506 Sayılı SSK Kanunu ( Iş Kazalarıyla Iş Hastalıkları Sigortası )
Iş Kazalarıyla Iş Hastalıkları Sigortası
Meslek kazası ve iş hastalığının tarifi :
Madde 11
A) Iş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı anında veya sonra bedence ya da ruhça arızaya uğratan olaydır:
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) Patron tarafından yürütülmekte olan iş dolayısiyle,
c) Sigortalının, işveren tarafından tayin ile diğer bir yere gönderilmesi yüzünden belli başlı işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Emzikli bayan sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri esnasında,
B) Meslek hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı için niteliğine kadar tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici ya da sürekli rahatsızlık, sakatlık ya da ruhi arıza halleridir
Bu kanuna kadar tespit edilmiş olan hastalıklar listesi haricen herhangi bir hastalığın iş hastalığı sayılıp sayılmaması üzerine çıkabilecek uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sıhhat Kurulu'nca karara bağlanır
Sağlanan yardımlar :
Madde 12
Iş kazaları ile iş hastalıkları halinde sağlanan yardımlar
A) Sağlık yardımı yapılması,
B) Geçici iş göremezlik boyunca günlük tahsis verilmesi,
C) Kesintisiz iş göremezlik hallerinde gelir verilmesi,
D) Proaaa vasıta ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi,
E) (A) ve (D) fıkralarında yazılı yardımlar için sigortalının başka yere gönderilmesi,
F) Iş kazası veya iş hastalığı dolayısiyle bedeni ya da ruhi bir arızaya uğrayanlardan, yurt içinde tedavisi kabil olmayıp, oysa tanıdık olmayan bir ülkede kısmen veya iyice tedavisi muhtemel görülen ve mesleğinde uğradığı meslek göremezlik derecesinin azalabileceği Kurum afiyet tesisleri sağlık kurulu raporu ile tespit edilen sigortalının ve bu raporda belirtilmişse, beraber gidecek kimselerin yabancı ülkelere gidip gelme yol paraları ile o yerdeki kalış ve tedavi masraflarının ödenmesi, (Afiyet Kurulunca bahşedilen rapora Kurum ya da sigortalı itiraz ederse, bu husus Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Durumu Kurulunca karara bağlanır)
G) Cenaze masrafı karşılığı verilmesi,
H) Sigortalının ölümünde yargı sahiplerine kazanç bağlanması,
Sağlık Durumu yardımlarının tarifi:
Madde 13
Iş kazalarıyle iş hastalıkları halinde sigortalıya yapılacak sıhhat yardımları, sigortalının:
A) Hekime muayene ettirilmesi, hekimin göstereceği ihtiyaç üzerine teşhis için gereken klinik ve laboratuvar muayenelerinin sağlanması, icabında afiyet müessesesine yatırılması ve her türlü tedavisinin yapılması,
B) Tedavi süresince zorunlu hap ve iyileştirme araçlarının sağlanması,
biçiminde olur
Yukarıdaki fıkralara göre yapılacak sağlık yardımları sigortalının sağlığını koruma, çalışma gücünü her tarafta kazandırma ve kendi ihtiyaçlarını görme yeteneğini artırma amacını güder
Sağlık Durumu yardımlarının süresi:
Madde 14
Sağlık yardımı, iş kazasına uğrayan ya da meslek hastalığına tutulan sigortalıların sağlık durumunun gerektirdiği sürece devam eder Sigortalı, çare gördüğü müessese sağlık kurulunca ya da Kurum sağlık kurullarınca gerekli görülürse, Kurumun dinlenme evlerine yatırılabilir Bu yardımlar, meslek kazasının olduğu ya da meslek hastalığına tutulan sigortalının Kurumca tedaviye alındığı tarihten başlar
Ama, iş hastalığına tutulan sigortalı, Kurumca tedaviye alınmadan önce herhangi bir suretle işverene ait yahut devlete ait ya da Kurumca yerinde görülen ücret tarifesini kabul eden özel sağlık müesseselerinden birinde tedaviye alınmış ise, yardımlar bu tedavinin başladığı tarihten başlamış sayılır ve belgeli masraflar Kurumca ödenir
Meslek kazası veya meslek hastalığı sonucu aralıksız iş göremezlik geliri almakta olan veya bu geliri sermayeye çevrilerek kendilerine ödenmiş bulunanlardan, aynı iş kazası veya meslek hastalığı dolayısıyle tekrar çare edilmeleri Kurum afiyet tesisleri afiyet kurulu raporu ile zorunlu gösterilenler de sıhhat yardımlarından yararlanırlar
İşverenin yükümü :
Madde 15
Patron, iş kazasına uğrayan sigortalıya, Kurumca işe elkonuncaya kadar, sağlık durumu durumunun gerektirdiği sıhhat yardımlarını yapmakla yükümlüdür Bu amaçla yapılan ve belgeli masraflarla yol paraları Kurum göre işverene ödenir
Birinci fıkrada belirtilen yükümlerin yerine getirilmesindeki savsama ve gecikmeden dolayı, sigortalının çare süresinin uzamasına, malül kalmasına veya malüllük derecesinin artmasına sebep olan işveren, Kurumun bu yüzden uğrayacağı her türlü zararı ödemekle yükümlüdür
Geçici meslek göremezlik ödeneği:
Madde 16
Iş kazası veya meslek hastalığı dolayısıyla geçici iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için geçici meslek göremezlik ödeneği verilir
Hekim tavsiyelerine uymazlık:
Madde 17
Meslek kazası, en geç kazadan sonraki gün içinde işverene veya Kuruma bildirilir
