Geçen yıl 180'inci yaşını deviren Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, Varlık Fonu'na devredilmeden evvel 517 milyon TL kâra sahipti. Kâr, evvel yüzde 70 düştü. Sonra ziyana geçildi. Harcamalar, Sayıştay raporları ve KİT Kurulu'nda yer aldı.
2005'te kurulan e-ticaret altyapı sağlayıcısı IdeaSoft'un 2020 E-ticaret bilgilerine nazaran çabucak her şeyi internet üzerinden söylediğimiz 2020'de en fazla tercih edilen üç kargo şirketi şöyle:
1) Yurtiçi Kargo (Yüzde 39,12),
2) Aras Kargo (Yüzde 19,52)
3) MNG Kargo (Yüzde 18,31).
Pekala PTT Kargo?
2008'den bu yana kargo nakliyeciliği yapan PTT, listedeki "Diğer Kargo Şirketleri"nden sonra beşinci sırada. Tercih edilme oranı ise yüzde 6,42.
180'inci yaşını deviren PTT'nin 2015'te yayımladığı "İşletme Yıllığı" datalarına nazaran kargo hizmetlerinden elde edilen gelir, 257 milyon 436 bin liraydı.
2019'da 932 milyon düzeyinde olan kargo hizmetleri geliri, 2020 sonunda 1 milyar 58 milyon 872 bin liraya ulaştı.
Pekala herkesin konuştuğu (tam sayıyla) 1 milyar 218 milyon 4 bin liralık ziyan nereden geldi?
Bu sorunun karşılığına geçmeden evvel 24 Ocak 2017'deki Bakanlar Şurası Kararı ile 2018 sonunda paylarının tamamı Varlık Fonu'na geçen PTT'nin son beş yıldaki gelir-gider tablosuna bakınca durum ortaya çıkıyor.
2015'teki net kârı 339 milyon lira
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü'nün 2015'te detaylı halde yayımladığı "İşletme Yıllığı'nın" akabinde sonraki yıllarda böylesi yıllık rapora rastlanmıyor.
Independent Türkçe'den Gökçen Tuncer'in haberine nazaran kurumun sitesinde yer alan "Sektörel Raporlar" kısmı boşken, "Mali Yapı" kısmında 2016-2018'e ilişkin, İşletme Yıllığı'nda olduğu üzere teferruata girmeyen, tek sayfalık, okurken yanınızda muhasebeden anlayan birine gereksinim duyabileceğiniz bir gelir-gider tablosu var.
2019'a ilişkin tek bilgi ise Sayıştay Raporlarında yer alan, basına da sıkça yansıyan sayılar.
Buna nazaran 2015'te 2 milyar 714 milyon 945 bin 29 lira gelire, 2 milyar 289 milyon 631 bin 248 lira masrafa sahip PTT'nin, o yıl kaydedilen net kârı 339 milyon 576 bin 360 lira.
Yıllara nazaran net kâr şu halde değişiyor
Tablodan da görüldüğü üzere PTT'nin Varlık Fonu'na fiilen de geçtiği 2018 yılında kâr, bir evvelki seneye nazaran yüzde 67 oranında geriliyor. 2019'da da ziyana geçiliyor.
Meğer ki 2015 İşletme Yıllığı'nda belirtildiği üzere kurumun kâr beklentisi 2017 yılı için 535 milyon 260 bin lira, 2018 için ise 555 milyon 92 bin liraydı.
'PTT, AKP'nin art bahçesi durumunda ve hortumlanıyor'
PTT'nin ziyanı, 3 Haziran'da gerçekleşen KİT Kurulu'nun ana başlığıydı.
Mevzuyu yakından takip eden, kurumda usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle hata duyurusunda da bulunan CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, komitede hazır bulunanlar ortasındaydı.
Komite tutanaklarına bakıldığında sorgulanan çok mevzu var: PTT yönetimindekilerinin birden fazla yerden maaş almasından, fazladan kiralanan lojmanlara, iştiraklerin yaptığı olağandışı harcamalardan, 2264 bireye temsil ödeneği ayrılmasına kadar.
Independent Türkçe'ye konuşan Deniz Yavuzyılmaz, "PTT, AKP'nin art bahçesi durumunda ve hortumlanıyor" diyerek başlıyor kelama.
Yavuzyılmaz'a nazaran PTT'nin zararındaki en büyük hisse, mevcuttaki ve evvelki idareye ilişkin.
"Kendilerine lüks makam aracı, sürücü, ek lojman, akaryakıt takviyesi verilen PTT yöneticilerinin bir kısmı bir de öbür kurum ve kuruluşlardan maaş alıyorlar" diyor CHP'li vekil.
