Ağız Kenarında Kızarıklık,
Ağıziçinin tipik iltihapları ağızdaki nedenlerden kaynaklanıyorsa ilk, başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa ikincil olarak nitelenir Stomatit ağız mukozasının akut ya da kronik biçimde iltihaplanmasıdır Ağız mukozasında enfeksiyona yol açabilecek duruma gelmiş dağıtılmış mikropların varlığına alt olarak gelişir Kanamalı Stomatit zahmetsizce kanayan dişeti mukozasının kızarması ve şişmesi ile kendini belirli eder sıkça genel bir hastalığa, zehirlenmeye ya da vitamin yetmezliğine bağlıdır
Yunanca ’da stoma “ağız, itis “irin demektir Stomatit geniş anlamıyla ağız içindeki bütün iltihaplan içerir Bakımlı anlamıyla ise gerçek ağız boşluğu mukozasıyla sınırlı olarak kullanılır Cerahat dildeyse glossit, dişeti mukozasındaysa jinjivit adını alır Ağız mukozası direkt ağızdaki nedenlerle zahmetsizce hastalanır Ayrıca bazı genel hastalıkların da birincil belirtileri ağızda ortaya çıkar bu nedenle ağız içi iltihapları ilk ve ikincil olarak ikiye ayrılır İlki başka hastalıklara bağlı olmadan gelişir İkincil olanlar başka organlann hastalanmasından sonra ortaya çıkar
Ağıziçi iltihabının türleri aralarında ağız nezlesi ile eksüdalı, ülserli, kangrenli, kanamalı ve aftlı iltihaplar sayılabilir
• Ağız nezlesi En sık görülen ve minimum zararlı türdür Ağızdaki oturmuş bakteri florasının, genel ve lokal dağıtılmış durumlara alt olarak rahatsızlık yapabilme yeteneği kazanmasından kaynaklanır Her yaşta görülebilir Özellikle iyi beslenmeyen çocuklarda, diş çıkaran bebeklerde ve kızamık, kızıl, suçiçeği, kızamıkçık gibi döküntülü hastalıklar sırasında ortaya çıkar Erişkinlerde nedenleri diş taşları ve uygun olmayan diş protezlerinin kullanılmasıdır Sindirim bozuklukları, yüksek alev, örseleyici yiyecekler, fazla sıcak içecekler ve sigara da ağızda bu müşteri irin yapabilir Ağız nezlesinin sık rastlanan bir başka nedeni vitamin eksikliğidir Artık iskorbüt ve beriberi gibi ağır vitamin yetmezliklerinden kaynaklanan hastalıklar dengelenmiş gıda bilinci ve olanaklarının bulunduğu ülkelerin gündeminden çıkmıştır Ama yetersiz ve dengesiz beslenmeye veya vücuttaki işlev bozukluklarına emrindeki olarak sıcacık vitamin eksikliği hastalıkları görülmektedir
Ağız nezlesi genellikle ağız boşluğunda kırmızılıkla ortaya çıkar çoğu kez dil ve dudaklarda yaygın ve monoton kızarıklıklar görülür Hasta ağzında kuruma ve yanma duyar Yutma ve çiğneme hareketleri güçleşir Bu müşteri ağıziçi iltihapları, mikrop öldürücü gargaralar kullanılarak çare edilebilir Hem ağrı ve yanma duyumunu ortadan kaldıran hafif uyuşturucu ve mikrop öldürücü ilaçlar yardımsever olabilir Cerahat vitamin eksikliğine bağlıysa çare yetersiz olan vitaminlerin karşılanmasına dayanır
• Eksüdahlı ağıziçi iltihabı
Mukozada üstü beyaz renkli ağır bir iltihaplanma biçiminde ortaya çıkar Genellikle ülserli stomatitin başlangıcıdır Başlıca nedenleri ağız nezlesininkiyle aynıdır Bir Takım iş hastalıkları ve kimyasal maddelerin yol açtığı kronik zehirlenmeler de ağızda bu alıcı iltihaba niçin olur Bunların başında gelen kurşun ve civa zehirlenmeleri bilhassa dişeti ve ara sıra dil iltihabına yol açar Ağızdaki iltihaplanma bütün vücudu etkileyen hastalıkla birlikte tedavi edilir
• Ülserli ağıziçi iltihabı
