumu?
Türkçe günümüzde tanıdık olmayan dillerin (özellikle İngilizce) etkisi altındadır Nasıl ama bir dönem Farsça ve Arapça, Tanzimattan daha sonra Fransızca etkisine girdiyse derhal de İngilizcenin etkisinde
Atatürk'ün Türk dili için gösterdiği hedeflerin bugün neresindeyiz?
Atatürk saf Türkçeden yanaydı Üstteki yorumdanda anlayacağınız üzere bugün saf Türkçeden söz etmek muhtemel
Sayfa 70 deki 7 etkinlik
Hakaniye Lehçesi dendiği süre akla Kaşgarlı Mahmut'un en çok beğendiği, o kadar fakat Kaşgar dili,Kaşgar Türkçesiolarak da adlandırılan, bir diğer şekilde Karahanlı Türkçesi(Karahanlıca)dilinin devirlerinden biri kazanç
Kaşgarlı'nın şivelerle karşılaştırılırken Türkçediye adlandırdığı Hakaniye lehçesi, ilk Türk yazı dilidirBu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük kısmı Uygur yazısı ile yazılmış olduğundan bu döneme Uygur dönemi(devri), bu yazı diline de Uygurca denilebilir
sAYFA 71 ölçme ve değer biçme
1)d 2)c 3)d 4)y,d,d,y,d,d,d,d,5)hakaniye,k utadgu bilig,topgaç buğra,ahmet yesevi 6)d 7)anı hikmet,soy betül hakayik,anı lügatit türk,kutadgu bilig *
SAYFA 10 ödevi:
1 B
2 D
3 edebi eserler tarihi olayları yansıtır ve veri verir
4 D, D, Y
5 uygarlık tarihini, atom bombasının atılmasını
6 edebi eselerden hareketle bir milletin duygu ve düşüncede geçirdiği evreleri inceler: edebiyat tarihi
Toplumların yaşadıkları olayları sebepnetice ilişkisi içinde inceler: tarih
Toplumların yaşamlarını her bakımdan inceler: medenilik tarihi
Düşünce duygu ve hayallerin laf veya yazı ile edebi şekilde açıklama edilme sanatıdır: edebiyat
SAYFA 11 ödevi:
1a) tarihi daha iyi öğrenebilmek için dönemlere ayrılmıştır Bütün dünyayı etkilediği için bu olaylar kullanılmıştır
b) evet
SAYFA 12 ödevi:
1a) göç destanı
Kişiler: Uygur sultanı
Vakit: Uygurlar dönemi
Mekan: turfan, selenge, tola ırmakları ve çin
Mitolojik unsurlar kullanılmıştır ve olağanüstüdür
Zihniyet: gelenek görenekleri, savaşları, akrabalıkları, yaşayışları görülüyor
Kıssai Yusuf ödevi:
Inşa: beyitlerle yazılmıştır Mesnevidir Aruz ölçüsü kullanılmıştır HzYusufun hayatı anlatılmıştır
Dil ve anlatım: islamiyetin etkisiyle ortaya meydana çıkan Osmanlı Türkçesi
Zihniyet: İslam kültürünün edebiyata yansıması
Araba sevdası ödevi:
Inşa: bihruz beyin hayatı Batılılaşmanın etkisi Bihruz beyin evinde geçmiş bir metin
Dil ve anlatım: batı kültüründen etkilenerek yazılmış Düz yazı
Zihniyet: Tanzimat dönemiyle batılılaşmanın etkisi
b) destan: İslamiyet öncesi dönem
mesnevi: İslami dönem
roman: batı etkisinde gelişen türk edebiyatı dönemi
SAYFA 13 ödevi:
2 a) gazel:
Beyitlerle yazılmıştır Aruz ölçüsü kullanılmıştır Dili ağırdır Tanıdık Olmayan kelimeler çoktur Divan edebiyatı ürünüdür
Koşma:
Dörtlüklerle yazılmıştır Hece ölçüsü kullanılmıştır Dili sadedir Aşık tarzı millet edebiyatı ürünüdür
b) millet edebiyatı halka an edebiyatı ise okumuşlara hitap eder