Iş kazası veya meslek hastalığı dolayısıyle hekimin bildirdiği önlem ve tavsiyelere uyulmaması yüzünden tedavi süresinin uzamasına, malül kalmasına ya da malüllük derecesinin artmasına sebep olan sigortalının geçici iş göremezlik ödeneğinin ya da kesintisiz meslek göremezlik gelirinin kendisine yüklenebilecek kusurun raporda açıklanmış oranındaki kısmı, Kurum tarafından düşürülebilir Şu değin fakat, bu düşürme % 50'yi geçemez
Kurumun yazılmış bildirisine rağmen, teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, tedavi için Kuruma başvuracağı tarihe değin sağlık durumu yardımı yapılmayacağı gibi geçici iş göremezlik ödeneği veya kesintisiz meslek göremezlik geliri de verilmez
Meslek hastalığının tesbiti :
Madde 18( Öbür: 29072003 27 mdYT 06082003 )
Meslek hastalığı halinde, bu Kanunda yazılı yardımlardan yararlanmak için, sigortalının çalıştığı işte ya da işyerinde meslek hastalığına tutulduğunun ilgili Sosyal Sigortalar Kurumu meslek hastalıkları hastanesince düzenlenecek usulüne yerinde sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbi belgelerle saptama edilmesi gereklidir
Meslek hastalığı; sigortalı olarak çalıştığı ve böyle bir hastalığa sebep olacak işten ya da işyerinden ayrıldıktan sonradan meydana çıkmış ise sigortalının bu Kanunla sağlanan yardımlardan yararlanabilmesi için; eski işinden ya da işyerinden aslında ayrılmasiyle ile hastalığın meydana çıkması arasında bu rahatsızlık için; yönetmelikte kayıtlı süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması gerekir
Oysa, meslek hastalığının klinik ve laboratuar bulgularıyla kesinleştiği ve iş hastalığına yol açan etkenin, dükkan incelemesi ile kanıtlandığı hallerde, mecburiyet süresi aşılmış olsa bile, laf konusu hastalık, Sosyal Sigorta Yüksek Afiyet Kurulunun onayı ile iş hastalığı sayılabilir
Sürekli meslek göremezlik hali:
Madde 19
Geçici meslek göremezlik hali sonunda Kuruma ait ya da Kurumun sevk edeceği sağlık tesisleri sağlık kurulları tarafından verilecek raporlarda kayıtlı arızalarına göre, meslek kazası ya da meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en düşük % 10 azalmış bulunduğu Kurumca tesbit edilen sigortalı, kesintisiz iş göremezlik gelirine yargı kazanır
Aralıksız meslek göremezlik geliri almakta olan ya da bu geliri sermayeye çevrilerek ödenmiş yer alan sigortalının her tarafta tedavi ettirilmesi halinde meslekte kazanma gücünü ne oranda yitirdiği, yukarıdaki fıkrada belirtilmiş sağlık kurullarından alınacak raporlara tarafından yeniden tesbit olunur
Sürekli meslek göremezlik gelirinin hesaplanması:
Madde 20(Değişik: 23101969 11861 md) (*)
Kesintisiz iş göremezlik geliri sigortalının mesleğinde kazanma gücünün tamamını veya bir kısmını yitirmiş bulunmasına tarafından hesaplanır
Kesintisiz ve tam meslek göremezlikte sigortalıya yıllık kazancının % 70 ine eşdeğer yıllık bir gelir bağlanır
Sürekli kısmi iş göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam meslek göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun meslek göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine verilir
Kesintisiz kısmi ya da aralıksız bütün iş göremez durumundaki sigortalı, başka birinin aralıksız bakımına fakir ise bu gelir % 50 artırılır
Bu hükmün01012000 den önceki uygulanması için ilave 20 21 22 23 24 ve 44 üncü maddelere bakınız
Birden fazla meslek kazasına uğrama hali:
Madde 21
Sigortalının her tarafta bir iş kazasına uğraması ya da yeni bir meslek hastalığına tutulması halinde meydana gelen arızaların bütünü göz önüne alınarak kendisine aralıksız iş göremezliğini doğuran birincil iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki kazancı üzerinden gelir bağlanır Oysa, sigortalının uğradığı son iş kazası veya iş hastalığı sırasındaki günlük kazancı önceki kazancından yüksek ise sürekli meslek göremezlik geliri bu gelir üzerinden hesaplanır
Gelirin sermayeye çevrilmesi:
Madde 22
Aralıksız iş göremezlik gelirinin sigortalıya ömrü baştan başa verilmesi esastır
Oysa, iş kazası neticesinde tesbit edilen aralıksız iş göremezlik derecesinin % 25'ten az olması ve bunun üç yıl içinde değişmesinin Kurumca muhtemel görülmemesi hallerinde sigortalının ricası üzerine bu gelirler sermayeye çevrilerek ödenir
Bu madde uyarınca verilecek sermaye, Alıştırma ve Sosyal Emniyet Bakanlıklarınca birlikte tesbit olunacak tarifeye göre hesaplanır
Eş ve çocuklara gelir bağlanması:
Madde 23 (Değişik: 2106197317531 md)
Meslek kazası ya da meslek hastalığı sonucu ölümlerde aşağıdaki hükümler uygulanır :
I Ölen sigortalının 88 inci madde uyarınca tespit edilecek takvim kazancının % 70'inin;
A) (Değişik : 2003198531681 md)Dul eşine % 50'si, kazanç alan çocuğu bulunmayan dul eşine % 75'i,
B) (Mülga: 2003198531686 md)
C) Çocuklardan:
a) 18 yaşını, orta öğrenim yapması halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmamış olan ya da çalışamayacak durumda malül bulunan ve Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına ast çalışmalarından dolayı kazanç ya da aylık almayan erkek çocuklarla yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber daha sonra boşanan ya da dul kalan ve Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi bir işte çalışmayan, buralardan kazanç veya aylık almayan kız çocukların tanesine %25'i,