Ağız nezlesinden de, eksüdalı ağıziçi iltihabından da ağırdır Genelde salgın şeklinde ortaya çıkar ve ağız boşluğunun temizliğine itina gösterilmemesi durumunda zahmetsizce bulaşır Cerahat dişçilerinde başlar sonra bütün ağza yayılır Diş köklerine, hatta dudaklara da yayılan sarımsı bir eksüdaya ve ağrılı şişkinliğe niçin olur Ülserli ağıziçi iltihabı Fusobacterium ve spiroketlerin etmen olduğu Vincent anjini gibi yutak enfeksiyonlarına emrindeki olarak ortaya çıkabilir Birincil şişkinlik evresinin arkasından çok yavaş iyileşen ülser ve yaraların belirdiği bu alıcı ağıziçi iltihabında mikrop öldürücü gargaralar yeterli değildir Ayrıca antibiyotik ve sülfamitlere dayanan genel bir çare uygulanır; bir takım olgularda kortizon da gerekebilir
• Kangrenli ağıziçi iltihabı
Ülserli tipin son evresidir Organizmanın aşın ölçüde güçten düştüğü durumlarda görülür ve doku ölümüne yol açar
• Kanamalı ağıziçi iltihabı
Kanamalarla ortaya meydana çıkan ağız mukozası iltihabıdır Genelde ağızdaki belirli bir nedenden kaynaklanmaz Pıhtılaşma bozuklukları, karaciğer ve kalpdamar hastalıkları, zehirlenmeler ve vitamin yetmezlikleri (niyasin ve C vitamini eksikliği) gibi genel hastalıkların bir belirtisidir Akut lösemi, B12 vitamini eksikliğine bağlı kansızlık, tifo, sıtma gibi hastalıklar sırasında da sık görülür Tedavi genel hastalığa yan olarak yürütülür
• Aftlı ağıziçi iltihabı
sık sık virüslerden kaynaklanır Genellikle süt çocuklarında, hamile kadınlarda ve sindirim bozukluğu çekenlerde görülür Bazı insanlarda ceviz, badem, çilek gibi belirili besinlerin yenmesiyle aftlı oluşumların yinelendiği göz önüne alınırsa bu hastalığın alerjik bir boyutu da olduğu söylenebilir
Hastalık titreşim ve alev yükselmesiyle aniden ortaya çıkar daha sonra ağız boşluğunda çok ağrılı ülserlere dönüşen değişken batmış kabarcıklar görülür Hastalık süratli gidişlidir ve 12 haftada iyileşir Gargara biçiminde bölgesel tedavinin yanı sıra antibiyotikler ve kortizonla genel çare uygulanır
• Kronik bakteri ve mantar enfeksiyonlarına yan ağıziçi iltihabı
Actinomyces ağız boşluğunda iltihaba yol açan manâlı bir bakteri grubudur Bu bakteriler ağızdaki kemik ve adale dokusuna yerleşir Oluşturdukları fistüllerden çıkan iltihap fazla miktarda tipik tanecikler içerir Bu bakterilerin antre yollan genel olarak diş çürükleridir
Oldukça sık rastlanan pamukçuk ağızda mantarlara alt bir iltihaptır Ağız boşluğu mukozasında Candida albicans türü mikroskopik bir mantarın gelişmesiyle oluşur Dişetlerini, dili, yanak iç yüzeylerini ve bademcikleri kaplayabilen kesik süte benzer Ağızda birbirleriyle birleşmeye eğilimli beyaz alanlar ortaya çıkar Kolayca kaldırılabilen bu oluşumların aşağıda kırmızı bir yüzey görülür Pamukçuk daha fazla yenidoğanlarda görülür Yerel olarak uygulanan mantar öldürücü ilaçlar ve metilen mavisiyle zahmetsizce çare edilebilir Ama bu rahatsızlık zayıf düşmüş ve organizmanın savunma yetenekleri azalmış yaşlılarda da ortaya çıkabilir Bu durumda enfeksiyon derindeki dokulara, yani solunum ve sindirim mukozalarına yayılabilir
• İkincil ağıziçi iltihapları
Genel bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkar Kızıl, kızamık, kızamıkçık ve suçiçeği gibi döküntülü hastalıklar, iskorbüt ve hemofili gibi kanamalı hastalıklar, lösemi, agranülositoz ve B12 vitamini eksikliğine bağlı anemi gibi kan hastalıkları, civa, bizmut, kurşun, gümüş, bakır gibi kimyasal madde zehirlenmesine ast değişik meslek hastalıkları sırasında görülür
Özgül mikropların neden olduğu esas ağıziçi iltihaplan şunlardır: Frengide birinci evre lezyonu, ikinci evreye özgü kabartı veya kızarıklıklar ve üçüncü evreye özgü göm (yumuşak şişkinlikler) ve ülserler biçiminde iltihaplar (frengi stomatiti); veremde ülserler ve çatlaklarla birlikte görülen iltihaplar (tüberküloz stomatiti); cüzamda zamanla ülserleşen derin düğümcük oluşumlan (cüzam stomatiti); belsoğukluğunda hastalık etkeni olan gonokoklara alt iltihaplar; kuşpalazı, yılancık ve impetigo etkenlerine alt ağıziçi iltihaplan *
