Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, 17 Ağustos 1999 Depremi’nin 23’üncü yıl dönümü için düzenlenen basın toplantısında, “Hacmini bilmediğimiz bir kap olduğunu düşünün. Onun içine akan suyun ne kadar olduğunu biliyoruz ancak ne vakit dolacağını bilmiyoruz. İşte Marmara’da gerçekleşmesi beklenen sarsıntı için de bunu söyleyebiliriz. Kabın ne vakit dolacağını bilmesek de sarsıntı ve sonrasında yaşanacaklar için tedbirlerimizi almayı sürdürmeliyiz” dedi. KRDAE Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Ali Pınar ise yaptıkları yeni bir araştırma sonucunda Batı Marmara Fay Segmenti’nin yılda yaklaşık 11 milimetrelik bir süratle hareket ettiğini tespit ettiklerini söz etti.
17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin 23’üncü yılında Türkiye’nin sarsıntı gerçekliği Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü’nde (KRDAE) düzenlenen basın toplantısında ele alındı. KRDAE Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener öncülüğünde düzenlenen, Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Ali Pınar, KRDAE BDTİM Müdür Yardımcısı Dr. Selda Altuncu Poyraz’ın da yer aldığı toplantıda, KRDAE’nin zelzele ve tsunami takibi için yaptığı aktüel çalışmalar ve gelişmeler basın mensuplarına anlatıldı.
“TÜRKİYE HER YIL ORTALAMA 2.5 SANTİMETRE GÜNEY BATI’YA HAKİKAT HAREKET EDİYOR”
Türkiye'nin depremselliğini 500'e yakın sensörle ölçtüklerini ve Türkiye’de 500'e yakın irili ufaklı fay sınırının bulunduğunu belirten Prof. Dr. Haluk Özener kelamlarına şöyle devam etti;
“Türkiye’nin neredeyse her yerinde zelzele tehlikesi var. Rastgele bir vakitte rastgele bir yerde sarsıntı olabilir. Burada ince bir nokta var. Türkiye aslında sabit değil, her sene yaklaşık 2.5 santimetre Güney Batı tarafında hareket ediyor. Zelzelelerin tekrarlama aralıkları da çok farklı. 100 kilometrelik bir fay 7.2 büyüklüğünde bir sarsıntı üretebilir lakin güç birikmesi gerekiyor. Son zelzeleden günümüze geçen mühlete bakılmalı ve fayın en son ne vakit kırıldığı âlâ incelenmeli. Erzincan’ın doğusunda bir sismik boşluk var; Yedisu segmenti, oranın da zelzele potansiyeli yüksek. Marmara’da ise kırılması beklenen fay üç farklı fay segmentten oluşuyor. Tekirdağ’da batı segmenti üzerinde yapılan çalışmada gücün yarısının aktığı görüldü. Biriken güç göz önünde bulundurulduğunda Marmara’da 7.0 ve üzeri büyüklükte bir zelzele bekliyoruz. Kandilli Rasathanesi olarak 1999’da tüm Türkiye’yi yalnızca 30 aygıtla izliyorduk. Şu an 258 tane kayıt istasyonuna sahibiz ve tüm Türkiye’yi 475 sensörle takip ediyoruz. 1999 ve öncesinde yeterince sismik aygıtımız yoktu, şu an Marmara Denizi’nde bulunan deniz tabanı sismometre aygıtlarıyla 0.2 büyüklüğündeki zelzeleleri bile çözümleyebiliyoruz. Yani sarsıntılar artmadı, bizim algımız gelişti.”
