Akran zorbalığı hangi yaşlarda görülüyor? Hangi yaşlarda ağırlaşıyor?
Akran zorbalığı en çok 7-17 yaşlar arasında gözlenen bir durum. Yaşıtlarının kelamlı ve fizikî tacizine uğrayan, alay edilen, dışlanan, şiddet gören, tehdit edilip, harçlığı ve ferdî eşyaları alınan evlatların durumu git gide artış gösteriyor. Kızlarda ruhsal zorbalık ön plandayken erkeklerde fizikî zorbalık ağır basıyor.
Akran zorbalığının altında yatan nedenler neler?
1. Ferdi nedenler
Bu mektepliler muhitindeki arkadaşlarına karşı saldırgan tavır gösteriyor. Yetişkin bireylere karşı öfke duyuyor ve saldırgan davranışlarda bulunabiliyorlar. Üstünlük dürtüsü ile hareket ederek baskın olma gereksinimlerini ön plana çıkarıyorlar. Zorbalığa (istismara) uğrayan talebelerle çok az empati kuruyorlar. Umumî itibariyle, zorbalığa (istismara) başvuran bireylerin iç dünyalarında inançsız ve zayıf bir kişiliğe sahip olmaları yatıyor.
2. Ruhsal zorbalık
Kimseyi kasıtlı olarak küme dışında tutup yalnızlığa itmek, oyun yahut diğer etkinliklere almamak, izole etmek, yok saymak, görmezden gelmek, dışlamak, hakkında yalan yanlış dedikodular yapmak, başka insanlarla arasını açmaya çalışmak ruhsal zorbalık olarak tanımlanıyor.
3. Ailesel nedenler
Evlat ve ergenin saldırgan reaksiyonlar geliştirmesinde dört değerli etken var. Ailenin, mahsusen evlatla ilgilenen onun bakımıyla uğraşan kişinin (genel olarak annenin) temel duygusal yaklaşımı çok değerli. Çocukluğun birinci yıllarında evlada karşı ehliyetsiz ilgi ve sevgiyle barizleşen olumsuz tavır, evladın geleceğinde öbür kişilere karşı şiddete başvuran, acımasız ve saldırgan tavır gösterme riskini arttırıyor. Bakımını üstlenen kişi ya da insanların evladın saldırgan davranışlarına müsaade verici tavırlar sergilemesi de kıymetli bir etken. Şayet bakımını üstlenen kişi ya da bireyler evladın akranlarına, kardeşlerine ve yetişkinlere karşı sergilediği şiddet içeren davranışlara kesin sonlandırmalar getiremiyorsa, müsaade verici bir tavır sergiliyorsa, evladın saldırganlık seviyesi artabilir. Sonuç olarak, çocukluk ve
4. Mektebe ilişkin nedenler
Yönetici, yönetici yardımcıları ve hocaların mektep ortamındaki, bilhassa oyun ortamları, mektep bahçesi ve mektep yolundaki gayrikâfi teftişleri akran zorbalığının artmasına neden olabilir.
Akran zorbalığı uygulayan ya da uygulanan evlatların her ikisinin de ruhsal açıdan takip edilmesi gerekir. Zorbalığa maruz kalanlar depresyona yatkın olabilir, dersleri düşebilir, uygunca içine kapanıp arkadaşlarından uzaklaşabilir, aileleri ile çatışmalar yaşayabilir, konutta olmadık vakitlerde öfke patlamaları gösterebilir. Bu hadisesi atlatmak bazen çok sıkıntı olur. Zorbalığın vade ve şiddetine bağlı olarak senelerce vukuatın tesirleri sürer, kâbus görme, kimi hengam da güçlenip güçsüz gördüğü evlatlara şiddet tatbik yaşanabilir. Ailelerin bu bahiste kendi içinde tahlil aramaları değil, mütehassıslar tarafından yardım alarak ilerlemeleri hakikat olur.
Kendi evladımız bir akranına zorbalıkyapıyorsa ne yapmalıyız?
Gençler üzerinde yapılan birçok araştırmada, anne-baba tavrının genç erkeklerde zorbalık davranışının gelişmesinde büyük tesirinin olduğu görülüyor. Öbür bir sözle, zorbalık yapan erkek evlatların ailelerinin, umumiyetle aile içi ilgilerde zayıf, aile içinde fizikî şiddeti kullanan ve mektep dışında evlatlarının kendilerini tabir etmelerine fırsat tanımayan, evlatlarını günahlı bulan ebeveynler oldukları sonucuna varılıyor.
Evladınızla, hocasıyla ve öteki velilerle bu mevzuda sağlıklı muhabere kurmanın yolları ne olmalı?
Mektep idaresi ve hocalara düşen bunları erken fark edip başlangıçta engellemek. Talebeler arasında bağları gözlemek, o güne kadar arkadaşları ile bir arada olan evlatlar yalnız kaldıklarında bunun nedenlerini araştırmak, dersleri ile ilgili bir sorun olup olmadığını sormak onlara en yakın durumdaki muallimlerin sorunu ortaya çıkarmalarına yardımcı olur. Evlatlar aileleri ile geçirdikleri vakitten çok daha fazlasını hocaları ile geçirdikleri için, sorun olduğunda hocaya anlatabilen, onun destek olacağına güvenen evlatlar zorbalıkla karşılaştıklarında bunu hocayla paylaşabilir ve problemlerini çözebilir. Tıpkı biçimde mektep yönetimi de talebeler arasındaki istikrarları takip edip hikayeleri başından fark ederek büyümeden engellediklerinde evlatları bu çeşit bir şiddetten koruyabilir.
- Zorbalığı önleyebilmek için mektepte çalışan tüm çalışanın ve mekteplilerin zorbalığın ne olduğunu bilmesi gerekiyor.
- Tedrisat yılı başında hazırlanan mektep rehberlik ve ruhsal müracaat planlarında içerisine zorbalığı tanıtıcı ve önleyici etkinlikler eklenerek mekteplilerin ve hocaların zorbalık hakkında farkındalık kazanmalarına, zorbalığın şirin karşılanmadığı yanında bakış açısı kazanmalarına yardımcı olabilir.
- Mektep temelli zorbalık tedbire programlarının tesirli olabilmesi için zorba ve kurban mekteplilerin gelişimsel profillerinin çıkarılması ve etraf ile olan bağlantılarının bilinmesi gerekiyor.
- Mektep çalışanlarının katıldığı içtimalarda zorbalığı önlemede kullanılacak metotlarla ilgili kararlar alınmalı ve bariz kurallar ortaya konmalı. Bu kurallar mekteplilere, ebeveynlere, eğitimcilere ve mektep çalışanına ulaştırılarak kuralları anlamaları sağlanmalı.
- Zorbalığı önleyici çalışmalarda mektebin bulunduğu nahiyenin kültürel özelliği dikkate alınmalı.
- Mekteplerde zorbalığın yaygınlığı ve riskli öbekleri, sınıfları belirleyebilmek için çeşitli tanıma tekniklerinden (test, anket vb.) yararlanılmalı.
- Zorbalığın var olduğu bilinen mekteplerde hocalar, talebelerin arkadaşlık ilgilerini tanımalı ve akran danışmanlığı üzere zorbalığı azaltıcı faaliyetlerde bulunmalı.