SAYFA 14 ödevi cevapları:
1 E
2 D
3 D
4 mesnevi: beyit
Roman: batı uygarlığı
Destan mitolojik öğeler
5D, D, Y
SAYFA 15 ödevi cevapları:
1 E
2 E
3 E
4 D, D, D
5 tercümanı ahval, batı etkisinde büyüyen türk edebiyatı, şiir ve yapı
6 D
7 C
8 İslamiyet öncesi türk edebiyatı: Şamanizm, yuğ, göktanrı, bozkurt
İslami dönem türk edebiyatı: tasavvuf, kaside, minyatür, aruz
Batı etkisinde gelişen türk edebiyatı: roman, opera, gazete, batılılaşma
9 D
10 A
11 D
12 yaşadığı dönemin etkisinde kaldığı için
13 C
SAYFA 17 ödevi cevapları:
1 geçimini sağlama kaynakları hayvancılık Yaşam biçimleri göçebelik
2 a) insanlar olayları daima bir gerekçe bularak ondan olduğuna inanıyorlar ve olayları böyle kapatıyorlar
b) uzayda yaşam olup olmadığını merak ediyorlar
SAYFA 18 ödevi cevapları:
1 a) parçalarda belli oluyor
b) olağanüstü nitelikleri ortaya koyuyor
c) çözüm bulamadıkları konulara olağanüstülük katmışlardır
SAYFA 19 ödevi cevapları:
2 destanları milletler dilden dile yaşatıyorlar Her ırk bir destan dönemi yaşamıştır
SAYFA 20 ödevi cevapları:
1 E
2 D, D, D, Y
3 C
4 mitolojik
SAYFA 21 ödevi cevapları:
Hazırlık sorusu: nesilden nesile ağızdan ağza aktarılarak günümüze ulaşmıştır diğer taraftan kaşarlı mahmutun anı lügatit türk adlı kitabında yazmaktadır
SAYFA 23 ödevi cevapları:
1 ergenekondan çıkmak için yol aramaları ve çıkmaları
Börtö çenenin tüm boylara haber göndererek ergenekondan çıktıklarını haber vermeleri
Tatarlarla her yerde savaşıp kazanmaları
2 a) ödenti küskün, devlet yapısı güçlüymüş
Zihniyet: hür için uğraşmaları
Hayvancılıkla uğraşıyorlarmış Çadırları ve sürüleri varmış
b) Türkler kağanlar göre yönetiliyormuş Göçebelikten yerleşik hayata geçmişler Savaşçı bir millet
3 nevruz bayramı
SAYFA 24 ödevi cevapları:
1 A
2 D
3 Y, D, D
4 sözlü edebiyat ürünleri söylendikleri dönemin özelliklerini taşır Geçmiş dönemlerin yaşam biçimleriyle ilgili veri verir Bundan dolayı türk kültürü için önemlidir
5 sözlü edebiyat ürünü: epope
Türk destanlarındaki iki taraflı motif: demir
Ergenekondan çıkış günü: nevruz
6 mitolojik, mitos
Faaliyet ödevi cevapları:
Kam: efsuncu, hekim
Baksı: büyücü, hekim
Ozan: halk şairi
Şaman: din adamı
SAYFA 25 ödevi cevapları:
1 sevindikleri zaman halk dışa dönük olurlar Mutluluklarını emin ederler Yüzleri güler Ölümler aleyhinde üzülürler ve içlerine kapanırlar
2 matem ve mersiye de ölüm karşısında duyulan duygudan bahsedilmiştir Gazel ve güzelleme de aşktan bahsedilmiştir
SAYFA 27 ödevi cevapları:
1 a) vefat, acı, inleme, son
b) bunu yapması basit yaparsınız
c) inanmadıklarını uygulamak için
2 a)
1 dize: dı mu, di mü: redif , l: yarım uyak
2 dize: tur, nesil: redif
3 dörtlük: ok: redif
4 mısra: rup, rıp: redif
5 dörtlük: yu, yü: redif
6 dörtlük: dı, di: redif
7 dörtlük: dı, di: redif
8 dörtlük: dı, di: redif
9 dörtlük: çıdı: redif, n: yarım kafiye
b) ölçü: 7li hece ölçüsü, kalıp: 4+3
c) anlamı kuvvetlendirir