b) (a) fıkrasında açıklanmış ve sigortalının ölümü ile anasız ve yetim kalan ya da sonradan bu duruma düşenlerle belli başlı ve babaları arasında evlilik bağlantısı bulunmayan yoksa sigortalı babanın ölümü tarihinde evlilik bağlantısı bulunmakla beraber anaları daha sonra evlenenlerin her birine % 50'si, Oranında takvim kazanç bağlanır
Sigortalının vefat tarihinde 18 veya 20 yaşını doldurmuş olup, gelire hak kazanmamış durumda olan erkek çocuklar, daha sonra öğrenim yaparlarsa (a) fıkrasındaki haklardan yararlanırlar
II Sürekli iş göremezlik geliri sermaye olarak ödenmiş yer alan sigortalının ölümü halinde adalet sahiplerine, sigortalıya bahşedilen sermaye nazara alınmaksızın bu kanun hükümlerine kadar kazanç bağlanır
III Sigortalı kadar evlat edinilmiş, tanınmış ya da nesebi düzeltilmiş yoksa babalığı hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden daha sonra doğan çocukları , bağlanacak gelirden yukarıda belirtilmiş esaslara kadar yararlanırlar
IV Adalet sahibi benzer ve çocuklara bağlanacak gelirlerin toplamı sigortalının takvim kazancının % 70'ini geçemez Bu sınırın aşılmaması için icabında, adalet sahibi kimselerin gelirlerinden orantılı olarak indirimler yapılır
V Sigortalının erkek çocuklarına bağlanan gelirler çocuğun 18 yaşını, ortaöğrenim yapması halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını dolduracağı tarihe kadar devam eder Çalışamayacak durumda malül olan erkek çocukların gelirleri bu yaşlara vardıktan daha sonra da kesilmez Ancak geliri kesilen erkek çocuklardan sonradan çalışamayacak durumda malül olanlara, Sosyal Sigortaya yoksa Emekli Sandıklarına bağlı çalışmalarından nedeniyle gelir veya aylık almamaları şartı ile, malüllük durumlarının tespitine esas teşkil eden rapor tarihini takibeden ay başından itibaren yeniden gelir bağlanır 101'inci madde hükmü saklıdır
VI (Değişik: 2003198531681 md)Sigortalının dul eşi evlenirse geliri kesilir Gelirin kesilmesine yol açan evlenme son bulunca kazanç her yerde bağlanır Sonraki eşinden de kazanç almaya adalet şampiyon dul eşe, bu gelirlerden fazla olanı ödenir
VII (*) (Öbür : 4958 29072003 35 mdYT 06082003)Sigortalının kız çocuklarına bağlanan gelirler, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi işlerde çalışmaya, buralardan gelir veya aylık almaya başladıkları veya evlendikleri tarihi takip eden devre başından itibaren kesilir Gelirin kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde 1'inci bölümün (C) fıkrası hükmü saklı kalmak şartıyla, bu tarihten başlanarak baştan kazanç bağlanır Oysa evliliğin son bulması ile kocasından da kazanç almaya adalet kazanan kimseye bu gelirlerden fazla olanı ödenir
(* ) Bu hükmün uygulanmasında ilave 12 44 ve 47 maddelere bakınız
VIII (Ek: 2906197821672 md)Meslek kazası ya da meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün % 50 ya da daha fazlasını kaybederek sürekli meslek göremezlik geliri almakta iken ölenlerin de ölümün malüliyete başlıca olan meslek kazası veya meslek hastalığına alt olup olmadığına bakılmaksızın yargı sahiplerine gelir bağlanır
Başlıca ve babaya gelir bağlanması:
Madde 24(Öbür: 2310196911863 md)
Sigortalının ölümü tarihinde eşine ve çocuklarına bağlanması gereken gelirlerin toplamı, sigortalının yıllık kazancının % 70 inden aşağı ise, artanı, eşdeğer hisseler halinde sosyal güvenlik kuruluşlarına bağlı çalışmayan veya 2022 sayılı Kanuna göre bağlanan aylık hariç edinmek üzere buralardan her ne ad aşağıda olursa olsun kazanç veya aylık almayan (Öbür : 29072003 4958 35 mdYT 06082003)belli başlı ve babasına gelir olarak verilir Ama, bunların her birinin hissesi sigortalının yıllık kazancının % 70 inin dörtte birini geçemez
Sigortalının ölümü ile eşine ve çocuklarına bağlanabilecek gelirlerin toplamı, sigortalının yıllık kazancının % 70 inden altında değilse belli başlı ve babanın kazanç bağlanma hakları düşer
Bu maddenin uygulanmasında ek 46 maddeye bakınız
Sigortalının denetim muayenesi:
Madde 25
Aralıksız iş göremezlik geliri bağlandıktan sonradan sigortalı, tekrar tekrar, meslek göremezlik derecesinde bir çoğalma olduğunu ya da başka birinin kesintisiz bakımına fakir duruma girdiğini ileri sürerek gelirde değişiklik yapılmasını isteyebileceği gibi, Kurum da, sigortalıyı daima yoklama muayenesine yan tutabilir
Gerek sigortalının başvurması üstüne gerek Kurumca yaptırılan Kontrol muayenesi sonunda Kurum sağlık durumu tesisleri afiyet kurulu raporuna tarafından sürekli iş göremezlik durumunda değişim olduğu tesbit edilirse, sigortalının sürekli meslek göremezlik geliri, rapor tarihinden sonraki ay başından başlanarak artırılır, eksiltilir ya da kesilir
Geliri sermayeye çevrilmiş sigortalılardan sürekli iş göremezliği azalanlar için bu değişiklik istenemez Fakat, aralıksız iş göremezliği artanlar değişmeden yararlanırlar
