akarsu biriktirme şekilleri nelerdir
akarsuyun biriktirme şekilleri
Akarsular akış hızları azaldıkca bunyelerinde taşımış oldukları materyalleri biriktirir Akarsu once ağır materyalleri biriktirir Daha sonrada asılı materyalleri biriktirir Akarsu biriktirmesini etkileyen etmenler şunlardır : a)Yatak eğimi : Bir akarsuyun akmış sahada eğim değeri ne kadar az olursa akarsu biriktirmesi o kadar artar
b)Akış hızı ( Suyun Hızı ) : Yavaş ve sakin bir şekilde akan akarsuyun gucu az olacağı icin biriktirme yapar
c)Su miktarı ( suyun debisi ) : Debisi azalmaya başlayan yani icerisindeki su miktarı azalmaya başlayan akarsuyun gucu azalır ve biriktirme yapmaya başlar
Akarsuların biriktirmesi yıl icine akım değişiklikleri ile ilgilidir Biriktirmenin meydana geldiği yerlerde farklı boyutlarda materyallerin tabakalar şeklinde tortullaşmaları akarsuyun akım duzeni hakkında bilgi verir Akımın yuksek olduğu donemde akarsu iri materyalleri daha fazla tortullaştırırken , akım azaldıkca kil ve mil gibi daha kucuk materyaller tortullaşır
1 BİRİKİNTİ KONİSİ
Dağdan inen sel suları aşındırdıkları cakıl ve kumları taşır Dağ eteğinde eğim azalınca sel suyunun taşıma gucu azalır Taşıdıklarını goturemeyen sel suları dağ eteğinde biriktirir Yuksek dağların eteklerinde gorulur Birikim şekli koniye benzediği icin birikinti konisi denir Zamanla genişleyerek daha yayvan bir şekil alır ve bunlara birikinti yelpazesi denir
2 DAĞ ETEĞİ OVASI
Dağ yamacında oluşan birikinti koni ve yelpazelerinin birleşmesiyle oluşan hafif dalgalı duzluklerdir İtalya ’da Alp Dağları ile Po ovası arasında Pied Mont ovası bu duruma guzel bir ornektir
3 DAĞ İCİ OVASI
Dağ sıraları arasında kalan cukurluklara biriken aluvyon ovalardırDağ iclerinde eğimin azaldığı yerlerde ovaların genişleyerek birbirleriyle bağlanması sonucunda oluşmaktadır
4 TABAN SEVİYESİ OVASI
Akarsuların ağız kısımlarında ozellikle de kıyılarda oluşan alcak duzluklerdirbu ovalar uzerinde akarsular menderesler cizerek akmaktadır Bazı yerlerde delta ovaları ile birleşmişlerdir Delta ovalarından farkı karaların uzerinde oluşmuştur
5 TARACA ( SEKİ )
Vadi yamaclarında meydana gelen basamak şeklideki duzluklerdir Vadi tabanını aluvyonlarla dolduran bir akarsuyun tekrar canlanarak yatağını derine aşındırmasıyla meydana gelir Jeolojik zamanlar icerisinde bu olayın tekrar etmesiyle oluşur
6 IRMAK ADASI ( KUM ADASI )
Akarsularda yatak eğiminin azaldığı yerlerde akarsu ortasında yada kenarlarında kum veya cakıl birikintileri oluşur Bu birikmelere ırmak adası denir
Akarsuyun ağız kısmında denize doğru cıkıntı yapan ovalardır Diğer tum şekillerden farkı deniz kıyısında oluşmaktadır Akarsuyun karalardan aşındırdıkları materyalleri deniz kıyısında biriktirmesiyle oluşur
Bir kıyıda delta oluşabilmesi icin ;
a)birikmesin deniz icerisinde olması
b)kıta sahanlığının geniş olması
c)akarsuyun bol aluvyon taşıması
d)dalga ve akıntıların cok fazla etkili olmaması
e)gelgit olayının etkili olmaması gerekir
Turkiye ’de oluşan delta ovalarına ornek ; Kızılırmak nehrinin denize dokulduğu
yerde Bafra Ovası , Yeşilırmak nehrinin denize dokulduğu yerde Carşamba Ovası , Seyhan ve Ceyhan ırmaklarının denize dokulduğu yerde Cukurova deltası oluşmuştur
Mısır ’da yer alan Nil Nehrinin denize dokulduğu yerde nil deltası oluşmuştur Bu delta uzerinde 15 milyon nufusa sahip başkent Kahire şehri kurulmuştur
Her akarsuyun denize dokulduğu yerde delta oluşmazEğer kıyıda gelgit ( Med cezir ) etkili ise kesinlikle delta oluşmaz , ancak halic oluşur Batı Avrupa kıyılarında akarsuların ağız kısımlarında gelgit etkisi ile halicler oluşmuştur Ornek Almanya ’da Hamburg limanının yer aldığı cevrede halic bulunmaktadır Turkiye ’de gelgit etkili olmadığı icin halic bulunmamaktadır
