Ağız ici iltihapları Stomatitler
Ağızicinin tipik iltihapları ağızdaki nedenlerden kaynaklanıyorsa birincil, başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa ikincil olarak nitelenir Stomatit ağız mukozasının akut ya da kronik bicimde iltihaplanmasıdır Ağız mukozasında enfeksiyona yol acabilecek duruma gelmiş ceşitli mikropların varlığına bağlı olarak gelişir Kanamalı Stomatit kolayca kanayan dişeti mukozasının kızarması ve şişmesi ile kendini belli eder Coğu kez genel bir hastalığa, zehirlenmeye ya da vitamin yetmezliğine bağlıdır
Yunanca'da stoma ağız, itis iltihapdemektir Stomatit geniş anlamıyla ağız icindeki butun iltihaplan icerir Dar anlamıyla ise gercek ağız boşluğu mukozasıyla sınırlı olarak kullanılır İltihap dildeyse glossit, dişeti mukozasındaysa jinjivit adını alır Ağız mukozası doğrudan doğruya ağızdaki nedenlerle kolayca hastalanır Ayrıca bazı genel hastalıkların da ilk belirtileri ağızda ortaya cıkar Bu nedenle ağız ici iltihapları birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılır İlki başka hastalıklara bağlı olmadan gelişir İkincil olanlar başka organların hastalanmasından sonra ortaya cıkar
Ağızici iltihabının başlıca turleri arasında ağız nezlesi ile eksudalı, ulserli, kangrenli, kanamalı ve aftlı iltihaplar sayılabilir
• Ağız nezlesi En sık gorulen ve en az zararlı turdur Ağızdaki yerleşik bakteri florasının, genel ve yerel ceşitli durumlara bağlı olarak hastalık yapabilme yeteneği kazanmasından kaynaklanır Her yaşta gorulebilir Ozellikle iyi beslenmeyen cocuklarda, diş cıkaran bebeklerde ve kızamık, kızıl, suciceği, kızamıkcık gibi dokuntulu hastalıklar sırasında ortaya cıkar Erişkinlerde başlıca nedenleri diş taşları ve uygun olmayan diş protezlerinin kullanılmasıdır Sindirim bozuklukları, yuksek ateş, orseleyici yiyecekler, cok sıcak icecekler ve sigara da ağızda bu tip iltihap yapabilir Ağız nezlesinin sık rastlanan bir başka nedeni vitamin eksikliğidir Artık iskorbut ve beriberi gibi ağır vitamin yetmezliklerinden kaynaklanan hastalıklar dengeli beslenme bilinci ve olanaklarının bulunduğu ulkelerin gundeminden cıkmıştır Ama yetersiz ve dengesiz beslenmeye ya da vucuttaki işlev bozukluklarına bağlı olarak gizli vitamin eksikliği hastalıkları gorulmektedir
Ağız nezlesi genellikle ağız boşluğunda kırmızılıkla ortaya cıkar Coğu
kez dil ve dudaklarda yaygın ve tekduze kızarıklıklar gorulur Hasta ağzında kuruma ve yanma duyar Yutma ve ciğneme hareketleri gucleşir Bu tip ağızici iltihapları, mikrop oldurucu gargaralar kullanılarak tedavi edilebilir Ayrıca ağrı ve yanma duyumunu ortadan kaldıran hafif uyuşturucu ve mikrop oldurucu ilaclar yararlı olabilir İltihap vitamin eksikliğine bağlıysa tedavi eksik olan vitaminlerin karşılanmasına dayanır
• Eksudahlı ağızici iltihabı
Mukozada ustu beyaz renkli ağır bir iltihaplanma biciminde ortaya cıkar Genellikle ulserli stomatitin başlangıcıdır Başlıca nedenleri ağız nezlesininkiyle aynıdır Bazı meslek hastalıkları ve kimyasal maddelerin yol actığı kronik zehirlenmeler de ağızda bu tip iltihaba neden olur Bunların başında gelen kurşun ve civa zehirlenmeleri ozellikle dişeti ve bazen dil iltihabına yol acar Ağızdaki iltihaplanma butun vucudu etkileyen hastalıkla birlikte tedavi edilir
• Ulserli ağızici iltihabı
