Ses bilimi ve teknolojisi Cami, tiyatro, konferans salonu gibi yerlerde sesin minimum yankı ve en fazla netlikle dinleyici kitlelere ulaştırılması büyük önem taşırakustik
Bir odanın akustiği, baştan savma yankılardan nedeniyle güzel bir sesi, bir konuşmayı bozarak sinir bozucu yapabilir ses yükselticiler, hoparlörler veya sesle ilgili herhangi bir sistemden çok şeyler beklenirken sonuç hayal kırıklığı olabilmektedir İşte burada ana problemin oda akustiği olduğu ortaya çıkmaktadır
Akustik konusunda çalışmalara daha önceki devirlerdeki islam mimarisinde olduğu gibi, Selçuklu ve Osmanlı mimarisinde de fazla rastlanır Binlerce insanın ibadet ettiği camilerde yankı özellikleri en ince noktalarına dek incelenmiştir İmamın sesinin dört bir köşeden duyulabilmesi için tüm tedbirler alınmıştır Soy yadigarı bu yüce ibadethanelerde bugün de hiç bir yayın cihazına lüzum görülmeden ses her taraftan rahatça işitilebilmektedir
Büyük türk Mimarı Sinan ’ın, Süleymaniye Camiini yaptığı sıralarda, bu meşhur sanat adamını çekemeyenler, kendisini Kanuni Sultan Süleyman ’a; Cami yapılırken kubbenin altına emrindeki gelip nargile fokurdatır, bu ne iştir?diye şikayet etmişlerdi padişah ani olarak cami inşaasını teftişe gitti Gerçekten mimar Sinan ’ı, nargilesi yanında kubbenin altında bir mindere oturmuş fark etti Çatık bir yüzle Sinan ’a; Bre bu ne hal Koca Sinan?diye sordu Mimar Sinan sükunetle; Padişahım, dedi Kerem edip şu nargileyi bir gözden geçirseniz
Kanuni, gözünü nargileden tarafa çevirince şaşırma etti Çünkü, nargilenin üzerinde tömbeki yoktu, fokurdayan, sadece su idi Sinan, padişaha dönerek şu sözleri söyledi:
Şevketlüm, bu nargileyi burada sırf fokurtusundan kullanmak için bulunduruyorum Bu ses bana, bu camide okunacak Kur ’lahzaı kerim seslerinin, caminin her tarafına yayılması ve tekrar aynı şekilde işitilmesi için icab eden tedbirleri almama yardım ederBüyük sanatkar, böylece yankı tertibatı alıyordu
Avrupalılarda ise yankı konusunda birincil ciddi alıştırma, Harward Ünversitesi konferans salonunun akustiğinin çok bozuk olduğunu ayrım eden WCW Sabine göre yapılmıştır (1900)
Ses yansıması: Kısa uzaklıklarda yansıyan ses, esas sesin bir devamı gibi duyulur Bu, bütün olmayan yankıdır Sesin çıkış noktasıyla yansıdığı nokta aralarında uzun bir mesafe varsa tam yankıteşekkül eder Anlamsız bir odada konuşulduğu yahut yüründüğü zaman üçgenin taban olmayan kenarı sesleri veya söylev sesi dağılmadan geri döner Yankıya yol açan böyle bir oda, mesela bir müze salonu canlı odaolarak; eşyanın ve üretim malzemesinin yankıyı en aza indirecek şekilde düzenlendiği bir oda ise ölü odaolarak isimlendirilir Yankısız salonlar, özel maddelerle yapılmış ve döşenmiş ölü odalardır Adamakıllı ses emici maddelerden yapılmış bu salonlarda her türlü sesli cihazın, mesela hoparlör, mikrofon gibi aletlerin kalite denemeleri yapılır
Akustik yardımıyla sesin yansıma özelliklerinin bilinmesinden faydalanılarak deniz derinliklerini değer biçmek de muhtemel olmuştur