Ağıziçinin tipik iltihapları ağızdaki nedenlerden kaynaklanıyorsa ilk, başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa ikincil olarak nitelenir Stomatit ağız mukozasının akut ya da kronik biçimde iltihaplanmasıdır Ağız mukozasında enfeksiyona yol açabilecek duruma gelmiş dağıtılmış mikropların varlığına alt olarak gelişir Kanamalı Stomatit zahmetsizce kanayan dişeti mukozasının kızarması ve şişmesi ile kendini belirli eder sıkça genel bir hastalığa, zehirlenmeye ya da vitamin yetmezliğine bağlıdır
Yunanca ’da stoma “ağız, itis “irin demektir Stomatit geniş anlamıyla ağız içindeki bütün iltihaplan içerir Bakımlı anlamıyla ise gerçek ağız boşluğu mukozasıyla sınırlı olarak kullanılır Cerahat dildeyse glossit, dişeti mukozasındaysa jinjivit adını alır Ağız mukozası direkt ağızdaki nedenlerle zahmetsizce hastalanır Ayrıca bazı genel hastalıkların da birincil belirtileri ağızda ortaya çıkar bu nedenle ağız içi iltihapları ilk ve ikincil olarak ikiye ayrılır İlki başka hastalıklara bağlı olmadan gelişir İkincil olanlar başka organlann hastalanmasından sonra ortaya çıkar
Ağıziçi iltihabının türleri aralarında ağız nezlesi ile eksüdalı, ülserli, kangrenli, kanamalı ve aftlı iltihaplar sayılabilir
• Ağız nezlesi En sık görülen ve minimum zararlı türdür Ağızdaki oturmuş bakteri florasının, genel ve lokal dağıtılmış durumlara alt olarak rahatsızlık yapabilme yeteneği kazanmasından kaynaklanır Her yaşta görülebilir Özellikle iyi beslenmeyen çocuklarda, diş çıkaran bebeklerde ve kızamık, kızıl, suçiçeği, kızamıkçık gibi döküntülü hastalıklar sırasında ortaya çıkar Erişkinlerde nedenleri diş taşları ve uygun olmayan diş protezlerinin kullanılmasıdır Sindirim bozuklukları, yüksek alev, örseleyici yiyecekler, fazla sıcak içecekler ve sigara da ağızda bu müşteri irin yapabilir Ağız nezlesinin sık rastlanan bir başka nedeni vitamin eksikliğidir Artık iskorbüt ve beriberi gibi ağır vitamin yetmezliklerinden kaynaklanan hastalıklar dengelenmiş gıda bilinci ve olanaklarının bulunduğu ülkelerin gündeminden çıkmıştır Ama yetersiz ve dengesiz beslenmeye veya vücuttaki işlev bozukluklarına emrindeki olarak sıcacık vitamin eksikliği hastalıkları görülmektedir
Ağız nezlesi genellikle ağız boşluğunda kırmızılıkla ortaya çıkar çoğu kez dil ve dudaklarda yaygın ve monoton kızarıklıklar görülür Hasta ağzında kuruma ve yanma duyar Yutma ve çiğneme hareketleri güçleşir Bu müşteri ağıziçi iltihapları, mikrop öldürücü gargaralar kullanılarak çare edilebilir Hem ağrı ve yanma duyumunu ortadan kaldıran hafif uyuşturucu ve mikrop öldürücü ilaçlar yardımsever olabilir Cerahat vitamin eksikliğine bağlıysa çare yetersiz olan vitaminlerin karşılanmasına dayanır
• Eksüdahlı ağıziçi iltihabı
Mukozada üstü beyaz renkli ağır bir iltihaplanma biçiminde ortaya çıkar Genellikle ülserli stomatitin başlangıcıdır Başlıca nedenleri ağız nezlesininkiyle aynıdır Bir Takım iş hastalıkları ve kimyasal maddelerin yol açtığı kronik zehirlenmeler de ağızda bu alıcı iltihaba niçin olur Bunların başında gelen kurşun ve civa zehirlenmeleri bilhassa dişeti ve ara sıra dil iltihabına yol açar Ağızdaki iltihaplanma bütün vücudu etkileyen hastalıkla birlikte tedavi edilir
• Ülserli ağıziçi iltihabı
Ağız nezlesinden de, eksüdalı ağıziçi iltihabından da ağırdır Genelde salgın şeklinde ortaya çıkar ve ağız boşluğunun temizliğine itina gösterilmemesi durumunda zahmetsizce bulaşır Cerahat dişçilerinde başlar sonra bütün ağza yayılır Diş köklerine, hatta dudaklara da yayılan sarımsı bir eksüdaya ve ağrılı şişkinliğe niçin olur Ülserli ağıziçi iltihabı Fusobacterium ve spiroketlerin etmen olduğu Vincent anjini gibi yutak enfeksiyonlarına emrindeki olarak ortaya çıkabilir Birincil şişkinlik evresinin arkasından çok yavaş iyileşen ülser ve yaraların belirdiği bu alıcı ağıziçi iltihabında mikrop öldürücü gargaralar yeterli değildir Ayrıca antibiyotik ve sülfamitlere dayanan genel bir çare uygulanır; bir takım olgularda kortizon da gerekebilir
