Uzmanlar, Kovid-19'un Delta Plus varyantının, Hindistan'da ortaya çıkan Delta varyantından daha bulaşıcı ve daha ağır hastalığa neden olduğuna dair kâfi datanın bulunmadığını, bu türlü bir ihtimali de beklemediklerini bildirdi.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), yaklaşık 100 ülke ve bölgede Kovid-19'un Delta varyantına rastlandığını açıklarken, Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, kabine toplantısı sonrasında gazetecilerin soruları üzerine, Türkiye'de 284 şahısta bu varyanta rastlandığını bildirdi. Bakan Koca, ayrıyeten Delta Plus varyantının 3 bireyde, 3 farklı vilayette görüldüğünü belirterek, bu şahısların genel durumlarının âlâ ve ayakta takip edilen hastalar olduğunu kaydetti.
Baş ağrısı, boğazda kuruluk, burun akıntısı ve ateş üzere grip gibisi hastalık belirtilerinin görüldüğü Delta varyantı nedeniyle birçok ülkede bölgesel kapanma adımları gündeme gelirken, Türkiye'de de Bangladeş, Brezilya, Güney Afrika, Hindistan, Nepal ve Sri Lanka'dan uçuşlar durduruldu.
Uzmanlar, dünya genelinde kaygı uyandıran, koronavirüsün bulaşıcılığı yüksek Delta varyantı ile Hint-Güney Afrika karışımı olarak da isimlendirilen Delta Plus varyantı hakkında merak edilenleri yanıtladı.
1- "Delta Plus" varyantı nedir? Şu ana kadar hangi ülkelerde tespit edildi?
Klinik Mikrobiyoloji uzmanı Prof.Dr Canan Külah:
"Delta Plus, Delta varyantının bir çeşidi ve K417N ismi verilen bir 'spike' protein mutasyonuna sahip. Bu, daha evvel Güney Afrika'da tespit edilen Beta varyantında da açıklanmış mutasyon. Delta'ya bu mutasyonun eklenmesiyle 'plus' olarak isimlendirildi."
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Deniz Atakent:
"Delta Plus varyantı birinci olarak Nisan 2021'de Hindistan'dan bildirildi. Hindistan'da 6 farklı bölgeden 40 örnekte tespit edildi. Hindistan'a ek olarak ABD, İngiltere, Portekiz, İsviçre, Japonya, Polonya, Nepal, Rusya dahil olmak üzere 9 başka ülkeden de bildirilmiş durumda."
2- "Delta Plus"ın Delta varyantına nazaran daha fazla bulaşıcı olduğu tabir ediliyor. Bu bilgi hakikat mu? Aşıların bu varyanta olan tesirine yönelik elde edilen bulgular var mı?
Prof. Dr. Atakent:
"Kolay yayılıyor, bulaşıcılığı daha yüksek, akciğer hücrelerine daha kolay tutunabiliyor, monoklonal antikor tedavisine potansiyel olarak dirençli. Lakin yepyeni Delta varyantından daha bulaşıcı olduğuna, daha ağır hastalığa neden olduğuna yahut daha tehlikeli olduğuna dair kâfi bilgi yok. Bu mutasyon daha evvel Güney Afrika'dan bildirilen Beta ve Brezilya'dan bildirilen Gama varyantlarında da bulunuyor. Gama varyantının bulaşıcılığının daha yüksek olduğu daha evvel bildirilmişti. Beta varyantı da daha evvel Güney Afrika'da hastaneye yatış ve mevt oranlarında artış ile ilişkilendirilmişti. Delta Plus varyantının yayılım suratı bilhassa aşıya bağışık karşılığı yetersiz olanlarda yahut aşılanmamış bireyler ortasında bir ölçü artmış olabilir. Fakat varyant ile ilgili toplum sıhhati açısından paniğe neden olacak bilgi yok."
Prof.Dr Canan Külah:
"Delta Plus varyantı ile ilgili şimdi elimizde kâfi bilgi yok lakin bulaşıcılık yahut hastalığı ağır geçirme noktasında Delta varyantından çok büyük bir fark beklemiyoruz. Şimdi elimizde bu varyantla ilgili net datalar yok lakin antikorlardan kaçmayı sağlayan bir bölge olan Güney Afrika mutasyonunu taşıyor. Bu da aşıyı etkisiz hale getirir mi telaşlarını oluşturuyor."
3- Delta varyantı, aşıları belirli bir oranda etkisiz kılıyor, tıpkı durum Delta Plus için de geçerli mi?