“DEPREM DENİZDE OLURSA YÜKSEK YERLERE GİTMELİSİNİZ”
Prof. Dr. Haluk Özener Türkiye’de denizlerde oluşan zelzelelerin tsunami riski barındırdığını bir sefer daha hatırlattı. KRDAE Bölgesel Sarsıntı ve Tsunami İzleme Merkezi’nin (BDTİM) 7/24 sarsıntılarla birlikte başta Ege ve Akdeniz olmak üzere tsunami risklerini takip ettiğini ve Türkiye’de AFAD’a, bölgede ise abone olan 13 farklı ülke/kuruma tsunami erken ihtar bildirisi gönderdiğini lisana getiren Prof. Dr. Özener, “Türkiye’nin bir sarsıntı ülkesi olmasıyla birlikte tsunami riski de göz arkası edilmemeli. Biz 7/24 Ege, Doğu Akdeniz, Karadeniz ve Marmara Denizi’ni kapsayacak formda Türkiye ve etrafında meydana gelen sarsıntıları ve bunların sonucunda denizlerde meydana gelebilecek su düzeyi değişimlerini gözlemleyerek ilgili kurum ve kuruluşlara ‘deprem bilgi mesajı’ ve ‘tsunami erken uyarısı’ gönderiyoruz. Etrafımızda okyanuslar değil, denizler de olsa tsunami asla göz gerisi edilebilecek bir tehdit değil. Zira 40 santimetre yüksekliğinde su hareketi bile ayaklarınızı yerden keserek boğulmaya yol açabilir. Bazen zelzele sonrasında geri çekilen deniz suyunu izleyen insanların olduğu görüntüler görüyorum. Denizde bir zelzele olduğunda kıyıdaysanız tedbir olarak kıyıdan uzaklaşarak daha yüksek yerlere gitmenizi öneririm” tabirlerini kullandı.
5 Kasım Dünya Tsunami Farkındalık Günü için KRDAE olarak Türkiye ve dünyadan uzmanların katılacağı bir konferansın düzenleneceği bilgisini de paylaşan Prof. Dr. Özener, bu aktifliğin tsunami konusunda farkındalık ve bilgi birikimine katkı sağlamasını hedeflediklerini kelamlarına ekledi.
“YILDA 11 MİLİMETRE SÜRATLE HAREKET EDİYOR”
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Ali Pınar ise Japon bilim insanlarıyla birlikte yapılan yeni bir araştırmaya değindi. Araştırmada Marmara Denizi’ne 15 deniz tabanı sismograf sistemi yerleştirildiğini ve bunların yaklaşık beş yıldır bilgi topladığını tabir eden Prof. Dr. Pınar, tahlillerin akabinde Marmara Denizi’ndeki fay segmentlerinin çok farklı özelliklerinin tespit edildiği bilgisini paylaştı:
“Araştırmada Marmara Denizi’nde bulunan farklı fay segmentlerinin doğrultu, eğim, derinlik ve bunların sarsıntı üretme potansiyellerinin farklı olduğu belirlendi. Marmara Denizi’ne deniz tabanı sismograf sistemi üzere yeniden deniz tabanı ölçümler yapan jeodezik araçlar yerleştirildi. Bu aygıtlarla yapılan çalışmalarda aslında Batı Marmara Fay Segmenti’nin yılda yaklaşık 11 milimetrelik bir süratle hareket ettiği tespit edildi. Bu tespit daima hareket eden bir fayın sismik güç toplamadığını da bize gösteriyor. Münasebetiyle fayın en azından üst kısmı sismik güç biriktirmiyor. Lakin birebir fayın biraz daha derinlerine baktığımız vakit bilhassa 20-22 kilometrelerde zelzelelerin meydana geldiğini görüyoruz. Hasebiyle Batı Marmara Fay Segmenti’nde akma meydana gelmiş olsa da büyük sarsıntı üretme potansiyeline hala sahip olduğunu söylemek yanlış olmaz. Fakat yılda 11 milimetrelik bir hareket olması değerli bir akmaya da işaret, nispeten daha düşük bir sismik güç açığa çıkma ihtimali olduğunu da düşünebiliriz.”
KRDAE BDTİM Müdür Yardımcısı Dr. Selda Altuncu Poyraz iseTürkiye’nin zelzele gerçeğiyle yüz yüze olduğunu bilmesi, sarsıntıdan korkmaktansa yapısal ve yapısal olmayan hasarlar konusunda farkındalığın artması gerektiğine işaret etti.
Kaynak: (BYZHA) - Beyaz Haber Ajansı