Anne Sütünün Özellikleri Bileşimi
Anne Sütünün Önemi
Anne Sütünün Faydaları
Beslenme ile sağlık arasında yakın bir ilişki olduğu bilinmektedir Çocukların sağlıklı büyümesi ve gelişmesi, kalıtsal potansiyellerineerişebilmesi tatmin edici ve dengelenmiş besin ile mümkündür Dünyada fena besin,bilgisizlik, hatalı besin alışkanlıkları ve buna alt olarak gelişenenfeksiyonlar milyonlarca çocuğun ölümüne, bir o kadar çocuğun da çoğaltma vegelişmesinin geri kalmasına niçin olmaktadır
Gelişmekte olan ülkelerde beslenme sorunun düzeltilmesi, koruyucu sağlıkhizmetleri zarfında beslenme sorunlarına yönelik önlemlerin alınmasıgereklidir Nitekim bebek ve minik çocukların beslenmesi ulusal ve uluslararasıprogramlarda kayda değer bir unsur olarak yer almıştır
DünyaSağlık Örgütü, Tarım Ve Gıda Organizasyonu, Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu veUluslararası Besin Komitesi gibi kuruluşlar bebek beslenmesi konusuna önemleeğilmektedir
Sütçocuğu için en uygun beslenme anne sütüdür Anne sütü ilk 6 ayda bebeğin tümgereksinmelerini karşılayan ve sindirim sistemine tarafından ayarlanmış bir besindir Ençağdaş yöntemlerle ve bilimsel ilkelere uygun şekilde yapılmış en mükemmelendüstri sütleri bile anne sütünün çok yönü olan nitelikleri düzeyinde değildir Bunedenle 1970 yılından bu yandan dünyada “Anne Sütüne Dönüş dönemi başlatılmış vebu amaçla birçok ülkede özendirici kampanyalar yapılmıştır
Annesütü ile gıda geleneğinin ortadan kalkmasının sakıncaları eksik gelişmiş vegelişmekte olan ülkeler için daha büyüktür Ekonomik zorluk içinde bulunantoplumlarda endüstri sütleri ile gıda idareli tartma getirir, benzer zamandauygun ve pak koşullarda hazırlanmadığında ishal vb besin bozukluklarınayol açabilir
Birinsan hakkı olarak emzirmenin korunması, özendirilmesi ve desteklenmesi tümsağlık personelinin doğal bir görevidir
Çocuğunu isteyerek doğuran, gebelik süresince emzirmeye hazırlanan ve ruhsağlığı iyi olan her kadında laktasyon (süt üretimi) başarılı olur
Annesütü, yaşamın ilk 6 ayında bebeğin gereksinimi olan tüm besinleri içerir Bebekiçin en yerinde protein ve yağları kapsar
§ Bebeğin ihtiyacı olan laktoz ( süt şekeri) diğer sütlere oranla dahafazladır
§ Bebek için yeterli vitamin vardır Dışarıdan ilave vitamin veya meyve suyudesteğine gerek göstermez
§ Yeterli demiri içerir Fazla artı miktarda demir olmamasına karşın bebekbağırsaklarından emilebilme oranı fazladır
§ Annesütü ile beslenen bebeklerde demir eksikliği anemisi nadiren gelişir
§ Sıcak iklimlerde bile tatmin edici olan suya sahiptir
§ Tatmin Edici oranlarda tuzlu, kalsiyum, fosfat içerir
Doğumdan sonra bebeğin annesini emmesi ile birlikte prolaktin hormonusalgılanarak memede süt yapımı başlar Oksitosin hormonu salgılanması ilebirlikte oluşan sütün boşalması sağlanır Bebeğin istedikçe emzirilmesi sütyapımını arttırır Doğumdan sonraki 3 4 günlerde süt salgılanmasında artışgörülür 4 ve 6 haftalarda artış en üst düzeylere ulaşır Günlük salgılanan sütmiktarı 750 – 800 ml kadardır
Kolostrum:
Doğumdan derhal daha sonra birincil 5 günde salgılanan koyu sarı renkteki süte kolostrum adı verilirBileşim özellikleri yenidoğan bebeğin birincil günlerdeki gereksinmeleri açısından büyük ağırlık taşımaktadırAnne sütünde yer alan antienfektif öğeler (sekretuar İgA kolostrumda 2030 gl,protein %23g),Avitamini,sodyum ve çinko düzeyi olgun sütü oranla daha varlıklı olduğundan,steril ortamdan mikropsuz olmayan ortama gelen bebek ilk birkaç gün içerisinde enfeksiyonlardan en iyi şekilde korunmuş olurDoğar doğmaz ilk anne sütü alan bebeklerin ağzından başlayarak gastrointestinal sistemleri büsbütün immünoglobülinler ile kaplanarak (mukozal bir katman oluşur),çocuğun dış ortamdan gelecek patojen mikroorganizmalara karşısında korunması sağlanırKolostrum 510 günler aralarında geçiş sütü şeklini alarak 3 haftadan daha sonra olgun (matür) süt özelliğini taşırBu zaman içerisinde bazı besinler ve immünolojik içeriklerin oranında değişiklik olurBu şansın dönmesi süt yapan meme bezlerinin (glandlarının)fizyolojik ve metabolik olgunlaşması ile de ilgilidir
Olgun Anne Sütünün Bileşimi ve Özellikleri:
Anne sütünün bileşimi laktasyon dönemine,incelenen örneklerin emzirmenin başında veya sonunda alınmış olmasına,gün içerisinde alındığı süre dilimine,bebeğin doğduğu gebelik haftasına ve yaşına tarafından değişiklik gösterir
1Protein:
Anne sütü proteini inek sütüne oranla 3 defa daha azdırAnne sütü proteininin kantitatif farkı yanına bileşim açısından da çocuk için en ideal yapıya sahiptir Süt proteinini kazein whey proteinleri oluşturur
Whey proteinlerinin en manâlı bileşenleri alaktalbümin,laktoferrin,lizozim,immünoglobulinler ve serum albüminidirAnne sütünün antienfektif,whey proteinleri fraksiyonunda bulunmaktadırİnek sütünde kazeinwhey oranı 8020 iken,olgun anne sütünde laktasyon devresine tarafından değişmekle birlikte 4060 ’dır İnek sütünde whey proteinleri az miktardadır ve bu sütteki whey proteinlerinin önemli bir kısmını yaratıcı ve allerjen olan b laktoglobulin anne sütünde bulunmaz b Laktoglobulin allerjik özelliklere sahiptir ve çocukta allerji,solunum sisteminde bozukluk ve döküntülere niçin olabilirAnne sütündeki alaktalbümin süt şekeri sentetaz enziminin yapısına girer ve glikozun UDPgalaktoza bağlanmasını katalize ederek meme bezlerinde süt şekeri sentezlenmesini sağlar
Kazein ester yan fosfat,yüksek oranda prolin ve çok eksik sistin içeren ve pH:45 ‘te çözünürlüğü eksik olan bir süt proteinidir Alfa,beta,gama ve kappa olarak dört fraksiyonu vardır ve anne sütünde b kazeinleri fazla miktardaAnne sütündeki kazein miçellerinin çapı inek sütündekilere göre daha minik ve bununla beraber anne sütü eriyebilen whey proteinlerinden zengin olduğundan,daha basit yıkılabilen moleküller ortaya çıkmakta ve daha basit sindirilip emilebilmektedirİnek sütündeki pozitif kazein midede vahşi pıhtıların oluşumuna neden olur
Anne sütünde kükürtlü aminoasitlerden metıoninsistin oranı 0,69 iken,bu oran inek sütünde 2,72 ’dirYenidoğanda metionini sistine dönüştüren enzimler immatür olduğundan,anne sütündesistin miktarının yüksek olması sistin ve sülfat gereksinmesini karşıladığı için önemlidirAyrıca inek sütü sistinden fakir olduğundan,çeşitli dokularda asap iletiminde rolü olan taurin sentezinde kullanılamaz
İçerdiği düşük yoğunluktaki fenilalanin ve tirozin ile anne sütü,bu aminoasitlerin yenidoğan dönemindeki metabolize edilme hızlarındaki düşüklüğe uyarlama gösterirAnne sütünde glutamik asitten sonra yoğunluğu en yüksek olan aminoasit,büyümeyi düzenleyen etmenlerden birisi,hücre membranının bütünlüğünü karşılayan ve retina zedelenmesini önleyen taurindirAnne sütündeki taurin düzeyleri inek sütünden 3040 kere daha fazladır (anne sütünde 250350 mmoll,inek sütünde 10 mmoll)
2Antienfektif Öğeler:
Hücre ve Antikorlar: T ve B lenfositler,makrofajlar,nötrofiller,epitelyal hücreler
Bifidus Faktörü: Barsakta “laktobasillusbifidusisimli yardımsever bakterinin oluşumunu sağlarLaktobasillus bifidus,barsak pH ’sını düşürerek diyareye neden olan mikroorganizma ve mantarların üremesine engel olur