Ağız nezlesinden de, eksudalı ağızici iltihabından da ağırdır Genellikle salgın biciminde ortaya cıkar ve ağız boşluğunun temizliğine ozen gosterilmemesi durumunda kolayca bulaşır İltihap dişcilerinde başlar Daha sonra butun ağza yayılır Diş koklerine, hatta dudaklara da yayılan sarımsı bir eksudaya ve ağrılı şişkinliğe neden olur Ulserli ağızici iltihabı Fusobacterium ve spiroketlerin etken olduğu Vincent anjini gibi yutak enfeksiyonlarına bağlı olarak ortaya cıkabilir İlk şişkinlik evresinin ardından cok yavaş iyileşen ulser ve yaraların belirdiği bu tip ağızici iltihabında mikrop oldurucu gargaralar yeterli değildir Ayrıca antibiyotik ve sulfamitlere dayanan genel bir tedavi uygulanır; bazı olgularda kortizon da gerekebilir
• Kangrenli ağızici iltihabı
Ulserli tipin son evresidir Organizmanın aşın olcude gucten duştuğu durumlarda gorulur ve doku olumune yol acar
• Kanamalı ağızici iltihabı
Kanamalarla ortaya cıkan ağız mukozası iltihabıdır Genellikle ağızdaki belirli bir nedenden kaynaklanmaz Pıhtılaşma bozuklukları, karaciğer ve kalpdamar hastalıkları, zehirlenmeler ve vitamin yetmezlikleri (niyasin ve C vitamini eksikliği) gibi genel hastalıkların bir belirtisidir Akut losemi, B12 vitamini eksikliğine bağlı kansızlık, tifo, sıtma gibi hastalıklar sırasında da sık gorulur Tedavi genel hastalığa bağlı olarak yurutulur
• Aftlı ağızici iltihabı
Coğu kez viruslerden kaynaklanır Genellikle sut cocuklarında, gebe kadınlarda ve sindirim
bozukluğu cekenlerde gorulur Bazı insanlarda ceviz, badem, cilek gibi belirli besinlerin yenmesiyle aftlı oluşumların yinelendiği goz onune alınırsa bu hastalığın alerjik bir boyutu da olduğu soylenebilir
Hastalık titreme ve ateş yukselmesiyle birden ortaya cıkar Daha sonra ağız boşluğunda cok ağrılı ulserlere donuşen sıvı dolu kabarcıklar gorulur Hastalık hızlı gidişlidir ve 12 haftada iyileşir Gargara biciminde bolgesel tedavinin yanı sıra antibiyotikler ve kortizonla genel tedavi uygulanır
• Kronik bakteri ve mantar enfeksiyonlarına bağlı ağızici iltihabı
Actinomyces ağız boşluğunda iltihaba yol acan onemli bir bakteri grubudur Bu bakteriler ağızdaki kemik ve kas dokusuna yerleşir Oluşturdukları fistullerden cıkan irin cok miktarda tipik tanecikler icerir Bu bakterilerin giriş yollan genellikle diş curukleridir
Oldukca sık rastlanan pamukcuk ağızda mantarlara bağlı bir iltihaptır Ağız boşluğu mukozasında Candida albicans turu mikroskopik bir mantarın gelişmesiyle oluşur Dişetlerini, dili, yanak ic yuzeylerini ve bademcikleri kaplayabilen kesilmiş sute benzer Ağızda birbirleriyle birleşmeye eğilimli beyaz alanlar ortaya cıkar Kolayca kaldırılabilen bu oluşumların altında kırmızı bir yuzey gorulur Pamukcuk daha cok yenidoğanlarda gorulur Yerel olarak uygulanan mantar oldurucu ilaclar ve metilen mavisiyle kolayca tedavi edilebilir Ama bu hastalık zayıf duşmuş ve organizmanın savunma yetenekleri azalmış yaşlılarda da ortaya cıkabilir Bu durumda enfeksiyon derindeki dokulara, yani solunum ve sindirim mukozalarına yayılabilir
• İkincil ağızici iltihapları
Genel bir hastalığa bağlı olarak ortaya cıkar Kızıl, kızamık, kızamıkcık ve suciceği gibi dokuntulu hastalıklar, iskorbut ve hemofili gibi kanamalı hastalıklar, losemi, agranulositoz ve B12 vitamini eksikliğine bağlı kansızlık gibi kan hastalıkları, civa, bizmut, kurşun, gumuş, bakır gibi kimyasal madde zehirlenmesine bağlı ceşitli meslek hastalıkları sırasında gorulur
Ozgul mikropların neden olduğu başlıca ağızici iltihaplan şunlardır: Frengide birinci evre lezyonu, ikinci evreye ozgu kabartı ya da kızarıklıklar ve ucuncu evreye ozgu gom (yumuşak şişkinlikler) ve ulserler biciminde iltihaplar (frengi stomatiti); veremde ulserler ve catlaklarla birlikte gorulen iltihaplar (verem stomatiti); cuzamda zamanla ulserleşen derin duğumcuk oluşumlan (cuzam stomatiti); belsoğukluğunda hastalık etkeni olan gonokoklara bağlı iltihaplar; difteri, yılancık ve impetigo etkenlerine bağlı ağızici iltihaplar