Yankı zamanı: Bir sesin işitilmesi ile bu sesin bir veya daha pozitif yansımasından doğan yankının duyulması aralarında geçen süre yankı zamanıdır Bu terim akustik mühendislerince, verilen kapalı bir salonun akustik özelliklerini hesaplamada kullanılır Bu zaman, bir ses dalgasının değerinin bir milyonda birine düşmesi için gereken zamandır Canlı bir odanın yankı zamanı saniyelerce sürebilirken, ses emici eşyalarla kaplanmış bir ölü odanın yankı zamanı bir saniyenin minik bir parçasıdır Akustik zamanının uzun olduğu bazı kapalı yerlerde ses etkin ve renkli bir duruma kazanç Bu da yapılışa alt olan bir yankı özelliğidir Bu olayın en iyi örneğine camilerimizde rastlanır
Akustik zamanı, odanın hacmiyle DOĞRU orantılı olup, etraftaki eşya ve duvarların ses absorbsiyon gücü ile de kısmen ters orantılıdır Absorbsiyonu bulmak için, yüzeyin alanı aynı yüzeyin ses absorbsiyon katsayısı ile çarpılır Tüm yüzeylerin bu şekilde hesaplanmış olan değerlerinin toplamı ise, odanın toplam ses emme gücünü ortaya koyar
Ses emiciler: Absorbsiyon katsayılarına bakıldığında, bazı maddelerin diğerlerinden daha iyi ses emdiği görülür Bu, maddeye yöneltilen ses enerjisinin, emilen enerjiye oranına bakılarak bulunur Pürüzsüz yüzeylerin absorbsiyon katsayısı düşüktür Bazı yüzeylerin absorbsiyon katsayıları: Sıvalı yüzeyler: 0,03
Tahta kaplamaları: 0,10 Halılar: 0,25
Celotex denilen özel izolasyon maddesi: 0,60
Pürüzü hiç olmayan bir takım yerlerde absorbsiyon katsayısı 0 civarındayken, bir takım özel ses izolasyon maddelerinde 1,00 ’a ulaşır
Bir ses kayıt stüdyosunda kaydedilen ses için yankı zamanı yaşamsal yük taşır Sesin ön planda olduğu tiyatro, konferans salonu gibi yerlerde yankı zamanının düşük tutulması istenir Buralarda yankı zamanı bir saniyenin aşağı olmalıdır Ses kayıt stüdyolarında akustik zamanı bir saniyenin çok altındadır *
Bir odanın akustiği, baştan savma yankılardan nedeniyle güzel bir sesi, bir konuşmayı bozarak sinir bozucu yapabilir ses yükselticiler, hoparlörler veya sesle ilgili herhangi bir sistemden çok şeyler beklenirken sonuç hayal kırıklığı olabilmektedir İşte burada ana problemin oda akustiği olduğu ortaya çıkmaktadır
Akustik konusunda çalışmalara daha önceki devirlerdeki islam mimarisinde olduğu gibi, Selçuklu ve Osmanlı mimarisinde de fazla rastlanır Binlerce insanın ibadet ettiği camilerde yankı özellikleri en ince noktalarına dek incelenmiştir İmamın sesinin dört bir köşeden duyulabilmesi için tüm tedbirler alınmıştır Soy yadigarı bu yüce ibadethanelerde bugün de hiç bir yayın cihazına lüzum görülmeden ses her taraftan rahatça işitilebilmektedir
Büyük türk Mimarı Sinan ’ın, Süleymaniye Camiini yaptığı sıralarda, bu meşhur sanat adamını çekemeyenler, kendisini Kanuni Sultan Süleyman ’a; Cami yapılırken kubbenin altına emrindeki gelip nargile fokurdatır, bu ne iştir?diye şikayet etmişlerdi padişah ani olarak cami inşaasını teftişe gitti Gerçekten mimar Sinan ’ı, nargilesi yanında kubbenin altında bir mindere oturmuş fark etti Çatık bir yüzle Sinan ’a; Bre bu ne hal Koca Sinan?diye sordu Mimar Sinan sükunetle; Padişahım, dedi Kerem edip şu nargileyi bir gözden geçirseniz
Kanuni, gözünü nargileden tarafa çevirince şaşırma etti Çünkü, nargilenin üzerinde tömbeki yoktu, fokurdayan, sadece su idi Sinan, padişaha dönerek şu sözleri söyledi:
