20.yy siyasi ve sosyal olaylar

20yy Türkiye siyasi ve sosyal olaylar,20yy siyasi ve sosyal olaylar nelerdir,20yy siyasi ve sosyal olaylar hakkında ayrıntılı veri

20yy siyasi ve sosyal olaylar
20yy da yaşanan siyasi ve sosyal bütün olaylar:

TRABLUSGARP SAVAŞI

(19111912)

II Meşrutiyet'in ilânından sonradan, Osmanlı Devleti ile tanıdık olmayan devletler arasındaki ilişkilerde meydana gelen gelişmeler içerisinde savaşla sonuçlanan ilk büyük durum, Osmanlıİtalyan savaşı oldu Bu savaş, her şeyden önce İtalya'nın sömürgecilik politikasının ve Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu bunalımların bir sonucuydu

İtalya, 19 yüzyılın ikinci yarısında(187071) Almanya gibi siyasal birliğini kurarak güçlü bir devlet durumuna gelmişti Dünya üzerindeki varlıklı sömürgeler kuvvetli emperyalist devletlerce paylaşıldığından, İtalya ama çelimsiz devletlerin elindeki toprak parçalarını alarak hedefine ulaşabilirdi Ülkesine fazla yakın olan Trablusgarp, Osmanlı Devleti'nin Afrika'da kalan son toprağıydı Trablusgarp yoluyla Afrika'nın ortalarına kadar inebileceğini hesaplayan İtalya, Rusya ile yaptığı Racconigi (1909) anlaşmasıyla, onun da desteğini sağlamıştı İtalya Rusya'dan başka diğer devletlerin de desteğini sağlamıştı

İtalya; Trablusgarp ve Bingazi' nin medenilik bakımından geri bırakıldığı, burada yaşayan İtalyanlara fena davranıldığım mazeret ederek 28 Eylül 1911'de bu bölgeyi işgale başladı İtalyanlar Trablusgarp, Tobruk, Derne ve Bingazi'ye asker çıkardılar

İngiltere Kuzey Afrika'daki bu kayda değer işgal hareketine pervasız kalmış, hatta yardım bile olmuştur Çünkü; Akdeniz'de Fransa'ya karşısında İtalya'yı bir denge unsuru olarak göstermek istiyordu İngiltere, Fransa'nın sabit olduğu Cezayir ve Tunus aralarında, bir tampon bölgenin kurulmasından yanaydı

Osmanlı Devleti, işgal aleyhinde büyük devletlerden arabuluculuk yapmalarını ve savaşı durdurmalarını istemişti Devletler, savaş aleyhinde objektif kalacaklarını ilân edince, Osmanlı Devleti İtalya ile karşı karşıya kaldı

Osmanlı Devleti'nin işgal karşısında Trablusgarp' ta çok az bir askeri vardı Makedonya, Arnavutluk ve öteki yerlerde meydana gelen isyanlar dolayısıyla Osmanlı hükümeti savaş için zorunlu hazırlıkları tamamlayamamıştı İngiltere'nin de Mısır'da tarafsızlığı ilân etmesi ile karadan, temas da indirilmiş oldu Osmanlı'da deniz gücü de beceriksiz olunca denizden yardım ümidi de sona erdi Bütün bu olumsuzluklara rağmen İstanbul'da yer alan bazı kurmay subaylar kuvvet şartlar altında Trablusgarp' a ulaştılar Mustafa Kemal ve Enver Paşa gibi komutanlar halkı İtalyanlara karşı örgütleyerek iyi bir savunma cephesi oluşturmuşlardır

İtalya bu savunma karşı zor duruma düşmüştü Osmanlı Hükümeti'nin İtalya'ya uyguladığı ekonomik ambargo da İtalya'da kayda değer etkiler meydana getirdi

İtalya, kesin bir başarı sağlayamayınca, Akdeniz'e yönelerek 17 Mayıs 1912'de On iki Ada'yı işgal etmiştir

Osmanlı Devleti'nin bu tarihlerdeki durumu da iyi değildi, isyanlar artmış, hükümet bunalımı meydana gelmiş, parti çekişmeleri başlamıştı Osmanlı'nın dış politikadaki yalnızlığı sürüyordu Bu durumdan yararlanan Balkan Devletleri, Osmanlı Devleti'ne karşısında savaş hazırlığına girişmişlerdi Balkanlardaki bu şart Osmanlı Devleti'ni İtalya ile barıştırma yapmaya zorlamıştır

Uşi Anlaşması (18 Ekim 1912)