• Kangrenli ağıziçi iltihabı
Ülserli tipin son evresidir Organizmanın aşın ölçüde güçten düştüğü durumlarda görülür ve doku ölümüne yol açar
• Kanamalı ağıziçi iltihabı
Kanamalarla ortaya meydana çıkan ağız mukozası iltihabıdır Genelde ağızdaki belirli bir nedenden kaynaklanmaz Pıhtılaşma bozuklukları, karaciğer ve kalpdamar hastalıkları, zehirlenmeler ve vitamin yetmezlikleri (niyasin ve C vitamini eksikliği) gibi genel hastalıkların bir belirtisidir Akut lösemi, B12 vitamini eksikliğine bağlı kansızlık, tifo, sıtma gibi hastalıklar sırasında da sık görülür Tedavi genel hastalığa yan olarak yürütülür
• Aftlı ağıziçi iltihabı
sık sık virüslerden kaynaklanır Genellikle süt çocuklarında, hamile kadınlarda ve sindirim bozukluğu çekenlerde görülür Bazı insanlarda ceviz, badem, çilek gibi belirili besinlerin yenmesiyle aftlı oluşumların yinelendiği göz önüne alınırsa bu hastalığın alerjik bir boyutu da olduğu söylenebilir
Hastalık titreşim ve alev yükselmesiyle aniden ortaya çıkar daha sonra ağız boşluğunda çok ağrılı ülserlere dönüşen değişken batmış kabarcıklar görülür Hastalık süratli gidişlidir ve 12 haftada iyileşir Gargara biçiminde bölgesel tedavinin yanı sıra antibiyotikler ve kortizonla genel çare uygulanır
• Kronik bakteri ve mantar enfeksiyonlarına yan ağıziçi iltihabı
Actinomyces ağız boşluğunda iltihaba yol açan manâlı bir bakteri grubudur Bu bakteriler ağızdaki kemik ve adale dokusuna yerleşir Oluşturdukları fistüllerden çıkan iltihap fazla miktarda tipik tanecikler içerir Bu bakterilerin antre yollan genel olarak diş çürükleridir
Oldukça sık rastlanan pamukçuk ağızda mantarlara alt bir iltihaptır Ağız boşluğu mukozasında Candida albicans türü mikroskopik bir mantarın gelişmesiyle oluşur Dişetlerini, dili, yanak iç yüzeylerini ve bademcikleri kaplayabilen kesik süte benzer Ağızda birbirleriyle birleşmeye eğilimli beyaz alanlar ortaya çıkar Kolayca kaldırılabilen bu oluşumların aşağıda kırmızı bir yüzey görülür Pamukçuk daha fazla yenidoğanlarda görülür Yerel olarak uygulanan mantar öldürücü ilaçlar ve metilen mavisiyle zahmetsizce çare edilebilir Ama bu rahatsızlık zayıf düşmüş ve organizmanın savunma yetenekleri azalmış yaşlılarda da ortaya çıkabilir Bu durumda enfeksiyon derindeki dokulara, yani solunum ve sindirim mukozalarına yayılabilir
• İkincil ağıziçi iltihapları
Genel bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkar Kızıl, kızamık, kızamıkçık ve suçiçeği gibi döküntülü hastalıklar, iskorbüt ve hemofili gibi kanamalı hastalıklar, lösemi, agranülositoz ve B12 vitamini eksikliğine bağlı anemi gibi kan hastalıkları, civa, bizmut, kurşun, gümüş, bakır gibi kimyasal madde zehirlenmesine ast değişik meslek hastalıkları sırasında görülür
Özgül mikropların neden olduğu esas ağıziçi iltihaplan şunlardır: Frengide birinci evre lezyonu, ikinci evreye özgü kabartı veya kızarıklıklar ve üçüncü evreye özgü göm (yumuşak şişkinlikler) ve ülserler biçiminde iltihaplar (frengi stomatiti); veremde ülserler ve çatlaklarla birlikte görülen iltihaplar (tüberküloz stomatiti); cüzamda zamanla ülserleşen derin düğümcük oluşumlan (cüzam stomatiti); belsoğukluğunda hastalık etkeni olan gonokoklara alt iltihaplar; kuşpalazı, yılancık ve impetigo etkenlerine alt ağıziçi iltihaplan *