Tıpta anüs ismi verilen makat kesiminde oluşan çatlak yahut yırtıklara anal fissür denir. Anal fissür, her yaşta bayan ve erkeklerde eşit orantıda görülen bir rahatsızlıktır. Fissürler defekasyon esnasında çok ağrı ve kanama yapabilirler. Çocuklarda büyük abdest esnasında kanama olmasının en sık sebebi anal fissürlerdir. 6 – 24 aylık bebeklerde sık görülür. Defekasyonda ağlama ve kanamaya sebep olur.
Anal fissürler anüs kesiminde deri ile mukoza dediğimiz barsak iç kısmının birleştiği yanda anoderm dediğimiz nahiyede oluşurlar. Anoderm derinin bilakis kıl, ter bezi yahut yağ bezi içermez; buna karşılık çok sayıda dokunma ve ağrı duyusu taşıyan had içerir, bu nedenle bu ortamdaki çatlaklar çok acı verirler.
Anal Fissür Nedenleri
Anal fissürler anal kanalda ve anüste oluşan travmalarla ortaya çıkarlar. Bu travma çoğunlukla sert defekasyon yapma, yani kabızlık nedeni ile oluşur. Pek çok hasta çatlağın oluştuğu, güç defekasyon yaptıkları, ölçüsüz kabızlığın olduğu devranı hatırlarlar. Kabızlıktan öbür tekrarlayan ishal atakları da bu yerde çatlakların oluşmasına yol açar. Nadiren anüs yerinden ateş ölçmek için termometre konması, lavman yapılması, endoskopi yapılması yahut prostat muayenesi için ultrasonografi probu yerleştirilmesi de fissür oluşumuna yol açabilir. Veladet yapma esnasında da bu nahiyede yırtıklar oluşabilir. Anal fissür hem erkek hem bayanlarda en çok art orta kısımda oluşur. Bunun nedeni anal sfinkter denilen anüs nahiyesinde yerleşmiş adalelerin yapısıdır. Olağanda bizden habersiz olarak çalışan, kasılı durarak gaz ve büyük abdest kaçırmamızı engelleyen düz kas yapısındaki bu adalelerin en zayıf olduğu kesim burasıdır . Bu nedenle anodermde bir çatlak oluştuğunda çoğunlukla bu yerde çatlak oluşur. Hatunlarda önde vajen olduğu için anal kanalın ön orta kısmı da daha zayıftır. Bu nedenle ön orta kısımda çatlak oluşması hatunlarda erkeklere nazaran daha çok görülür.
Şayet anal fissür yani çatlak ön orta yahut art orta kısım dışında bir tarafta oluşmuş ise travma dışında öbür nedenler de akla gelmelidir. Anal fissür oluşumuna neden olan gayri sebepler bu kesimde kanser olması, iltihabi bir barsak marazı olan Chron marazı, lösemi, tüberküloz, sitomegalo virüs ve herpes üzere öbür enfeksiyonlar, anal seks , frengi, gonore ( bel soğukluğu ) ve aids ( HIV ) olabilir.
Anal fissür olan hastalarda anüs sfinkterlerinin sıradandan daha sıkı olduğu, yani daha çok kasıldığı saptanmıştır. Sıradanda defekasyon esnasında gevşeyerek büyük abdestin çıkmasına müsade eden bu sfinkterler çok sıkı olduğunda yeteri kadar gevşeyememekte, insanda bir de kabızlık varsa geçen sert büyük abdest gevşeyip genişleyemeyen anüs yerinde yırtık oluşmasına sebep olmaktadır.
Anal Fissür semptomları nelerdir?
Anal fissürler hastalarda defekasyon esnasında ve sonrasında ağrı oluşturur. Başlangıçta bu ağrı az iken, şayet hadise iyileşmez , kronikleşir ise ağrı şiddeti giderek artar ve daha uzun sürmeye başlar. Kimi hastalar ağrı nedeni ile defekasyondan kaçınıp, büyük abdestin daha da sertleşmesine yol açmaktadırlar. Bu da fissürün daha da berbat olmasına yol açan bir kısır döngü yaratmaktadır. Bu ağrı bazen idrar imalatını da etkileyip, idrar esnasında ağrıya, sık idrar yapmaya, nadiren de idrar tutukluğuna yol açabilmektedir. Defekasyon esnasında kanama, anüs ortamında kaşıntı, bed kokulu akıntı oluşabilir. Bebek ve çocuklarda sıklıkla kanama yapar.
Anal fissürde tanı
Anal fissür tanısında hastanın hikayesi değerli nokta fiyat. Muayene, bu nahiye ağrılı olduğu için mümkünse kalçalar hafifçe yana ayrılarak gözle yapılmaya çalışılır. Şayet bu formda gözle görme mümkün olmuyor ise, anüs yeri lokal anestezi içeren pomadlar ile uyuşturularak anal kanal daha düzgün incelenir. Çok ağrılı olduğu için parmakla muayeneden kaçınılmalıdır.