1 Osmanlı Devleti, Trablusgarp ve Bingazi' yi boşaltacak,

2 İtalya On iki Ada'yı Osmanlı Devleti'ne geri verecek, ama Balkan Savaşı bitinceye kadar Yunan işgaline karşı İtalya' nın elinde geçici olarak bulunacak,

3 Trablusgarp da Naip adıyla bir temsilci Padişah namına bulunacak,

4 İtalya, Kapitülasyonların kaldırılmasında Osmanlı Devleti'ne yardım edecek,



ANEKDOT: Uşi Anlaşması ’yla Osmanlıİtalya Savaşı sona ermiş oldu Bu savaş ile Kuzey Afrika'daki son toprak parçamız da kaybedilmiştir



Kuzey Afrika'daki topraklarımızın kayıp sırası şöyledir:

• Cezayir (1830 Fransa)

• Tunus (1881 Fransa)

• Mısır (1882 İngiltere)

Ege Adalarının bir kısmına, dolayısıyla Ege Denizi'ne ve Anadolu kıyılarına büyük bir devlet geçici olarak da olsa yerleşmiştir On iki Ada elimizden fiilen çıkmış, İtalyanlar Ege Denizi'ne yerleşmişlerdir Kuzey Afrika'daki İtalyan sömürgeciliği başlamış, Doğu Akdeniz'de güçler dengesi bozulmuş, böylece İtalya, etkisi olan bir devlet haline gelmiştir

Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu şart ortaya çıkmış, topraklarını koruyamayacağı bir defa daha anlaşılmış, Balkan Savaşı'nın başlamasına yiğitlik vermiştir

BALKAN SAVAŞLARI

(19121913)

“Her ırk, kendi devletini kurup kendi isteğine göre kendisi yönetmelidir şeklinde özet olarak açıklanabilen milliyetçilik akımı, içerisinde bambaşka ulusları barındıran devletler için büyük bir felaket oluşturmuştur

Osmanlı İmparatorluğu da fazla uluslu bir devletti Osmanlılar, ele geçirdikleri ülkelerde yaşayan milletleri özgür bırakmışlar, onlar da ulusal varlıklarını koruyup sürdürmüşlerdi Milliyetçilik akımı ortaya çıkıncaya dek bu uluslar durumlarından memnundular Oysa milliyetçilik akımı yayılmaya başlayınca, Osmanlı egemenliği altında yaşayan bu uluslar da egemen almak için harekete geçtiler Bazı devletlerin yardım ve yardımıyla ayaklanmalar baş gösterdi Osmanlı tarihinde 19 yüzyıl bu nesil ayaklanmalar dönemidir Balkan yarımadasında çok farklı alanlara yönlendirilmiş uluslar da yaşadığı için, milliyetçi ayaklanmalar azami burada meydana gelmiştir

Balkanlarda meydana çıkan ayaklanmaları daha fazla Ruslar kışkırtıyordu 17 yüzyılda gücünü göstermeye başlayan Rusya, fazla geniş topraklara sahipti Lakin rahatça dışa açılabileceği limanları yoktu Rusların en büyük gayesi Baltık Denizine ve Bilhassa Akdeniz ’e çıkmaktı Bu yüzden Balkan devletlerinin etnik yapıları Rusların ki ile benzer olduğu (Slav) için Ruslar bu özellikten faydalı hale getirmek kendi isteğiyle Balkan devletlerini kendi saflarına çekerek buradaki hâkimiyeti üzerine elde etmek istemiştir

Balkan devletleri içinde birincil ayaklananlar Sırplar olmuş; lakin ilk bağımsız olanlar Yunanlılar olmuştur(1829 Edirne Antlaşması) Sonradan diğer Balkan devletleri de bağımsız olmuştur Osmanlıdan kopan bu balkan devletleri Osmanlı ’ya karşı birleştiler ve Osmanlı topraklarını ele geçirmek için Osmanlı Devletine savaş açtılar 1912–1913 tarihleri aralarında iki Balkan Savaşı gerçekleşti Bulgaristan, Yunanistan, Karadağ, Sırbistan birleşerek Osmanlı Devletine savaş açtı Osmanlı Devleti savaşı kaybettiği gibi Trakya ’da bulunan topraklarını da kaybetti Osmanlı Devleti ile Balkan devletleri arasında 1913 tarihinde imzalanan Londra Barışma Antlaşması ’yla savaşa son verildi

Midye(Karadeniz ’de bir liman) Enez(Ege Deniz ’inde bir liman) Hattının batısında kalan yerleri Osmanlı Devleti bıraktı