Alıntı
Ağızicinin tipik iltihapları ağızdaki nedenlerden kaynaklanıyorsa birincil, başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa ikincil olarak nitelenir Stomatit ağız mukozasının akut ya da kronik bicimde iltihaplanmasıdır Ağız mukozasında enfeksiyona yol acabilecek duruma gelmiş ceşitli mikropların varlığına bağlı olarak gelişir Kanamalı Stomatit kolayca kanayan dişeti mukozasının kızarması ve şişmesi ile kendini belli eder Coğu kez genel bir hastalığa, zehirlenmeye ya da vitamin yetmezliğine bağlıdır
Yunanca'da stoma ağız, itis iltihapdemektir Stomatit geniş anlamıyla ağız icindeki butun iltihaplan icerir Dar anlamıyla ise gercek ağız boşluğu mukozasıyla sınırlı olarak kullanılır İltihap dildeyse glossit, dişeti mukozasındaysa jinjivit adını alır Ağız mukozası doğrudan doğruya ağızdaki nedenlerle kolayca hastalanır Ayrıca bazı genel hastalıkların da ilk belirtileri ağızda ortaya cıkar Bu nedenle ağız ici iltihapları birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılır İlki başka hastalıklara bağlı olmadan gelişir İkincil olanlar başka organların hastalanmasından sonra ortaya cıkar
Ağızici iltihabının başlıca turleri arasında ağız nezlesi ile eksudalı, ulserli, kangrenli, kanamalı ve aftlı iltihaplar sayılabilir
• Ağız nezlesi En sık gorulen ve en az zararlı turdur Ağızdaki yerleşik bakteri florasının, genel ve yerel ceşitli durumlara bağlı olarak hastalık yapabilme yeteneği kazanmasından kaynaklanır Her yaşta gorulebilir Ozellikle iyi beslenmeyen cocuklarda, diş cıkaran bebeklerde ve kızamık, kızıl, suciceği, kızamıkcık gibi dokuntulu hastalıklar sırasında ortaya cıkar Erişkinlerde başlıca nedenleri diş taşları ve uygun olmayan diş protezlerinin kullanılmasıdır Sindirim bozuklukları, yuksek ateş, orseleyici yiyecekler, cok sıcak icecekler ve sigara da ağızda bu tip iltihap yapabilir Ağız nezlesinin sık rastlanan bir başka nedeni vitamin eksikliğidir Artık iskorbut ve beriberi gibi ağır vitamin yetmezliklerinden kaynaklanan hastalıklar dengeli beslenme bilinci ve olanaklarının bulunduğu ulkelerin gundeminden cıkmıştır Ama yetersiz ve dengesiz beslenmeye ya da vucuttaki işlev bozukluklarına bağlı olarak gizli vitamin eksikliği hastalıkları gorulmektedir
Ağız nezlesi genellikle ağız boşluğunda kırmızılıkla ortaya cıkar Coğu
kez dil ve dudaklarda yaygın ve tekduze kızarıklıklar gorulur Hasta ağzında kuruma ve yanma duyar Yutma ve ciğneme hareketleri gucleşir Bu tip ağızici iltihapları, mikrop oldurucu gargaralar kullanılarak tedavi edilebilir Ayrıca ağrı ve yanma duyumunu ortadan kaldıran hafif uyuşturucu ve mikrop oldurucu ilaclar yararlı olabilir İltihap vitamin eksikliğine bağlıysa tedavi eksik olan vitaminlerin karşılanmasına dayanır
• Eksudahlı ağızici iltihabı
Mukozada ustu beyaz renkli ağır bir iltihaplanma biciminde ortaya cıkar Genellikle ulserli stomatitin başlangıcıdır Başlıca nedenleri ağız nezlesininkiyle aynıdır Bazı meslek hastalıkları ve kimyasal maddelerin yol actığı kronik zehirlenmeler de ağızda bu tip iltihaba neden olur Bunların başında gelen kurşun ve civa zehirlenmeleri ozellikle dişeti ve bazen dil iltihabına yol acar Ağızdaki iltihaplanma butun vucudu etkileyen hastalıkla birlikte tedavi edilir
• Ulserli ağızici iltihabı