Yeni oluşmuş bir anal fissür düz bir yırtık formunda görülür, şayet hadise kronikleşmişse daha geniş bir yarık vardır, çatlağın orta kısmında alttaki adaleler görülebilir; çatlağın dış ucunda deri katlantısının oluşturduğu sentinel pile( nöbetçi göğüs ) denilen bazen de hemoroid (basur ) ile karıştırılan göğüs formunda bir deri katlantısı meydana gelir.
Kanama olan hastalarda muayenede çatlak görülse bile iç kısımdaki daha önemli bir hastalık mümkünlüğünü ekarte etmek için rektoskopi dediğimiz ışıklı optik aletlerle içerinin gözlenmesi süreci yapılmalıdır.
Tedavi
Yeni oluşmuş, akut fissürlerde ilaç ile %80-90 orantısında düzgünleşme sağlanır. Vukuat kronikleşmiş ise ilaç tedavisinin muvaffakiyet talihi %40 lara iner ve hastaya operasyon gerekir.
Tedavide birinci yapılması gereken büyük abdestin yumuşatılması ile kabızlığın önlenmesidir. Bunun için lifli diyet ve gerekiyorsa münasip ilaçlar verilir. Defekasyon sonra sıcak su oturma banyoları çok yararlı olabilir.
İlaç tedavisi gayesi ile lokal anestezik ilaçlar ve az ölçüde kortizon içeren pomatlar ve kimi fitiller kullanılır. Başkaca çok sıkı adaleleri gevşetmek gayesi ile ağızdan yahut lokal olarak kullanılabilen ilaçlar vardır. Birtakım durumlarda adeleleri süreksiz olarak felç edip çatlağın güzelleşmesine imkan sağlamak hedefi ile botoks tedavisi uygulanmaktadır.
İlaç tedavisinden yarar görmeyen akut yahut kronik fissürlerde ise cerrahi tedavi uygulanır. Bu tedavide şiddetli sıkı olan sfinkterler elverişli bir mahallinden kısmi olarak kesilip gevşetilir. Bu esnada fissür yatağıda çıkartılabilir yahut kürete edilebilir; nöbetçi göğüs varsa o da çıkartılır. Bu opreasyondan sonra hasta ameliyat yaralarına karşın birinci yaptığı defekasyonda bile çok daha az ağrı duyacaktır. Kısa müddette de tam düzgünleşme oluşur. Bu operasyonun muvaffakiyet bahtı çok yüksektir ( %91- 98) .
Anal fissürler anüs kesiminde deri ile mukoza dediğimiz barsak iç kısmının birleştiği yanda anoderm dediğimiz nahiyede oluşurlar. Anoderm derinin bilakis kıl, ter bezi yahut yağ bezi içermez; buna karşılık çok sayıda dokunma ve ağrı duyusu taşıyan had içerir, bu nedenle bu ortamdaki çatlaklar çok acı verirler.
Anal Fissür Nedenleri
Anal fissürler anal kanalda ve anüste oluşan travmalarla ortaya çıkarlar. Bu travma çoğunlukla sert defekasyon yapma, yani kabızlık nedeni ile oluşur. Pek çok hasta çatlağın oluştuğu, güç defekasyon yaptıkları, ölçüsüz kabızlığın olduğu devranı hatırlarlar. Kabızlıktan öbür tekrarlayan ishal atakları da bu yerde çatlakların oluşmasına yol açar. Nadiren anüs yerinden ateş ölçmek için termometre konması, lavman yapılması, endoskopi yapılması yahut prostat muayenesi için ultrasonografi probu yerleştirilmesi de fissür oluşumuna yol açabilir. Veladet yapma esnasında da bu nahiyede yırtıklar oluşabilir. Anal fissür hem erkek hem bayanlarda en çok art orta kısımda oluşur. Bunun nedeni anal sfinkter denilen anüs nahiyesinde yerleşmiş adalelerin yapısıdır. Olağanda bizden habersiz olarak çalışan, kasılı durarak gaz ve büyük abdest kaçırmamızı engelleyen düz kas yapısındaki bu adalelerin en zayıf olduğu kesim burasıdır . Bu nedenle anodermde bir çatlak oluştuğunda çoğunlukla bu yerde çatlak oluşur. Hatunlarda önde vajen olduğu için anal kanalın ön orta kısmı da daha zayıftır. Bu nedenle ön orta kısımda çatlak oluşması hatunlarda erkeklere nazaran daha çok görülür.
