4 Murat
Doğum 27 Temmuz 1612 İstanbul
Vefat 8 Şubat 1640 İstanbul
Annesi Mahpeyker Kosem Sultan
Babası Sultan I Ahmed
Once gelen I Mustafa
Sonra gelen I İbrahim
4 Murat, on yedinci Osmanlı padişahıdır Osmanlı'nın ilk 10 padişahının haricinde sefere cıkan nadir isimlerden ve ilk Osmanlı padişahları kadar başarıları olan bir Sultandır Bunlar arasında en onemlisi Revan ve Bağdat seferidir Bu seferlerinden dolayı Bağdat fatihi olarak anılan IV Murad cocuk yaşta tahta cıktı fakat idare annesi Kosem Sultan'ın elindeydi İdareyi tam anlamıyla 1632 yılında eline almış olup 1640 gibi erken ve genc yaşta vefat etmiştir Osmanlı devrinin buyuk şahsiyetleri arasında anılır
COCUK YAŞTA PADİŞAH
1612 yılında İstanbul ’da doğan Şehzade Murat, I Ahmet ’in Kosem Sultan ’dan olma oğludur Amcası I Mustafa ’nın akli dengesi yerinde olmadığı icin tahttan indirilmesiyle henuz cok kucuk yaşta olmasına rağmen annesi Kosem Sultan'ın tesiriyle tahta cıktı 1623 yılında sultan olan IVMurat, saltanatının ilk zamanlarında yaşının da getirisi ile annesinin etkisi altında kaldı 9 yıl boyunca devrin olaylarında herhangi bir tesiri olmadı İdare'yi adına yakışacak şekilde ancak Sadrazam Recep Paşa ’yı ve zorbaları 1632 yılında ortadan kaldırana kadar
Devlet bu donemde oldukca sıkıntı icindeydi; zira İstanbul ’daki otorite boşluğu taşradaki idarecilerin kendi başlarına hareket etmesine yol actığı gibi katledilen Sultan Osman ’ın kanını dava etme iddiasıyla ortaya cıkan Erzurum ve cevresini hakimiyeti altına alan Abaza Paşa ciddi problemler oluşturdu
1624 yılında Bağdat Safevilerin eline gecti ancak geri almak IV Murat ’ın ilk hedefiydi Bağdat ’a gonderdiği paşa uzun carpışmalar sonucunda bir şey elde edemedi fakat diğer taraftan Abaza Paşa teslim oldu ve padişahtan af diledi 1630 yılında cıkılan ikinci Bağdat Seferi ’nden de bir sonuc alınamadı
IV Murad ’ın saltanatının bu doneminde Avrupa Otuzyıl savaşlarının buhranı icindeydi ve mezhep problemleri Osmanlı topraklarında da kendini gosteriyordu Aynı zamanda ulke icindeki asayişsizlik had safhaya ulaşmıştı ve sonunda IV Murat kendi otoritesini kurmak icin harekete gecti Oncelikli olarak zorbalaşan devlet adamlarını bertaraf etti, bunun icin sert yontemlere başvursada bu tavırları ile ancak emniyet ve asayiş sağlanabildi
1623 yılında şehrin beşte birini kul eden yangına Cibalikapısı dışındaki bir gemi kalafatcısının sebebiyet verdiği bilinmektedir Kaynaklarda telafisi imkansız bir zarara uğranıldığı belirtilirken, pek cok ulema ve eşrafın konaklarındaki yazma eserlerin mahvolduğu en acı durumlardan biridir Bu yangın bircok dedikoduya, bilhassa kahvehanelerde ileri geri konuşmalara yol actığından kahve ve tutunu haram sayan Kadızade Mehmet Efendi ’nin teşvikiyle IV Murad kahvehaneleri yeni bir yangın cıkar bahanesiyle yıktırıp yerlerine bekarlara, debbağ ve nalbantlara mahsus odalar yaptırdı ve tutunu yasakladı 1634 yılına gelindiğinde ise İran Seferi ’ne cıkmadan once meyhaneleri yıktırarak, kahve ve tutunden sonra ickiyi de yasakladı Bunun yanında IV Murad, Osmanlı tarihinde daha once gorulmemiş olan ve kendisinden sonra nadir rastlanan şeyhulislam katline neden olan ilk padişah olmuştur
SEFERLER
