TANIM:
Aft ağız icerisinde sıklıkla yanak ve dudak mukozasında, dil uzerinde, yumuşak damakta, farenkste, diş eti uzerinde gorulen solgun sarıkırmızı hale ile cevrili oldukca ağrılı ulserleşmiş lezyonlardır Toplumun %1820 az ya da cok aft sorunu ile karşı karşıyadır Bayanlarda daha sıklıkla rastlanır Aft genellikle tek olarak seyretse de aynı anda birkac bolgede birden gorulebilmektedir
Aftın oluş nedenini belirlemek icin ceşitli araştırma yapılmıştır Ancak aftın oluşumunu hızlandırıcı ve seyrini kotuleştirici bircok faktor faktor saptanmasına karşın oluş nedeni tam olarak belirlenememiştir
Bu nedenle aft oluşumunu hızlandıran ve iyileşmesini geciktiren faktorlerden bahsetmek mumkundur
Aft oluşumunda hangi faktorler onemlidir?
STRES
Gunumuzde migren, yuksek tansiyon ve gastrit gibi bircok hastalığın nedenleri arasında kabul edilen stres aft oluşmasının en onemli nedenlerinden birisidir
Hanımlarda premenstural gerginlik(adet oncesi donem) de aft oluşumunu hızlandıran faktorlerdendir
YİYECEKLER
Turuncgiller, sirke, turşu, patates cipsi, tuzlu ve baharatlı cerezler gibi ağız mukozasını tahriş edebilen yiyecekler aft oluşumunu hızlandıran onemli faktorler arasında sayılmaktadırBunların yanı sıra bazı bunyeler icin alerjik olabilen kara buğday, cavdar, arpa, cikolata, fındık, kabuklu deniz hayvanları, soya, domates, bazı patlıcan, elma, incir, peynir gibi yiyeceklede aft oluşumunu hızlandırırlar
TRAVMA
Yanak dil dudak ısırma, sert yiyeceklerin tahrişi ve yumuşak olmayan diş fırcalama işlemleri ve iyi adapte olmayan protezlerin neden olduğu vuruklar aft icin uygun zeminin oluşmasına yardımcı olurlar
DİŞ MACUNU
Diş macunlarının temizleme ozelliğini artırmak icin kopuk yapıcı olarak yapılarına katılan “sodyum lauryl sulhate ( SLS ) mukoza hucrelerinin yıkımını artıran tahriş edici bir kimyasaldır SLS bu ozelliği ile aft oluşumu uzerine direkt etkili olan bir maddedir
Ozellikle aft sorunu olan kişilerin kullanabilmesi icin gunumuzde daha az oranda (%125) SLS iceren diş macunları uretilmektedir (Tom’s of Maine Natural Toothpaste , OralB Sensitive Fluoride Toothpaste)
SİSTEMİK HASTALIKLAR
Behcet Hastalığı: Genital ulser, konjuktivit, retinit, lokositoz gibi, bircok sistemik belirtiler yanında ağız icerisinde oluşan tekrarlayıcı aftlarla kendini gosteren bir hastalıktır
Bircok malign ve otoummin hastalıklarla birlikte de tekrarlayıcı aftlar gorulebilmektedir
DİĞER NEDENLER
B12 vitamini ve demir noksanlığı,sigara icme, tutun ciğnemenin gibi alışkanlıkların de aft oluşumuna katkıda bulunan onemli faktorler olduğu bilinmektedir
Tedavi
Aftlar herhangi bir tedavi uygulanmasa da genellikle 710 gun sonra kendiliğinden iyileşmektedir Aft sorunu ile karşı karşıya olanların aşağıda sıralanan işlemlerden birini yada birkacını uyguladıklarında daha rahat bir periyot gecirmeleri mumkundur:
Ağrıyı azaltmak ve iyileşme periyodunu kısaltmak icin:
1Sıcak, asidik ve tahriş edici gıdalardan kacınılmalır
2“2% hydrogen peroxide solusyonuna batırılan pamuk yada gazlı bez ile aft bolgesi temizlenebilir
3Su ile karbonat karışımından hazırlanan ince yapılı bir krem aft uzerine surulebilir
4Yarım bardak suya yarım kaşık tuz ilavesi ile elde edilen solusyonla gunde uc kez gargara yapılabilir,
5Yemeklerden once aft bolgesine “xylocaine solusyonu ya da ağız icin hazırlanmış anestezik kremler uygulanabilir
6Aft uzerine uygulanacak “orabase, “Glyoxide, “Cankaid,Ambesol gibi ağız ici kremler uygulanabilir
7“sucralfate tableti ılık suda eritip gargara yapılabilir
8Ozellikle aftı başlangıc aşamasında “tetrasiklin tableti suda eriterek elde edilen solusyon ile gargara yapmak aftın fazla buyumesini engeller ve ağrıyı azaltır
9Gene aftın başlangıc safhasında bolgeye bir topikal steroid “%01 lik triamcinalone uygulanması ya da steroidli bir gargara “betamethasone syrup ile gargara yapmak aftın fazla buyumesini engeller ve ağrıyı azaltır
10“Chlorhexadine gargaralar iyileşme periyodunu kısaltır
11“Tetrasiklin şurup la hazırlanan 12,500 unite “nystatin, 125 mg “diphenhydramine, ve 025 mgm “hydrocortisone karışımı ’shotgun’ solusyonu olarak kullanılabilir
Aft ağız icerisinde sıklıkla yanak ve dudak mukozasında, dil uzerinde, yumuşak damakta, farenkste, diş eti uzerinde gorulen solgun sarıkırmızı hale ile cevrili oldukca ağrılı ulserleşmiş lezyonlardır Toplumun %1820 az ya da cok aft sorunu ile karşı karşıyadır Bayanlarda daha sıklıkla rastlanır Aft genellikle tek olarak seyretse de aynı anda birkac bolgede birden gorulebilmektedir
Aftın oluş nedenini belirlemek icin ceşitli araştırma yapılmıştır Ancak aftın oluşumunu hızlandırıcı ve seyrini kotuleştirici bircok faktor faktor saptanmasına karşın oluş nedeni tam olarak belirlenememiştir
Bu nedenle aft oluşumunu hızlandıran ve iyileşmesini geciktiren faktorlerden bahsetmek mumkundur
Aft oluşumunda hangi faktorler onemlidir?
