Ağız ülseri veya aft olarak da adlandırılan ağız yaraları,tıp dünyasınca nedeni henüz tam olarak bilinmeyen doku bozukluklarıdır Ortası beyaz, sarı ya da gri renkteki bu yaralar, uçuk ile aynı şey değildir Oldukça can yakıcı olan yaralar mutlaka ağız içinde oluşur ve dudaklarda, yanaklarda, dilde, diş eti veya damakta ortaya çıkar Çoğu kez aynı anda 2 – 3 adet yara görülür
Ağız yaralarının daha çok kadınları etkilediği görülmekle birlikte çocuk yaştan itibaren hemen herkeste görülebilir 7 ila 10 gün arasında iyileşir ve tekrarlayıp tekrarlamayacağı kişiye göre değişir ‘Nedeni tam bilinmiyor’ dedik ama aft üzerinde etkili olduğu düşünülen çeşitli etkenler, bu yaraları tetikleyen nedenler bulunmaktadır Diş macunundan, yiyeceklere uzanan farklı etkenler sayılır Bu etkenleri sıralamadan önce ağız yarasının bulaşıcı olmadığını da ekleyelim
Fiziksel Travma
Yanlışlıkla yanağı ısırmak, çok sıcak yiyecek veya içecekler, sivri bir cisim nedeniyle ağız içinin tahriş olması veya protez dişler ağız içinde yaralara neden olabilecek fiziksel travma örnekleridir
Yiyecekler
Asitli yiyecek, içecekler ağız yaralarını tetikleyebilir Burada asitli içeceklerden kasıt sadece kola, gazoz gibi içecekler değildir Örneğin portakal suyu, ağız yaraları olanlarda ya da hassas bir ağız dokusuna sahip kişilerde en çok şikayete yol açan içeceklerin başında gelir Sadece portakalın değil genel olarak turunçgillerin asit oranı yüksektir Asit oranı yüksek meyvelerin yanı sıra, sirke, sirkeli soslar, tuzlu, baharatlı, acılı yiyecekler, turşu, çerez ve pek çok kimyasal içeren hazır gıdalar ağızda aft oluşmasını tetikleyebilir Ağızda aft oluşmasından bir iki gün öncesine kadar yediklerinizi gözden geçirerek, size neyin dokunmuş olacağına dair bir ipucu yakalamaya çalışabilirsiniz
Alerji
Yiyecek alerjilerinin % 90’ında süt, fıstık, fındık, soya, balık, buğday veya kabuklu deniz ürünlerinin yiyecekle ilgili alerji türlerini tetiklediği görülür Glüten, inek sütü proteinleri, çikolata, tarçın, ceviz, badem, domates, incir, limon ve çileğin ağız içinde aft çıkmasında katkısının olduğu belirtilir Histamin salgılanması sonucu ağızda hücre ve dokular zarar görebilir ve alerjik semptomlardan biri olarak, ağız yaraları ortaya çıkabilir
Mide Mikrobu
Helikobakter pilori adıyla bilinen mide mikrobu, B12 gibi bazı vitamin eksikliklerinin yanı sıra ağız yaralarına da yol açabilir Aft nedenleri araştırılırken genellikle atlanır ancak ülser gibi çeşitli mide rahatsızlıklarına da sebep olabilen mide mikrobu, son derece yaygın görülen bir sağlık sorunudur Aft sorununun altında mide mikrobu yatıyorsa, bu durum tedavi edilmeden afttan kurtulmak da mümkün olmayacaktır
Sigarayı Bırakmak ya da Sigara İçmek
Her fırsatta sigara içmenin zararlarından söz ederken, birden bire sigara bırakmanın bir zararı olabileceğini duymak sizi şaşırtabilir Elbette bu geçici bir durumdur Sigarayı bıraktıktan sonra vücuttaki kimyasalların değişmesi sonucu ağız yaraları tetiklenebilir Ancak siz, uzun vadede sigarayı bırakmanın ne kadar yararlı olduğuna odaklanın ve bu kısa süreli sorun nedeniyle sakın sigaraya tekrar başlamayı düşünmeyin!
