Ali Kuşçu kimdir, Ali kuşçu yaşam hikayesi
Ali Kuşçu özgeçmişi
Ali Kuşçu olarak bilinen bilim adamının aıl adı Ali Bin Muhammed‘dir (d 1403, Semerkant – ö 16 Aralık 1474, İstanbul),gökbilimci, matematikçi ve dilbilimci
Türkİslam Dünyası astronomi ve matematik bilim adamları arasında, ortaya koyduğu eserleriyle haklı bir üne sahip Ali Kuşçu, Osmanlı devletinde, astronomi biliminin önde gelen bilginlerinden birisi kabul edilir “Batı ve Doğu Bilim dünyası onu 15 yüzyılda yetişen özel bir bilim adamı olarak tanır Pek ama; müsteşrik W Barlhold, Ali Kuşcu‘yu “On Beşinci Asır Batlamyos ’u olarak adlandırmıştır Babası, Uluğ Bey ’in kuşcu başısı (doğancıbaşı) idi Kuşçu soyadı babasından gelmektedir Ana adı Ali Bin Muhammet‘tir Doğum yeri Maveraünnehir bölgesi olduğu ileri sürülmüşse de, adı geçen bölgenin hangi şehrinde ve hangi yılda doğduğu kuşkusuz bilinmektedir Fakat doğum şehri Semerkant, doğum yılının ise 15 yüzyılın ilk dörtte biri içerisinde olduğu kabul edilmektedir 16 Aralık 1474 (h 7 Şaban 879) tarihinde İstanbul ’da ölmüş olup, mezarı Eyüp Sultan Türbesi hareminde bulunmaktadır Ölüm tarihi; torunu meşhur astronom Mirim Çelebi ’nin (ölümü, Edirne 1525) Fransça yazdığı bir eserin incelenmesi sonucu anlaşılmıştır Kabir yerinin 1819 yılına kadar belirtilen olduğu ve hüsnü muhafazasının yapıldığı; oysa 1819 yılından sonradan, Ali Kuşcu‘ya ait mezarın yerine, zamanının kayda değer bir devlet adamının mezar taşının konmuş olduğu anlaşılmaktadır Uluğ Bey ’in Horasan ve Maveraünnehir hükümdarlığı esnasında, Semerkant ’ta birincil ve dini öğrenimini tamamlamıştır Minik yaşta iken astronomi ve matematiğe geniş ilgi duymuştur
Devrinin en büyük bilginlerinden; Uluğ Bey , Bursalı Kadızade Rumi, Gıyaseddün Cemşid ve Mu ’in alDin elKaşi ’den gökbilim ve matematik dersi almıştır Önce,Uluğ Bey, tarafından 1421 yılında kurulan Semerkant Rasathanesi birincil müdürü, Gıyaseddün Cemşid ’in, kısa süre sonradan da Rasathanenin ikinci müdürü Kadızade Rumi ’nin ölümü üstüne, Uluğ Bey Gözlem Eviye müdür olarak Ali Kuşcu‘yu görevlendirmiştir Uluğ Bey Ziyc ’inin tamamlanmasında büyük emeği geçmiştir Nasirüddün Tusi ’nin Tecridül Kelam adlı eserine yazdığı şerh, bu konuda da gayret ve başarısının en hoş delilini teşkil etmektedir Ebu Said Han ’a ithaf edilen bu şerh, Ali Kuşcu‘nun birincil şöhretinin duyulmasına niçin olmuştur Kaynakların değerlendirilmesi sonucu anlaşılmaktadır ancak; Ali Kuşcu yalnız telih eseriyle yok, talim ve irşadıyle devrini aşan bir bilgin olarak tanınmaktadır O Kadar oysa; telif eserlerinin dışarıya, torunu Mirim Çelebi, Öğretmen Sinan Paşa ve Molla Lütfi (Sarı Lütfi) gibi astronomların da yetişmesine sebep olmuştur Bu bilginlerle beraber, Ali Kuşcu‘yu eski astronominin en büyük bilginlerinden birisi olarak belirtebiliriz
Ali Kuşçu‘nun çalışmalarından 542 nüsha
Matematik
