Anlamlarına Gore Cumleler
Anlamlarına Gore Cumleler Ornekleri
Anlamlarına gore cumleler aşağıdaki gibi gruplandırılabilir
Olumlu Cumle : Yuklemin bildirdiği anlam eylemin yapılması doğrultusundaysa bu tur cumlelere olumlu cumle denir Ornek :
Ne kadar geriye bakarsanız o kadar ileriyi gorursunuz (Olumlu eylem cumlesi)
Ozu gercek yaşam dayalı tiyatro yapıtları doğrudur ve guzeldir (Olumlu ad cumlesi)
Sattığınız malların dokumunu cıkarıp karı hesaplayalım (Olumlu eylem cumlesi)
Olumlu Cumleler İkiye Ayrılır :
Bicimce ve anlamca olumlu cumleler : Bu tur cumlelerde olumsuzluk bildiren hicbir dil birimi kullanılmaz yuklemin yansıttığı anlamda olumlu olur Ornek :
Ne zamandır gelmenizi bekliyorduk
Bicimce olumsuz anlamca olumlu cumleler : Bu tur cumlelerde cumlenin kuruluşu olumsuz anlamıysa olumludur Ornek :
Seni surekli eleştiren ve senin kuyunu kazan bu insanı nasıl bilmezsin? (bilirsin)
Bu kadar cok doversen hangi cocuk yaramaz olmaz? (yaramaz olur)
Olumsuz Cumle : Bir eylemin gercekleşmediğini gercekleşmeyeceğini ya da bir şeyin yokluğunu bildiren cumlelerdir Ornek :
Aradığınız kişi burada yok (Olumsuz ad cumlesi)
Dunku davranışlarınızı hic tasvip etmedim (Olumsuz eylem cumlesi)
Kimse olayın nedenini bilmiyor (Olumsuz eylem cumlesi)
Olumsuz Cumleler İkiye Ayrılır :
Bicimce ve anlamca olumsuz cumleler : Bu tur cumlelerde yuklem ya olumsuz bir eylemdir ya da yargı bildiren ad soylu bir sozcuktur Ornek :
Mutluluğunu herkesle paylaşsan da yalnızlığını paylaşamazsın
Başarı zannedildiği kadar kolay elde edilen bir şey değildir
Bicimce olumlu anlamca olumsuz cumleler : Bu tur cumlelerde olumsuzluk anlamı taşıyan ek ya da sozcuk kullanılmadığı halde cumleler olumsuzluk bildirir Ornek :
Kim demiş onu cok sevdiğimi? (sevmiyorum)
O kadar sinirli ki ona parayı kaybettiğini soyle soyleyebilirsen (soyleyemezsin)
Soru Cumlesi : Bir işin yapılıp yapılmadığını sormak bir şeyin nedenini oğrenmek durumla ilgili bilgi edinmek ya da kuşkuyu gidermek gibi amaclarla kurulan cumlelere soru cumlesi denir Ornek :
Kardeşin eve geldi mi?
Daha cok hangi kitapları okuyorsunuz?
Olanları sana kim anlattı?
Buraya nasıl geldin?
Soru oğeleri kullanılarak soru cumleleri kurulabildiği gibi bu yolla cumleye değişik anlam ozellikleri de katılabilir Bu acıdan soru cumleleri ikiye ayrılır :
Gercek Soru Cumlesi : Yanıt gerektiren soruyu soranın yanıt beklediği soru cumleleridir Gercek soru cumleleri şu amaclarla kurulabilir :
Cumlenin oğelerinden birini ya da birkacını oğrenmek icin Ornek :
Bu elbiseyi mi aldınız?
Hangi kitabı ne zaman okudunuz?
Eylemin yapılıp yapılmadığını sormak icin Ornek :
Ismarladığım kitapları alacak mısın?
Anlaşılmayan bir duşunceyi bir duyguyu sormak icin (Yineletme amaclı sorular) Ornek :
Oğretmen gelmeyecek mi dediniz?
Anlaşılmayan bir soruyu anlamak icin Ornek :
Buraya neden mi geldim?