Sigarayı bırakmak aft riski oluştursa da, sigara içmek de aynı şekilde bu yaralara neden olabilir Tütün, alkol ve çeşitli kimyasallardan dolayı ağız yaralarının tetiklendiği bilinmektedir
Bazı Diş Macunları
Her diş macunu değil ama içinde ‘sodyum loril sülfat’ (SLS) bulunan diş macunu ya da gargara benzeri ağız hijyen ürünlerinin aftı tetiklediği görülmüştür Bunun nedeni SLS’nin ağız dokularındaki koruyucu tabakayı kurutması ve alttaki dokunun yaralara karşı daha savunmasız hale gelmesi olarak açıklanabilir
Vitamin veya Demir Eksikliği
Demir ve vitamin eksikliği ve özellikle de B3, B9 (folik asit) ve B12 vitaminlerinin eksikliği ağızdaki yaraların tetikliyor olabilir Bu vitaminler, cilt sağlığını ve sinir sistemini desteklemek, hormon ve kan hücresi üretmek gibi, eksikliğinde ağız yaralarının görülebileceği konularda yardımcı olurlar Vitamin eksikliği ayrıca kötü beslenmeye ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına da bir işaret olabilir Her iki durum da ağız yaralarını tetikleyen durumlardır Eğer başka herhangi bir neden göremiyorsanız, ağız yaralarınızın nedenini anlamak için beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirmeniz gerekiyor olabilir
Hormonal Dengesizlikler
Hormonal dengesizliklere vücudun verdiği tepkilerden biri de ağız yaralarıdır Örneğin ergenlik dönemindeki genç kızlarda ya da kadınlarda adet döneminde, ağız yarasının çıkmasına sık rastlanır
Stres
Pek çok fiziksel şikayetin nedenleri arasında stresi görmek, artık hiç şaşırtıcı değil ve aftlar da bu şikayetler arasında sayılabilir Ne yazık ki gün boyu taşıdığımız endişeli düşünceler, iş yerindeki ya da evdeki mutsuzluklar, her şeyi dert edinen halimiz veya trafikte geçirdiğimiz sıkıntılı saatler derken, vücudumuz fiziksel olarak tepki vermekte gecikmiyor Kadınların regl dönemlerinde hormonal değişikliklerin yanı sıra, gerginlik de aftlara davetiye çıkarabilir
Genetik
Yapılan bir araştırmada afttan muzdarip olan kişilerin % 35’nin ailelerinde en az bir kişinin daha afttan şikayetçi olduğu ortaya çıkmıştır Tek yumurta ikizlerinin % 90’ında, her iki kardeşte de aft çıktığı görülmüştür Ailesinde aft görülen kişilerde aft oluştuğunda, bu rahatsızlığı daha erken yaşlarda ve daha ağır belirtilerle geçirdikleri ortaya çıkmıştır
Çölyak Hastalığı
Çölyak hastalığı, vücudun buğday, çavdar ve arpada bulunan glüten adlı proteine tahammülsüzlüğü anlamına gelir Bu durum ince bağırsakta iltihaplanmayla kendini gösterir Çölyak hastalığının diğer bir yaygın belirtisi ise ağız yaralarıdır
Chron Hastalığı
Yine iltihabi bir bağırsak hastalığı olan Chron hastalığı, bağırsakta iltihaplanmaya yol açan ve hem midede hem de ağızda yaralara neden olabilen bir rahatsızlıktır
Bağışıklık Yetmezliği
HIV ya da lupus gibi vücudun bağışıklık sistemine saldıran herhangi bir bağışıklık hastalığı, ağız yaralarına yol açabilir
Ne Zaman Doktoru Aramalı?