akarsuyun biriktirme şekilleri
Akarsular akış hızları azaldıkca bunyelerinde taşımış oldukları materyalleri biriktirir Akarsu once ağır materyalleri biriktirir Daha sonrada asılı materyalleri biriktirir Akarsu biriktirmesini etkileyen etmenler şunlardır : a)Yatak eğimi : Bir akarsuyun akmış sahada eğim değeri ne kadar az olursa akarsu biriktirmesi o kadar artar
b)Akış hızı ( Suyun Hızı ) : Yavaş ve sakin bir şekilde akan akarsuyun gucu az olacağı icin biriktirme yapar
c)Su miktarı ( suyun debisi ) : Debisi azalmaya başlayan yani icerisindeki su miktarı azalmaya başlayan akarsuyun gucu azalır ve biriktirme yapmaya başlar
Akarsuların biriktirmesi yıl icine akım değişiklikleri ile ilgilidir Biriktirmenin meydana geldiği yerlerde farklı boyutlarda materyallerin tabakalar şeklinde tortullaşmaları akarsuyun akım duzeni hakkında bilgi verir Akımın yuksek olduğu donemde akarsu iri materyalleri daha fazla tortullaştırırken , akım azaldıkca kil ve mil gibi daha kucuk materyaller tortullaşır
1 BİRİKİNTİ KONİSİ
Dağdan inen sel suları aşındırdıkları cakıl ve kumları taşır Dağ eteğinde eğim azalınca sel suyunun taşıma gucu azalır Taşıdıklarını goturemeyen sel suları dağ eteğinde biriktirir Yuksek dağların eteklerinde gorulur Birikim şekli koniye benzediği icin birikinti konisi denir Zamanla genişleyerek daha yayvan bir şekil alır ve bunlara birikinti yelpazesi denir
2 DAĞ ETEĞİ OVASI
Dağ yamacında oluşan birikinti koni ve yelpazelerinin birleşmesiyle oluşan hafif dalgalı duzluklerdir İtalya ’da Alp Dağları ile Po ovası arasında Pied Mont ovası bu duruma guzel bir ornektir
3 DAĞ İCİ OVASI
Dağ sıraları arasında kalan cukurluklara biriken aluvyon ovalardırDağ iclerinde eğimin azaldığı yerlerde ovaların genişleyerek birbirleriyle bağlanması sonucunda oluşmaktadır
4 TABAN SEVİYESİ OVASI
Akarsuların ağız kısımlarında ozellikle de kıyılarda oluşan alcak duzluklerdirbu ovalar uzerinde akarsular menderesler cizerek akmaktadır Bazı yerlerde delta ovaları ile birleşmişlerdir Delta ovalarından farkı karaların uzerinde oluşmuştur
5 TARACA ( SEKİ )
Vadi yamaclarında meydana gelen basamak şeklideki duzluklerdir Vadi tabanını aluvyonlarla dolduran bir akarsuyun tekrar canlanarak yatağını derine aşındırmasıyla meydana gelir Jeolojik zamanlar icerisinde bu olayın tekrar etmesiyle oluşur
6 IRMAK ADASI ( KUM ADASI )
Akarsularda yatak eğiminin azaldığı yerlerde akarsu ortasında yada kenarlarında kum veya cakıl birikintileri oluşur Bu birikmelere ırmak adası denir
Akarsuyun ağız kısmında denize doğru cıkıntı yapan ovalardır Diğer tum şekillerden farkı deniz kıyısında oluşmaktadır Akarsuyun karalardan aşındırdıkları materyalleri deniz kıyısında biriktirmesiyle oluşur
Bir kıyıda delta oluşabilmesi icin ;
a)birikmesin deniz icerisinde olması
b)kıta sahanlığının geniş olması
c)akarsuyun bol aluvyon taşıması
d)dalga ve akıntıların cok fazla etkili olmaması
e)gelgit olayının etkili olmaması gerekir
Turkiye ’de oluşan delta ovalarına ornek ; Kızılırmak nehrinin denize dokulduğu
yerde Bafra Ovası , Yeşilırmak nehrinin denize dokulduğu yerde Carşamba Ovası , Seyhan ve Ceyhan ırmaklarının denize dokulduğu yerde Cukurova deltası oluşmuştur
Mısır ’da yer alan Nil Nehrinin denize dokulduğu yerde nil deltası oluşmuştur Bu delta uzerinde 15 milyon nufusa sahip başkent Kahire şehri kurulmuştur
Her akarsuyun denize dokulduğu yerde delta oluşmazEğer kıyıda gelgit ( Med cezir ) etkili ise kesinlikle delta oluşmaz , ancak halic oluşur Batı Avrupa kıyılarında akarsuların ağız kısımlarında gelgit etkisi ile halicler oluşmuştur Ornek Almanya ’da Hamburg limanının yer aldığı cevrede halic bulunmaktadır Turkiye ’de gelgit etkili olmadığı icin halic bulunmamaktadır