163233 yılında İran seferine cıkan sultan aldığı kalenin adıyla Revan Seferi olarak anıldı ve 10 gunluk bir direnişin ardından Revan teslim alındı Bu sırada annesinin kendisine karşı birtakım entrikalar cevirmesinden kaygılandığı icin kardeşlerini ortadan kaldırmaya başladı ve Revan zaferinin estireceği olumlu havayı uygun gorup İstanbul ’da bulunan Şehzade Bayezid ile Suleyman ’ı oldurttu ancak bu durum herkeste nefret ve huzun uyandırdı 1636 yılında Osmanlı ordusunun Revan ’dan ayrılışından hemen sonra bolge Safeviler ’in eline gecti Bolgeyi geri almak icin sefer hazırlıkları başladı ve 2 yıl sonra IV Murat ordusu ile yine Revan uzerine yurudu Bolgeye ulaştıklarında padişah her şeyi yakından inceledi ve kuşatma gittikce şiddetlendi Bağdat ’ta bulunan İranlılar ’ın Osmanlılar ’ın elindeki kulelerin altına lağım yerleştirmekte olduğu haberi yayılınca başlayan carpışma bir gun bir gece surdukten sonra bircok İranlı yakalanmış, hanları hapsedilip diğerlerinden pek coğu olduruldu Bunun ardından şehir fethedildi ve 1639 yılında İstanbul ’a doğru yola cıkıldı
Osmanlı Devleti ile Venedik Cumhuriyeti arasındaki munasebetlerin bir muddet kesilmesine sebep olacak kadar onem kazanan olay Avlonya hadisesidir Akdeniz ’in emniyeti ile gorevli Cezayir ve Tunus donanmalarının başındaki Ali Picinoğlu, Girit ve İtalya sahillerinde faaliyette bulunduktan sonra Avlonya Limanı ’na geldi, Venedik hukumeti, Marino Capello kumandasındaki 28 kadırga ve bir buyuk gemiden oluşan donanmasıyla Avlonya ’yı abluka altına aldı, kale ve şehri topa tuttu, Picinoğlu ’nun gemilerini alıp goturdu Olayı haber alan IV Murad buyuk bir hiddete kapıldı, antlaşmayı bozan Venedik ile ticari munasebetlerin kesilmesini ve yılda 50 yuk akce gelir getiren Spalato Gumruğu ’nun kapatılmasını emretti 1639 yılında sonunda eskiden beri surmekte olan ticari munasebetlerin korunması esasına dayalı ve tazminatı ihtiva eden bir antlaşma imzalandı
HASTALIĞI VE OLUMU
Padişah Revan seferinde başlayan ve gittikce artan gut hastalığına yakalandı Bağdat seferinde bazan tahtırevanla yolculuk etmek zorunda kaldı ve donuşte kendisine şiddetli bir baş ağrısı ve ardından titreme gelerek yatağa duştu Sefer sonrası biraz duzelmekle beraber İstanbul ’daki zafer alayında zorlukla bulunabildi Kasım ayında avlanmak uzere gittiği Beykoz taraflarında tekrar ağırlaşınca etrafındakilerin tavsiyesiyle aşırı derecede kullandığı ickiden vazgecti Uskudar sarayında 10 gun istirahat neticesinde iyileşmekle beraber maneviyatı cok bozuktu; guneş tutulmasından ve hazinede bulduğu bir cifir kitabından hayatıyla ilgili olumsuz anlamlar cıkarıyordu
1640 yılında bir gece aniden fenalaşan sultan, ara ara şuurunu dahi kaybetti Yılın 8 Şubat ’ında ise hayatını kaybetti Tabutu Sultan Ahmet Camii yanındaki babası I Ahmet ’in turbesine defnedildi
ŞAHSİ İMAJI
IV Murad, Osmanlı padişahları arasında farklı karakterde bir şahsiyettir İrade ve hafızası kuvvetli, gozu hicbir şeyden yılmayan bu hukumdar vesayet altında yaşadığı yıllarda devlet işleriyle ilgilenmiş, tebdil gezerek her şeyi yakından gorup anlamaya calışmış, memleketin ic ve dış durumunu duzeltebilmiştir Gittikce artan sert tutumunu daha cok kotuluklerine inandığı kimseler hakkında gostermiştir Ayrıca askerin başında savaşa katılan bir Osmanlı padişahıdır
IV Murad donemi alim, şair, tarihci, hattat ve musikişinas gibi muhtelif sahalarda yetişmiş fikir adamları bakımından Osmanlı Devleti ’nin en dikkate değer bir devresi olmuştur Evliya Celebi, Katib Celebi, Nef‘i, Şeyhulislam Yahya, Veysi, Koci Bey, Azmizade Haleti gibi isimler edebiyat sahasında donemin onde gelen şahsiyetlerinden sadece birkacıdır
Arapca ve Farsca bilen IV Murad yuksek bir edebi kabiliyeti olmamakla birlikte Muradi mahlasıyla şiirler yazmış, musikiyle ilgisi besteler yapacak duzeye ulaşmış, kimden oğrendiği bilinmemekle beraber ozellikle ta‘lik hattını guzel yazmış, siyasi gayeleri icin kullanmak istemiş olsa bile zamanının tartışma konularıyla uğraşmaya ozenmiştir