Ağız nezlesinden de, eksudalı ağızici iltihabından da ağırdır Genellikle salgın biciminde ortaya cıkar ve ağız boşluğunun temizliğine ozen gosterilmemesi durumunda kolayca bulaşır İltihap dişcilerinde başlar Daha sonra butun ağza yayılır Diş koklerine, hatta dudaklara da yayılan sarımsı bir eksudaya ve ağrılı şişkinliğe neden olur Ulserli ağızici iltihabı Fusobacterium ve spiroketlerin etken olduğu Vincent anjini gibi yutak enfeksiyonlarına bağlı olarak ortaya cıkabilir İlk şişkinlik evresinin ardından cok yavaş iyileşen ulser ve yaraların belirdiği bu tip ağızici iltihabında mikrop oldurucu gargaralar yeterli değildir Ayrıca antibiyotik ve sulfamitlere dayanan genel bir tedavi uygulanır; bazı olgularda kortizon da gerekebilir
• Kangrenli ağızici iltihabı
Ulserli tipin son evresidir Organizmanın aşın olcude gucten duştuğu durumlarda gorulur ve doku olumune yol acar
• Kanamalı ağızici iltihabı
Kanamalarla ortaya cıkan ağız mukozası iltihabıdır Genellikle ağızdaki belirli bir nedenden kaynaklanmaz Pıhtılaşma bozuklukları, karaciğer ve kalpdamar hastalıkları, zehirlenmeler ve vitamin yetmezlikleri (niyasin ve C vitamini eksikliği) gibi genel hastalıkların bir belirtisidir Akut losemi, B12 vitamini eksikliğine bağlı kansızlık, tifo, sıtma gibi hastalıklar sırasında da sık gorulur Tedavi genel hastalığa bağlı olarak yurutulur
• Aftlı ağızici iltihabı
Coğu kez viruslerden kaynaklanır Genellikle sut cocuklarında, gebe kadınlarda ve sindirim
bozukluğu cekenlerde gorulur Bazı insanlarda ceviz, badem, cilek gibi belirli besinlerin yenmesiyle aftlı oluşumların yinelendiği goz onune alınırsa bu hastalığın alerjik bir boyutu da olduğu soylenebilir
Hastalık titreme ve ateş yukselmesiyle birden ortaya cıkar Daha sonra ağız boşluğunda cok ağrılı ulserlere donuşen sıvı dolu kabarcıklar gorulur Hastalık hızlı gidişlidir ve 12 haftada iyileşir Gargara biciminde bolgesel tedavinin yanı sıra antibiyotikler ve kortizonla genel tedavi uygulanır
• Kronik bakteri ve mantar enfeksiyonlarına bağlı ağızici iltihabı
Actinomyces ağız boşluğunda iltihaba yol acan onemli bir bakteri grubudur Bu bakteriler ağızdaki kemik ve kas dokusuna yerleşir Oluşturdukları fistullerden cıkan irin cok miktarda tipik tanecikler icerir Bu bakterilerin giriş yollan genellikle diş curukleridir
Oldukca sık rastlanan pamukcuk ağızda mantarlara bağlı bir iltihaptır Ağız boşluğu mukozasında Candida albicans turu mikroskopik bir mantarın gelişmesiyle oluşur Dişetlerini, dili, yanak ic yuzeylerini ve bademcikleri kaplayabilen kesilmiş sute benzer Ağızda birbirleriyle birleşmeye eğilimli beyaz alanlar ortaya cıkar Kolayca kaldırılabilen bu oluşumların altında kırmızı bir yuzey gorulur Pamukcuk daha cok yenidoğanlarda gorulur Yerel olarak uygulanan mantar oldurucu ilaclar ve metilen mavisiyle kolayca tedavi edilebilir Ama bu hastalık zayıf duşmuş ve organizmanın savunma yetenekleri azalmış yaşlılarda da ortaya cıkabilir Bu durumda enfeksiyon derindeki dokulara, yani solunum ve sindirim mukozalarına yayılabilir
• İkincil ağızici iltihapları
Genel bir hastalığa bağlı olarak ortaya cıkar Kızıl, kızamık, kızamıkcık ve suciceği gibi dokuntulu hastalıklar, iskorbut ve hemofili gibi kanamalı hastalıklar, losemi, agranulositoz ve B12 vitamini eksikliğine bağlı kansızlık gibi kan hastalıkları, civa, bizmut, kurşun, gumuş, bakır gibi kimyasal madde zehirlenmesine bağlı ceşitli meslek hastalıkları sırasında gorulur
Ozgul mikropların neden olduğu başlıca ağızici iltihaplan şunlardır: Frengide birinci evre lezyonu, ikinci evreye ozgu kabartı ya da kızarıklıklar ve ucuncu evreye ozgu gom (yumuşak şişkinlikler) ve ulserler biciminde iltihaplar (frengi stomatiti); veremde ulserler ve catlaklarla birlikte gorulen iltihaplar (verem stomatiti); cuzamda zamanla ulserleşen derin duğumcuk oluşumlan (cuzam stomatiti); belsoğukluğunda hastalık etkeni olan gonokoklara bağlı iltihaplar; difteri, yılancık ve impetigo etkenlerine bağlı ağızici iltihaplar
Alıntı