Kabul edilir bir özrü olmadığı halde teftiş muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilmiş tarihten sonraki ay başına değin yaptırmayan sigortalının aralıksız iş göremezlik geliri, denetleme muayenesi için belirli tarihten sonraki ay başından başlayarak kesilir
Şu kadar ama, kontrol muayenesini Kurumun yazılmış bildirisinde belirtilmiş tarihten başlayarak üç ay içinde yaptıran ve kesintisiz meslek göremezlik halinin devam ettiği tesbit edilen sigortalının yeni sürekli iş göremezlik derecesine kadar hesaplanacak geliri, ödemenin kesildiği tarihten başlanarak verilir
Yoklama muayenesini Kurumun yazılmış bildirisinde açıklanmış tarihten üç ay geçtikten sonradan yaptıran ve kesintisiz iş göremezlik halinin devam ettiği tesbit edilen sigortalının yeni sürekli iş göremezlik derecesine kadar hesaplanacak geliri, rapor tarihinden sonraki ay başından başlanarak ödenir
İşverenin sorumluluğu :
Madde 26(Öbür birinci fıkra : 20061987 33952 md)Meslek kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı ya da işçilerin sağlığını koruma ve meslek güvenliği ile ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı hareketi veyahut kabahat sayılabilir bir hareketi sonucu olmuşsa, Kurumca sigortalıya veya adalet sahibi kimselerine yapılan veya ileride yapılması gerekli yer alan her türlü giderlerin tutarları ile gelir bağlanırsa bu gelirlerinin 22 nci maddede belirtilen tarifeye tarafından hesaplanacak anapara değerleri toplamı sigortalı ya da adalet sahibi kimselerin işverenden isteyebilecekleri miktarlarla sınırlı edinmek üzere Kurumca işverene ödettirilir
(Ek: 29072003 4958 28 md YT 06082003) Işçi ve işveren sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır
Iş kazası ya da meslek hastalığı, 3 üncü bir kişinin gaye veya kusuru yüzünden olmuşsa, Kurumca tüm sigorta yardımları yapılmakla beraber zarara sebep olan 3 üncü kişilere ve belki kusuru varsa bunları çalıştıranlara Borçlar Kanunu hükümlerine tarafından rücu edilir
(Ilave: 2410198329343 md)Oysa; meslek kazası veya iş hastalıkları sonucu ölümlerde bu Kanun gereğince yargı sahiplerine yapılacak her türlü yardım ve ödemeler için, meslek kazası ya da meslek hastalığının meydana gelmesinde kastı veya kusuru bulunup da benzer iş kazası veya iş hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine Kurumca rücu edilemez
Iş kazasını bildirme :
Madde 27
Patron, meslek kazasını, o yer yetkili zabıtasına hemen ve Kuruma da en geç kazadan sonraki iki gün içinde yazı ile bildirmekle yükümlüdür Bu bildirme örneği Kurumca hazırlanan haber verme kağıtları doldurulup verilerek yapılır
İşverenin kasden ve ağır ihmali neticesi iş kazasını bu madde gereğince Kuruma zamanında bildirilmemesinden veya haber verme kağıdında yazılmış bilginin eksik veya hatalı olmasından doğan ve ileride doğacak olan Kurum zararlarından patron sorumludur
Birinci fıkrada yazılı süre içinde Kuruma bildirilmeyen iş kazası dolayısıyle, bildirme tarihine dek patron göre yapılmış olan harcamalar kurumca ödenmez
Meslek hastalığını bildirme :
Madde 28
Patron, bir sigortalının iş hastalığına tutulduğunu öğrenirse ya da şart kendisine bildirilirse bunu, örneği Kurumca hazırlanan haber verme kağıdı ile ve öğrendiği günden başlayarak iki gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür
Bu yükümü yerine getirmeyen veya haber verme kağıdında kayıtlı bilgiyi mahsus beceriksiz veya bile bile yanlış gösteren işveren hakkında 27 nci maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır
Durumu 18 inci maddenin ikinci fıkrasına uyan kimse, alacağı doktor raporu ve gerekli belgelerle doğrudan doğruya Kuruma müracaat eder
Meslek kazasının soruşturulması:
Madde 29
Haber verme kağıdında bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için, icabında Kurumca soruşturma yapılabilir Bu soruşturma sonunda, haber verme kağıdından yazılmış hususların gerçeğe uymadığı ve vakanın iş kazası olmadığı anlaşılırsa Kurumca bu durum için patavatsız olarak yapılmış yer alan masraflar işverenden alınır
İlgililer hakkında genel hükümlere göre hem kovuşturma yapılır
Iş hastalığının incelenmesi:
Madde 30
Meslek hastalığı ile ilgili bildirmeler üstüne gerekli çalışmalar doğrudan doğruya Kurumca yapılır
Bildirme ve itiraz :
Madde 31
Kurum, sigortalıya ya da adalet sahibi kimselerine bağlanacak gelirleri, yapılan çözümleme ve soruşturmalar sonunda ve zorunlu belgelerin tamamlandığı tarihten itibaren en geç üç ay içinde tesbit ederek ilgililere yazı ile bildirir
İlgililer, bağlanan geliri gösteren yazıyı aldıkları günden başlatmak üzere bir yıl içinde yetkili mahkemeye başvurarak Kurum kararına itirazda bulunabilirler
Bu itiraz, kararın uygulanmasını geciktirmez
İlgililer göre itiraz edilmemesi veya itirazın reddi hakkındaki mahkeme kararının kesinleşmesiyle, Kurumun kararı kesinleşmiş olur
Bu kesinleşme 25 inci madde uyarınca gelirde değişim yapılmasına engel olmaz *
