Adet Görmeme (Amenore) Nedir?
14 yaşına kadar meme büyümesi, tüylenme gibi sekonder seks karakterlerinin gelişmemesi veya 16 yaşına karşın birincil adetin görülmemesi veya bayağı adet görebilen kadında 3 siklus baştan başa adet olmaması amenore olarak adlandırılır Hayatında hiç adet görmemiş ise buna primer amenore, daha önceden düzenli adet görebilen kadında adetin kesilmesine de sekonder amenore adı verilir
Bayağı Üreme Fizyolojisi:
Siklus, son adet tarihinin ilk gününden bir sonraki adet tarihinin birincil gününe kadar geçen süredir Normalde bu zaman 28 gün olmasına karşın 21 ile 35 gün arası normalin alt ve üstteki sınırlarıdır
28 günde bir adet gören, yani siklusu 28 gün olan bir kadının ovulasyon (yumurtlama günü) sıklıkla (durum yok) 14 gündür Her adetin ilk günü beyinde hipotalamustan salgılanan GnRH adlı hormon, hipofizden folikül stimule edici (uyarıcı) hormon (FSH) salgısını uyarmaya başlar FSH etkisiyle yumurtalıklardan birinde yeni bir folikül (yumurta hücresini barındıran inşa) olgunlaşmaya başlar Bu folikül olgunlaştıkça östrojen hormonu üretimi artar, östrojen üretimi arttıkça hipofiz bölgesinden salgılanan luteinizan hormon (LH) miktarı artar
Folikül olgunlaştıkça giderek içi akıcı dolu ufak bir kese haline kazançFolikül yaklaşık olarak 1620 milimetre çapına eriştiğinde östrojen hormonu da kanda en fazla seviyeye ulaşır ve bu da LH seviyesinin gitgide artarak daha da artmasına neden olur LH piki (LH'ın en yüksek seviyeye ulaştığı lahza) olduğunda folikül çatlar ve içindeki oosit (yumurta hücresi) serbestleşerek Fallop tüpünün içine girer
Folikül çatladıktan daha sonra çatlama bölgesindecorpus luteum (sarı vücut) adı bahşedilen bir inşa oluşur ve bu yapı bu kere östrojen hormonuna ek olarak progesteron hormonu da üretmeye başlar Hamilelik oluşmazsa bu yapının işlevi 14 günde biter Hamilelik oluştuğunda ise gebelik ürününü desteklemekiçin bu yapı yaklaşık 10 haftaya kadar progesteron salgılamaya devam eder 10 haftadan itibaren hamilelik ürünükendi progesteronunu kendisi üretebilecek ülkü gelir ve görevi devralır
Uterusun içi endometrium adı verilen bir tabakayla kaplıdır Endometrium östrojen etkisiyle kalınlaşır ve yumurtlama sonrası devreye giren progesteron hormonunun etkisiyle döllenmesi olası bir yumurta hücresinin implantasyonu (yerleşmesi) ve gebeliğin başlaması için elverişli duruma getirilir
Corpus luteumun ömrü siklus kaç gün olursa olsun her kadında 14 gündür Bu süreye yaklaştıkça corpus luteumun progesteron salgısı gitgide artarak azalır ve kandaki progesteron iyice azaldığında endometrium tabakası desteğini kaybederek dökülmeyebaşlar İşte bu akma kanamayla birlikte olduğundan adet kanaması adını alır
Corpus luteum ömrünün kısıtlı olmasının özel bir anlamı vardır: 28 günde bir adet gören bir kadında ovulasyon 14 günde olmaktadır, çağırmak ancak kadın mesela 30 günde bir adet görüyorsa bu kadında 3014 16 gün ovulasyon günüdür Aksine 26 günde bir adet gören bir kadında 2614 12 gün ovulasyon günüdür
Adet Görmeme Sebepleri:
•Asherman sendromu: Geçirilmiş kürtajlara ast olarak rahim içinde yapışıklıklar olur ve amenore yanına bayağı ama miktar olaarak azalmış adetler olabilirTedavisi olayın şiddetine göre değişir