ç) tema: yüksek dağ er tunganın ölümü, konu: vefat
3 deyimler:
bent, benzi sarardı
öç elde etmek
bağırmak
yarayı kazıp çıkarmak
niyeti olmak
4 a)
Kişileştirme ödevi cevapları:
dağların başı (bile) kertilir
kader en ince ayrıntısına kadar zayıfladı
Benzetme:
erkekler kurtlar gibi defalarca birlikte uluyor
(yüzlerine) safran sürülmüş (sanırsınız)
Mübalağa:
yakalarını yırtıyor ve çığlık atıyorlar
(bu etler vücuttan sarkıyor ve) yerlere değip sürükleniyor
b) şiire zenginlik katıyor ve akılda daha daimi olmasını sağlamaktadır
SAYFA 28 ödevi cevapları:
1 1 koşuk: bahar
2 koşuk: galibiyet(savaş)
3 koşuk: ayrılık(sadakatsiz sevgili)
2 a)
1 koşuk: şıp, şip: redif
2 koşuk: uldı: redif
3 koşuk: dım, dim: redif
b) ölçü: 7li hece ölçüsü, kalıp: 4+3
3 deyimler:
yüz yüze varmak
hayretler içinde kalmak
yerden sona ermek
kurulmak
ekin biçmek
SAYFA 29 ödevi cevapları:
4 kişileştirme:
mor ile yeşil yüz yüze geliyor
ve birbirlerine sarılıyorlar
Benzetme:
düşman) askeri ekin (biçilir) gibi biçildi
(gözlerim) yağmur gibi kan(lı yaşlar) saçıyor (derhal)
Abartı:
insan(bu renk cümbüşünü görür görmez) hayretler içinde kalıyor
yuvarlak otağ(ım) kuruldu
KAVRAMA VE TANIMLAMA
Sagu ile koşuk arasındaki benzerlikler:
İkisi de sözlü edebiyat ürünüdür İkisi de 7li hece ölçüsüyle yazılmıştır İkisinde de deyimler ve edebi sanatlar vardır Her ikisi de dörtlüktür İkisinin de kalıbı 4+3 nesil Uyak şemaları aynıdır(düz uyak)
Farklılıklar:
Sagunun nazım şekli: sagu
Tema: acı
Koşukun nazım şekli: koşuk
Tema: sevinç, savaş, aşk
SAYFA 30:
ÖLÇME VE DEĞER BIÇME
1 D
2 ağlama
Doğa, aşk, yiğitlik
3 eski devlet büyüklerinin ölümü üzerine söylenen yas: sagu
Heyecan ve heyecanın dile getirildiği manzume: koşuk
Eski Türklerde şair, din adamı: şaman
4 Y, D, Y, D
SAYFA 37 ödevi cevapları:
1 oğuz kağanın doğuşu Oğuzun gençliği Oğuzun göğün kızı ile evlenmesi Oğuzun yerin
Kızı ile evlenmesi Oğuz hanın Türklerin büyük kağanı olması Oğuz hanın batıda idil boyu akınları Oğuz hanın Kıpçak akını Karluk türk boylarının türeyişi Kalaç türk boylarının türeyişi Cürçed akını ve kanglı türk boylarının türeyişi Oğuz hanın güney akınları Oğuz hanın altı oğluna hanlık vermesi Oğuz hanın büyük bir şölen vermesi
TIP ÇÖZÜMLEME TABLOSU:
Tip nasıl bir insandır?
olağanüstü özelliklerle doğmuş ve büyümüş Halkı için hiçbirşeyden korkmayan kişidir
Alici dingin mıdır, dinamik midir?
devingen
Destanın hangi kısmı sizin müşteri hakkında böyle düşünmenize neden oldu?
doğuşu ve gençliği Yaptığı savaşlar Türk boylarının üzerine gitmesi
Sosyal etraf ve çevre bu tipi nasıl etkilemiştir?
olağanüstü özellikler sergilediği için halkın ondan beklentisi fazladır
Bu tipin sizin toplum yapınızdan farkı var mı?
var
Bu tipin öteki tipler üzerinde etkisi var mı?
var
Alici kendi kişiliğinin farkında mı?
farkında olan
Sizce hakiki hayatta bu destandaki herif gibi davranan biri olabilir mi?