Arnavutluk savaş sırasında bağımsızlığını duyuru etti Boşaltılan yerlerde yaşamış Osmanlı halkı İstanbul ’a göç etti Balkan devletleri savaşta elde ettikleri bu toprakları paylaşmak istediler: Edirne ve Trakya ’nın bir kısmı Bulgaristan ’a, Girit ve Ege Adaları Yunanistan ’a, öteki yerler de öteki Balkan devletlerine bırakıldı

Bulgaristan ’a pozitif pay düştüğü için Romanya ’nın da içinde bulunduğu Balkan devletleri Bulgaristan ’a savaş açtı ve 2Balkan Savaşı başladı Fırsattan yararlanan Osmanlı Devleti de savaşa girdi Enver Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri Edirne ’yi ele geçirdi Balkan devletleri kendi arasında Bükreş Antlaşması ’nı imzalayarak savaşa son verdiler 1913 tarihinde Bulgaristan ile İstanbul Antlaşması imzalandı:

1 Kırklareli, Edirne, Dimetoka Osmanlı Devletine bırakıldı

1913 tarihinde Yunanistan ile Osmanlı Devleti arasında Atina Antlaşması imzalandı

1 Ege Adaları hariç elde ettikleri toprakları Osmanlı Devletine bıraktılar

2 MidyeEnez Hattı hudut kabul edildi

ANEKDOT: 2 Balkan Savaşı Osmanlı Devletinin 20YY ’ da şampiyon devlet olarak çıktığı tek savaştır

1 DÜNYA SAVAŞI(19141918)

SAVAŞIN SEBEPLERİ

1 Hammadde ve pazar arayışı

2 Sömürgecilik yarışı

3 Almanya ile Fransa aralarında paylaşılamayan Alsas Loren maden bölgesinin paylaşılamaması

4 Bloklaşmalar

5 Avusturya Macaristan Veliahdının bir Sırplı kadar öldürülmesi

Savaşın Başlaması

AvusturyaMacaristan veliahtı Franz Ferdinand, Haziran 1914'te, SarayBosna'da, bir Sırp fanatik göre öldürüldü

AvusturyaMacaristan İmparatorluğu 28 Temmuz 1914'te Sırbistan'a savaş açtı

Rusya'da AvusturyaMacaristan İmparatorluğu'na savaş açtı

Almanya 1 Ağustos 1914'te Rusya'ya, 3 Ağustos'ta Fransa'ya, 4 Ağustos'ta da Belçika'ya savaş açtı

İngiltere'de Almanya'ya savaş açtı


1 DÜNYA SAVAŞI'NDA SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER

1 Kafkas Cephesi

2 Çanakkale Cephesi

3 Kanal Cephesi

4 Irak Cephesi

5 Yemen Cephesi

6 Filistin Cephesi

7 Suriye Cephesi



SINIRLARIMIZ DIŞINDA SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER

1 Romanya Cephesi

2 Galiçya Cephesi

3 Makedonya Cephesi

I Dünya Savaşı'nın Sonuçları

1 Savaşta yenilen devletlerin rejimleri değişti Merkezi imparatorluklar yıkıldı

2 Çarlık Rusya yıkıldı, yerine Sovyet Rusya kuruldu

3 Yıkılan imparatorlukların yerine yeni devletler kuruldu

4 Arap topraklarında İngiliz ve Fransızların manda ve himayesi aşağı dağıtılmış devletler kuruldu

5 İsrail Devleti'nin temelleri atıldı

6 Dünya barışını korumak için Milletler Cemiyeti (Cemiyeti Akvam) kuruldu

7 Mondros'tan sonradan Anadolu'da görülen işgallere karşı serbest mücadelesi başladı Bu mücadeleyi İngilizlerin öteki sömürgeleri de kendilerine misal aldı

8 Versay Antlaşması'nın getirdiği şartlar, Avrupa'nın siyasi dengesini bozdu ve bu koşul İkinci Dünya Savaşı'nın çıkmasına niçin oldu

9 İngiltere, Dominyon denilen, Kanada, Güney Afrika, Avustralya, Yeni Zelanda sömürgelerine Arabistan, Filistin ve Irak'ı da ekledi



ANTLAŞMALAR



MONDROS MÜTAREKE ANTLAŞMASI

(30 EKİM 1918)