İlk kez ağzınızda aft çıktığında
1 santimden daha geniş ölçüde aft oluştuğunda
Daha önce olduğundan çok daha fazla sayıda aft çıktığında
Eskiden olduğundan çok daha sık aft çıkmaya başladığında
Aftlarla aynı zamanda eklem ağrısı, ateş, ishal ve vücutta lekeler görüldüğünde
Ağız yaralarının daha çok kadınları etkilediği görülmekle birlikte çocuk yaştan itibaren hemen herkeste görülebilir 7 ila 10 gün arasında iyileşir ve tekrarlayıp tekrarlamayacağı kişiye göre değişir ‘Nedeni tam bilinmiyor’ dedik ama aft üzerinde etkili olduğu düşünülen çeşitli etkenler, bu yaraları tetikleyen nedenler bulunmaktadır Diş macunundan, yiyeceklere uzanan farklı etkenler sayılır Bu etkenleri sıralamadan önce ağız yarasının bulaşıcı olmadığını da ekleyelim
Fiziksel Travma
Yanlışlıkla yanağı ısırmak, çok sıcak yiyecek veya içecekler, sivri bir cisim nedeniyle ağız içinin tahriş olması veya protez dişler ağız içinde yaralara neden olabilecek fiziksel travma örnekleridir
Yiyecekler
Asitli yiyecek, içecekler ağız yaralarını tetikleyebilir Burada asitli içeceklerden kasıt sadece kola, gazoz gibi içecekler değildir Örneğin portakal suyu, ağız yaraları olanlarda ya da hassas bir ağız dokusuna sahip kişilerde en çok şikayete yol açan içeceklerin başında gelir Sadece portakalın değil genel olarak turunçgillerin asit oranı yüksektir Asit oranı yüksek meyvelerin yanı sıra, sirke, sirkeli soslar, tuzlu, baharatlı, acılı yiyecekler, turşu, çerez ve pek çok kimyasal içeren hazır gıdalar ağızda aft oluşmasını tetikleyebilir Ağızda aft oluşmasından bir iki gün öncesine kadar yediklerinizi gözden geçirerek, size neyin dokunmuş olacağına dair bir ipucu yakalamaya çalışabilirsiniz
Alerji
Yiyecek alerjilerinin % 90’ında süt, fıstık, fındık, soya, balık, buğday veya kabuklu deniz ürünlerinin yiyecekle ilgili alerji türlerini tetiklediği görülür Glüten, inek sütü proteinleri, çikolata, tarçın, ceviz, badem, domates, incir, limon ve çileğin ağız içinde aft çıkmasında katkısının olduğu belirtilir Histamin salgılanması sonucu ağızda hücre ve dokular zarar görebilir ve alerjik semptomlardan biri olarak, ağız yaraları ortaya çıkabilir
Mide Mikrobu
Helikobakter pilori adıyla bilinen mide mikrobu, B12 gibi bazı vitamin eksikliklerinin yanı sıra ağız yaralarına da yol açabilir Aft nedenleri araştırılırken genellikle atlanır ancak ülser gibi çeşitli mide rahatsızlıklarına da sebep olabilen mide mikrobu, son derece yaygın görülen bir sağlık sorunudur Aft sorununun altında mide mikrobu yatıyorsa, bu durum tedavi edilmeden afttan kurtulmak da mümkün olmayacaktır
Sigarayı Bırakmak ya da Sigara İçmek
Her fırsatta sigara içmenin zararlarından söz ederken, birden bire sigara bırakmanın bir zararı olabileceğini duymak sizi şaşırtabilir Elbette bu geçici bir durumdur Sigarayı bıraktıktan sonra vücuttaki kimyasalların değişmesi sonucu ağız yaraları tetiklenebilir Ancak siz, uzun vadede sigarayı bırakmanın ne kadar yararlı olduğuna odaklanın ve bu kısa süreli sorun nedeniyle sakın sigaraya tekrar başlamayı düşünmeyin!