Risâle fî enne külle mâ Yust‘melu bi ’lŞekleyn elMugnî ve elZıllî Yumkinu an Yusta‘melu bi ’lMıstara ve elFercâr min Gayrı Hisâb (Arapça); Sinüs ve tanjant teoremlerinde bilinmeyen değerlerin cetvel ve pergel yardımıyla bulunması konusundadır
Risâle Der ‘İlmi Hisâb (Farsça); Bir antre ile üç makaleden oluşur ve Risâle elMuhammediyye ’nin temelini oluşturur
Risâle fî İstihrâc Makâdîr elZevâyâ min Makâdîr elAdlâ‘ (Arapça); Küresel üçgenlerde kenarların büyüklüklerinden açılarının büyüklüklerinin çıkarılmasına ilişkin bir risâledir
Risâle fî elKavâ ’id elHisâbiyye ve elDalâ ’i elHendesiyye (Arapça)
Risâle elMuhammediyye fî elHisâb (Arapça)
Kimya ve Fizik
UnkudüzZevahir fi ManülCevahir (Mücevherlerin Dizilmesinde Görülen Salkım)
Mekanik
Tezkire fî Âlâti ’rRuhâniyye
Dil ve Belagat
Şerhu ’rRisâleti ’lVadiyye
Elİfsâh
ElUnkûdu ’zZevâhir fî Nazmi ’lCevâhir
Şerhu ’şŞâfiye
Risâle fî Beyâni Vadi ’lMufredât
Fâ ’ide liTahkîki Lâmi ’tTa ’rîf
Risâle mâ Ene Kultu
Risâle fî ’lHamd
Risâle fî İlmi ’lMe ’ânî
Risâle fî Bahsi ’lMufred
Risâle fî ’lFenni ’sSânî min İlmihalBeyân
Tefsîru ’lBakara ve Âli İmrân
Risâle fî ’lİstişâre
MahbubülHamail fi keşifilmesail
TecridülKelam
Muhammediyye
Risâle fî Hall Eşkâl elMu‘adil li ’lMesîr (Ekuant Probleminin Çözümlenmesi Üzerine)
Risâle fî Asl elHâric Yumkinu fî elSufliyyeyn (İç Gezegenlerde Garip Kuralı, Garip Varsayımın Öteki Gezegenlerde Olduğu Gibi İki İç Gezegen İçin de Kullanılabileceği Üzerine Risale)
Fethiyye *
Ali Kuşçu özgeçmişi
Ali Kuşçu olarak bilinen bilim adamının aıl adı Ali Bin Muhammed‘dir (d 1403, Semerkant – ö 16 Aralık 1474, İstanbul),gökbilimci, matematikçi ve dilbilimci
Türkİslam Dünyası astronomi ve matematik bilim adamları arasında, ortaya koyduğu eserleriyle haklı bir üne sahip Ali Kuşçu, Osmanlı devletinde, astronomi biliminin önde gelen bilginlerinden birisi kabul edilir “Batı ve Doğu Bilim dünyası onu 15 yüzyılda yetişen özel bir bilim adamı olarak tanır Pek ama; müsteşrik W Barlhold, Ali Kuşcu‘yu “On Beşinci Asır Batlamyos ’u olarak adlandırmıştır Babası, Uluğ Bey ’in kuşcu başısı (doğancıbaşı) idi Kuşçu soyadı babasından gelmektedir Ana adı Ali Bin Muhammet‘tir Doğum yeri Maveraünnehir bölgesi olduğu ileri sürülmüşse de, adı geçen bölgenin hangi şehrinde ve hangi yılda doğduğu kuşkusuz bilinmektedir Fakat doğum şehri Semerkant, doğum yılının ise 15 yüzyılın ilk dörtte biri içerisinde olduğu kabul edilmektedir 16 Aralık 1474 (h 7 Şaban 879) tarihinde İstanbul ’da ölmüş olup, mezarı Eyüp Sultan Türbesi hareminde bulunmaktadır Ölüm tarihi; torunu meşhur astronom Mirim Çelebi ’nin (ölümü, Edirne 1525) Fransça yazdığı bir eserin incelenmesi sonucu anlaşılmıştır Kabir yerinin 1819 yılına kadar belirtilen olduğu ve hüsnü muhafazasının yapıldığı; oysa 1819 yılından sonradan, Ali Kuşcu‘ya ait mezarın yerine, zamanının kayda değer bir devlet adamının mezar taşının konmuş olduğu anlaşılmaktadır Uluğ Bey ’in Horasan ve Maveraünnehir hükümdarlığı esnasında, Semerkant ’ta birincil ve dini öğrenimini tamamlamıştır Minik yaşta iken astronomi ve matematiğe geniş ilgi duymuştur