Iş Kazalarıyla Iş Hastalıkları Sigortası
Meslek kazası ve iş hastalığının tarifi :
Madde 11
A) Iş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı anında veya sonra bedence ya da ruhça arızaya uğratan olaydır:
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) Patron tarafından yürütülmekte olan iş dolayısiyle,
c) Sigortalının, işveren tarafından tayin ile diğer bir yere gönderilmesi yüzünden belli başlı işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Emzikli bayan sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri esnasında,
B) Meslek hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı için niteliğine kadar tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici ya da sürekli rahatsızlık, sakatlık ya da ruhi arıza halleridir
Bu kanuna kadar tespit edilmiş olan hastalıklar listesi haricen herhangi bir hastalığın iş hastalığı sayılıp sayılmaması üzerine çıkabilecek uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sıhhat Kurulu'nca karara bağlanır
Sağlanan yardımlar :
Madde 12
Iş kazaları ile iş hastalıkları halinde sağlanan yardımlar
A) Sağlık yardımı yapılması,
B) Geçici iş göremezlik boyunca günlük tahsis verilmesi,
C) Kesintisiz iş göremezlik hallerinde gelir verilmesi,
D) Proaaa vasıta ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi,
E) (A) ve (D) fıkralarında yazılı yardımlar için sigortalının başka yere gönderilmesi,
F) Iş kazası veya iş hastalığı dolayısiyle bedeni ya da ruhi bir arızaya uğrayanlardan, yurt içinde tedavisi kabil olmayıp, oysa tanıdık olmayan bir ülkede kısmen veya iyice tedavisi muhtemel görülen ve mesleğinde uğradığı meslek göremezlik derecesinin azalabileceği Kurum afiyet tesisleri sağlık kurulu raporu ile tespit edilen sigortalının ve bu raporda belirtilmişse, beraber gidecek kimselerin yabancı ülkelere gidip gelme yol paraları ile o yerdeki kalış ve tedavi masraflarının ödenmesi, (Afiyet Kurulunca bahşedilen rapora Kurum ya da sigortalı itiraz ederse, bu husus Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Durumu Kurulunca karara bağlanır)
G) Cenaze masrafı karşılığı verilmesi,
H) Sigortalının ölümünde yargı sahiplerine kazanç bağlanması,
Sağlık Durumu yardımlarının tarifi:
Madde 13
Iş kazalarıyle iş hastalıkları halinde sigortalıya yapılacak sıhhat yardımları, sigortalının:
A) Hekime muayene ettirilmesi, hekimin göstereceği ihtiyaç üzerine teşhis için gereken klinik ve laboratuvar muayenelerinin sağlanması, icabında afiyet müessesesine yatırılması ve her türlü tedavisinin yapılması,
B) Tedavi süresince zorunlu hap ve iyileştirme araçlarının sağlanması,
biçiminde olur
Yukarıdaki fıkralara göre yapılacak sağlık yardımları sigortalının sağlığını koruma, çalışma gücünü her tarafta kazandırma ve kendi ihtiyaçlarını görme yeteneğini artırma amacını güder
Sağlık Durumu yardımlarının süresi:
Madde 14
Sağlık yardımı, iş kazasına uğrayan ya da meslek hastalığına tutulan sigortalıların sağlık durumunun gerektirdiği sürece devam eder Sigortalı, çare gördüğü müessese sağlık kurulunca ya da Kurum sağlık kurullarınca gerekli görülürse, Kurumun dinlenme evlerine yatırılabilir Bu yardımlar, meslek kazasının olduğu ya da meslek hastalığına tutulan sigortalının Kurumca tedaviye alındığı tarihten başlar
Ama, iş hastalığına tutulan sigortalı, Kurumca tedaviye alınmadan önce herhangi bir suretle işverene ait yahut devlete ait ya da Kurumca yerinde görülen ücret tarifesini kabul eden özel sağlık müesseselerinden birinde tedaviye alınmış ise, yardımlar bu tedavinin başladığı tarihten başlamış sayılır ve belgeli masraflar Kurumca ödenir
Meslek kazası veya meslek hastalığı sonucu aralıksız iş göremezlik geliri almakta olan veya bu geliri sermayeye çevrilerek kendilerine ödenmiş bulunanlardan, aynı iş kazası veya meslek hastalığı dolayısıyle tekrar çare edilmeleri Kurum afiyet tesisleri afiyet kurulu raporu ile zorunlu gösterilenler de sıhhat yardımlarından yararlanırlar
İşverenin yükümü :
Madde 15
Patron, iş kazasına uğrayan sigortalıya, Kurumca işe elkonuncaya kadar, sağlık durumu durumunun gerektirdiği sıhhat yardımlarını yapmakla yükümlüdür Bu amaçla yapılan ve belgeli masraflarla yol paraları Kurum göre işverene ödenir
Birinci fıkrada belirtilen yükümlerin yerine getirilmesindeki savsama ve gecikmeden dolayı, sigortalının çare süresinin uzamasına, malül kalmasına veya malüllük derecesinin artmasına sebep olan işveren, Kurumun bu yüzden uğrayacağı her türlü zararı ödemekle yükümlüdür
Geçici meslek göremezlik ödeneği:
Madde 16
Iş kazası veya meslek hastalığı dolayısıyla geçici iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için geçici meslek göremezlik ödeneği verilir
Hekim tavsiyelerine uymazlık:
Madde 17
Meslek kazası, en geç kazadan sonraki gün içinde işverene veya Kuruma bildirilir