Şayet anal fissür yani çatlak ön orta yahut art orta kısım dışında bir tarafta oluşmuş ise travma dışında öbür nedenler de akla gelmelidir. Anal fissür oluşumuna neden olan gayri sebepler bu kesimde kanser olması, iltihabi bir barsak marazı olan Chron marazı, lösemi, tüberküloz, sitomegalo virüs ve herpes üzere öbür enfeksiyonlar, anal seks , frengi, gonore ( bel soğukluğu ) ve aids ( HIV ) olabilir.
Anal fissür olan hastalarda anüs sfinkterlerinin sıradandan daha sıkı olduğu, yani daha çok kasıldığı saptanmıştır. Sıradanda defekasyon esnasında gevşeyerek büyük abdestin çıkmasına müsade eden bu sfinkterler çok sıkı olduğunda yeteri kadar gevşeyememekte, insanda bir de kabızlık varsa geçen sert büyük abdest gevşeyip genişleyemeyen anüs yerinde yırtık oluşmasına sebep olmaktadır.
Anal Fissür semptomları nelerdir?
Anal fissürler hastalarda defekasyon esnasında ve sonrasında ağrı oluşturur. Başlangıçta bu ağrı az iken, şayet hadise iyileşmez , kronikleşir ise ağrı şiddeti giderek artar ve daha uzun sürmeye başlar. Kimi hastalar ağrı nedeni ile defekasyondan kaçınıp, büyük abdestin daha da sertleşmesine yol açmaktadırlar. Bu da fissürün daha da berbat olmasına yol açan bir kısır döngü yaratmaktadır. Bu ağrı bazen idrar imalatını da etkileyip, idrar esnasında ağrıya, sık idrar yapmaya, nadiren de idrar tutukluğuna yol açabilmektedir. Defekasyon esnasında kanama, anüs ortamında kaşıntı, bed kokulu akıntı oluşabilir. Bebek ve çocuklarda sıklıkla kanama yapar.
Anal fissürde tanı
Anal fissür tanısında hastanın hikayesi değerli nokta fiyat. Muayene, bu nahiye ağrılı olduğu için mümkünse kalçalar hafifçe yana ayrılarak gözle yapılmaya çalışılır. Şayet bu formda gözle görme mümkün olmuyor ise, anüs yeri lokal anestezi içeren pomadlar ile uyuşturularak anal kanal daha düzgün incelenir. Çok ağrılı olduğu için parmakla muayeneden kaçınılmalıdır.
Yeni oluşmuş bir anal fissür düz bir yırtık formunda görülür, şayet hadise kronikleşmişse daha geniş bir yarık vardır, çatlağın orta kısmında alttaki adaleler görülebilir; çatlağın dış ucunda deri katlantısının oluşturduğu sentinel pile( nöbetçi göğüs ) denilen bazen de hemoroid (basur ) ile karıştırılan göğüs formunda bir deri katlantısı meydana gelir.
Kanama olan hastalarda muayenede çatlak görülse bile iç kısımdaki daha önemli bir hastalık mümkünlüğünü ekarte etmek için rektoskopi dediğimiz ışıklı optik aletlerle içerinin gözlenmesi süreci yapılmalıdır.
Tedavi
Yeni oluşmuş, akut fissürlerde ilaç ile %80-90 orantısında düzgünleşme sağlanır. Vukuat kronikleşmiş ise ilaç tedavisinin muvaffakiyet talihi %40 lara iner ve hastaya operasyon gerekir.
Tedavide birinci yapılması gereken büyük abdestin yumuşatılması ile kabızlığın önlenmesidir. Bunun için lifli diyet ve gerekiyorsa münasip ilaçlar verilir. Defekasyon sonra sıcak su oturma banyoları çok yararlı olabilir.
İlaç tedavisi gayesi ile lokal anestezik ilaçlar ve az ölçüde kortizon içeren pomatlar ve kimi fitiller kullanılır. Başkaca çok sıkı adaleleri gevşetmek gayesi ile ağızdan yahut lokal olarak kullanılabilen ilaçlar vardır. Birtakım durumlarda adeleleri süreksiz olarak felç edip çatlağın güzelleşmesine imkan sağlamak hedefi ile botoks tedavisi uygulanmaktadır.
İlaç tedavisinden yarar görmeyen akut yahut kronik fissürlerde ise cerrahi tedavi uygulanır. Bu tedavide şiddetli sıkı olan sfinkterler elverişli bir mahallinden kısmi olarak kesilip gevşetilir. Bu esnada fissür yatağıda çıkartılabilir yahut kürete edilebilir; nöbetçi göğüs varsa o da çıkartılır. Bu opreasyondan sonra hasta ameliyat yaralarına karşın birinci yaptığı defekasyonda bile çok daha az ağrı duyacaktır. Kısa müddette de tam düzgünleşme oluşur. Bu operasyonun muvaffakiyet bahtı çok yüksektir ( %91- 98) .