Doğum 27 Temmuz 1612 İstanbul
Vefat 8 Şubat 1640 İstanbul
Annesi Mahpeyker Kosem Sultan
Babası Sultan I Ahmed
Once gelen I Mustafa
Sonra gelen I İbrahim
4 Murat, on yedinci Osmanlı padişahıdır Osmanlı'nın ilk 10 padişahının haricinde sefere cıkan nadir isimlerden ve ilk Osmanlı padişahları kadar başarıları olan bir Sultandır Bunlar arasında en onemlisi Revan ve Bağdat seferidir Bu seferlerinden dolayı Bağdat fatihi olarak anılan IV Murad cocuk yaşta tahta cıktı fakat idare annesi Kosem Sultan'ın elindeydi İdareyi tam anlamıyla 1632 yılında eline almış olup 1640 gibi erken ve genc yaşta vefat etmiştir Osmanlı devrinin buyuk şahsiyetleri arasında anılır
COCUK YAŞTA PADİŞAH
1612 yılında İstanbul ’da doğan Şehzade Murat, I Ahmet ’in Kosem Sultan ’dan olma oğludur Amcası I Mustafa ’nın akli dengesi yerinde olmadığı icin tahttan indirilmesiyle henuz cok kucuk yaşta olmasına rağmen annesi Kosem Sultan'ın tesiriyle tahta cıktı 1623 yılında sultan olan IVMurat, saltanatının ilk zamanlarında yaşının da getirisi ile annesinin etkisi altında kaldı 9 yıl boyunca devrin olaylarında herhangi bir tesiri olmadı İdare'yi adına yakışacak şekilde ancak Sadrazam Recep Paşa ’yı ve zorbaları 1632 yılında ortadan kaldırana kadar
Devlet bu donemde oldukca sıkıntı icindeydi; zira İstanbul ’daki otorite boşluğu taşradaki idarecilerin kendi başlarına hareket etmesine yol actığı gibi katledilen Sultan Osman ’ın kanını dava etme iddiasıyla ortaya cıkan Erzurum ve cevresini hakimiyeti altına alan Abaza Paşa ciddi problemler oluşturdu
1624 yılında Bağdat Safevilerin eline gecti ancak geri almak IV Murat ’ın ilk hedefiydi Bağdat ’a gonderdiği paşa uzun carpışmalar sonucunda bir şey elde edemedi fakat diğer taraftan Abaza Paşa teslim oldu ve padişahtan af diledi 1630 yılında cıkılan ikinci Bağdat Seferi ’nden de bir sonuc alınamadı
IV Murad ’ın saltanatının bu doneminde Avrupa Otuzyıl savaşlarının buhranı icindeydi ve mezhep problemleri Osmanlı topraklarında da kendini gosteriyordu Aynı zamanda ulke icindeki asayişsizlik had safhaya ulaşmıştı ve sonunda IV Murat kendi otoritesini kurmak icin harekete gecti Oncelikli olarak zorbalaşan devlet adamlarını bertaraf etti, bunun icin sert yontemlere başvursada bu tavırları ile ancak emniyet ve asayiş sağlanabildi
1623 yılında şehrin beşte birini kul eden yangına Cibalikapısı dışındaki bir gemi kalafatcısının sebebiyet verdiği bilinmektedir Kaynaklarda telafisi imkansız bir zarara uğranıldığı belirtilirken, pek cok ulema ve eşrafın konaklarındaki yazma eserlerin mahvolduğu en acı durumlardan biridir Bu yangın bircok dedikoduya, bilhassa kahvehanelerde ileri geri konuşmalara yol actığından kahve ve tutunu haram sayan Kadızade Mehmet Efendi ’nin teşvikiyle IV Murad kahvehaneleri yeni bir yangın cıkar bahanesiyle yıktırıp yerlerine bekarlara, debbağ ve nalbantlara mahsus odalar yaptırdı ve tutunu yasakladı 1634 yılına gelindiğinde ise İran Seferi ’ne cıkmadan once meyhaneleri yıktırarak, kahve ve tutunden sonra ickiyi de yasakladı Bunun yanında IV Murad, Osmanlı tarihinde daha once gorulmemiş olan ve kendisinden sonra nadir rastlanan şeyhulislam katline neden olan ilk padişah olmuştur
SEFERLER
