Çocuklarımızda en çok gördüğümüz ve anne babalar tarafından en çok şikayet konusu olan kardeş kıskançlığıdır. Çocuklarda davranışsal sorunlara neden olan, temel sebep nedir? Bu duygunun temelinde çocuğun içten gizli mesajı neler olabilir?
Zihnimizi meşgul eden, cevabını bekleyen bir çok sorular olabilir. Bu duygunun temelinde yatan en önemli neden ebeveyn davranışlarıyla yakından ilişkilidir. Aileye yeni bir bebeğin katılması, çocuğun bu duruma hazırlıksız olması, kardeş kıskançlığını getirebilir. Eğer ebeveyn tarafından çok iyi yönetilemezse, kıskançlık gösteren çocukta, bazı gelişimsel problemlere yol açabilir.
Genellikle kardeş kıskançlığı, çocukta anne sevgisini kaybetme korkusudur. Ebeveynlerin, öncelikle yapmaları gereken şey, çocuk doğmadan önce diğer çocukların bu duruma hazırlandırılması gerekir.
Çocukların, beş, altı yaşları, çocuğun kişiliğinin atıldığı, sosyalleştiği yıllardır. Bu aşamada en önemli etken, çocuğun anne babasıyla kurduğu ilişkidir. Bu dönemlerde bir çok sorun, çocuğun anne babasının tutumundan kaynaklanmaktadır. Çocukların bazı davranımları, anne ve babası tarafından desteklenirken bazı davranışları engellenmektedir. Anne ve babalar çocuklarıyla ilişkilerinde, sağlıklı, güvenli bağlanma oluşturmaları oldukça önemlidir.
Çocuklar, aileye yeni katılan kardeşe çabuk uyum sağlarlar. Kardeşler arasında, çatışma ve kıskançlık normaldir. Ancak fiziksel, duygusal olarak sınırlar aşıldığında kardeş çatışması, kıskançlık sorun oluşturabilir. Diğer mağdur kardeş üzerinde, uzun süreli etkisi olduğu durumda, ciddi endişe kaynağı oluşturabilir.
Büyük çocuk, ebeveyn açısından farklı kabul edilir, ailede tek çocuktur. Anne ve babanın tüm ilgi ve sevgisi ilk çocuğa gösterilmiştir. Kardeşin doğumuyla, büyük çocuğun ayrıcalığına, son verilmiştir. Büyük çocuklar, kardeşi geldikten sonra, genellikle kendini yerinden edilmiş hissederler. Çünkü anne ve babasının sevgisini, aileye katılan kardeşiyle paylaşacaktır. Bu durumda çocuk, kendi değerini korumak için kardeşiyle mücadele edecektir. Kardeş kıskançlığı, rekabeti doğuran bir neden olarak da gösterilebilinir.
Aile bir üyesi olan ortanca çocuk, kendinden önceki çocukla kendini kıyaslar, kıyaslama sonucu, büyük kardeşe göre kendisini yetersiz hisseder. Dolayısıyla çocuk, kendi üstün tarafını görmediğinde, kendinden küçük kardeşiyle kendini kıyaslar. Bu durumda, anne ve babasının ilgi ve sevgisi küçük kardeşin üzerinde olduğunu görünce, kendini mutsuz ve üzgün hisseder. Büyük kardeş ve küçük kardeşin arasında kalan ortanca çocuk, kendini bulmaya çalışır. Anne ve babalar, çocuğu bu noktada anlamadıklarında, çocuk başkaldırıcı, karamsar bir tutuma girer. Bu durum devam ederse, çocuğun, sorunlu kişilik geliştirmesine neden olabilir.
Aileler Ne Zaman Endişelenmeli?
Çocuklar arasındaki kavga ve kıskançlıktan, endişe duyan ebeveynler, kardeşler arasında bir mağduriyete dönüşmeden önce, sorunu çözmek için profosyonel bir desteğe ihtiyaçları vardır.
Çocuklar anlaşıldıklarını hissettikleri zaman, yalnızlıkları ve incinmeleri azalır ve anne ve babalarına olan sevgileri derinleşir. Anne ve babalar, çocuğun incinmiş duygularını anladıklarını, hissettirmelerinde ise çocuklarda, duygusal ilk yardım işlevi görür.
Ebeveynler her vakit çocuklarıyla birlikteler. Geçirilen nitelikli zaman çok önemlidir. Çocuklar ne söylerse söylesin ya da ne yaparsa yapsın, anne ve babalar bu durumu değerlendirirken, çocukların penceresinden bakması önemlidir.
Ebeveynler, çocuklarına kardeşiyle ilgili, yaşıyla orantılı küçük sorumluluklar vermeliler. Çocuklara yaşının ve gelişiminin üzerinde fazla sorumluluk yüklenmemeli, Basit küçük sorumluluklar, çocukta kardeşini sahiplenmesi, yaklaşması, kardeşine karşı sevgi ve koruyucu duygularının gelişmesini sağlar.
Anne ve babalar, çocuklarınızla aranızdaki bağlantınızı güçlendirin. Çocuğunuz, başka birini, onu sevdiğinizden daha fazla sevmeyeceğini bildiğinde, kardeş kıskançlığı ortadan kalkacaktır. Sıcak bir dokunuş, bir gülüş çocuğunuzun sizin tarafınızdan anlaşılır hissetmesi, çocukla sıcak bir iletişim, çocuğun tekrar güvenini kazanmanızı sağlayacaktır.
Uzm. Çocuk Gelişim/Psikoloji Bilim Uzm.
Yasemin TAŞ