olamaz
SAYFA 38 ödevi cevapları:
3 a) kağanların kağanı, yerin göğün kağanı, türk boylarının mısra getirilişi
b) oğuz kağanın hayatı
4 hayır Birilerinin benden bu dek fazla şey beklemesi beni rahatsız eder
5 süre: belirtilen bir süre dilimi yoktur
Mekan: idil boyu, Kıpçak boyu, orta asya
Mekanın anlatımı: sadece yer isimleri verilmiş
Kişiler: oğuz kağan, 6 oğlu, 2 eşi
Kişilerin durum örgüsündeki işlevi: oğuz kağan akınlar yapmakta ve halkın beklentilerini yerine getirmektedir
6 a) çoğu var
b) dilden dile, nesilden nesile aktarılarak bu ülkü gelmiştir
2 etkinlik: İslamiyet öncesi türk edebiyatı dönemi
8 ilahi görüntü açısıyla bahaeddin ögel
SAYFA 40 ödevi cevapları:
1 nesnel bir anlatım sergilemiştir Gören birisi olarak anlatmıştır
2 olaylar günlük dilden alıntılar yapılarak lirik bir dil kullanılmıştır Manzum bir şekilde yazılmıştır
3 bunlarla beraber dile coşku gelmiştir
4 destan dili abartılıdır Doğal dil sade bir yapıya sahiptir
5 epope dili girift, abartılı, liriktir Realist değildir Roman düzdür Olağanüstülük yoktur Gerçeğe yakındır
6 gaye toplumu eğitmektir Destanlarda idealize edilen tipler doğruca toplum düzeninin yükseltmektedir
7 varolan döneme ait dönemin özelliklerini içerir Nesilden nesile aktarılırken olağanüstülük artmıştır
8 o dönemin kahramanlıklarının nasıl geçtiğini anlatır
SAYFA 41:
Doğal destan ile yapma destan arasındaki benzerlikler:
Her ikisinde de doğaüstü öğeler vardır Anlatımları liriktir Topluma yer veren olaylar vardır Temaları benzerdir Toplumu eğitmek için yazılır Manzumdur
Farklılıklar:
Doğal epope: anonimdir Emin bir oluşum süreci vardır Mitolojik öğeler oldukça fazladır Zamanı belirlenmiş değildir
Yapma destan: yazarı bellidir Belirli bir yaradılış süreci yoktur Mitolojik öğeler pozitif değildir Zamanı bellidir
1
Tema nedir: yiğitlik, savaş, aşk, halkı ve toplumu içten etkileyen olaylar ve bu olaylardaki etkin kişiler
Dil ve anlatım: manzume biçiminde yazılır
Mekan: ara sıra yer isimleri verilirken betimleme yapılır Ara Sıra de sadece yer isimleri verilir
Vakit: belirsiz bir zaman anlayışı vardır
Durum örgüsü: mucizevi öğelerle zenginleştirilerek geniş bir durum örgüsü sağlanmıştır
2 bu dönem edebiyatı müzik eşliğinde dile getirilmiştir Hece ölçüsü kullanılmıştır Nazım birimi dörtlüktür Döneme göre dil sadedir Anonimdir Dizelerde genelde yarım kafiye hakimdir Daha fazla aşk, doğa ve ölüm konularını işler
ÖLÇME VE DEĞERLEME konusu:
1 C
2 D
3 E
5 D, Y, Y
6 ilyada
Toplumsal
SAYFA 43 ödevi cevapları:
1
Yazının icadından önce insanlık tarihi:
Yazının icadından önceki dönemde bilgiler gelecek kuşaklara aktarılmadan önce yok olmaktadır bu nedenle de ilerleme çok yavaş olmuştur Halk gündelik bilgilerle kanaat etmek zorunda kalmışrı
Yazının icadından sonra insanlık tarihi:
Sümerlilerin yazıyı icat edişiyle birlikte bilgiler gelecek kuşaklara aktarılmış ve insanlık tarihi bu dönemden sonradan hızlı bir şekilde gelişmeye başlamıştır
2 kısacası ırk daha cahil olurdu
SAYFA 44 ödevi cevapları:
1 yaptıkları savaşlar anlatılıyorçinliler anlatılıyor Ve bu abideyi diktirdiğini söylüyor
2 sesleniş, öğütler, milletime uyarılar
3 azimli, olayları dürüst değerlendiren, milleti için her türlü fedakarlığı yapmış olan biri