Sozde Soru Cumlesi : Yanıt gerektirmeyen cumleye şaşma kucumseme inanmayış beklenmezlik ozlem vb anlamlar katmak icin kurulan soru cumleleridir Ornek :
Onune baksan kor musun? (Azarlama)
Bugun oğretmen gelir mi ki? (Olasılık)
Bu yuksek notu almak sana mı kaldı? (Kucumseme)
Nerde o gunler? (Ozlem)
O zavallı kime kotuluk edecek ki? (Onaylatma)
Dilek (istek) Cumlesi : Bir dileği bir isteği bir arzuyu bir temenniyi bildiren cumlelere anlamları yonunden dilek veya istek cumlesi denir Ornek :
Yarın bizde toplanıp bir guzel yemek yiyelim
Cocuk tek kazansın da neresi olursa olsun
Umarım işleriniz yolunda gidiyordur
Ah şu bahar bir gelse cocuklar neşe icinde koşup oynasa
İnşallah butun duşlerin bir gun gercek olur
Allah sana uyuz versin de tırnak vermesin
Gozun kor olsun
Emir (Buyruk) Cumlesi : Emir kipiyle kurulan ya da gelecek zaman kipinin emir anlamıyla kullanıldığı cumlelere anlamları yonunden emir cumlesi denir Ornek :
Sandalyeyi cek sessizce oturup bekle
Oğretmeniniz izinli gurultu etmeden calışın
Herkes odevlerini onumuzdeki hafta getirecek not alacak
Şuraya da bir halı ser ortalığı topla
Sen de calış ve para kazan artık
Unlem Cumlesi : Korku acıma şaşırma sevinme kızma gibi ansızın beliren duyguları anlatmaya yarayan cumlelere anlamları yonunden unlem cumlesi denir Ornek :
Ah elim yandı!
Kapıyı actım ki bir de ne goreyim!
Oh okul bitti rahat bir nefes alalım!
O kimler gelmiş kimleri goruyorum!
Elimi cebime attım ki cuzdan yok!
Anlamlarına Gore Cumleler Ornekleri
Anlamlarına gore cumleler aşağıdaki gibi gruplandırılabilir
Olumlu Cumle : Yuklemin bildirdiği anlam eylemin yapılması doğrultusundaysa bu tur cumlelere olumlu cumle denir Ornek :
Ne kadar geriye bakarsanız o kadar ileriyi gorursunuz (Olumlu eylem cumlesi)
Ozu gercek yaşam dayalı tiyatro yapıtları doğrudur ve guzeldir (Olumlu ad cumlesi)
Sattığınız malların dokumunu cıkarıp karı hesaplayalım (Olumlu eylem cumlesi)
Olumlu Cumleler İkiye Ayrılır :
Bicimce ve anlamca olumlu cumleler : Bu tur cumlelerde olumsuzluk bildiren hicbir dil birimi kullanılmaz yuklemin yansıttığı anlamda olumlu olur Ornek :
Ne zamandır gelmenizi bekliyorduk
Bicimce olumsuz anlamca olumlu cumleler : Bu tur cumlelerde cumlenin kuruluşu olumsuz anlamıysa olumludur Ornek :
Seni surekli eleştiren ve senin kuyunu kazan bu insanı nasıl bilmezsin? (bilirsin)
Bu kadar cok doversen hangi cocuk yaramaz olmaz? (yaramaz olur)
Olumsuz Cumle : Bir eylemin gercekleşmediğini gercekleşmeyeceğini ya da bir şeyin yokluğunu bildiren cumlelerdir Ornek :
Aradığınız kişi burada yok (Olumsuz ad cumlesi)
Dunku davranışlarınızı hic tasvip etmedim (Olumsuz eylem cumlesi)
Kimse olayın nedenini bilmiyor (Olumsuz eylem cumlesi)
Olumsuz Cumleler İkiye Ayrılır :
Bicimce ve anlamca olumsuz cumleler : Bu tur cumlelerde yuklem ya olumsuz bir eylemdir ya da yargı bildiren ad soylu bir sozcuktur Ornek :
Mutluluğunu herkesle paylaşsan da yalnızlığını paylaşamazsın
Başarı zannedildiği kadar kolay elde edilen bir şey değildir
Bicimce olumlu anlamca olumsuz cumleler : Bu tur cumlelerde olumsuzluk anlamı taşıyan ek ya da sozcuk kullanılmadığı halde cumleler olumsuzluk bildirir Ornek :
Kim demiş onu cok sevdiğimi? (sevmiyorum)
O kadar sinirli ki ona parayı kaybettiğini soyle soyleyebilirsen (soyleyemezsin)
Soru Cumlesi : Bir işin yapılıp yapılmadığını sormak bir şeyin nedenini oğrenmek durumla ilgili bilgi edinmek ya da kuşkuyu gidermek gibi amaclarla kurulan cumlelere soru cumlesi denir Ornek :
Kardeşin eve geldi mi?