Sigarayı bırakmak aft riski oluştursa da, sigara içmek de aynı şekilde bu yaralara neden olabilir Tütün, alkol ve çeşitli kimyasallardan dolayı ağız yaralarının tetiklendiği bilinmektedir
Bazı Diş Macunları
Her diş macunu değil ama içinde ‘sodyum loril sülfat’ (SLS) bulunan diş macunu ya da gargara benzeri ağız hijyen ürünlerinin aftı tetiklediği görülmüştür Bunun nedeni SLS’nin ağız dokularındaki koruyucu tabakayı kurutması ve alttaki dokunun yaralara karşı daha savunmasız hale gelmesi olarak açıklanabilir
Vitamin veya Demir Eksikliği
Demir ve vitamin eksikliği ve özellikle de B3, B9 (folik asit) ve B12 vitaminlerinin eksikliği ağızdaki yaraların tetikliyor olabilir Bu vitaminler, cilt sağlığını ve sinir sistemini desteklemek, hormon ve kan hücresi üretmek gibi, eksikliğinde ağız yaralarının görülebileceği konularda yardımcı olurlar Vitamin eksikliği ayrıca kötü beslenmeye ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına da bir işaret olabilir Her iki durum da ağız yaralarını tetikleyen durumlardır Eğer başka herhangi bir neden göremiyorsanız, ağız yaralarınızın nedenini anlamak için beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirmeniz gerekiyor olabilir
Hormonal Dengesizlikler
Hormonal dengesizliklere vücudun verdiği tepkilerden biri de ağız yaralarıdır Örneğin ergenlik dönemindeki genç kızlarda ya da kadınlarda adet döneminde, ağız yarasının çıkmasına sık rastlanır
Stres
Pek çok fiziksel şikayetin nedenleri arasında stresi görmek, artık hiç şaşırtıcı değil ve aftlar da bu şikayetler arasında sayılabilir Ne yazık ki gün boyu taşıdığımız endişeli düşünceler, iş yerindeki ya da evdeki mutsuzluklar, her şeyi dert edinen halimiz veya trafikte geçirdiğimiz sıkıntılı saatler derken, vücudumuz fiziksel olarak tepki vermekte gecikmiyor Kadınların regl dönemlerinde hormonal değişikliklerin yanı sıra, gerginlik de aftlara davetiye çıkarabilir
Genetik
Yapılan bir araştırmada afttan muzdarip olan kişilerin % 35’nin ailelerinde en az bir kişinin daha afttan şikayetçi olduğu ortaya çıkmıştır Tek yumurta ikizlerinin % 90’ında, her iki kardeşte de aft çıktığı görülmüştür Ailesinde aft görülen kişilerde aft oluştuğunda, bu rahatsızlığı daha erken yaşlarda ve daha ağır belirtilerle geçirdikleri ortaya çıkmıştır
Çölyak Hastalığı
Çölyak hastalığı, vücudun buğday, çavdar ve arpada bulunan glüten adlı proteine tahammülsüzlüğü anlamına gelir Bu durum ince bağırsakta iltihaplanmayla kendini gösterir Çölyak hastalığının diğer bir yaygın belirtisi ise ağız yaralarıdır
Chron Hastalığı
Yine iltihabi bir bağırsak hastalığı olan Chron hastalığı, bağırsakta iltihaplanmaya yol açan ve hem midede hem de ağızda yaralara neden olabilen bir rahatsızlıktır
Bağışıklık Yetmezliği
HIV ya da lupus gibi vücudun bağışıklık sistemine saldıran herhangi bir bağışıklık hastalığı, ağız yaralarına yol açabilir
Ne Zaman Doktoru Aramalı?
İlk kez ağzınızda aft çıktığında
1 santimden daha geniş ölçüde aft oluştuğunda
Daha önce olduğundan çok daha fazla sayıda aft çıktığında
Eskiden olduğundan çok daha sık aft çıkmaya başladığında
Aftlarla aynı zamanda eklem ağrısı, ateş, ishal ve vücutta lekeler görüldüğünde