Şevketlüm, bu nargileyi burada sırf fokurtusundan kullanmak için bulunduruyorum Bu ses bana, bu camide okunacak Kur ’lahzaı kerim seslerinin, caminin her tarafına yayılması ve tekrar aynı şekilde işitilmesi için icab eden tedbirleri almama yardım ederBüyük sanatkar, böylece yankı tertibatı alıyordu
Avrupalılarda ise yankı konusunda birincil ciddi alıştırma, Harward Ünversitesi konferans salonunun akustiğinin çok bozuk olduğunu ayrım eden WCW Sabine göre yapılmıştır (1900)
Ses yansıması: Kısa uzaklıklarda yansıyan ses, esas sesin bir devamı gibi duyulur Bu, bütün olmayan yankıdır Sesin çıkış noktasıyla yansıdığı nokta aralarında uzun bir mesafe varsa tam yankıteşekkül eder Anlamsız bir odada konuşulduğu yahut yüründüğü zaman üçgenin taban olmayan kenarı sesleri veya söylev sesi dağılmadan geri döner Yankıya yol açan böyle bir oda, mesela bir müze salonu canlı odaolarak; eşyanın ve üretim malzemesinin yankıyı en aza indirecek şekilde düzenlendiği bir oda ise ölü odaolarak isimlendirilir Yankısız salonlar, özel maddelerle yapılmış ve döşenmiş ölü odalardır Adamakıllı ses emici maddelerden yapılmış bu salonlarda her türlü sesli cihazın, mesela hoparlör, mikrofon gibi aletlerin kalite denemeleri yapılır
Akustik yardımıyla sesin yansıma özelliklerinin bilinmesinden faydalanılarak deniz derinliklerini değer biçmek de muhtemel olmuştur
Yankı zamanı: Bir sesin işitilmesi ile bu sesin bir veya daha pozitif yansımasından doğan yankının duyulması aralarında geçen süre yankı zamanıdır Bu terim akustik mühendislerince, verilen kapalı bir salonun akustik özelliklerini hesaplamada kullanılır Bu zaman, bir ses dalgasının değerinin bir milyonda birine düşmesi için gereken zamandır Canlı bir odanın yankı zamanı saniyelerce sürebilirken, ses emici eşyalarla kaplanmış bir ölü odanın yankı zamanı bir saniyenin minik bir parçasıdır Akustik zamanının uzun olduğu bazı kapalı yerlerde ses etkin ve renkli bir duruma kazanç Bu da yapılışa alt olan bir yankı özelliğidir Bu olayın en iyi örneğine camilerimizde rastlanır
Akustik zamanı, odanın hacmiyle DOĞRU orantılı olup, etraftaki eşya ve duvarların ses absorbsiyon gücü ile de kısmen ters orantılıdır Absorbsiyonu bulmak için, yüzeyin alanı aynı yüzeyin ses absorbsiyon katsayısı ile çarpılır Tüm yüzeylerin bu şekilde hesaplanmış olan değerlerinin toplamı ise, odanın toplam ses emme gücünü ortaya koyar
Ses emiciler: Absorbsiyon katsayılarına bakıldığında, bazı maddelerin diğerlerinden daha iyi ses emdiği görülür Bu, maddeye yöneltilen ses enerjisinin, emilen enerjiye oranına bakılarak bulunur Pürüzsüz yüzeylerin absorbsiyon katsayısı düşüktür Bazı yüzeylerin absorbsiyon katsayıları: Sıvalı yüzeyler: 0,03
Tahta kaplamaları: 0,10 Halılar: 0,25
Celotex denilen özel izolasyon maddesi: 0,60
Pürüzü hiç olmayan bir takım yerlerde absorbsiyon katsayısı 0 civarındayken, bir takım özel ses izolasyon maddelerinde 1,00 ’a ulaşır
Bir ses kayıt stüdyosunda kaydedilen ses için yankı zamanı yaşamsal yük taşır Sesin ön planda olduğu tiyatro, konferans salonu gibi yerlerde yankı zamanının düşük tutulması istenir Buralarda yankı zamanı bir saniyenin aşağı olmalıdır Ses kayıt stüdyolarında akustik zamanı bir saniyenin çok altındadır *