Türk-İş datalarına nazaran besin fiyatlarında artış sürerken, buna bağlı olarak açlık ve yoksulluk sonları da yükseldi.
Türk-İş enflasyonu yükseldi!
Türk-İş'in çalışmasına nazaran Ocak ayında besin fiyatları aylık %3,71, yıllık %59,67 arttı.
Birebir ayda açlık hududu 4.249,95 TL (Önceki 4.013,26 TL), yoksulluk hududu 13.843,50 TL (Önceki 13.072,51 TL) olarak gerçekleşti.
Ayrıntılar şu halde:
'TÜRK-İŞ’in 35 yıldan bu yana tertipli olarak her ay hesapladığı ve bu alanda öncü olan Açlık ve Yoksulluk Sonu Araştırması, yeni beslenme kalıbı temel alınarak farklı bir çalışma kümesi tarafından hesaplandı ve 2022 yılından itibaren açıklanmaya başlandı.
Besin fiyatları neden arttı?
İthalata bağımlılığı yüksek ziraî girdilerdeki artışlar ve piyasadaki yüksek enflasyon beklentisi nedeniyle besin fiyatları bu ay artmaya devam etti. 16 Aralık 2022’de Cumhurbaşkanlığında gerçekleşen basın toplantısında net %50 oranında artışla 4.253,40 TL olarak ilan edilen yeni yıl minimum fiyatı, yaklaşık altı hafta sonra (yılın birinci ayında) dört kişilik hanenin sağlıklı ve istikrarlı beslenmesini sağlayan besin harcaması fiyatı olan açlık hududu ile tıpkı seviyeyi tekrar yakaladı.
Açlık hududu kaç oldu?
TÜRK-İŞ Araştırmasının 2022 Ocak ayı sonucuna nazaran;
Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması fiyatı (açlık sınırı) 4.249,95 TL’ye,
Besin harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi muhtaçlıklar için yapılması mecburî öbür aylık harcamalarının toplam meblağı (yoksulluk sınırı) 13.843,50 TL’ye,
Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 5.587,79 TL’ye yükseldi.
Kur muhafazalı mevduatın tesiri uzun sürmedi
Aralık ayında detayları kamuoyuna ilan edilen ”kur muhafazalı TL vadeli mevduat“ programı ile dövizde sert bir düşüş yaşansa da haftalar içinde Türk lirası tekrar paha kaybetmeye başladı ve 2021’in Aralık ayı itibariyle besin sepetinin genelinde yüksek artış gözlemlenmişti. Lakin daha sonraki günlerde, takip edilen kimi eserlerin fiyatında gerileme olurken bir kısmının fiyatı değişmedi. Döviz kurlarının son büyük tepesinden sonra geçen ay %25’e yakın bir artış gören besin fiyatlarında, yine bedel kazanan Türk lirasının olumlu tesiri market ve pazarlara neredeyse hiç yansımadı. Ülkenin en kıymetli gündemi, bu ay da art geriye gelen fiyat artışları oldu. Akaryakıta, elektriğe, doğalgaza, toplu ulaşıma gelen artırımlarla personel ve ailesinin kıymetli ve birden fazla vakit tek geliri olan taban fiyatla geçimi daha da zorlaştı.
Besin eserlerinde artış sürüyor!
TÜRK-İŞ’in dataları temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Ocak 2022 itibariyle şu formda gelişti:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken minimum harcama fiyatındaki artış bir evvelki aya nazaran % 3,71 oranında gerçekleşti.
Son on iki ay itibariyle artış oranı % 59,67 olarak hesaplandı.
TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve direkt piyasadan derlenen fiyatlara nazaran, besin eserlerinde Ocak 2022 itibariyle gözlenen değişim -harcama kümelerine göre- şu biçimde oldu:
Süt, yoğurt, peynir kümesinde;
Süt fiyatlarında Ocak ayının birinci haftasında promosyon indirimler yapılsa da ay sonunda, geçen ay olduğu üzere tekrar litrede 12 TL düzeylerine çıktı. Peynir ve yoğurtta geçen ay gelen yüksek artırımları, bu ay raflarda görece daha az yer kaplayan markaların hudutlu fiyat artışları takip etti.
Kırmızı et el yakıyor!
Et, tavuk, balık, kurubaklagil, yağlı tohum eserlerinin bulunduğu kümede;
Dana kıyma, kuşbaşı et ve balık fiyatı az bir artış gösterirken kuzu kuşbaşı fiyatında %15’lik artış gözlemlendi. Balıklardan hamsinin fiyatı sabit kalırken öbür balık tiplerinin fiyatlarında sonlu değişimler gözlendi. Tavuk fiyatı sabit kaldı. Yumurtanın tanesi fiyat düşüşü ile 1,20 TL’ye kadar geriledi. Bakliyat eserlerinden nohut ve yeşil mercimekte fiyat azalışları görüldü. Bunun yanında kırmızı mercimek ve kuru fasulyede -özellikle ithal olanlarda- bir ölçü artış gerçekleşti. Bakliyat eserlerinde son hafta itibariyle promosyon indirim gözlemlenmedi. Yağlı tohumlarda (sert kabuklu yemişler) ise sonlu seviyede bir fiyat azalışı tespit edildi.
Makarna fiyatları yükseldi
Ekmek ve tahıllar kümesinde;
Ekmeğin fiyatında bu ay bir değişim gözlemlenmedi. Başka yandan, önümüzdeki aylarda simitle birlikte ekmek fiyatlarında da –yükselen girdi maliyetleri nedeniyle- artış olması ihtimali kamuoyunda tartışılmaya başlandı. Bu harcama kümesinde yer alan besin kalemlerinden bulgurda fiyat sabit kalırken, pirinç, un ve irmikte az bir ölçü fiyat artışı yaşandı. Dar gelirlilerin sıklıkla tükettiği makarnada artış %17 olarak gerçekleşti.
Taze sebze-meyve kümesinde;
Taze sebze-meyve ortalama fiyatları bu ay yeniden artış gösterdi. İçerisinde lahana, ıspanak üzere yeşil yapraklıların olduğu zerzevat kümesi ile maydanoz, kıvırcık üzere salata yeşilliklerinin olduğu zerzevat kümesinde artış tesirli oldu. Ortalama yurttaşın sofrasında yükü görece yüksek olan patatesin fiyatında bu ay bir ölçü düşüş yaşanırken geriye kalan sebzelerin ortalama fiyatları bir ölçü arttı. Her vakit olduğu üzere pazarda sıklıkla bulunan eserler temel alınarak hesaplama yapıldı. Bu ay sert geçen kışın tesiriyle tezgâhlarda çeşitlilik azalmaya başladı. 19 zerzevat ve 5 meyve olmak üzere toplamda temel 24 eserdeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı.
Temel yağ eserlerinin bulunduğu kümede;
Margarinin fiyatı hudutlu bir seviyede artarken tereyağı fiyatında neredeyse artış olmadı. Ayçiçek yağı sabit kalırken zeytinyağında %11’lik bir artış oldu. Lakin raflarda ayçiçek yağı marka çeşitliliğinde azalış gözlemlendi.
Son küme içinde yer alan besin unsurlarından;
Siyah ve yeşil zeytin fiyatında değişim olmadı. Şeker, bal ve reçel fiyatlarında az ölçüde artış gözlemlenirken pekmez fiyatındaki düşüş hudutlu oldu. Tuz fiyatı artarken baharatların ortalama fiyatı düştü. Çay fiyatı değişmedi. Ihlamurdaki fiyat düşüşü hudutlu oldu. Çeşitli salça markalarında indirim gözlemlendi. '