Basra velîlerinden İsmi Alâ bin Ziyâd bin Matar bin Şüreyh elAdevî, künyesi Ebû Nasr'dır Basra'da doğdu Doğum târihi bilinmemektedir Tâbiîn devrinin önde gelen fazîletli zâtlarından biri idi 712 (H94) senesinde Basra'da vefât etti
Alâ bin Ziyâd Adiy bin Abdi Menafoğullarına mensûb idi İlim ve fazîlet üstüne yetişti Tâbiîn devri âlim ve evliyâsı arasına girdi Eshabı kirâmdan Ebû Hureyre, İmrân bin Husayn, İyâd bin Himâr radıyallahü anhüm ile görüşüp hadîsi şerîf rivâyetinde bulundu Keza devrinin büyüklerinden farzedilen Mutarrif bin Şıhhîr, Hasanı Basrî ve babası Ziyâd bin Matar'dan da hadîs rivâyet etti Katâde, Matar elVerrak, Cerîr bin Hazîm gibi hadîs âlimlerine hadîs okuttu
Alâ bin Ziyâd hazretleri aralıksız ibâdetle meşgûl olur ve Allahü teâlânın korkusundan çok ağlardı Talebelerinden meşhûr hadîsi şerîf ve tefsîr âlimi Katâde'nin bildirdiğine tarafından çok ağlamaktan gözlerine perde inmişti
Alâ bin Ziyâd hazretleri ayakta duramayacak hâle gelinceye dek namaz kılar ve oruç tutardı Bu sebeple çoğu kez görüştüğü Hasanı Basrî hazretleri kendisine; Allahü teâlâ sana bu kadarını emretmemiştirdeyince; Ola Ki bana Allahü teâlâ merhamet eder düşüncesiyle yapıyorumdiye cevap verdi
Alâ bin Ziyâd hazretleri önceleri varlıklı idi Sonra bütün servetini Allah yolunda fakirlere dağıttı, kölelerini âzâd etti Günde az bir gıdâ ile yetindi Dünyâ işleriyle meşgûl olmayıp kendisini tamâmen ibâdete verdi
Alâ bin Ziyâd hazretleri birgün, halka Cehennem azâbının fazla şiddetli olduğunu anlatıyordu Bu sırada oradakilerden biri;
Bu, insanları ümitsizliğe yıkmak yok midir?diye sordu Alâ bin Ziyâd hazretleri ona; Allahü teâlâ Kur'ânı kerîmde meâlen; Ey (günah işlemekle) nefislerine karşı haddi aşmış kullarım! Allah'ın rahmetinden ümidi kesmeyiniz(Zümer sûresi: 53) Tüm haddi aşanlar (müşrikler) da cehennemliktirler(Mü'min sûresi: 43) buyururken, ben insanları nasıl ümitsizliğe düşürebilirim Ama çok kimseler fena amellerine karşın yine de Cennet'le müjdelenmeyi arzu ediyorlar Allahü teâlâ Muhammed aleyhisselâmı kendine itâat edenleri Cennet'le müjdecisi olmak, karşısında gelenleri de Cehennem azâbı ile korkutmak için göndermiştirbuyurdu
Alâ bin Ziyâd hazretlerinin sık sık söylediği sözlerinden biri: Herkes, kendinin ölmek üzere olduğunu ve bu sırada Rabbinden günâhlarının bağışlama ve mağfiret edilmesini istediğini, Rabbinin de affettiğini düşünmeli, daha sonra ibâdet ve tâattan geri durmamalıdır