Yavuzyılmaz'ın daha evvel de pek çok defa gündeme getirdiği kimi isimlere bakarsak:
- Ekim 2019'da misyona gelen, Nisan 2021'de vazife değişikliği yapılan PTT İdare Konseyi Lideri Enver İşkurt, 23 Temmuz 2018'de de Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcılığı'na atanmıştı. Hala bu vazifesi sürdürüyor.
- İşkurt'un akabinde misyona gelen Mükremin Kara ise hâlihazırda Ulaşım Emniyeti İnceleme Merkezi Başkanlığı'nı yürütüyor.
- 9 Mart 2021'de Varlık Fonu Genel Müdürlüğü'nden alınan Zafer Sönmez, İşkurt periyodunda PTT İdare Konseyi Üyesi'ydi.
- Ekim 2019'da İdare Şurası'na girmesi epey tartışma yaratan başka bir isim ise Ömer Fatih Sayan'dı. Çünkü kendisi, Eski Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya'nın kardeşi.
PTT İdare Kurulu'ndayken de hâlâ devam eden Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcılığı ve Türk Telekom İdare Şurası Başkanlığı görevindeydi.
- Bugün olduğu üzere bir evvelki idarede de İdare Konseyi Üyesi olan Onur Alkın Kalkavan, birebir vakitte Turkon Holding İdare Şurası Üyesi.
PTT'nin idaresinde Emniyet Genel Müdürü
"Birden fazla kurum yahut kuruluşta vazife aldıkları için bu vazifelerin hiçbirini liyakatli formda yapamıyorlar" diyen CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın dikkat çektiği bir başka isim ise Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş.
Kendisi Nisan 2021'den bu yana PTT'nin İdare Şurası Üyesi.
Posta ve kargo hizmeti veren kurumda Emniyet Genel Müdürü'nün ne işi var?" sorusunu yönelten Deniz Yavuzyılmaz, şöyle devam ediyor:
"PTT, posta yoluyla ne taşıyor da idare heyetine Emniyet Genel Müdürü alınarak, orası denetim edilmek isteniyor?
Bu atamayla birlikte PTT, bir muhafaza altına mı alınmaya çalışılıyor? Zira PTT, yolsuzlukların, usulsüzlüklerin ve kamu ziyanının merkezi oldu."
"PTT'de yapılan hortumlarla ilgili hata duyurularım var" diyen Yavuzyılmaz'a nazaran Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş, hem kolluk kuvvetlerinin hem kovuşturmanın amiri durumunda hem de hata duyurusunun muhatabı.
1 yıl çalış, 36 yıl tazminat al
Deniz Yavuzyılmaz'ın PTT'nin ziyanı ile ilgili açtığı öteki bir orta başlık ise PTT'nin iştirakleri.
Bunlardan biri, kurumun yüzde 100 payının sahibi olduğu, 2018'de kurulan PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi.
CHP Zonguldak Milletvekili Yavuzyılmaz'ın aktardığına nazaran PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi'nin üst genel müdür ve genel müdür yardımcıları kendilerine üç yıllık bir iş mukavelesi hazırlıyor.
Bu üç yıllık müddette iş akitleri, hangi yıl feshedilirse feshedilsin brüt maaşlarının 36 katı kadar tazminat alıyorlar. Olağan kurallar altında, bir çalışanın bir maaş tazminatı hak etmesi için şirketinde bir yıl çalışmış olması gerekiyor.
"Bu yetkililer bir yıl çalışıyor, 36 yıl çalışmış üzere tazminat alıyorlar. Yalnızca bir yıl çalışarak adeta bir servet garantisine sahip oldular" diyor Deniz Yavuzyılmaz.
Üstelik bu tazminat, iş akitleri fesih edildikten sonraki 1 hafta içerisinde ödenmek zorunda. Bu bilgiler, Sayıştay'ın PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi'nin kontrolünde de yer alıyor.
Bir bireye 850 bin lira tazminat
Sayıştay raporunda nazaran 2019'da iş akdi feshedilen bir genel müdür yardımcısına brüt maaşı 13 bin lira, huzur hakkı 5 bin lira olmak üzere, 18 bin liranın 36 katı olacak formda, brüt 847 bin 532 lira tazminat ödeniyor.
Yavuzyılmaz, "Sözleşmede yazan unsura nazaran bu bireyler hırsızlık da yapsa, vazifesi berbata de kullansa yeniden de tazminat ödeniyor" açıklamasını yapıyor.