Daha cok hangi kitapları okuyorsunuz?
Olanları sana kim anlattı?
Buraya nasıl geldin?
Soru oğeleri kullanılarak soru cumleleri kurulabildiği gibi bu yolla cumleye değişik anlam ozellikleri de katılabilir Bu acıdan soru cumleleri ikiye ayrılır :
Gercek Soru Cumlesi : Yanıt gerektiren soruyu soranın yanıt beklediği soru cumleleridir Gercek soru cumleleri şu amaclarla kurulabilir :
Cumlenin oğelerinden birini ya da birkacını oğrenmek icin Ornek :
Bu elbiseyi mi aldınız?
Hangi kitabı ne zaman okudunuz?
Eylemin yapılıp yapılmadığını sormak icin Ornek :
Ismarladığım kitapları alacak mısın?
Anlaşılmayan bir duşunceyi bir duyguyu sormak icin (Yineletme amaclı sorular) Ornek :
Oğretmen gelmeyecek mi dediniz?
Anlaşılmayan bir soruyu anlamak icin Ornek :
Buraya neden mi geldim?
Sozde Soru Cumlesi : Yanıt gerektirmeyen cumleye şaşma kucumseme inanmayış beklenmezlik ozlem vb anlamlar katmak icin kurulan soru cumleleridir Ornek :
Onune baksan kor musun? (Azarlama)
Bugun oğretmen gelir mi ki? (Olasılık)
Bu yuksek notu almak sana mı kaldı? (Kucumseme)
Nerde o gunler? (Ozlem)
O zavallı kime kotuluk edecek ki? (Onaylatma)
Dilek (istek) Cumlesi : Bir dileği bir isteği bir arzuyu bir temenniyi bildiren cumlelere anlamları yonunden dilek veya istek cumlesi denir Ornek :
Yarın bizde toplanıp bir guzel yemek yiyelim
Cocuk tek kazansın da neresi olursa olsun
Umarım işleriniz yolunda gidiyordur
Ah şu bahar bir gelse cocuklar neşe icinde koşup oynasa
İnşallah butun duşlerin bir gun gercek olur
Allah sana uyuz versin de tırnak vermesin
Gozun kor olsun
Emir (Buyruk) Cumlesi : Emir kipiyle kurulan ya da gelecek zaman kipinin emir anlamıyla kullanıldığı cumlelere anlamları yonunden emir cumlesi denir Ornek :
Sandalyeyi cek sessizce oturup bekle
Oğretmeniniz izinli gurultu etmeden calışın
Herkes odevlerini onumuzdeki hafta getirecek not alacak
Şuraya da bir halı ser ortalığı topla
Sen de calış ve para kazan artık
Unlem Cumlesi : Korku acıma şaşırma sevinme kızma gibi ansızın beliren duyguları anlatmaya yarayan cumlelere anlamları yonunden unlem cumlesi denir Ornek :
Ah elim yandı!
Kapıyı actım ki bir de ne goreyim!
Oh okul bitti rahat bir nefes alalım!
O kimler gelmiş kimleri goruyorum!
Elimi cebime attım ki cuzdan yok!