ahmet yesevi eserleri,hoca ahmet yesevi
Ahmet Yesevi Yazınsal Kişiliği nedir
Hoca Ahmet Yesevi Edebi Kişiliği
Ahmet Yesevi ’nin Türk tarihindeki ehemmiyeti yalnız birkaç cilt tasavvufi manzumeler yazmış eski bir şair olmasından değil, İslamiyet ’in Türkler arasında yayılmaya başladığı asırlarda, onlar arasında ilk kere bir tasavvuf mesleği vücuda getirmesindendir
Türkistan ’da, Türklerin Müslümanlığı kabullerinin anında ardındaki kitleleri İslam ’a, bilhassa tasavvufa ısındıran Yesevilik tevazu, sadelik ve fedakârlığın bir ocağı olarak karşımıza çıkmaktadır
“Bir vakit namaz kılmayanın domuzdan farkı olmayacağını söyleyecek dek Kur ’an ve Sünnete tabi olan Ahmet Yesevi, halka hitaben kolay bir Türkçe ile dile getirdiği hikmetleri ile dinç bir saltanat kurmuştur
Yaşar Nuri Öztürk ’ün “Tasavvufun Ruhu ve Tarikatler adlı eserinde bildirdiğine göre; Ahmet Yesevi, büyük mutasavvıf Yusuf Hemedani ’nin ilim ve irfanından feyizlenerek yetişti Hemedani ’nin mürşidi ve feyiz kaynağı ise, bununla birlikte Gazali ’nin mürşidi olan Ebu Ali Farmadi ’dir Farmadi ise meşhur Risale yazarı Kuşayri ’nin şakirdidir Tüm bunlar Yeseviliğin esas hafıza ve ruh kaynaklarının Gazali ’nin eserinde kristalleşen Sünni tefekkür olduğunu bize göstermektedir
Ahmet Yesevi, daha çocukluğundan beri Hz Peygamber ’in (sav) hiçbir sünnetine bağlılıktan geri kalmamıştır Ahmet Yesevi ’nin, şiirlerinin toplandığı “Divanı Hikmetinde bir çilehaneden bahsedilir Ahmet Yesevi, Hz Peygamber ’in sünnetine öylesine bağlıdır oysa, altmış üç yaşına kazanç gelmez—Hz Peygamber (sav) altmış üç yaşında ölüm ettikleri için—tekkenin bir tarafında mezara eş bir çilehane yaptırır ve altmış üç yaşında buraya girerek ölümü burada karşılar Divanı Hikmette: “Bir yaşında ruhlar bana hisse verdiİki yaşta peygamberler gelip gördüÜç yaşımda kırklar gelip halimi sorduO sebepten altmış üçte girdim yere gibi dörtlüklerle anlatılan bu hadise, Ahmet Yesevi ’nin sünnete sadakât derecesini bildiren örneklerden biridir
Ahmet Yesevi ’nin tasavvufi dünyasını, menkıbelerin yanına onun “Divanı Hikmet adıyla bir araya getirilen şiirlerinden öğrenmek mümkündür Divandaki manzumelerin her biri “Hikmet adıyla anılmıştır Anadolu ’daki ilahilere tekabül eden bu manzumeler lüzum vezin gerekse dil bakımından İrani etki taşımamaktadır Yaşar Nuri Öztürk, “Tasavvufun Ruhu ve Tarikatlar adlı eserinde bunun, Köprülü ’nün Ahmet Yesevi ’nin İran etkisinde gelişip yetiştiği iddiasını geçersiz kılan unsurlardan biri olduğunu söyler Keza Yesevi ’nin fikir ve duyuşlarında da İranilik yoktur Yaşar Nuri Öztürk benzer eserinde, Yesevilikte İran tesiri, Şiilik, değil açık bir biçimde, kırıntı halinde bile mevcut olmadığını söyler Yeseviliğin ve kurucusunun us ve duygu kaynakları İran değil Arap kaynaklıdır Ne Ahmet Yesevi ’de ne de onun takipçilerinde hatta Hacı Bektaş Veli ’de Şiilik yoktur
Ahmet Yesevi mutasavvıf bir şairdir Yesevi ’nin Divanı ’nda tasavvufi fikir temaları rahatlıkla görülmektedir Mevlana ve Yunusta hakim olan ilahi aşk, Yesevi ’de tıpkı mevcuttur Ahmet Yesevi ’nin Divanı ’nın taşıdığı özellikler ise şunlardır:
1 Yesevi Divan ’ı ahlaki öğretiler içerir
2 SünniHanefi olan Ahmet Yesevi ’nin eserinde Hz Muhammed ’in sünnetine sadakât, düşüncesinin temelini oluşturur Onun tasavvufi anlayışı Kur ’lahza ve sünnete tamamıyla uygundur
3 Divanı Hikmet ’te ilahi aşkın her şeyin esası olduğu görüşü dikkat çeker