Iş kazası veya meslek hastalığı dolayısıyle hekimin bildirdiği önlem ve tavsiyelere uyulmaması yüzünden tedavi süresinin uzamasına, malül kalmasına ya da malüllük derecesinin artmasına sebep olan sigortalının geçici iş göremezlik ödeneğinin ya da kesintisiz meslek göremezlik gelirinin kendisine yüklenebilecek kusurun raporda açıklanmış oranındaki kısmı, Kurum tarafından düşürülebilir Şu değin fakat, bu düşürme % 50'yi geçemez
Kurumun yazılmış bildirisine rağmen, teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, tedavi için Kuruma başvuracağı tarihe değin sağlık durumu yardımı yapılmayacağı gibi geçici iş göremezlik ödeneği veya kesintisiz meslek göremezlik geliri de verilmez
Meslek hastalığının tesbiti :
Madde 18( Öbür: 29072003 27 mdYT 06082003 )
Meslek hastalığı halinde, bu Kanunda yazılı yardımlardan yararlanmak için, sigortalının çalıştığı işte ya da işyerinde meslek hastalığına tutulduğunun ilgili Sosyal Sigortalar Kurumu meslek hastalıkları hastanesince düzenlenecek usulüne yerinde sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbi belgelerle saptama edilmesi gereklidir
Meslek hastalığı; sigortalı olarak çalıştığı ve böyle bir hastalığa sebep olacak işten ya da işyerinden ayrıldıktan sonradan meydana çıkmış ise sigortalının bu Kanunla sağlanan yardımlardan yararlanabilmesi için; eski işinden ya da işyerinden aslında ayrılmasiyle ile hastalığın meydana çıkması arasında bu rahatsızlık için; yönetmelikte kayıtlı süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması gerekir
Oysa, meslek hastalığının klinik ve laboratuar bulgularıyla kesinleştiği ve iş hastalığına yol açan etkenin, dükkan incelemesi ile kanıtlandığı hallerde, mecburiyet süresi aşılmış olsa bile, laf konusu hastalık, Sosyal Sigorta Yüksek Afiyet Kurulunun onayı ile iş hastalığı sayılabilir
Sürekli meslek göremezlik hali:
Madde 19
Geçici meslek göremezlik hali sonunda Kuruma ait ya da Kurumun sevk edeceği sağlık tesisleri sağlık kurulları tarafından verilecek raporlarda kayıtlı arızalarına göre, meslek kazası ya da meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en düşük % 10 azalmış bulunduğu Kurumca tesbit edilen sigortalı, kesintisiz iş göremezlik gelirine yargı kazanır
Aralıksız meslek göremezlik geliri almakta olan ya da bu geliri sermayeye çevrilerek ödenmiş yer alan sigortalının her tarafta tedavi ettirilmesi halinde meslekte kazanma gücünü ne oranda yitirdiği, yukarıdaki fıkrada belirtilmiş sağlık kurullarından alınacak raporlara tarafından yeniden tesbit olunur
Sürekli meslek göremezlik gelirinin hesaplanması:
Madde 20(Değişik: 23101969 11861 md) (*)
Kesintisiz iş göremezlik geliri sigortalının mesleğinde kazanma gücünün tamamını veya bir kısmını yitirmiş bulunmasına tarafından hesaplanır
Kesintisiz ve tam meslek göremezlikte sigortalıya yıllık kazancının % 70 ine eşdeğer yıllık bir gelir bağlanır
Sürekli kısmi iş göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam meslek göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun meslek göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine verilir
Kesintisiz kısmi ya da aralıksız bütün iş göremez durumundaki sigortalı, başka birinin aralıksız bakımına fakir ise bu gelir % 50 artırılır
Bu hükmün01012000 den önceki uygulanması için ilave 20 21 22 23 24 ve 44 üncü maddelere bakınız
Birden fazla meslek kazasına uğrama hali:
Madde 21
Sigortalının her tarafta bir iş kazasına uğraması ya da yeni bir meslek hastalığına tutulması halinde meydana gelen arızaların bütünü göz önüne alınarak kendisine aralıksız iş göremezliğini doğuran birincil iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki kazancı üzerinden gelir bağlanır Oysa, sigortalının uğradığı son iş kazası veya iş hastalığı sırasındaki günlük kazancı önceki kazancından yüksek ise sürekli meslek göremezlik geliri bu gelir üzerinden hesaplanır
Gelirin sermayeye çevrilmesi:
Madde 22
Aralıksız iş göremezlik gelirinin sigortalıya ömrü baştan başa verilmesi esastır
Oysa, iş kazası neticesinde tesbit edilen aralıksız iş göremezlik derecesinin % 25'ten az olması ve bunun üç yıl içinde değişmesinin Kurumca muhtemel görülmemesi hallerinde sigortalının ricası üzerine bu gelirler sermayeye çevrilerek ödenir
Bu madde uyarınca verilecek sermaye, Alıştırma ve Sosyal Emniyet Bakanlıklarınca birlikte tesbit olunacak tarifeye göre hesaplanır
Eş ve çocuklara gelir bağlanması:
Madde 23 (Değişik: 2106197317531 md)
Meslek kazası ya da meslek hastalığı sonucu ölümlerde aşağıdaki hükümler uygulanır :
I Ölen sigortalının 88 inci madde uyarınca tespit edilecek takvim kazancının % 70'inin;
A) (Değişik : 2003198531681 md)Dul eşine % 50'si, kazanç alan çocuğu bulunmayan dul eşine % 75'i,
B) (Mülga: 2003198531686 md)
C) Çocuklardan:
a) 18 yaşını, orta öğrenim yapması halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmamış olan ya da çalışamayacak durumda malül bulunan ve Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına ast çalışmalarından dolayı kazanç ya da aylık almayan erkek çocuklarla yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber daha sonra boşanan ya da dul kalan ve Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi bir işte çalışmayan, buralardan kazanç veya aylık almayan kız çocukların tanesine %25'i,