163233 yılında İran seferine cıkan sultan aldığı kalenin adıyla Revan Seferi olarak anıldı ve 10 gunluk bir direnişin ardından Revan teslim alındı Bu sırada annesinin kendisine karşı birtakım entrikalar cevirmesinden kaygılandığı icin kardeşlerini ortadan kaldırmaya başladı ve Revan zaferinin estireceği olumlu havayı uygun gorup İstanbul ’da bulunan Şehzade Bayezid ile Suleyman ’ı oldurttu ancak bu durum herkeste nefret ve huzun uyandırdı 1636 yılında Osmanlı ordusunun Revan ’dan ayrılışından hemen sonra bolge Safeviler ’in eline gecti Bolgeyi geri almak icin sefer hazırlıkları başladı ve 2 yıl sonra IV Murat ordusu ile yine Revan uzerine yurudu Bolgeye ulaştıklarında padişah her şeyi yakından inceledi ve kuşatma gittikce şiddetlendi Bağdat ’ta bulunan İranlılar ’ın Osmanlılar ’ın elindeki kulelerin altına lağım yerleştirmekte olduğu haberi yayılınca başlayan carpışma bir gun bir gece surdukten sonra bircok İranlı yakalanmış, hanları hapsedilip diğerlerinden pek coğu olduruldu Bunun ardından şehir fethedildi ve 1639 yılında İstanbul ’a doğru yola cıkıldı
Osmanlı Devleti ile Venedik Cumhuriyeti arasındaki munasebetlerin bir muddet kesilmesine sebep olacak kadar onem kazanan olay Avlonya hadisesidir Akdeniz ’in emniyeti ile gorevli Cezayir ve Tunus donanmalarının başındaki Ali Picinoğlu, Girit ve İtalya sahillerinde faaliyette bulunduktan sonra Avlonya Limanı ’na geldi, Venedik hukumeti, Marino Capello kumandasındaki 28 kadırga ve bir buyuk gemiden oluşan donanmasıyla Avlonya ’yı abluka altına aldı, kale ve şehri topa tuttu, Picinoğlu ’nun gemilerini alıp goturdu Olayı haber alan IV Murad buyuk bir hiddete kapıldı, antlaşmayı bozan Venedik ile ticari munasebetlerin kesilmesini ve yılda 50 yuk akce gelir getiren Spalato Gumruğu ’nun kapatılmasını emretti 1639 yılında sonunda eskiden beri surmekte olan ticari munasebetlerin korunması esasına dayalı ve tazminatı ihtiva eden bir antlaşma imzalandı
HASTALIĞI VE OLUMU
Padişah Revan seferinde başlayan ve gittikce artan gut hastalığına yakalandı Bağdat seferinde bazan tahtırevanla yolculuk etmek zorunda kaldı ve donuşte kendisine şiddetli bir baş ağrısı ve ardından titreme gelerek yatağa duştu Sefer sonrası biraz duzelmekle beraber İstanbul ’daki zafer alayında zorlukla bulunabildi Kasım ayında avlanmak uzere gittiği Beykoz taraflarında tekrar ağırlaşınca etrafındakilerin tavsiyesiyle aşırı derecede kullandığı ickiden vazgecti Uskudar sarayında 10 gun istirahat neticesinde iyileşmekle beraber maneviyatı cok bozuktu; guneş tutulmasından ve hazinede bulduğu bir cifir kitabından hayatıyla ilgili olumsuz anlamlar cıkarıyordu
1640 yılında bir gece aniden fenalaşan sultan, ara ara şuurunu dahi kaybetti Yılın 8 Şubat ’ında ise hayatını kaybetti Tabutu Sultan Ahmet Camii yanındaki babası I Ahmet ’in turbesine defnedildi
ŞAHSİ İMAJI
IV Murad, Osmanlı padişahları arasında farklı karakterde bir şahsiyettir İrade ve hafızası kuvvetli, gozu hicbir şeyden yılmayan bu hukumdar vesayet altında yaşadığı yıllarda devlet işleriyle ilgilenmiş, tebdil gezerek her şeyi yakından gorup anlamaya calışmış, memleketin ic ve dış durumunu duzeltebilmiştir Gittikce artan sert tutumunu daha cok kotuluklerine inandığı kimseler hakkında gostermiştir Ayrıca askerin başında savaşa katılan bir Osmanlı padişahıdır
IV Murad donemi alim, şair, tarihci, hattat ve musikişinas gibi muhtelif sahalarda yetişmiş fikir adamları bakımından Osmanlı Devleti ’nin en dikkate değer bir devresi olmuştur Evliya Celebi, Katib Celebi, Nef‘i, Şeyhulislam Yahya, Veysi, Koci Bey, Azmizade Haleti gibi isimler edebiyat sahasında donemin onde gelen şahsiyetlerinden sadece birkacıdır
Arapca ve Farsca bilen IV Murad yuksek bir edebi kabiliyeti olmamakla birlikte Muradi mahlasıyla şiirler yazmış, musikiyle ilgisi besteler yapacak duzeye ulaşmış, kimden oğrendiği bilinmemekle beraber ozellikle ta‘lik hattını guzel yazmış, siyasi gayeleri icin kullanmak istemiş olsa bile zamanının tartışma konularıyla uğraşmaya ozenmiştir