Makat cildindeki yırtığa anal fissür yahut çatlak denir. Bu çatlağın uzunluğu hayli küçük (5-10 mm arasında) olmasına karşın makat ortamının ağrı duyusunun ziyade olmasından ötürü kimseyi çok rahatsız eder.
Umumiyetle genç ve orta yaştaki insanlarda görülür.
Makatta kanama, ağrı ve şişlik yapan marazlar arasında en ziyade görülen hemoroid ile sıklıkla karıştırılır. Fakat şikâyetleri misal bu iki marazın tedavileri farklıdır.
Çatlağın sebebi nedir?
Çoklukla kabızlık sonrası katılaşan dışkı, çok ince olan makat cildinde dışkılama esnasında yırtılmaya sebep olur. Kabızlık, binaenaleyh katı-sert dışkı devam ettikçe her dışkılamada yırtılma tekrar eder, yırtık düzgünleşme fırsatı bulamaz. Dışkılama esnasında makat açılırken çatlağın da açılması şiddetli ağrıya sebep olur. Bu ağrıdan çekinen hastalar dışkılama yapmak istemez. Bu durum içerde bekleyen dışkının daha da katılaşmasına yol açar. Ahir çıkan dışkı daha da sert ve yarayı (çatlağı) daha çok tahriş eder hale gelir. Bu bir kısır döngü halinde devam eder.
Belirtileri nelerdir?
Dışkılama esnasında ağrı (bu ağrı tuvaletten sonra da devam eder), az ölçüde kanama ve kabızlık, bazen ele gelen küçük şişlik esas belirtilerdir. Başkaca kaşıntı, otururken sızlama olabilir.
Çatlak olduğu nasıl anlaşılır?
Yalnızca ilgili kompetan tabibin çatlağı görmesi teşhis için kafidir. Rastgele bir tetkike gereksinim yoktur.
Şikâyetlerimin sebebi öteki bir hastalık olamaz mı?
Hastanın şikâyetleri ile muayene bulguları uyuşuyorsa sair bir hastalık düşünülmez. Ancak çatlağın görünümü, çok sayıda çatlak olması, öteki illetleri düşündürecek farklı şikâyetler olması ek araştırmayı gerektirir.
Çatlağın tedavisi nasıldır?
Tedavinin esası, kabızlığı düzeltmek ve çatlağın güzelleşmesine taban hazırlamaktır. Bunun için dışkı yumuşatıcılar ve ağrı kesici merhemler kullanılır. Sıcak su torbasına oturmak da çok yararlıdır; hem ağrıyı keser hem de yara güzelleşmesi için makat kesimine kan akımını artırır. Beslenmenin bol posalı olması da (bol meyve zerzevat, kepekli ekmek, bol su, kuru kayısı, kuru incir vd) kabızlığı gidermek için önerilir.
Yeni başlamış (bir aydan yeni) ve manzarası güzelleşme umudu veren çatlaklar ilaç tedavisi ile büyük nispette düzelirler. Gelgelelim ilaçlarla düzelmeyen yahut artık kronikleşmiş çatlaklar ameliyat ile tedavi edilirler. Çatlağın ameliyatı nasıldır?
Anal fissür ameliyatı, ağrı sebebiyle mütemadi kasılan ve bu yüzden makat yerine kan akımının azalmasına yol açan kas kümesinden bir ölçü kesilerek kan akımının artırılması sürecidir. Birden fazla kez çatlağın kendisine bir süreç uygulanmaz. Fakat çatlağın ucunda ele gelen şişlik fazlaysa yada yara güzelleşmesini hızlandırmak gerekiyorsa çatlak çıkarılabilir.
Ameliyat epey kısa (5-15 dk) ve muvaffakiyet talihi çok yüksek bir süreçtir. Bu ameliyat lokal anestezi ile olabileceği üzere belden uyuşturma yahut büsbütün uyutma biçiminde de yapılabilir. Lakin sürecin kısa vadeli olması, kaygı, utanma hissi üzere sebeplerle umum anesteziyle olması tercih edilir.
Ameliyatın yan tesiri var mıdır?
Kas kesilmesine bağlı olarak nadiren gaz kaçırma şikâyeti olabilir.
Ameliyat sonrası ne kadar vadede alışılagelmiş hayata dönülür?
Bu ameliyat sonrası umumiyetle birebir gün hastalar meskenine gidebilir. Birinci dışkılama esnasında az ölçüde kanama ve ağrı olabilir; sonrakilerde bu şikâyetler de kaybolur. Sonraki günü sıradan hayata dönülür. Oturma esnasında ağrı olursa sıcak su lastiği üzerine oturmak kafidir.
Ameliyattan sonra çatlak tekrar eder mi?
Çatlak ameliyatının başarısı çok yüksektir ve tekrarı pek görülmez. Ama hastanın da ameliyat sonrası kabız olmaması ve yara uygunlaşmasını sağlayıcı önlemleri pratiği gerekir.
Ameliyattan gayrı tedavi prosedürü var mıdır?
Yeni (akut) çatlakların ameliyat haricinde de bir kısım süreçlerle güzelleştirilmesi mümkündür (Nitrik oksit, kalsiyum kanal blokörleri, botilyum toksini gibi). Ameliyatsız usuller arasında BOTOKS olarak bilinen botilyum toksini enjeksiyonu, sonuçları olumlu olan, makul hastalar için yararlı bir sistemdir. Ama bu sistemlerle muvaffakiyet ameliyata nazaran biraz daha düşüktür ve tekrarlama ihtimali vardır.