2018'den bugüne kadar toplam beş genel müdür ve genel müdür yardımcısının PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi'nin iş akitlerinin fesih edildiği bilgisine, resmi evraklarla ulaştıklarını söyleyen Deniz Yavuzyılmaz, "Bu genel müdür ve yardımcılarının iş akitlerini kim fesih eder? İdare Kurulu" diyor ve ekliyor:
"Bu bireylerin üçü tıpkı vakitte idare konseyinde. Birbirilerinin iş akitlerini fesih ederek devasa meblağda bir tazminat alıyorlar.
Vatandaşın ödediği paralarla bu ödeme yapılıyor. Bu bahisle ilgili hata duyurusunda bulundum."
2 milyar doküman taraması, PTT dışından iki şirkete veriliyor
PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi ile ilgili sorun bununla da kalmıyor.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü, PTT Bilgi Teknolojileri A.Ş. ile 2018'de bir mukavele imzalıyor.
Mukavelenin kapsamı şu: İki (2) milyar evrak tasnif edilecek, taranacak, dosyalanacak ve dijital ortama aktarılacak.
Bunun için bir ihale yapılmıyor. PTT Bilgi Teknolojileri A.Ş., aslında PTT'nin iştiraki. İş, Bilgi Teknolojileri'nin oluyor.
Lakin bundan sonrasında iş karışıyor.
PTT Bilgi Teknolojileri A.Ş., evrak tarama işini, rastgele bir ihale olmadan öbür iki şirkete veriyor.
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın açıklamasına nazaran bu iki şirket de hükümete yakın.
Evrak tarayacak şirkete 200 milyon lira ödendi bile
"İki yandaş şirkete hiçbir ihale yapmadan yalnızca teklif alarak bu işi verildi. Ben buna hayali evrak tarama işi diyorum. Zira evrak tarandı mı taranmadı mı nasıl tarandı bunların hiçbiri net değil" diyen Yavuzyılmaz, kelam konusu mukavelelere ulaşıyor ve akabinde kabahat duyurusu geliyor.
Birebir mevzu Sayıştay raporunda da yer alıyor.
Yavuzyılmaz, 487 milyon liralık ve 6 milyon dolarlık iki kontratın imzalandığını tespit ettiklerini söylüyor.
CHP'nin itirazları sonrası ise mukaveleler de feshediliyor.
Husus, burada da bitmiyor.
Zira fesih olana kadar geçen müddette bu şirketlere ödenen para, 201 milyon lira.
Yavuzyılmaz'ın açıklamasına nazaran mukaveleye konan bir de tazminat hususu var. O da şu:
PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi ve kelam konusu iki firma ortasında yapılan kontrata nazaran, karşılıklı mutabakat halinde dahi, kontrat feshedilirse, bu şirketlere 6 milyon dolar tazminat ödenecek.
Üstüne 6 milyar dolar, tazminat olarak değil, "hakediş bedeli" olarak gösteriliyor.
"‘Yerliyiz, milliyiz' diyorlar lakin tazminat kararı, tek taraflı ve ABD doları üzerinden" diyen Deniz Yavuzyılmaz, ihalenin edimine fesat karıştırma, vazifesi berbata kullanma, ihaleye fesat karıştırma ve nitelikli dolandırıcılık suçlamalarıyla hata duyurusunda bulundu.
290 lojmana karşın genel müdür ve yardımcıları için iki lojman daha kiralanıyor
3 Haziran'daki KİT Kurulu'nda gündeme gelen öteki bir mevzuda PTT uhdesindeki lojmanlardı.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü'nün Ankara'da 290 lojmanı olduğunu söyleyen Deniz Yavuzyılmaz, Bahçelievler semtindeki sekiz lojmanın birleştirilerek, geniş dört lojman yapıldığını söyledi.
"Ancak genel müdür yardımcıları, bu lojmanları beğenmiyor. Bu bireyler için yeni konut kiralanıyor" diyen Yavuzyılmaz'ın açıklamasına nazaran bu kira kontratları 2016'da yapılıyor.
Kontratlardan birinde beş yıl boyunca kiracı olma taahhüdü veriliyor. Aylık kira masrafı ise 2 bin 600 lira.
158 metrekare olan ikinci konut ise 2 bin 100 lira ve üç yıllık kira taahhüdü var.
Bu fiyatların 2016'ya ilişkin olduğunu söyleyen CHP Milletvekili, "Bu para da vatandaşın cebinden çıkıyor" dedi.