4 b) türk milletine, türk gelenek ve göreneklerine sahip çıkarsan yaşarsın
5 akıcı cümleler kurulmuştur Cümleler kısa ve anlaşılırdır Yabancı kelimelere yer isimleri dışarıya rastlanmamıştır
SAYFA 45 ödevi cevapları:
6 a) hükümdarın tanrı tarafından seçilen kutlu birisi olduğuna inanılmıştır Savaşlar yapıldığını anlaşmalar yapıldığını anlatmaktadır Göktürklerin tarihi hakkında da bilgi edinebiliriz
b) günlük yaşamda kullanılan unsurların alfabeye yansıdığını görüyoruz
SAYFA 46 ödevi cevapları:
Sözlü edebiyat: koşuk, tez, sagu, destan
Yazılmış edebiyat: göktür yazıtları, Uygur kitabeleri
SAYFA 47 ödevi cevapları:
ÖLÇME VE DEĞERLEME:
1 B
2 D
3 Y, D, Y, Y, Y
4 8 yüzyıl
Göktürk
Yollug
5 Orhun bölgesinde namına taş diktirilen kağan: bilge kağan
Orhun yazıtlarının bulunduğu ülke: Moğolistan
Orhun yazıtlarında kullanılan türk alfabesi: Köktürk alfabesi
SAYFA 49 ödevi cevapları:
BULMACA:
1 Moğolistan
2 mitos
3 oğuz kağan destanı
4 herzamanki
5 Osman bey
6 ilyada
7 yuğ
8 tercümanı ahval
9 koşuk
10 sagu
11 söylev
12 manaz
13 kurgan
14 yüksek dağ er tunga
15 nevruz
16 ozan
17 tigin
18 Tanzimat fermanı
19 tonyukuk
SAYFA 50 ödevi cevapları:
1 A
2 E
3 A
4 A
5 sagu
Ağıt
Mersiye
Yapay ve doğal
6 Y, Y, D, Y, D
7 B
8 din değişiklikleri, medeniyet değişiklikleri
9 C
10 D
11 A
12 C
13 E
14 D
Sayfa 53
Kültürel değerler ve değişimin nedenleri tablosu
Göktürklerde Kültürel Değerler:
1Göktanrı inancı
2Bu inancın etkisinin görüldüğü Göktürk Kitabeleri
3Göktürk alfabesi
Uygurlarda Kültürel Değerler:
1Budizm inancı
2Bu inancın yansıdığı metinler
3Uygur alfabesi
Başkalaşım Nedenleri:
1Din değişikliği
2Yerleşik hayata geçilmesi
3Yaşam anlayışının değişmesi
Karahanlılarda Kültürel Değerler:
1İslamiyet
2İslamiyetin yansıdığı eserler
3Karahanlı Türkçesi
4Arap alfabesi
Değişim Nedenleri:
1İslamiyetin kabulü
2Din değişimiyle birlikte zihniyetinde değişmesi
Sayfa 53 2Soru
Türkçenin Yazınsal bir olarak kullanılması ve değişmeyen öğeler Türkçe'nin kullanılmasıdırMilliyetçilil ön plandadır
S53 Fotoğrafın yorumu
konar göçerdirler
hayvancılık olduğu anlaşılıyor
atlar evcilleştirilmiştir
hanlıklarla yönetildiği anlaşılıyor
Sayfa 55 Ölçme ve Değerlendirme
1)E
2)B
3)Arap,Türkçe
Birincil
Türkçedir
4)D
5)Köktürk devleti göktanrı inancı
Uygur devleti Budizm,mani dini
Karahanlı devleti İslamiyet
Mesnevi nazım şeklinin özellikleri:
1mesneviler tavsiye verici bir olayı anlatan uzun şiirlerdir(savaş,aşk,tarihi olaylar ve tasavvuf)
2mesneviler an edebiyatında bir bakıma günümüzdeki roman ve hikayenin yerini tutuyordu
3beyit sayısı sınırsızdır
4her beyit kendi arasında kafiyelidir(aa,bb,cc)
5aruzun kısa kalıplarıyla yazılır
6beş mesnevinin bir araya gelmesiyle hamse oluşur
mesnevi nazım şekli türk edebiyatında birincil kez ne süre kullanılmıştır?
11yüzyılda yusuf has hacip tarafında kutadgu bilig'de kullanılmıştır
11 Asır: İslami Dönem Türk Edebiyatı'na ait ilk eser 11Asır'a ait olan 'Kutadgu Bilig'dir Yusuf Has Hacip tarafından yazılı eğitici bir eserdir Siyasetnâme niteliğindedir ve 6500 beyitten oluşur Bu döneme ait diğer bir kayda değer eser de 'Divânû Lügâtit Türk'nesil Kaşgarlı Mahmut tarafından Araplara Türkçe'yi öğretmek nedeniyle yazılmış bir lügâttır Bu döneme ait kayda değer bir eser de Edip Ahmet Yükneki'nin eğitici nitelikteki dini kitabı 'Atabetül Hakayık'tır