STRES
Gunumuzde migren, yuksek tansiyon ve gastrit gibi bircok hastalığın nedenleri arasında kabul edilen stres aft oluşmasının en onemli nedenlerinden birisidir
Hanımlarda premenstural gerginlik(adet oncesi donem) de aft oluşumunu hızlandıran faktorlerdendir
YİYECEKLER
Turuncgiller, sirke, turşu, patates cipsi, tuzlu ve baharatlı cerezler gibi ağız mukozasını tahriş edebilen yiyecekler aft oluşumunu hızlandıran onemli faktorler arasında sayılmaktadırBunların yanı sıra bazı bunyeler icin alerjik olabilen kara buğday, cavdar, arpa, cikolata, fındık, kabuklu deniz hayvanları, soya, domates, bazı patlıcan, elma, incir, peynir gibi yiyeceklede aft oluşumunu hızlandırırlar
TRAVMA
Yanak dil dudak ısırma, sert yiyeceklerin tahrişi ve yumuşak olmayan diş fırcalama işlemleri ve iyi adapte olmayan protezlerin neden olduğu vuruklar aft icin uygun zeminin oluşmasına yardımcı olurlar
DİŞ MACUNU
Diş macunlarının temizleme ozelliğini artırmak icin kopuk yapıcı olarak yapılarına katılan “sodyum lauryl sulhate ( SLS ) mukoza hucrelerinin yıkımını artıran tahriş edici bir kimyasaldır SLS bu ozelliği ile aft oluşumu uzerine direkt etkili olan bir maddedir
Ozellikle aft sorunu olan kişilerin kullanabilmesi icin gunumuzde daha az oranda (%125) SLS iceren diş macunları uretilmektedir (Tom’s of Maine Natural Toothpaste , OralB Sensitive Fluoride Toothpaste)
SİSTEMİK HASTALIKLAR
Behcet Hastalığı: Genital ulser, konjuktivit, retinit, lokositoz gibi, bircok sistemik belirtiler yanında ağız icerisinde oluşan tekrarlayıcı aftlarla kendini gosteren bir hastalıktır
Bircok malign ve otoummin hastalıklarla birlikte de tekrarlayıcı aftlar gorulebilmektedir
DİĞER NEDENLER
B12 vitamini ve demir noksanlığı,sigara icme, tutun ciğnemenin gibi alışkanlıkların de aft oluşumuna katkıda bulunan onemli faktorler olduğu bilinmektedir
Tedavi
Aftlar herhangi bir tedavi uygulanmasa da genellikle 710 gun sonra kendiliğinden iyileşmektedir Aft sorunu ile karşı karşıya olanların aşağıda sıralanan işlemlerden birini yada birkacını uyguladıklarında daha rahat bir periyot gecirmeleri mumkundur:
Ağrıyı azaltmak ve iyileşme periyodunu kısaltmak icin:
1Sıcak, asidik ve tahriş edici gıdalardan kacınılmalır
2“2% hydrogen peroxide solusyonuna batırılan pamuk yada gazlı bez ile aft bolgesi temizlenebilir
3Su ile karbonat karışımından hazırlanan ince yapılı bir krem aft uzerine surulebilir
4Yarım bardak suya yarım kaşık tuz ilavesi ile elde edilen solusyonla gunde uc kez gargara yapılabilir,
5Yemeklerden once aft bolgesine “xylocaine solusyonu ya da ağız icin hazırlanmış anestezik kremler uygulanabilir
6Aft uzerine uygulanacak “orabase, “Glyoxide, “Cankaid,Ambesol gibi ağız ici kremler uygulanabilir
7“sucralfate tableti ılık suda eritip gargara yapılabilir
8Ozellikle aftı başlangıc aşamasında “tetrasiklin tableti suda eriterek elde edilen solusyon ile gargara yapmak aftın fazla buyumesini engeller ve ağrıyı azaltır
9Gene aftın başlangıc safhasında bolgeye bir topikal steroid “%01 lik triamcinalone uygulanması ya da steroidli bir gargara “betamethasone syrup ile gargara yapmak aftın fazla buyumesini engeller ve ağrıyı azaltır
10“Chlorhexadine gargaralar iyileşme periyodunu kısaltır
11“Tetrasiklin şurup la hazırlanan 12,500 unite “nystatin, 125 mg “diphenhydramine, ve 025 mgm “hydrocortisone karışımı ’shotgun’ solusyonu olarak kullanılabilir