•Gelişim Bozuklukları: Müllerian agenez olarak da bilinir Burada gelişimsel olarak rahim, tüpler ve vajenin üstteki kısmı yoktur Vajen kör bir sonla noktalanırOver fonksiyonları normaldir ancak kanama olmaz
•Androjen Duyarsızlığı, testiküler feminizasyon: Birey kalıtımsal olarak erkektir fakat erkeklik hormonuna karşısında duyarsızlık olduğundan kişinin batın içinde testisleri olmasına karşın dış görünüşü kadın gibidirDurum fark edildiğinde testisler alınmalıdır
•Turner Sendromu: Kişide genetik bir bozukluk vardır 46 yerine 45 kromozom bulunur
•Gonadal agenez: Kişide overler gelişmemiştir
•Resiztant over sendromu: Kişide over olmasına karşın bu hormonlara karşı dirençlidir
•Prematür over yetmezliği: Erken menopoz olarak da bilinir
•Radyasyon ve kemoterapi: Tedavilere emrindeki olarak overler fonksiyonlarını yitirir
•Hipofiz tümörü: Hipofiz bezinden kaynaklanan bir bitkiler nedeni ile hormonal düzen bozulur En sık prolaktinom görülür Burada süt hormonu olan prolaktinom pozitif miktarda salgılanır ve bu diğer hormonların salınımını bozacağından adet düzenini bozar ve kısırlığa sebep olabilir En sık semptom memelerden kendiliğinden süt gelmesidirEğer ot gibi yaşama 10 mm'den büyükse cerrahi gerekebilir Öteki durumlarda hap tedavisi yeterli olur
•Sheehan Sendromu: Doğum sonrası kanamaya tabi olarak hipofiz bezinde enfarktüs olur ve hormon salgılanması bozulur
•Hipotalamik amenore: Daha öncede belirtildiği gibi stres, endişe, kilo değişimi gibi nedenlere alt olarak görülür
TEDAVİ:
Konunun tanımından ve Amenore sebeplerindende anlaşıldığı gibi,Amenore 'nin tedavisi adamakıllı altta yatan sebebe bağlıdır *
14 yaşına kadar meme büyümesi, tüylenme gibi sekonder seks karakterlerinin gelişmemesi veya 16 yaşına karşın birincil adetin görülmemesi veya bayağı adet görebilen kadında 3 siklus baştan başa adet olmaması amenore olarak adlandırılır Hayatında hiç adet görmemiş ise buna primer amenore, daha önceden düzenli adet görebilen kadında adetin kesilmesine de sekonder amenore adı verilir
Bayağı Üreme Fizyolojisi:
Siklus, son adet tarihinin ilk gününden bir sonraki adet tarihinin birincil gününe kadar geçen süredir Normalde bu zaman 28 gün olmasına karşın 21 ile 35 gün arası normalin alt ve üstteki sınırlarıdır
28 günde bir adet gören, yani siklusu 28 gün olan bir kadının ovulasyon (yumurtlama günü) sıklıkla (durum yok) 14 gündür Her adetin ilk günü beyinde hipotalamustan salgılanan GnRH adlı hormon, hipofizden folikül stimule edici (uyarıcı) hormon (FSH) salgısını uyarmaya başlar FSH etkisiyle yumurtalıklardan birinde yeni bir folikül (yumurta hücresini barındıran inşa) olgunlaşmaya başlar Bu folikül olgunlaştıkça östrojen hormonu üretimi artar, östrojen üretimi arttıkça hipofiz bölgesinden salgılanan luteinizan hormon (LH) miktarı artar
Folikül olgunlaştıkça giderek içi akıcı dolu ufak bir kese haline kazançFolikül yaklaşık olarak 1620 milimetre çapına eriştiğinde östrojen hormonu da kanda en fazla seviyeye ulaşır ve bu da LH seviyesinin gitgide artarak daha da artmasına neden olur LH piki (LH'ın en yüksek seviyeye ulaştığı lahza) olduğunda folikül çatlar ve içindeki oosit (yumurta hücresi) serbestleşerek Fallop tüpünün içine girer