I Dünya Savaşı sonunda ateşkes isteyen Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri aralarında Limni Adası'nın Mondros limanında mütareke anlaşması imzalandı(3O Ekim 1918) Mondros Mütareke Anlaşması'nı Osmanlı Devleti namına Bahriye Nazırı (Denizcilik Bakanı) Rauf (Orbay) Bey imzalamıştır Rauf (Orbay) sonradan Ulusal Çaba'ye katılacaktır

Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Maddeleri:

1 Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak, Boğazlardaki istihkamlar, (siperler) İtilaf Devletleri göre işgal edilecek İtilaf Devletlerinin Karadeniz'e serbestçe geçişi sağlanacak Osmanlı Devleti'nin Boğazlar üzerindeki egemenliği sona erdi Anadolu ile Rumeli'nin bağlantısı kesildi Başkent İstanbul'un güvenliği tehlikeye düştü

2 Osmanlı ordusu tahliye edilecek Orduya ait tabanca ve cephane İtilaf Devletlerinin emrine verilecek Anadolu'yu askersiz ve silahsız bırakarak işgaller karşısında direniş olmasını önlemeye çalıştılar

3 Osmanlı Donanması İtilaf Devletlerinin gösterecekleri limanlarda göz aşağıda tutulacak Osmanlı deniz gücünü etkisiz ayla getirdiler

4 Toros tünelleri İtilaf Devletleri göre işgal edilecek

5 Bütün haberleşme, ulaşım araç ve gereçleri, İtilaf Devletlerinin denetimi aşağı bulundurulacak Bölgeler arasında yardımlaşmaya engel oldular Anadolu'nun kontrolünü ele geçirdiler

6 İtilaf Devletleri, kendi güvenliklerini korkutma edecek bir şart ortaya çıkarsa, herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecekler (7 madde) Mondros'un en güvenli olmayan maddesidir

Bütün Anadolu topraklarının işgal edilebileceği göstermektedir Güvenliklerinin korkutma edilmesi bahanesi işgallere haklılık kazandırmak içindir

7 Trablusgarp ve Bingazi'deki bütün Türk subayları, en yakın İtalyan garnizonuna; Hicaz, Yemen, Suriye ve Irakta yer alan askeri birliklerimiz ise İtilaf Devletlerine teslim olacaklardı Osmanlı Devleti'nin askeri bakımından kuvvetsiz bırakmayı amaçlamaktadırlar

8 Doğu Anadolu'daki altı ilde (Vilayeti Sitte) Diyarbakır, Erzurum, Van, Bitlis, Elazığ (Harput), Sivas kargaşa çıkarsa, İtilaf Devletleri, bu illerin herhangi bir bölümünü işgal edebileceklerdi (24 madde)

Mondros ateşkesten çok kayıtsız şartsız bir teslim belgesidir Birinci Dünya Savaşı devam ederken İtilaf Devletleri Osmanlı toprakları için aralarında dar paylaşım anlaşmaları yapmışlardı böylece Mondros Mütareke Anlaşması'na işgalleri kolaylaştırıp, karşısında koymayı engelleyecek maddeler yerleştirdiler 13 Kasım 1918'de İtilaf Devletleri filosu İstanbul'a demirleyerek yaklaşık beş asırlık başkentimizi işgal etti

Mondros'a dayanarak girişilen ilk işgal, İngilizler göre Musul'a yapıldı bunun dışında;

İngilizler : Urfa, Antep, Maraş'ı,

Fransızlar Ermenilerle birlikte : Adana, Mersin, Dörtyol'u,

İtalyanlar : Antalya, Burdur, Isparya ve Konya'yı işgal ettiler

İngilizler, işgal ettikleri yerler dışarıda Çanakkale, Eskişehir, Afyon, Samsun, Merzifon ve Batum'a askeri birlik gönderdiler İşgaller ateşkesin maddelerine aykırıydı Osmanlı Devleti fazla zorlama durumdaydı

Not İngilizler Maraş, Antep ve Urfa'yı sonradan Fransızlara bırakacaktır


SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI

(10 AĞUSTOS 1920)