Devrinin en büyük bilginlerinden; Uluğ Bey , Bursalı Kadızade Rumi, Gıyaseddün Cemşid ve Mu ’in alDin elKaşi ’den gökbilim ve matematik dersi almıştır Önce,Uluğ Bey, tarafından 1421 yılında kurulan Semerkant Rasathanesi birincil müdürü, Gıyaseddün Cemşid ’in, kısa süre sonradan da Rasathanenin ikinci müdürü Kadızade Rumi ’nin ölümü üstüne, Uluğ Bey Gözlem Eviye müdür olarak Ali Kuşcu‘yu görevlendirmiştir Uluğ Bey Ziyc ’inin tamamlanmasında büyük emeği geçmiştir Nasirüddün Tusi ’nin Tecridül Kelam adlı eserine yazdığı şerh, bu konuda da gayret ve başarısının en hoş delilini teşkil etmektedir Ebu Said Han ’a ithaf edilen bu şerh, Ali Kuşcu‘nun birincil şöhretinin duyulmasına niçin olmuştur Kaynakların değerlendirilmesi sonucu anlaşılmaktadır ancak; Ali Kuşcu yalnız telih eseriyle yok, talim ve irşadıyle devrini aşan bir bilgin olarak tanınmaktadır O Kadar oysa; telif eserlerinin dışarıya, torunu Mirim Çelebi, Öğretmen Sinan Paşa ve Molla Lütfi (Sarı Lütfi) gibi astronomların da yetişmesine sebep olmuştur Bu bilginlerle beraber, Ali Kuşcu‘yu eski astronominin en büyük bilginlerinden birisi olarak belirtebiliriz
Ali Kuşçu‘nun çalışmalarından 542 nüsha
Matematik
Risâle fî enne külle mâ Yust‘melu bi ’lŞekleyn elMugnî ve elZıllî Yumkinu an Yusta‘melu bi ’lMıstara ve elFercâr min Gayrı Hisâb (Arapça); Sinüs ve tanjant teoremlerinde bilinmeyen değerlerin cetvel ve pergel yardımıyla bulunması konusundadır
Risâle Der ‘İlmi Hisâb (Farsça); Bir antre ile üç makaleden oluşur ve Risâle elMuhammediyye ’nin temelini oluşturur
Risâle fî İstihrâc Makâdîr elZevâyâ min Makâdîr elAdlâ‘ (Arapça); Küresel üçgenlerde kenarların büyüklüklerinden açılarının büyüklüklerinin çıkarılmasına ilişkin bir risâledir
Risâle fî elKavâ ’id elHisâbiyye ve elDalâ ’i elHendesiyye (Arapça)
Risâle elMuhammediyye fî elHisâb (Arapça)
Kimya ve Fizik
UnkudüzZevahir fi ManülCevahir (Mücevherlerin Dizilmesinde Görülen Salkım)
Mekanik
Tezkire fî Âlâti ’rRuhâniyye
Dil ve Belagat
Şerhu ’rRisâleti ’lVadiyye
Elİfsâh
ElUnkûdu ’zZevâhir fî Nazmi ’lCevâhir
Şerhu ’şŞâfiye
Risâle fî Beyâni Vadi ’lMufredât
Fâ ’ide liTahkîki Lâmi ’tTa ’rîf
Risâle mâ Ene Kultu
Risâle fî ’lHamd
Risâle fî İlmi ’lMe ’ânî
Risâle fî Bahsi ’lMufred
Risâle fî ’lFenni ’sSânî min İlmihalBeyân
Tefsîru ’lBakara ve Âli İmrân
Risâle fî ’lİstişâre
MahbubülHamail fi keşifilmesail
TecridülKelam
Muhammediyye
Risâle fî Hall Eşkâl elMu‘adil li ’lMesîr (Ekuant Probleminin Çözümlenmesi Üzerine)
Risâle fî Asl elHâric Yumkinu fî elSufliyyeyn (İç Gezegenlerde Garip Kuralı, Garip Varsayımın Öteki Gezegenlerde Olduğu Gibi İki İç Gezegen İçin de Kullanılabileceği Üzerine Risale)
Fethiyye *