Folikül çatladıktan daha sonra çatlama bölgesindecorpus luteum (sarı vücut) adı bahşedilen bir inşa oluşur ve bu yapı bu kere östrojen hormonuna ek olarak progesteron hormonu da üretmeye başlar Hamilelik oluşmazsa bu yapının işlevi 14 günde biter Hamilelik oluştuğunda ise gebelik ürününü desteklemekiçin bu yapı yaklaşık 10 haftaya kadar progesteron salgılamaya devam eder 10 haftadan itibaren hamilelik ürünükendi progesteronunu kendisi üretebilecek ülkü gelir ve görevi devralır
Uterusun içi endometrium adı verilen bir tabakayla kaplıdır Endometrium östrojen etkisiyle kalınlaşır ve yumurtlama sonrası devreye giren progesteron hormonunun etkisiyle döllenmesi olası bir yumurta hücresinin implantasyonu (yerleşmesi) ve gebeliğin başlaması için elverişli duruma getirilir
Corpus luteumun ömrü siklus kaç gün olursa olsun her kadında 14 gündür Bu süreye yaklaştıkça corpus luteumun progesteron salgısı gitgide artarak azalır ve kandaki progesteron iyice azaldığında endometrium tabakası desteğini kaybederek dökülmeyebaşlar İşte bu akma kanamayla birlikte olduğundan adet kanaması adını alır
Corpus luteum ömrünün kısıtlı olmasının özel bir anlamı vardır: 28 günde bir adet gören bir kadında ovulasyon 14 günde olmaktadır, çağırmak ancak kadın mesela 30 günde bir adet görüyorsa bu kadında 3014 16 gün ovulasyon günüdür Aksine 26 günde bir adet gören bir kadında 2614 12 gün ovulasyon günüdür
Adet Görmeme Sebepleri:
•Asherman sendromu: Geçirilmiş kürtajlara ast olarak rahim içinde yapışıklıklar olur ve amenore yanına bayağı ama miktar olaarak azalmış adetler olabilirTedavisi olayın şiddetine göre değişir
•Gelişim Bozuklukları: Müllerian agenez olarak da bilinir Burada gelişimsel olarak rahim, tüpler ve vajenin üstteki kısmı yoktur Vajen kör bir sonla noktalanırOver fonksiyonları normaldir ancak kanama olmaz
•Androjen Duyarsızlığı, testiküler feminizasyon: Birey kalıtımsal olarak erkektir fakat erkeklik hormonuna karşısında duyarsızlık olduğundan kişinin batın içinde testisleri olmasına karşın dış görünüşü kadın gibidirDurum fark edildiğinde testisler alınmalıdır
•Turner Sendromu: Kişide genetik bir bozukluk vardır 46 yerine 45 kromozom bulunur
•Gonadal agenez: Kişide overler gelişmemiştir
•Resiztant over sendromu: Kişide over olmasına karşın bu hormonlara karşı dirençlidir
•Prematür over yetmezliği: Erken menopoz olarak da bilinir
•Radyasyon ve kemoterapi: Tedavilere emrindeki olarak overler fonksiyonlarını yitirir
•Hipofiz tümörü: Hipofiz bezinden kaynaklanan bir bitkiler nedeni ile hormonal düzen bozulur En sık prolaktinom görülür Burada süt hormonu olan prolaktinom pozitif miktarda salgılanır ve bu diğer hormonların salınımını bozacağından adet düzenini bozar ve kısırlığa sebep olabilir En sık semptom memelerden kendiliğinden süt gelmesidirEğer ot gibi yaşama 10 mm'den büyükse cerrahi gerekebilir Öteki durumlarda hap tedavisi yeterli olur
•Sheehan Sendromu: Doğum sonrası kanamaya tabi olarak hipofiz bezinde enfarktüs olur ve hormon salgılanması bozulur
•Hipotalamik amenore: Daha öncede belirtildiği gibi stres, endişe, kilo değişimi gibi nedenlere alt olarak görülür
TEDAVİ:
Konunun tanımından ve Amenore sebeplerindende anlaşıldığı gibi,Amenore 'nin tedavisi adamakıllı altta yatan sebebe bağlıdır *