Esas hatları 24 Nisan 1920'de San Remo Konferansı'nda kararlaştırılan Sevr Antlaşması, 11 Mayıs 1920'de incelenmek üzere Osmanlı Hükümeti'ne verilmişti Antlaşması'nın kabulünü kolaylaştırmak ve Sevr hükümlerini uygulamak üzere, İtilaf Devletleri'nin özendirme ve desteği ile Yunan ordusu da 23 Haziran 1920'de Anadolu'da ve Trakya'da saldırıya geçti Bursa'nın, Balıkesir'in, Uşak'ın ve Nazilli'nin art arda işgali ile Sevr'in uygulanmasını karşılamak ve Mukavele maddelerinde herhangi bir değişikliğe meydan vermemek bu saldırıda esas gaye olmuştu
Sultan Vahidettin'in başkanlığında toplanan Şürayı Saltanat 22 Temmuz 1920'de cılız bir mevcudiyeti, mahva tercih edilmeğe layıkgörerek Antlaşmanın onanmasına karar vermiştir Tevfik Paşa'nın, Türk topraklarını parçalayan, ulusal asalet ve haysiyetle bağdaşmayan bu antlaşmayı imzalamaması üstüne Güvey Ferit Paşa kadar görevlendirilen Reşat Halis Bey, Hadi Paşa ve Rıza Tevfik(Bölükbaşı) Bey Sevr Antlaşması'nı 10 Ağustos 1920'de imzaladılar
Sevr Antlaşması'na tarafından, Osmanlı İmparatorluğu parçalanıyor, Türk Milleti de yasama hakkından mahrum bırakılıyordu
Rumeli sınırımız aşağıda yukarı İstanbul vilayetinin sınır olarak devir olunuyordu Batı Anadolu(İzmir ve çevresi) Yunanlıları verilecekti Güney sınırı ise, Mardin, Urfa, Gaziantep, Amanos dağları ve Osmaniye'nin kuzeyinden geçmekte ve bu sınırın güneyini Fransa'ya bırakmaktaydı Doğuda Bayazıt, Van, Muş, Bitlis ve Erzincan'ı içine bölge bir Ermenistan, Irak ve Suriye aralarında bir Kürdistan kurulacaktı bunun dışında, Türkiye'ye bırakılan topraklar nüfus mıntıkalarına ayrılmakta; İtalyanlar Antalya ve Konya, Fransızlar Adana, Sivas ve Malatya bölgesi üzerinde, İngilizler de Irak'ın kuzey kısmında nüfus bölgeleri tesis ediyorlardı
İstanbul'da ise hükümet ve padişah oturacak ama, İstanbul milletlerarası bir kent olacak, Boğazlar'da ordusu, donanması, bütçesi ve organize kuruluşları ile bir komisyon bulunacaktı Türklere bırakılan bölge, bağımsızlık hakkı en ağır şekilde sınırlanmış, Ankara ve Kastamonu vilayetleri ve dolayları idi Sevr'e göre, memleket zarfında yer alan azınlık, Türklerden daha artı haklara sahip oluyor, ödenti vermeyerek, askeri hizmet yapmayarak ayrıcalıklı (imtiyazlı) bir durumda bulunuyordu Türk tabiyetinden çıkanlar birçok yükümlülüklerden kurtulduğu gibi, her tarafta hiç kimse Türk tabiyetine de giremeyecekti
Devletin askeri kuvveti, her bakımdan sınırlanarak maksimum tedarik 50700 birey olacak; Tank, ağır top, uçak bulunmayacaktı Askerlik de gönüllü olacak, deniz filosu ise 7 gambot ve 6 torpidodan ibaret olup, donanmada denizaltı da bulunmayacaktı dahası mali ve iktisadi hükümler, Osmanlı Hükümeti ile Meclisin yetkilerini hiçe saydıracak şekilde sınırlayıcı ve külfet teşkil eder mahiyette olup, Osmanlı Devleti'ni İtilaf Devletleri'nin müşterek sömürgesi haline, getiriyordu İngiliz, Fransız ve İtalyan devletlerinin temsilcilerinden kurulu Finansal Komite, Osmanlı Devleti'nin kazanç ve giderlerini düzenlemekte ve devletin yetkilerini devletlik sıfatı ile bağdaştırılmayacak şekilde bağlamakta idi
Sevr Antlaşması'nın Osmanlı Hükümeti'nce imzalanması, Anadolu'daki ulusal uğraş azmini kuvvetlendirmiş, halkın İstanbul Hükümeti'nden ümitlerini kesmesine niçin olmuştur
Büyük Insanlar Meclisi, 19 Ağustos 1920 tarihli toplantısında, Sevr Antlaşması'nı imzalayan ve bunu onaylayan Şürayı Saltanat'ta bulunanların vatan hıyanetiyle itham olunarak vatansız sayılmaları kararını aldı bununla birlikte Büyük Halk Müziği Meclisi Hükümeti bu antlaşma ile kendini hiç bir surette alt görmediğini de duyuru etti