12 Asır: Bu yüzyılın en kayda değer ismi Hoca Ahmed Yesevi'dir, Türk tasavvuf tarihinin birincil önemli şairidir Hikmetleriyle büyük ün kazanmıştır Bu yüzyılın diğer manâlı ismi ise Kitabı Meryem, Kitabı Bakırgen ve Kitabı Âhirzaman adlı eserlerin sahibi, bununla birlikte Öğretmen Ahmed Yesevi'nin öğrencisi olan Hakim Süleyman Ata'dır
Sayfa 56 Hazırlık Çalışması
Bir topluluğu halk haline getiren değerler o milletin dili, dini ve ırkıdır Bu üç faktörden millet birliği önemlidir; lakin tek başına ahali olgusunu açıklamaktan uzaktır Benzer ırka mensup olduğu halde değişik milletler oluşturmuş ve dolayısıyla değişik devletler kurmuş insan toplulukları vardır Dil insanların birbirine bağlayan en kayda değer faktörlerden birisidir Ancak, benzer dili konuştuğu halde farklı devletler kurmuş insan toplulukları mevcuttur Diğer yana din de insanların bir millet oluşturmasında fazla önemli bir faktördür Ayrı dinden olan, farklı mezhepten olan ırk genelde bambaşka milletler oluşturmuşlar, ayrı devletler kurmuşlardır Buna karşılık, aynı dinden olanların mutlaka aynı ahali oluşturacakları söylenemez Zira, benzer dine ve hatta aynı mezhebe mensup olmakla birlikte öbür devlet kuran çoğu halk vardır Görüldüğü gibi bu faktörlerin güçleri hakkında önceden bir şey söylenemez Bu faktörlerden her biri, öbür yer ve zamanlarda diğerine nazaran daha belirleyici olmuştur
Atatürk'ün türk dili hakkındaki düşüncelerini içeren metin
''Türk milletinin dili Türkçe'dirTürk dili dünyada en güzel, en zengin ve en kolay alabilecek dildirOnun için her Türk, dilini çok sever ve onu desteklemek için çalışırbundan başka Türk dili, Türk milleti için kutsal bir hazinedirÇünkü Türk milleti geçirdiği nihayetsiz felaketler içinde ahlakının, an'anelerinin, muhafaza olduğunu görüyor Türk dili Türk milletinin kalbidir, zihnidir
Türk aramak dil demektirMilliyetin fazla keskin vasıflarından birisi dildirTürk milletindenim diyen halk herşeyden evvel ve mutlaka Türkçe konuşmalıdırTürkçe konuşmayan bir insan Türk harsına camiyasına mesubiyetini bahis ederse buna güvenmek içten olmaz''
Sayfa 60 ve 61
sayfa 60
1Neden susuyorsun?
2Kim birini çagırırsa söze önce o başlar ve insan tekrar tekrar diline baskın olmalı,ne konuştuğunu
bilmelidir
3Bilgisiz defalarca susmalı,bilgili ise diline dominant olmalıdır bilgilinin sözünde daima hikmet vardır
4İnsan kendisine birşey sorulunca konuşmalıdır
5Dilin faydaları nelerdir???
6Bilginin iki alameti dil ve boğazdır ruhun nasibi sözdür,kulaktan girer
7Sözün esası nedir ve kaç kısımdır?
8Sözün yeri sırdır söz on kısımdır ama biri söylenmelidir
9Sözün faydası ve zararı ne kadardır?
10Uygun kullanılan söz faydalıdır geveze laf ise zararlıdır
11Söz ne süre fazla ne vakit az addedilir(addetmek:saymak)
12Söz güzel ne düşünülerek ancak sorulduğunda kısa söylenmelidir çok dinleyip az konuşmalıdır Laf akılla söylenmeli bilgi ile süslenmelidir
13Sözün açık konuşmak gerekirse kimden dinlenmeli,laf kime söylenmelidir?
14Söz bilgiliden büyüklerden dinlenmeli,bilmeyenlere ve küçüklere söylenmelidir
15Dili söyletmeli mi susturulmalı mı?