Yaşar Nuri Öztürk benzer eserinde, meşhur bir Yesevi dervişi olan Hazini ’nin, eseri “Cevahirü ’lEbrarda tarikatın esaslarını şöyle anlattığını zikreder: “Tevhid, şeriat ve sünnete sadakât, riyazet ve mücahede, halvet ve zikir Keza cemaatle namaz kılmak, seher vakitleri kurnaz almak, kesintisiz abdestli edinmek, kendini her lahza Allah ’ın huzurunda anlayışlı olmak Yesevilerin sürekli alıntı yapmak zorunda oldukları prensipler arasındadır
Sülük silsilesi bakımından Öğretmen Ahmet Yesevi ’ye mensup yer alan tarikatlar ikidir: Nakşilik ve Bektaşilik
Nakşibendiliğin Ahmet Yesevi ile alakalı sayılması, tarikatın piri Hoca Bahaüddin Nakşibend lakabıyla tanınan Muhammed b Muhammedü ’lBuhari ’nin, Yesevi şeyhlerinden Kasam Şeyh ve Halil Soy ile bir müddet beraber bulunarak onlardan feyiz almasından dolayıdır
Ahmet Yesevi ’den gelen ikinci büyük tarikat ise Bektaşiliktir Hacı Bektaş ’ın Ahmet Yesevi ’nin müridi olduğu şeklindeki rivayetlere oysa X ve daha sonraki asırlarda yazılan Künhü ’lAhbar ve Evliya Çelebi Seyahatnameleri gibi kitaplarda rastlanır Bektaşi ananesi Öğretmen Ahmet Yesevi ’ye dair menkabevi bir fazla bilgi vermektedir Bu da Hoca Ahmed ’in Batı Türkleri üzerinde bir zamanlar beri büyük nüfuz icra ettiğini göstermektedir
Eserleri
Divanı Hikmet: İslami ilimlere vakıf olan, Arapça ve Farsça haberdar olan Ahmet Yesevi, çevresinde toplananlara İslam ’ın esaslarını, şeriat hükümlerini, tarikat görgü ve gayesini bilgi vermek amacıyla, sade bir dille ve halk edebiyatından alınma şekillerle hece vezninde manzumeler söylüyor ve bunlara “Hikmet adını veriyordu “Divanı Hikmet, Ahmet Yesevi ’nin “Hikmetlerini içine alan mecmuanın adıdır Ahmet Yesevi ’nin dervişleri vasıtasıyla en uzaktan Türk topluluklarına değin ulaştırılan “Hikmetler, Türkler arasında bir us birliğinin teşekkül etmesi bakımından önemlidir
Fakrname: Bu eserin Ahmet Yesevi ’ye ait olup olmadığı ihtilaflı bir husustur Eser müstakil bir risaleden çok, Divanı Hikmet ’in mensur bir mukaddimesi durumundadır *
Ahmet Yesevi Yazınsal Kişiliği nedir
Hoca Ahmet Yesevi Edebi Kişiliği
Ahmet Yesevi ’nin Türk tarihindeki ehemmiyeti yalnız birkaç cilt tasavvufi manzumeler yazmış eski bir şair olmasından değil, İslamiyet ’in Türkler arasında yayılmaya başladığı asırlarda, onlar arasında ilk kere bir tasavvuf mesleği vücuda getirmesindendir
Türkistan ’da, Türklerin Müslümanlığı kabullerinin anında ardındaki kitleleri İslam ’a, bilhassa tasavvufa ısındıran Yesevilik tevazu, sadelik ve fedakârlığın bir ocağı olarak karşımıza çıkmaktadır
“Bir vakit namaz kılmayanın domuzdan farkı olmayacağını söyleyecek dek Kur ’an ve Sünnete tabi olan Ahmet Yesevi, halka hitaben kolay bir Türkçe ile dile getirdiği hikmetleri ile dinç bir saltanat kurmuştur
Yaşar Nuri Öztürk ’ün “Tasavvufun Ruhu ve Tarikatler adlı eserinde bildirdiğine göre; Ahmet Yesevi, büyük mutasavvıf Yusuf Hemedani ’nin ilim ve irfanından feyizlenerek yetişti Hemedani ’nin mürşidi ve feyiz kaynağı ise, bununla birlikte Gazali ’nin mürşidi olan Ebu Ali Farmadi ’dir Farmadi ise meşhur Risale yazarı Kuşayri ’nin şakirdidir Tüm bunlar Yeseviliğin esas hafıza ve ruh kaynaklarının Gazali ’nin eserinde kristalleşen Sünni tefekkür olduğunu bize göstermektedir
Ahmet Yesevi, daha çocukluğundan beri Hz Peygamber ’in (sav) hiçbir sünnetine bağlılıktan geri kalmamıştır Ahmet Yesevi ’nin, şiirlerinin toplandığı “Divanı Hikmetinde bir çilehaneden bahsedilir Ahmet Yesevi, Hz Peygamber ’in sünnetine öylesine bağlıdır oysa, altmış üç yaşına kazanç gelmez—Hz Peygamber (sav) altmış üç yaşında ölüm ettikleri için—tekkenin bir tarafında mezara eş bir çilehane yaptırır ve altmış üç yaşında buraya girerek ölümü burada karşılar Divanı Hikmette: “Bir yaşında ruhlar bana hisse verdiİki yaşta peygamberler gelip gördüÜç yaşımda kırklar gelip halimi sorduO sebepten altmış üçte girdim yere gibi dörtlüklerle anlatılan bu hadise, Ahmet Yesevi ’nin sünnete sadakât derecesini bildiren örneklerden biridir