Komsiyon toplantısı sırasında kelam alan PTT Genel Müdürü Hakan Gülten ise bu açıklamaya "Şu an kiralık bir lojmanımız yoktur bu ortada yani geçmişte kullanıldı, evet, hakikat. Şu an kiralık bir lojmanımız yok" cevabını verdi.
Sayıştay Raporu: İki bireye konut kiralandı ve sarfiyat gösterildi
"PTT tarafından çalışana tahsis hedefiyle konut kiralanması" 2019 yılı Sayıştay Kontrol Raporu'nda da yer aldı.
Sayıştay öncelikle, PTT'nin 2017 yılında Kamu Konutları Kanunu'na tabi olmaktan çıkarıldığını, 2018 yılında Posta Ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi Konut Adap ve Esasları'nın yürürlüğe girdiğini hatırlattı.
Lakin rapora nazaran 2019'da şirketin üst seviye yönetici pozisyonundaki iki işçiye tahsis edilen konutların olağan kurallar altında işçinin fiyatından düşülmesi gerekiyordu. Lakin bunun yerine PTT, bu masrafı, genel idare masrafları (kira giderleri) olarak muhasebeleştirildi.
Konutlardan 185 metrekare olan konut için 29 bin 831 TL; 186 metrekare olan konut için 29 bin 650 TL yıllık kira bedeli ödendi.
Sayıştay, Gelir Vergisi Kanunu'nun Müteferrik İstisnalar başlığı altında yer alan unsuruna atıfta bulunarak, çalışanlara konut tedariki biçiminde sağlanan menfaatin istisnadan faydalanabilmesi için azamî (brüt) 100 metrekare büyüklüğünde olması gerektiğini vurguladı.
"Türkiye'de PTT'ye ilişkin toplam 1071 bina var. O kadar çok binaya karşın, Mustafa Kemal Mahallesi'nde 1 Kasım 2016'da bir Genel Müdürlük Hizmet Binası daha kiralandı" diyen Deniz Yavuzyılmaz'a nazaran bu bina için 2018'de ödenen para 3 milyon 703 bin 705 lira.
PTT'nin kiralamaya devam ettiği binanın kirasına TÜFE farkı da eklenince, kelam konusu binanın aylık kirası 475 bin 885 lira.
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın KİT Komitesi'ne taşıdığı öteki bir bahis da, 2010 yılında başlatılan, işçisiz posta tesliminin gerçekleştirilmesine imkân veren Kargomatik servisi.
2264 bireye temsil ödeneği
Sayıştay'ın 2019 raporuna nazaran PTT, "taşıtların tahsisi kullanımı sevk ve yönetimine ait prosedür"üne de uymadı.
2019 yılında genel müdür için yıllık 6 bin litre, genel müdür yardımcıları için yıllık 4 bin litre, daire liderleri için yıllık 3 bin litre akaryakıt ölçüsü tahsisi edildi.
İdare Heyeti lider ve üyeleri için yakıt tüketiminde rastgele bir sınırlama getirilmedi.
Bu halde 2018'de 99 bin litre, 2019 yılında 101 bin litre yakıt harcandı.
Üst seviye yöneticilere verilen taşıtların masraflarının sarfiyat yazılması, Gelir Vergisi Kanununca kabul edildiğini hatırlatan Sayıştay, hafta sonu ve bayram tatillerine isabet eden masrafların ise kişinin maaşından düşülmesi gerektiğini söylüyor.
Sayıştay ayrıyeten, "Tahsis edilen yakıt ölçüsünün belirlenmesinde tasarruf prensiplerinin göz önünde bulundurulması önerilir" tabirine yer veriyor.
Genel müdürler için aylık akaryakıt dayanağı 3 bin 865 lira iken, genel müdür yardımcıları için 2 bin 576 lira.
"Posta Ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinde Çalıştırılacak İdari Hizmet Kontratlı İşçi Hakkında Yönetmelik"e nazaran PTT'deki belirli unvanlara sahip bireyler, muhakkak bir merasim ve temsil masrafı hakkına sahip olabiliyor.
İdare Heyeti her yıl temsil ödeneği ölçüsünü ve hangi çalışana verileceğini belirliyor.
Sayıştay Raporu'na nazaran 2017'de temsil sarfiyatları, Genel Müdür için sınırsız, idare heyeti üyeleri için 3 bin lira, genel müdür yardımcıları için 2 bin 750 lira, daire liderleri için 2 bin 250 liraydı. Çeşitli unvanlardaki bireyler için ise alt hudut 400 TL olmak üzere farklı ölçülerde belirlenmişti.
2017'de temsil ödeneği 2264 şahsa verildi.