Prof. Dr. Atakent:
"Sinovac aşısının Delta varyantına karşı koruyuculuk seviyesi hakkında çalışma verisi bulunmamaktadır. Lakin inaktif virüs aşısı olması ve nükleokapsid proteinini de içermesi nedeniyle bu varyanta karşı da bir ölçü koruyuculuğunun olması beklenilebilir. BioNTech aşısı ise birinci dozdan sonra Delta varyantı ile semptomatik hastalığa karşı yüzde 33, ikinci dozdan 2 hafta sonra ise yüzde 88 muhafaza sağlıyor. Aşının aktifliği, hastaneye yatış gerektiren ağır hastalık ve mevtten müdafaa açısından değerlendirildiğinde bu oranların daha da yüksek olduğu düşünülüyor.
Gözlemsel bilgiler, Güney Afrika olarak bilenen Beta varyantı ile semptomatik hastalıktan korunmada iki doz BioNTech aşısının ağır hastalık ve mevte karşı aktifliğinin çok yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Brezilya olarak da bilinen Gama varyantı için de bu aşıda bireylerin serumlarının bu varyantı yüksek seviyede nötralize ettiği gösterilmiştir. Delta Plus varyantı, Beta ve Gama varyantlarında bildirilen 'spike' proteinindeki K417N mutasyonunu içermektedir. Bu bilgiler ışığında BioNTech aşısının Delta Plus varyantına da misal aktiflik göstereceği düşünülebilir.
Ayrıyeten araştırmacılar, ortaya çıkacak yeni varyantlar doğrultusunda mevcut aşı içeriklerinde modifikasyon yapılabileceğini, yeni varyantları içerecek aşıların, gerektiğinde ağır hastalık için risk kümesinde bulunan yaşlı bireylere ve altta yatan kronik hastalığı olan bireylere uygulanabileceğini belirtmektedirler."
Prof.Dr Canan Külah:
"MRNA aşılarının koruyuculuk oranları net bir halde açıklandı. İki doz aşının bilhassa bu tip nokta mutasyonlara karşı tesirli olduğunu biliyoruz. 2 doz Sinovac uygulanan şahıslarda 3. dozla da çok yüksek antikor düzeyleri elde ediliyor. Bu sebeple de tüm hücre aşısı olan bireylerde kesinlikle MRNA üzere çok yüksek korunma düzeyi elde edilen aşıları tek doz olarak öneriyoruz."
4- Bilhassa Türkiye açısından her iki varyantın oluşturabileceği tehlikelere yönelik öngörüleriniz nelerdir? Yeni bir dalgaya, tekrar kapanma önlemlerine sebep olabilir mi?
Prof.Dr Canan Külah:
"Burada alınacak en temel tedbir, çift doz aşı ile tüm toplumu korunur hale getirmek. Ayrıyeten Delta, Delta Plus temaslılarının testlerle çok süratli saptanması, yakından takip edilmesi gerekiyor. Çok kolay bulaşabildiği ve antikordan da kaçabildiği dikkate alındığında testlerle süratli saptama, temas takibi ve aşılamaya odaklanmak gerekiyor. Böylece kelam konusu varyantların yeni bir dalgaya yol açma, korktuğumuz halde büyümesi ihtimalinin önüne geçilebilir. "
5- Aşılamanın bu süreçle uğraş açısından ehemmiyeti nedir? Vatandaşlara hem aşılarını yaptırmaları hem de maske ve aralık kurallarına uymaları açısından ne üzere tekliflerde bulunmak istersiniz?
Prof. Dr. Atakent:
"Pandeminin bir an evvel denetim altına alınabilmesi, virüsün mutasyona uğrayarak yeni varyantların ortaya çıkışının engellenebilmesi için, süratli ve faal, yüksek oranda aşılama sağlanması ile birlikte maske, toplumsal ara ve el hijyeni üzere temel uygulamalardan taviz verilmemesi hayati kıymet taşımaktadır.
Toplumda aşılanma oranı arttıkça virüs enfekte edecek hassas konak bulamayacağı için yayılım suratı azalacak, pandeminin denetim altına alınması kolaylaşacaktır. Ayrıyeten aşılı bireyler enfekte olsalar dahi ağır hastalık mümkünlüğü düşük olduğundan sıhhat sisteminin çok yüklenmesinin de önüne geçilmiş olacaktır. Bu nedenle süratli ve aktif aşılama programı ve bu programa vatandaşlarımızın ahengi son derece kıymetlidir."
Prof.Dr Canan Külah:
"Ne kadar az kişi enfekte olursa mutasyonlar da o kadar az olur, olan mutasyon da o kadar az bireye bulaşır. Bu nedenle süratli aşılama ve kişisel önlemlere devam edilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Aşılamada da varyantlardan kaçmak noktasında en yüksek muhafazayı sağlayan aşıları tercih etmeliyiz. Kapalı alanlarda ise artık etkin havalandırma dediğimiz formül öneriliyor. Yani kapı, pencerelerin daima açık olduğu lakin birebir vakitte içeride bir havalandırmanın çalıştığı bir prosedür bu. Kapalı alanın havası ne kadar sık değişirse bulaş ihtimali de o kadar azalıyor."