SEVR ANTLAŞMASI ÖLÜ DOĞMUŞ BİR ANTLAŞMADIR, YERİNE LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI İMZALANMIŞTIR


KURTULUŞ SAVAŞI

1914 1918 yılları arasında gerçekleşen 1 Dünya Savaşı sonunda imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması sonunda, İtilaf Devletleri kendi aralarında paylaştıkları Anadolu topraklarını işgale başladılar Anadolu'nun esas sahibi olan Türkler bu işgallere karşı sessiz kalmadı Düşmanı topraklarımızdan çıkartmak için farklı alanlara yönlendirilmiş kurtuluş çareleri arandı

Kurtuluş Savaşı'nı iki dönemde analiz etmek gerekir

1HAZIRLIK DÖNEMİ
CEMİYETLER
30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması sonunda Anadolu da başlayan işgalleri engellemeye çalışan faydalı cemiyetler ile, işgalleri kolaylaştırmaya çalışan zararlı cemiyetler kurulmuştur

Bu Cemiyetler;

1 YARARLI CEMİYETLER

2 ZARARLI CEMİYETLER

diye ikiye ayrılır

YARARLI CEMİYETLER

30 Ekim 1918 Mondros Mütareke Antlaşması sonunda Anadolu da başlayan işgalleri engellemeye çalışan cemiyetlerdir Bu cemiyetler çoğunlukla yöresel özelliktedirler İşgale uğrayan bölgenin halkı göre kurulmuştur Bu cemiyetler Sivas Kongresi'nde Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti ismiyle birleştirilmiştir

Faydalı Cemiyetler;

1 Trakya Paşaeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti

2 Trabzon Müdafaai Hukuk Cemiyeti

3 İzmir Müdafaai Hukuk Cemiyeti

4 Kilikyalılar Cemiyeti

5 Doğu Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti

6 Ulusal Kongre Cemiyeti

ZARARLI CEMİYETLER

30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması sonunda Anadolu da başlayan işgalleri kolaylaştırmaya çalışan cemiyetlerdir Zararlı cemiyetler ikiye ayrılır:

1 Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler

a) Mavri Mira Cemiyeti

b) Etniki Eterya Cemiyeti

c) Taşnak ve Hınçak Cemiyeti

d) Nikah Yüzüğü ve İsrailit Cemiyeti

e) Pontus Rum Cemiyeti



2 Milli Varlığa Düşman Cemiyetler

a) Sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti

b) Kürt Teali Cemiyeti

c) Teali İslam Cemiyeti

d) İngiliz Muhipleri Cemiyeti

e) Wilson İlkeleri Cemiyeti


KUVAİ MİLLİYE

Kuvai Milliye'nin Kuruluş Sebepleri:

Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıkması,

İtilaf Devletleri'nin Mondros Ateşkes Antlaşması gereğince Anadolu'da yer yer işgallere başlaması,

Ordunun tahliye edilmesi ve ülkeyi savunacak bir gücün kalmamış olması,

İstanbul Hükümeti'nin işgallere düşüncesiz kalması ve halkın can ve mal güvenliğini sağlayacak önlemler almaması



Kuvai Milliye'nin Özellikleri

Kuvai Milliye, Ege Bölgesi'nde İzmir'in işgalinden sonra bölge halkının cepheler kurması ile ortaya çıktı

İşgalcilere aleyhinde silahlı direnişte bulunan, özgürlük ilkesini benimsemiş olan kişiler tarafından meydana getirilmiştir

Kuvai Milliye birlikleri disiplinden mahrum olan baştan savma birliklerdir

İhtiyaçları alan halkı göre sağlanırdı

Sivas Kongresi'nden sonra Temsil Kurulu'na, TBMM'nin açılmasından sonradan da Ulusal Savunma Bakanlığı'na bağlanmışlardır



Kuvai Milliye'nin Faydaları ve Zararları

Temsilcilik Kurulu'na ve TBMM'ye aleyhinde meydana çıkan ayaklanmaları bastırdılar

Milli Teşkilat namına otoriteyi ve düzeni sağladılar

Cesaretli tutumları ile halkın direnişe katılmasını sağladılar

Düşmanın ilerleyişini yavaşlattılar

Kuvai Milliye'nin şefleri ayaklanmaları kendi yöntemlerine kadar bastırıyordu İsyancıları kendi hukuk dışı kurallarına kadar cezalandırmaları, halkın milli mücadeleye karşısında güvensizlik duymasına niçin oluyordu

Halktan zor kullanarak araç gereç ve yiyecek maddesi sağlıyorlardı Bu şart halkın ulusal mücadeleden uzaklaşmasına neden oluyordu

