Ses bilimi ve teknolojisi Cami, tiyatro, konferans salonu gibi yerlerde sesin en az yankı ve en cok netlikle dinleyici kitlelere ulaştırılması buyuk onem taşırakustik
Bir odanın akustiği, duzensiz yankılardan dolayı guzel bir sesi, bir konuşmayı bozarak sinir bozucu yapabilir ses yukselticiler, hoparlorler veya sesle ilgili herhangi bir sistemden cok şeyler beklenirken sonuc hayal kırıklığı olabilmektedir İşte burada asıl problemin oda akustiği olduğu ortaya cıkmaktadır
Akustik konusunda calışmalara daha onceki devirlerdeki islam mimarisinde olduğu gibi, Selcuklu ve Osmanlı mimarisinde de cok rastlanır Binlerce insanın ibadet ettiği camilerde yankı ozellikleri en ince noktalarına kadar incelenmiştir İmamın sesinin dort bir koşeden duyulabilmesi icin butun tedbirler alınmıştır Ecdat yadigarı bu ulu ibadethanelerde bugun de hic bir yayın cihazına luzum gorulmeden ses her taraftan rahatca işitilebilmektedir
Buyuk turk Mimarı Sinan ’ın, Suleymaniye Camiini yaptığı sıralarda, bu meşhur sanat adamını cekemeyenler, kendisini Kanuni Sultan Suleyman ’a; Cami yapılırken kubbenin altına yan gelip nargile fokurdatır, bu ne iştir?diye şikayet etmişlerdi padişah ani olarak cami inşaasını teftişe gitti Hakikaten mimar Sinan ’ı, nargilesi yanında kubbenin altında bir mindere oturmuş gordu Catık bir yuzle Sinan ’a; Bre bu ne hal Koca Sinan?diye sordu Mimar Sinan sukunetle; Padişahım, dedi Kerem edip şu nargileyi bir gozden gecirseniz
Kanuni, gozunu nargileden tarafa cevirince hayret etti Cunku, nargilenin ustunde tombeki yoktu, fokurdayan, sadece su idi Sinan, padişaha donerek şu sozleri soyledi:
Şevketlum, bu nargileyi burada sırf fokurtusundan faydalanmak icin bulunduruyorum Bu ses bana, bu camide okunacak Kur ’anı kerim seslerinin, caminin her tarafına yayılması ve her tarafta aynı şekilde işitilmesi icin icab eden tedbirleri almama yardım ederBuyuk sanatkar, boylece akustik tertibatı alıyordu
Avrupalılarda ise akustik konusunda ilk ciddi calışma, Harward Unversitesi konferans salonunun akustiğinin cok bozuk olduğunu fark eden WCW Sabine tarafından yapılmıştır (1900)
Ses yansıması: Kısa uzaklıklarda yansıyan ses, ana sesin bir devamı gibi duyulur Bu, tam olmayan yankıdır Sesin cıkış noktasıyla yansıdığı nokta arasında uzun bir mesafe varsa tam yankıteşekkul eder Boş bir odada konuşulduğu yahut yurunduğu zaman ayak sesleri veya konuşma sesi dağılmadan geri doner Yankıya yol acan boyle bir oda, mesela bir muze salonu canlı odaolarak; eşyanın ve yapım malzemesinin yankıyı en aza indirecek şekilde duzenlendiği bir oda ise olu odaolarak isimlendirilir Yankısız salonlar, ozel maddelerle yapılmış ve doşenmiş olu odalardır Tamamen ses emici maddelerden yapılmış bu salonlarda her turlu sesli cihazın, mesela hoparlor, mikrofon gibi aletlerin kalite denemeleri yapılır
Akustik yardımıyla sesin yansıma ozelliklerinin bilinmesinden faydalanılarak deniz derinliklerini olcmek de mumkun olmuştur