b) (a) fıkrasında açıklanmış ve sigortalının ölümü ile anasız ve yetim kalan ya da sonradan bu duruma düşenlerle belli başlı ve babaları arasında evlilik bağlantısı bulunmayan yoksa sigortalı babanın ölümü tarihinde evlilik bağlantısı bulunmakla beraber anaları daha sonra evlenenlerin her birine % 50'si, Oranında takvim kazanç bağlanır
Sigortalının vefat tarihinde 18 veya 20 yaşını doldurmuş olup, gelire hak kazanmamış durumda olan erkek çocuklar, daha sonra öğrenim yaparlarsa (a) fıkrasındaki haklardan yararlanırlar
II Sürekli iş göremezlik geliri sermaye olarak ödenmiş yer alan sigortalının ölümü halinde adalet sahiplerine, sigortalıya bahşedilen sermaye nazara alınmaksızın bu kanun hükümlerine kadar kazanç bağlanır
III Sigortalı kadar evlat edinilmiş, tanınmış ya da nesebi düzeltilmiş yoksa babalığı hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden daha sonra doğan çocukları , bağlanacak gelirden yukarıda belirtilmiş esaslara kadar yararlanırlar
IV Adalet sahibi benzer ve çocuklara bağlanacak gelirlerin toplamı sigortalının takvim kazancının % 70'ini geçemez Bu sınırın aşılmaması için icabında, adalet sahibi kimselerin gelirlerinden orantılı olarak indirimler yapılır
V Sigortalının erkek çocuklarına bağlanan gelirler çocuğun 18 yaşını, ortaöğrenim yapması halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını dolduracağı tarihe kadar devam eder Çalışamayacak durumda malül olan erkek çocukların gelirleri bu yaşlara vardıktan daha sonra da kesilmez Ancak geliri kesilen erkek çocuklardan sonradan çalışamayacak durumda malül olanlara, Sosyal Sigortaya yoksa Emekli Sandıklarına bağlı çalışmalarından nedeniyle gelir veya aylık almamaları şartı ile, malüllük durumlarının tespitine esas teşkil eden rapor tarihini takibeden ay başından itibaren yeniden gelir bağlanır 101'inci madde hükmü saklıdır
VI (Değişik: 2003198531681 md)Sigortalının dul eşi evlenirse geliri kesilir Gelirin kesilmesine yol açan evlenme son bulunca kazanç her yerde bağlanır Sonraki eşinden de kazanç almaya adalet şampiyon dul eşe, bu gelirlerden fazla olanı ödenir
VII (*) (Öbür : 4958 29072003 35 mdYT 06082003)Sigortalının kız çocuklarına bağlanan gelirler, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi işlerde çalışmaya, buralardan gelir veya aylık almaya başladıkları veya evlendikleri tarihi takip eden devre başından itibaren kesilir Gelirin kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde 1'inci bölümün (C) fıkrası hükmü saklı kalmak şartıyla, bu tarihten başlanarak baştan kazanç bağlanır Oysa evliliğin son bulması ile kocasından da kazanç almaya adalet kazanan kimseye bu gelirlerden fazla olanı ödenir
(* ) Bu hükmün uygulanmasında ilave 12 44 ve 47 maddelere bakınız
VIII (Ek: 2906197821672 md)Meslek kazası ya da meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün % 50 ya da daha fazlasını kaybederek sürekli meslek göremezlik geliri almakta iken ölenlerin de ölümün malüliyete başlıca olan meslek kazası veya meslek hastalığına alt olup olmadığına bakılmaksızın yargı sahiplerine gelir bağlanır
Başlıca ve babaya gelir bağlanması:
Madde 24(Öbür: 2310196911863 md)
Sigortalının ölümü tarihinde eşine ve çocuklarına bağlanması gereken gelirlerin toplamı, sigortalının yıllık kazancının % 70 inden aşağı ise, artanı, eşdeğer hisseler halinde sosyal güvenlik kuruluşlarına bağlı çalışmayan veya 2022 sayılı Kanuna göre bağlanan aylık hariç edinmek üzere buralardan her ne ad aşağıda olursa olsun kazanç veya aylık almayan (Öbür : 29072003 4958 35 mdYT 06082003)belli başlı ve babasına gelir olarak verilir Ama, bunların her birinin hissesi sigortalının yıllık kazancının % 70 inin dörtte birini geçemez
Sigortalının ölümü ile eşine ve çocuklarına bağlanabilecek gelirlerin toplamı, sigortalının yıllık kazancının % 70 inden altında değilse belli başlı ve babanın kazanç bağlanma hakları düşer
Bu maddenin uygulanmasında ek 46 maddeye bakınız
Sigortalının denetim muayenesi:
Madde 25
Aralıksız iş göremezlik geliri bağlandıktan sonradan sigortalı, tekrar tekrar, meslek göremezlik derecesinde bir çoğalma olduğunu ya da başka birinin kesintisiz bakımına fakir duruma girdiğini ileri sürerek gelirde değişiklik yapılmasını isteyebileceği gibi, Kurum da, sigortalıyı daima yoklama muayenesine yan tutabilir
Gerek sigortalının başvurması üstüne gerek Kurumca yaptırılan Kontrol muayenesi sonunda Kurum sağlık durumu tesisleri afiyet kurulu raporuna tarafından sürekli iş göremezlik durumunda değişim olduğu tesbit edilirse, sigortalının sürekli meslek göremezlik geliri, rapor tarihinden sonraki ay başından başlanarak artırılır, eksiltilir ya da kesilir
Geliri sermayeye çevrilmiş sigortalılardan sürekli iş göremezliği azalanlar için bu değişiklik istenemez Fakat, aralıksız iş göremezliği artanlar değişmeden yararlanırlar