16Dil doğruyu söyeleyecekse söylenmeli söylenmeyecekse susmalıdır
2a
Adalet: Kün Togdı
Saadet: Ay Toldı
Zeka: Ögdülmiş
Hukuk: Kün Togdı
Mutluluk: Ay Toldı
Hayatın Sonu: Odgurmış
2b
Düşünce bir meşaledir Ögdülmiş
Refah bendedir Ay Toldı
Ben işleri doğruluk Kün Togdı
ilgili insan fani Odgurmuş
2c
Yazar soyut kavramları (yargı, saadet, us, hayatın sonu) somutlaştırarak vermiştir Somutlaştırmayı bu kavramları temsilci Kün Togdı, Ay Toldı, Ogdülmiş, Odgurmışisimli kahramanlarla sağlamıştır
3 Kutadgu Bilig, insanlara dünya ve ahiret hayatlarında öncülük etmek için yazılmıştır
4 Dil ve Söyleyiş Özellikleri: Kutadgu Bilig'de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır Verilen metin parçası ve sözcüklerde tanıdık olmayan kökenli sözcükler de bulunmaktadır Yazınsal bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım şeklinin (mesnevi) söyleyiş özelliklerini de yansıtmaktadır
Kültür Özellikleri: Kutadgu Bilig, İslami dönemin yansımalarının bulunduğu ilk örnektir Mesnevi nazım şekliyle, beyitlerle yazılması ve İslami unsurların yer alması ve döneminin etik anlayışını ortaya koyması bakımından eser önemli bir kaynak durumundadır
5a
Her insan diline baskın olmalıdır
İnsan, kendisine bir şey sorulunca konuşmalıdır
Söz, ruhun nasibidir
İnsan, konuşmaktan fazla dinlemeyi öğrenmelidir
Laf, yerinde kullanılırsa faydalıdır
Laf, güzel, düşünülerek, özetle söylenmelidir
Laf, bilgiliden ve büyüklerden dinlenmeli; küçüklere söylenmelidir
Dil, tekrar tekrar doğruyu söylemelidir
5b
Kutadgu Bilig'de savunulan ve nasihat niteliğinde verilen görüşler, bugün hala geçerliliğini korumaktadır
6
Aruz ölçüsünü kullanmıştır
Eserini sembolik olarak yazmıştır
İslami dönemin birincil edebi ürününü yazmıştır
Türk edebiyatındaki birincil mesneviyi yazmıştır
Türk edebiyatındaki birincil siyasetnameyi yazmıştır
Eserini eğitici (didaktik) tarzda yazmıştır
sayfa 61 4 etkinlik
Dil ve Söyleyiş Özellikleri: Kutadgu Bilig'de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır Verilen metin parçası ve sözcüklerde yabancı kökenli sözcükler de bulunmaktadır Yazınsal bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım şeklinin (mesnevi) söyleyiş özelliklerini de yansıtmaktadır
S62 Etklinlik
AMESNEVİ
BARUZ ÖLÇÜSÜNÜN KISA KALIBI KULLANIŞI
UYAK ŞEMASININ AA BB CC OLMASI
S64
1etik ve öğüt saptamak için ve bilginin onemını belırtmek ıcınn
2adip ahmet bilginin hayatta en onemlı şey olduğu hakkında öğütler vermiş bilgilinin her işinin iyi olduğunu belirtir
3a) saadet yolu bilgi ile bulunur,kemik için ilik ne ise insan için bilig odur,br akıllı bin bilgisize bedeldir,bilgiyi Çin de bile olsa arayınız
b)gecerlilğini korur bili herzamn onemlıdır ınsanlıktarıhı bılgı ıle gelışır
4a)bilgisizlikten ne değin insanlar kendı elıyle put yapıp rabbım budur dedi
b)bin bilsende bir bilene danış,bilmemek ayıp değıl orenmemek ayıp
5keza dortluk hem beyıtten yazılmışislami kulturun etkısıyle beyıtler kullanılmış
6islami donem 2 eser yazmış,eserin dil bilim acısından onemlı , eser dıdaktık yonde ele gücenmiş, hem dortluk keza beyıt kullanılmış
SAYFA 66 Etkinlik CEVAPLARI
1Her dörtlüğünde hgikmet olduğu için şiirlerine hikmet adı vermiştirHikmet tasavvufi bir terimdir
2Dörtlüklerin son dizesinde de belirttiği gibi, Hz Peygamber 63 yaşında toprağa girdi Bende bu yaştan sonradan toprağın aşağıda yaşamalıyım diyerek, kendisine toprak altında bir hücreli yaptıran Ahmed Yesevi'nin o günlerde meydana gelen bir durum, şöhretinin tüm Türkistan havalisine yayılmasına vesile olmuştu
3 **Hikmet tarzı şiir geleneğinin birincil şairidir
**Dini tasavvufla uğraşan şairimizdir
**Yesevi tarikatının kurucusudur
4Ahmet Yesevi tasavvufla uğraşan şairlerimizdendirBütün yaşamını insanları islamiyet konusunda bilinçlendirmeye adamıştırMetnin yazılış amacıda insanları islamiyet hakkında bilgi vermektir