Yankı zamanı: Bir sesin işitilmesi ile bu sesin bir veya daha fazla yansımasından doğan yankının duyulması arasında gecen zaman yankı zamanıdır Bu terim akustik muhendislerince, verilen kapalı bir salonun akustik ozelliklerini hesaplamada kullanılır Bu zaman, bir ses dalgasının değerinin bir milyonda birine duşmesi icin gereken zamandır Canlı bir odanın yankı zamanı saniyelerce surebilirken, ses emici eşyalarla kaplanmış bir olu odanın yankı zamanı bir saniyenin kucuk bir parcasıdır Yankı zamanının uzun olduğu bazı kapalı yerlerde ses etkili ve renkli bir duruma gelir Bu da yapılışa bağlı olan bir akustik ozelliğidir Bu olayın en iyi orneğine camilerimizde rastlanır
Yankı zamanı, odanın hacmiyle DOĞRU orantılı olup, etraftaki eşya ve duvarların ses absorbsiyon gucu ile de kısmen ters orantılıdır Absorbsiyonu bulmak icin, yuzeyin alanı aynı yuzeyin ses absorbsiyon katsayısı ile carpılır Butun yuzeylerin bu şekilde hesaplanmış olan değerlerinin toplamı ise, odanın toplam ses emme gucunu ortaya koyar
Ses emiciler: Absorbsiyon katsayılarına bakıldığında, bazı maddelerin diğerlerinden daha iyi ses emdiği gorulur Bu, maddeye yoneltilen ses enerjisinin, emilen enerjiye oranına bakılarak bulunur Puruzsuz yuzeylerin absorbsiyon katsayısı duşuktur Bazı yuzeylerin absorbsiyon katsayıları: Sıvalı yuzeyler: 0,03
Tahta kaplamaları: 0,10 Halılar: 0,25
Celotex denilen ozel izolasyon maddesi: 0,60
Puruzu hic olmayan bazı yerlerde absorbsiyon katsayısı 0 civarındayken, bazı ozel ses izolasyon maddelerinde 1,00 ’a ulaşır
Bir ses kayıt studyosunda kaydedilen ses icin yankı zamanı hayati onem taşır Sesin on planda olduğu tiyatro, konferans salonu gibi yerlerde yankı zamanının duşuk tutulması istenir Buralarda yankı zamanı bir saniyenin altında olmalıdır Ses kayıt studyolarında yankı zamanı bir saniyenin cok altındadır
Bir odanın akustiği, duzensiz yankılardan dolayı guzel bir sesi, bir konuşmayı bozarak sinir bozucu yapabilir ses yukselticiler, hoparlorler veya sesle ilgili herhangi bir sistemden cok şeyler beklenirken sonuc hayal kırıklığı olabilmektedir İşte burada asıl problemin oda akustiği olduğu ortaya cıkmaktadır
Akustik konusunda calışmalara daha onceki devirlerdeki islam mimarisinde olduğu gibi, Selcuklu ve Osmanlı mimarisinde de cok rastlanır Binlerce insanın ibadet ettiği camilerde yankı ozellikleri en ince noktalarına kadar incelenmiştir İmamın sesinin dort bir koşeden duyulabilmesi icin butun tedbirler alınmıştır Ecdat yadigarı bu ulu ibadethanelerde bugun de hic bir yayın cihazına luzum gorulmeden ses her taraftan rahatca işitilebilmektedir
Buyuk turk Mimarı Sinan ’ın, Suleymaniye Camiini yaptığı sıralarda, bu meşhur sanat adamını cekemeyenler, kendisini Kanuni Sultan Suleyman ’a; Cami yapılırken kubbenin altına yan gelip nargile fokurdatır, bu ne iştir?diye şikayet etmişlerdi padişah ani olarak cami inşaasını teftişe gitti Hakikaten mimar Sinan ’ı, nargilesi yanında kubbenin altında bir mindere oturmuş gordu Catık bir yuzle Sinan ’a; Bre bu ne hal Koca Sinan?diye sordu Mimar Sinan sukunetle; Padişahım, dedi Kerem edip şu nargileyi bir gozden gecirseniz
Kanuni, gozunu nargileden tarafa cevirince hayret etti Cunku, nargilenin ustunde tombeki yoktu, fokurdayan, sadece su idi Sinan, padişaha donerek şu sozleri soyledi:
Şevketlum, bu nargileyi burada sırf fokurtusundan faydalanmak icin bulunduruyorum Bu ses bana, bu camide okunacak Kur ’anı kerim seslerinin, caminin her tarafına yayılması ve her tarafta aynı şekilde işitilmesi icin icab eden tedbirleri almama yardım ederBuyuk sanatkar, boylece akustik tertibatı alıyordu
Avrupalılarda ise akustik konusunda ilk ciddi calışma, Harward Unversitesi konferans salonunun akustiğinin cok bozuk olduğunu fark eden WCW Sabine tarafından yapılmıştır (1900)
Ses yansıması: Kısa uzaklıklarda yansıyan ses, ana sesin bir devamı gibi duyulur Bu, tam olmayan yankıdır Sesin cıkış noktasıyla yansıdığı nokta arasında uzun bir mesafe varsa tam yankıteşekkul eder Boş bir odada konuşulduğu yahut yurunduğu zaman ayak sesleri veya konuşma sesi dağılmadan geri doner Yankıya yol acan boyle bir oda, mesela bir muze salonu canlı odaolarak; eşyanın ve yapım malzemesinin yankıyı en aza indirecek şekilde duzenlendiği bir oda ise olu odaolarak isimlendirilir Yankısız salonlar, ozel maddelerle yapılmış ve doşenmiş olu odalardır Tamamen ses emici maddelerden yapılmış bu salonlarda her turlu sesli cihazın, mesela hoparlor, mikrofon gibi aletlerin kalite denemeleri yapılır
Akustik yardımıyla sesin yansıma ozelliklerinin bilinmesinden faydalanılarak deniz derinliklerini olcmek de mumkun olmuştur
Yankı zamanı: Bir sesin işitilmesi ile bu sesin bir veya daha fazla yansımasından doğan yankının duyulması arasında gecen zaman yankı zamanıdır Bu terim akustik muhendislerince, verilen kapalı bir salonun akustik ozelliklerini hesaplamada kullanılır Bu zaman, bir ses dalgasının değerinin bir milyonda birine duşmesi icin gereken zamandır Canlı bir odanın yankı zamanı saniyelerce surebilirken, ses emici eşyalarla kaplanmış bir olu odanın yankı zamanı bir saniyenin kucuk bir parcasıdır Yankı zamanının uzun olduğu bazı kapalı yerlerde ses etkili ve renkli bir duruma gelir Bu da yapılışa bağlı olan bir akustik ozelliğidir Bu olayın en iyi orneğine camilerimizde rastlanır
Yankı zamanı, odanın hacmiyle DOĞRU orantılı olup, etraftaki eşya ve duvarların ses absorbsiyon gucu ile de kısmen ters orantılıdır Absorbsiyonu bulmak icin, yuzeyin alanı aynı yuzeyin ses absorbsiyon katsayısı ile carpılır Butun yuzeylerin bu şekilde hesaplanmış olan değerlerinin toplamı ise, odanın toplam ses emme gucunu ortaya koyar
Ses emiciler: Absorbsiyon katsayılarına bakıldığında, bazı maddelerin diğerlerinden daha iyi ses emdiği gorulur Bu, maddeye yoneltilen ses enerjisinin, emilen enerjiye oranına bakılarak bulunur Puruzsuz yuzeylerin absorbsiyon katsayısı duşuktur Bazı yuzeylerin absorbsiyon katsayıları: Sıvalı yuzeyler: 0,03
Tahta kaplamaları: 0,10 Halılar: 0,25
Celotex denilen ozel izolasyon maddesi: 0,60
Puruzu hic olmayan bazı yerlerde absorbsiyon katsayısı 0 civarındayken, bazı ozel ses izolasyon maddelerinde 1,00 ’a ulaşır
Bir ses kayıt studyosunda kaydedilen ses icin yankı zamanı hayati onem taşır Sesin on planda olduğu tiyatro, konferans salonu gibi yerlerde yankı zamanının duşuk tutulması istenir Buralarda yankı zamanı bir saniyenin altında olmalıdır Ses kayıt studyolarında yankı zamanı bir saniyenin cok altındadır