Kabul edilir bir özrü olmadığı halde teftiş muayenesini Kurumun yazılı bildirisinde belirtilmiş tarihten sonraki ay başına değin yaptırmayan sigortalının aralıksız iş göremezlik geliri, denetleme muayenesi için belirli tarihten sonraki ay başından başlayarak kesilir
Şu kadar ama, kontrol muayenesini Kurumun yazılmış bildirisinde belirtilmiş tarihten başlayarak üç ay içinde yaptıran ve kesintisiz meslek göremezlik halinin devam ettiği tesbit edilen sigortalının yeni sürekli iş göremezlik derecesine kadar hesaplanacak geliri, ödemenin kesildiği tarihten başlanarak verilir
Yoklama muayenesini Kurumun yazılmış bildirisinde açıklanmış tarihten üç ay geçtikten sonradan yaptıran ve kesintisiz iş göremezlik halinin devam ettiği tesbit edilen sigortalının yeni sürekli iş göremezlik derecesine kadar hesaplanacak geliri, rapor tarihinden sonraki ay başından başlanarak ödenir
İşverenin sorumluluğu :
Madde 26(Öbür birinci fıkra : 20061987 33952 md)Meslek kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı ya da işçilerin sağlığını koruma ve meslek güvenliği ile ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı hareketi veyahut kabahat sayılabilir bir hareketi sonucu olmuşsa, Kurumca sigortalıya veya adalet sahibi kimselerine yapılan veya ileride yapılması gerekli yer alan her türlü giderlerin tutarları ile gelir bağlanırsa bu gelirlerinin 22 nci maddede belirtilen tarifeye tarafından hesaplanacak anapara değerleri toplamı sigortalı ya da adalet sahibi kimselerin işverenden isteyebilecekleri miktarlarla sınırlı edinmek üzere Kurumca işverene ödettirilir
(Ek: 29072003 4958 28 md YT 06082003) Işçi ve işveren sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır
Iş kazası ya da meslek hastalığı, 3 üncü bir kişinin gaye veya kusuru yüzünden olmuşsa, Kurumca tüm sigorta yardımları yapılmakla beraber zarara sebep olan 3 üncü kişilere ve belki kusuru varsa bunları çalıştıranlara Borçlar Kanunu hükümlerine tarafından rücu edilir
(Ilave: 2410198329343 md)Oysa; meslek kazası veya iş hastalıkları sonucu ölümlerde bu Kanun gereğince yargı sahiplerine yapılacak her türlü yardım ve ödemeler için, meslek kazası ya da meslek hastalığının meydana gelmesinde kastı veya kusuru bulunup da benzer iş kazası veya iş hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine Kurumca rücu edilemez
Iş kazasını bildirme :
Madde 27
Patron, meslek kazasını, o yer yetkili zabıtasına hemen ve Kuruma da en geç kazadan sonraki iki gün içinde yazı ile bildirmekle yükümlüdür Bu bildirme örneği Kurumca hazırlanan haber verme kağıtları doldurulup verilerek yapılır
İşverenin kasden ve ağır ihmali neticesi iş kazasını bu madde gereğince Kuruma zamanında bildirilmemesinden veya haber verme kağıdında yazılmış bilginin eksik veya hatalı olmasından doğan ve ileride doğacak olan Kurum zararlarından patron sorumludur
Birinci fıkrada yazılı süre içinde Kuruma bildirilmeyen iş kazası dolayısıyle, bildirme tarihine dek patron göre yapılmış olan harcamalar kurumca ödenmez
Meslek hastalığını bildirme :
Madde 28
Patron, bir sigortalının iş hastalığına tutulduğunu öğrenirse ya da şart kendisine bildirilirse bunu, örneği Kurumca hazırlanan haber verme kağıdı ile ve öğrendiği günden başlayarak iki gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür
Bu yükümü yerine getirmeyen veya haber verme kağıdında kayıtlı bilgiyi mahsus beceriksiz veya bile bile yanlış gösteren işveren hakkında 27 nci maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır
Durumu 18 inci maddenin ikinci fıkrasına uyan kimse, alacağı doktor raporu ve gerekli belgelerle doğrudan doğruya Kuruma müracaat eder
Meslek kazasının soruşturulması:
Madde 29
Haber verme kağıdında bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için, icabında Kurumca soruşturma yapılabilir Bu soruşturma sonunda, haber verme kağıdından yazılmış hususların gerçeğe uymadığı ve vakanın iş kazası olmadığı anlaşılırsa Kurumca bu durum için patavatsız olarak yapılmış yer alan masraflar işverenden alınır
İlgililer hakkında genel hükümlere göre hem kovuşturma yapılır
Iş hastalığının incelenmesi:
Madde 30
Meslek hastalığı ile ilgili bildirmeler üstüne gerekli çalışmalar doğrudan doğruya Kurumca yapılır
Bildirme ve itiraz :
Madde 31
Kurum, sigortalıya ya da adalet sahibi kimselerine bağlanacak gelirleri, yapılan çözümleme ve soruşturmalar sonunda ve zorunlu belgelerin tamamlandığı tarihten itibaren en geç üç ay içinde tesbit ederek ilgililere yazı ile bildirir
İlgililer, bağlanan geliri gösteren yazıyı aldıkları günden başlatmak üzere bir yıl içinde yetkili mahkemeye başvurarak Kurum kararına itirazda bulunabilirler
Bu itiraz, kararın uygulanmasını geciktirmez
İlgililer göre itiraz edilmemesi veya itirazın reddi hakkındaki mahkeme kararının kesinleşmesiyle, Kurumun kararı kesinleşmiş olur
Bu kesinleşme 25 inci madde uyarınca gelirde değişim yapılmasına engel olmaz *