Kuvai Milliye birlikleri disiplinsiz tutumları ile devlet düzenine ters düşüyordu

MUSTAFA KEMAL'İN SAMSUN'A ÇIKIŞI

İstanbul Hükümeti'nin Mustafa Kemal'e Verdiği Görevler

Dokuzuncu Ordu Müfettişliği görevini gerçekleştirmek

Türkler'in Karadeniz'de Pontus Rum Cemiyeti ile giriştiği mücadeleye son vermek,

Düzensiz halde bulunan silah ve cephaneyi biriktirmek

Halktan asker ve para toplayan kuruluşları, yani milli cemiyetleri ortadan kaldırmak



Mustafa Kemal'in Samsun'a Gelişi

Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1919'da Bandırma Vapuru ile İstanbul'dan ayrıldı

Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a geldi Bu durum Ulusal Uğraş'nin başlangıç tarihi olarak kabul edildi

Mustafa Kemal, 22 Mayıs 1919'da Samsun Raporunuyayınladı

KONGRE VE GENELGELER
1 Mustafa Kemal'in Samsun'a Çıkışı

2 Havza Genelgesi

3 Amasya Genelgesi

4 Erzurum Kongresi

5 Sivas Kongresi

6 Amasya Görüşmeleri

TBMM'NİN AÇILIŞI

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Açılışı(23 Nisan 1920)



TBMM'nin Başlangıç Nedeni ve Amacı

1 İstanbul'daki yönetiminin vatan ve millete karşısında görevini yerine getirememesi,

2 Ülkenin işgalini engelleyememiş olması,

3 İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u işgal etmesi



Birincil TBMM'nin Kuruluş Amacı :

1 Vatanın bütünlüğünü ve milletin bağımsızlığını sağlamak,

2 Yurdu düşmandan kurtarmak için milleti bir araya getirmek,

3 Irk namına karar verebilecek bir organ meydana getirmek,

4 Milli irade ile birlikte yol almak



TBMM'nin Açılmasıyla İlgili Tartışmalar

Mustafa Kemal'in Görüşü

Anadolu'da açılacak olan meclis Kurucu Meclisniteliğinde olmalı,

Padişah'ın etkisinden kurtulmak için Meclis'in adı Osmanlı Mebusan Meclisi olmamalı



Rakip Gösterme :

Mebuslar Meclisi, Anadolu'da aynen açılmalı



TBMM'nin Aldığı Ilk Kararlar

Ilk TBMM, 23 Nisan 1920'de Ankara'da açıldı

Aldığı Ilk Kararlar :

1 Hıyaneti Vataniye Kanunu çıkartılacak,

2 Hükümet kurulacak,

UYARI : Hükümetler, devlet idaresi ile aracısız ilgili bir kurum olduklarından TBMM'nin İstanbul hükümetinden öbür bir hükümet kurma kararı yeni bir devlet düzenine geçildiğini açıkça göstermektedir

3 Geçici elde etmek kaydıyla bir hükümet reisi olmayacak ve padişah kaymakamı atanmayacak,

UYARI : Meclis, bu kararı almakla padişahın etkisinden kurtulup bağımsız çalışmayı amaçlamıştır Eğer Meclis'in başında bir padişah vekili bulunsaydı, bu kişi meclise baskı yapabilir ve bağımsız çalışmasını engelleyebilirdi

4 Meclis de toplanan ulusal iradeyi dominant kılmak başlıca olacak, meclis üstünde bir zor olmayacak

UYARI : Bu karar İstanbul yönetimini yok saymıştır

5 Yasama ve yürütme yetkisi Meclis'e ait olacak

UYARI : TBMM'nin aldığı bu kararla, yeni bir hükümetin tanımı yapılmadığından, İstanbul yönetimi değil sayılmış, Meclis hükümet sistemi benimsenmiş ve Meclis yürütme yetkisine sahip olmuştur

6 Meclis'den seçilen bir heyet Meclis'in vekili olarak hükümet işlerini görecek ve Meclis başkanı bu heyetin de başkanı sayılacak

7 Padişah ve halife Meclis'in belirleyeceği esaslara tarafından yerini alacak

UYARI : Bu karar saltanatın durumunun tartışılacağını ortaya koymaktadır Bu durumda saltanatın kaldırılabileceği mesajı verilmektedir