Ahmet Yesevi ’nin tasavvufi dünyasını, menkıbelerin yanına onun “Divanı Hikmet adıyla bir araya getirilen şiirlerinden öğrenmek mümkündür Divandaki manzumelerin her biri “Hikmet adıyla anılmıştır Anadolu ’daki ilahilere tekabül eden bu manzumeler lüzum vezin gerekse dil bakımından İrani etki taşımamaktadır Yaşar Nuri Öztürk, “Tasavvufun Ruhu ve Tarikatlar adlı eserinde bunun, Köprülü ’nün Ahmet Yesevi ’nin İran etkisinde gelişip yetiştiği iddiasını geçersiz kılan unsurlardan biri olduğunu söyler Keza Yesevi ’nin fikir ve duyuşlarında da İranilik yoktur Yaşar Nuri Öztürk benzer eserinde, Yesevilikte İran tesiri, Şiilik, değil açık bir biçimde, kırıntı halinde bile mevcut olmadığını söyler Yeseviliğin ve kurucusunun us ve duygu kaynakları İran değil Arap kaynaklıdır Ne Ahmet Yesevi ’de ne de onun takipçilerinde hatta Hacı Bektaş Veli ’de Şiilik yoktur
Ahmet Yesevi mutasavvıf bir şairdir Yesevi ’nin Divanı ’nda tasavvufi fikir temaları rahatlıkla görülmektedir Mevlana ve Yunusta hakim olan ilahi aşk, Yesevi ’de tıpkı mevcuttur Ahmet Yesevi ’nin Divanı ’nın taşıdığı özellikler ise şunlardır:
1 Yesevi Divan ’ı ahlaki öğretiler içerir
2 SünniHanefi olan Ahmet Yesevi ’nin eserinde Hz Muhammed ’in sünnetine sadakât, düşüncesinin temelini oluşturur Onun tasavvufi anlayışı Kur ’lahza ve sünnete tamamıyla uygundur
3 Divanı Hikmet ’te ilahi aşkın her şeyin esası olduğu görüşü dikkat çeker
Yaşar Nuri Öztürk benzer eserinde, meşhur bir Yesevi dervişi olan Hazini ’nin, eseri “Cevahirü ’lEbrarda tarikatın esaslarını şöyle anlattığını zikreder: “Tevhid, şeriat ve sünnete sadakât, riyazet ve mücahede, halvet ve zikir Keza cemaatle namaz kılmak, seher vakitleri kurnaz almak, kesintisiz abdestli edinmek, kendini her lahza Allah ’ın huzurunda anlayışlı olmak Yesevilerin sürekli alıntı yapmak zorunda oldukları prensipler arasındadır
Sülük silsilesi bakımından Öğretmen Ahmet Yesevi ’ye mensup yer alan tarikatlar ikidir: Nakşilik ve Bektaşilik
Nakşibendiliğin Ahmet Yesevi ile alakalı sayılması, tarikatın piri Hoca Bahaüddin Nakşibend lakabıyla tanınan Muhammed b Muhammedü ’lBuhari ’nin, Yesevi şeyhlerinden Kasam Şeyh ve Halil Soy ile bir müddet beraber bulunarak onlardan feyiz almasından dolayıdır
Ahmet Yesevi ’den gelen ikinci büyük tarikat ise Bektaşiliktir Hacı Bektaş ’ın Ahmet Yesevi ’nin müridi olduğu şeklindeki rivayetlere oysa X ve daha sonraki asırlarda yazılan Künhü ’lAhbar ve Evliya Çelebi Seyahatnameleri gibi kitaplarda rastlanır Bektaşi ananesi Öğretmen Ahmet Yesevi ’ye dair menkabevi bir fazla bilgi vermektedir Bu da Hoca Ahmed ’in Batı Türkleri üzerinde bir zamanlar beri büyük nüfuz icra ettiğini göstermektedir
Eserleri
Divanı Hikmet: İslami ilimlere vakıf olan, Arapça ve Farsça haberdar olan Ahmet Yesevi, çevresinde toplananlara İslam ’ın esaslarını, şeriat hükümlerini, tarikat görgü ve gayesini bilgi vermek amacıyla, sade bir dille ve halk edebiyatından alınma şekillerle hece vezninde manzumeler söylüyor ve bunlara “Hikmet adını veriyordu “Divanı Hikmet, Ahmet Yesevi ’nin “Hikmetlerini içine alan mecmuanın adıdır Ahmet Yesevi ’nin dervişleri vasıtasıyla en uzaktan Türk topluluklarına değin ulaştırılan “Hikmetler, Türkler arasında bir us birliğinin teşekkül etmesi bakımından önemlidir
Fakrname: Bu eserin Ahmet Yesevi ’ye ait olup olmadığı ihtilaflı bir husustur Eser müstakil bir risaleden çok, Divanı Hikmet ’in mensur bir mukaddimesi durumundadır *