5Halk edebiyatı geleneğinin devamı ,Tasavvuf Tekke Edebiyatı'nın başlangıcıdır
FAALIYET
'Hakaniye Lehçesi'' ödevi cevapları
Hakaniye Lehçesi dendiği süre akla Kaşgarlı Mahmut'un en fazla beğendiği, pek oysa Kaşgar dili,Kaşgar Türkçesiolarak da adlandırılan, bir öteki şekilde Karahanlı Türkçesi(Karahanlıca)dilinin devirlerinden biri kazanç
Kaşgarlı'nın şivelerle karşılaştırılırken Türkçediye adlandırdığı Hakaniye lehçesi, birincil Türk yazı dilidirBu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük kısmı Uygur yazısı ile yazılı olduğundan bu döneme Uygur dönemi(devri), bu yazı diline de Uygurca denilebilir
SAYFA 68 Sorular
1) türkçenin arapça dek seçkin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır
2)anü lügati't türk ile birlikte sözlük yazma geleneği başlamıştır anü lügati't türk türkçesidir
3) islamiyet: islami dönem birincil eserlerinden en önemlisini kaleme almıştır
arapça: eserini arapça olarak kaleme almıştırbu durum onun arapçayı iyi bildiğinin göstergesidir
türk kültürü:yaşadığı dönemin kültürünü yansıtmış ve günümüze dek ulaşmasını sağlamıştır
yolcu:türk türkmen yağma çiğil kırgız gibi türk boylarını dolaşmıştır
dil bilimi:dil bilimi açısından o dönemin yaşamış sözcüklerin kelime kökleri eserine alınmıştır
islamiyet öncesi sözlü ürünler:sagu koşuk sav gibi sözlü edebiyat ürünlerini dinleyerek yazıya geçirmiştir
etimoloji:türkçenin ilk etimoloğudur
türkçe:türkçenin ilk sözlüğünü yazmıştır eserinde 7500 sözcük yer alır
SAYFA 69 ve 70
4aAtatürke göre türk milleti demek türk dili demektirtürk dili tanrısal bir hazinedirçünkü bir toplumu insanlar yapan herşey dil doğruca olurbu sebeple türk dili türk milletinin kalbidir
bKaşgarlı mahmut türk diline en büyük katkıyı yapanların başında gelmektedirçünkü o dönemin fiziki ve manevi kültür unsurlarını türkçenin bünyesince,türkçenin en özgün hazinelerinden biridir
Kaşgarlı Mahmut ve Atatürk'ün Türk dili ile ilgili ortak görüşleri:
Türk milleti demek Türk dili demektir
Türk milletinin her şeyi dilinde yaşamaktadır(sevinci, üzüntüsü, öfkesi )
Türk dili, dünyadaki en varlıklı dillerden biridir
Türk dili, yabancı dillerin saldırısından korunmalıdır
Türk dili varlıklı ve köklü bir dildir
Türk dilinin 20 ülkede ve çoğu özerk bölgede milyonlarca birey göre kullanılması Türklerin hangi özelliğini gösterir?
Türkçe'nin büyük dillerden biri olduğunu gösterir (Türkçe dünyanın 5 büyük dilidir)
Kutadgu Bilig,Divanı Hikmet,Divaü Lügati'tTürk ve Atebetü'l Hakayık metinlerinden hareketle o dönemde benimsenen ve kültürel farklılaşmaya neden olan yeni değerler nelerdir?
Kültürel farklılaşmaya sebep olan İslam dininin kabulüdür Adı geçen eserlerde İslami terimler ve isimler kullanılmaya başlanmıştır
Türkçenin günümüzdeki durumu?
Türkçe günümüzde tanıdık olmayan dillerin (özellikle İngilizce) etkisi altındadır Nasıl ama bir dönem Farsça ve Arapça, Tanzimattan daha sonra Fransızca etkisine girdiyse derhal de İngilizcenin etkisinde
Atatürk'ün Türk dili için gösterdiği hedeflerin bugün neresindeyiz?
Atatürk saf Türkçeden yanaydı Üstteki yorumdanda anlayacağınız üzere bugün saf Türkçeden söz etmek muhtemel
Sayfa 70 deki 7 etkinlik
Hakaniye Lehçesi dendiği süre akla Kaşgarlı Mahmut'un en çok beğendiği, o kadar fakat Kaşgar dili,Kaşgar Türkçesiolarak da adlandırılan, bir diğer şekilde Karahanlı Türkçesi(Karahanlıca)dilinin devirlerinden biri kazanç
Kaşgarlı'nın şivelerle karşılaştırılırken Türkçediye adlandırdığı Hakaniye lehçesi, ilk Türk yazı dilidirBu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük kısmı Uygur yazısı ile yazılmış olduğundan bu döneme Uygur dönemi(devri), bu yazı diline de Uygurca denilebilir
sAYFA 71 ölçme ve değer biçme
1)d 2)c 3)d 4)y,d,d,y,d,d,d,d,5)hakaniye,k utadgu bilig,topgaç buğra,ahmet yesevi 6)d 7)anı hikmet,soy betül hakayik,anı lügatit türk,kutadgu bilig *