8 İstiklal Mahkemeleri kurulacak


MİSAKI MİLLİ'NİN İLANI

Misakı Ulusal Kararları

1 Osmanlı Devleti'nin Mondros Mütarekesi'ni imzaladığı 30 Ekim 1918 tarihinde düşman ordularının işgali aşağıda bulunan Arap memleketlerinin durumunun, halkın serbestçe verecekleri oya göre belirlenmesi gerekir Bu ateşkes hududu içinde Türk ve İslam çoğunluğu bulunan kısımların hepsi hiç bir şekilde ayrılık kabul etmez bir bütündür

UYARI : Burada Arap ülkeleri Osmanlı Devletine mi katılacak yoksa egemen mı olacak? Buna Arap halkının karar vermesi istenmektedir Bu kararla vatanın sınırları kesinkes saptanmış oluyor Sınırlar belirlenirken Mondros ve Türk çoğunluğu ayırıcı özellik alınıyor Yani, Mondros'tan sonradan işgal edilen yerlerden İtilaf Devletleri çekilmelidir ve Türk çoğunluğu nerede ise orası Türklere bırakılmalıdır

2 Halkı birincil serbest kaldıkları zamanda başvurdukları referandum ile anavatana katılmış olan üç livayani Kars, Ardahan, Batum için gerektiğinde serbestçe yeniden insanlar oylamasına başvurulmasını kabul ederiz

UYARI : Buralarda Türk çoğunluğu olduğu için böyle bir referandum istenmiştirç Bu kararda verilmek istenen mesaj : Bu illerde Türklerin olmadığını bahis ediyorsanız, geliniz halka soralım, hangi devletin sınırları içinde kalmak istediklerine onlar karar versin

3 Türkiye barışına bırakılan Batı Trakya'nın Yasal durumunun saptanması da halkın bütün bir hürlükle verecekleri oya uygun olmalıdır

4 Hilafet merkezi ve Osmanlı Devleti'nin başkenti olan İstanbul şehriyle Marmara denizinin güvenliği, her türlü tehlikeden uzaktan olmalıdır Akdeniz ve Karadeniz boğazlarının dünya ticaret ve ulaşımına açılmasında, bizim ve diğer bütün ilgili devletlerin vereceği karar geçerlidir

5 Azınlık hakları, komşu memleketlerdeki Müslüman halkın aynı haktan yararlanması şartıyla tarafımızdan kabul ve temin edilecektir

UYARI : Burada, ülkede yaşamış Müslüman olmayan halkın korunacağı ve onlara değişik haklar tanınacağı açıklanmış, fakat benzer haklardan Balkanlar'da yer alan Müslüman halkın da yararlanması istenmiştir

6 Her devlet gibi bizim de bütün bağımsızlığa ve serbestliğe ihtiyacımız vardır Bu, yaşamımızın ve geleceğimizin esas kuralıdır böylece siyasi, adli ve finansal gelişmemizi önleyecek sınırlamalar kabul edilemez Borçlarımızın ödenmesi de kurallara aykırı olamaz

UYARI : Bu karar şu anlama gelmektedir Misakı Milli tam bağımsızlığı amaçlayan bir belgedir Siyasal, adli ve mülk gelişmemizi engelleyecek hiç bir koşul kabul edilmez denilmekte, kapitülasyonlar, manda ve himaye dobra dobra reddedilmiştir Borçlarımızın ödenmesi, serbest anlayışımıza tutarsız olamaz denilmekle de Düyunu Umumiye'ye aleyhinde çıkmıştır



Misakı Ulusal'nin Kabul Edilmesinin Sonuçları

Misakı Ulusal ile Türk ülkesinin sınırları kesin olarak çizildi

Milli Çabanin hedefi bütün bağımsızlık olarak belirlendi

İtilaf Devletleri, 16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal etti

Mebusan Meclisi kapatıldı, milletvekilleri ve aydınlar tutuklandı

AHENKLI ORDUNUN KURULUŞU

Düzenli Orduya Geçiş

Kuvai Milliye'nin ahenkli Yunan ordusunu yurttan atacak güçte olmaması,

Kuvai Milliye'nin halka kötü davranması, devlet otoritesine ters bir tavır içerisine girmesi

Kuvai Milliye'den düzenli orduya geçilmesini gerektirmiştir


TBMM'YE KARŞI AYAKLANMALAR


AYAKLANMALAR

1 Anzavuz İsyanı

2 Kuvai İnzibatiye İsyanı

3 DüzceHendek ve Adapazarı İsyanları

4 Konya İsyanı

5 Yenihan, Yozgat ve Boğazlıyan İsyanları

6 Afyonkarahisar İsyanı

7 Milli Aşireti İsyanı *