Lizozim: Bakterisidal etkisi olan bir enzimdirPeptidoglikan yıkımında görevlidir
Laktoferrin: Bakteriostatik etkisi olan bir proteindirDemiri bağlayarak patojen mikroorganizmaların üremesini engellerFagositik etkisi vardırBağışıklık sistemini güçlendirici ve uyarıcı etkisi vardırBüyüme etmeni olarak kullanılır
Laktoperoksidaz: Bakteriostatik etkisi olan bir proteindir
İmmünoglobülinler: Özellikle sekretuvar İgA bakterilerden E Coli,vibrio kolera,H influenza,difteri,pnömoni,salmonella,shigella ve virüslerden polio,rotavirüs,HİV ve sitomegalovirusa aleyhinde etkilidirİnterferon:Antiviral etkili bir proteindir
Komplemanlar: Özellikle C3 opsonin (antijenle birleşerek onu fagositoza hassas kılan antikor)olarak devir alır
Müsin: Rotavirüse karşısında etkilidir
Fibronektin: Opsonin (antijenle birleşerek onu fagositoza alıngan kılan antikor)olarak işlev görür
Antistafilokok etmen Nükleotidler Sitokinler: Anne sütünde yer alan sitokinlerden interlökin 1b,T hücrelerini aktive eder;interlökin 6,İgA yapımını,tümör nekrozis faktöra(TNFa)komplamen salgılanmasını ve dönüştürücü artma etmeni (transforming growth factor ;TGFb) ise T hücrelerine dönüşümü arttırmaktadır
Lenfositler: EColi ’ye aleyhinde etkindir
Antiviral lipidler: Virusları parçalarlar
Oligosakkaritler: Bakterilerin epitel dokuya bağlanmasını önlerlerReseptör analoğudur
3Yağlar:
Anne sütünün verdiği enerjinin yaklaşık yarısı yağlardan gelirAnne sütünün yağlarının %98 ’ini trigliseritler oluştururTrigliserit yapısında maksimum bulunan yağ asitleri ise palmitik ve oleik asitlerdirKolosstrumda daha pozitif olmak üere anne sütünün çoklu doymamış yağ asitlerden zengin olması beyin gelişimi,myelinizasyon,retinal işlevler ve hücre proliferasyonunun bayağı olmasını sağlar
Anne sütü yağının sindirim ve emilimi inek sütüne oranla kolaydırAnne sütünde yer alan yağların çevresi membranla kenarlı,çekirdek kısmını trigliseridlerin ve membranını da fosfolipidler,kolesterol ve proteinlerin oluşturduğu yağ globülleri şeklindedirAnne sütünün yağ globüllerinin çapının inek sütünden minik oluşu,kısmen içerdiği yağ asitleri ve kısmen de anne sütünde bulunan ve +4 C ’de bile aktif olan lipaz enzimi bebekte yağ emilimini kolaylaştıran etmenlerdendir
Sütün içerdiği yağ miktarı,insandan insana laktasyonun zamanına ve gün içinde salgılandığı saate kadar istikrarsızlık gösterirBebek beslenmesi süresince 2 alıcı süt salgılanırEmzirmede birincil gelen süt (fore milk –ön süt) yağdan fakir,laktozdan zengin sulu süttürBu sütün özelliği öncelikle çocuktaki dehidratasyonu ve hipoglisemiyi önlemesidirBeslenme süresi uzadıkça çocuk yağlı süte ulaşır ve sütün yağ içerdiği 3 kez,proteini ise 1,3 kere,yükselme gösrerir ve emzirmenin sonuna içten salgılanan ve yağdan varlıklı olan sütü (hind milk) alan çocuk doygunluk hissederek memeyi bırakırYağlı süt bebeğin enerjisini büyük bir kısmını karşılayacağından bu süte ulaşması için emme süresinin uzun olması gerekirYağlı süt enerji yanında doygunluk vereceği için de çocukta rahatlama ve derin uyku görülebilirBu nedenle her süt verişte anne bir memesini sonuna kadar boşaltmalıdırÇocuk emme süresini kendi kontrol altına alır ve böylece obesite önlenmiş olur
4 Karbonhidratlar:
Laktoz laktozdurLaktoz meme hücreleri Golgi cisimciklerinde dekstroz ve galaktoz moleküllerinden sentezlenirAnne sütünün süt şekeri yoğunluğu annenin beslenmesinden etkilenmezYavaş ve basit sindirildiğinden kan şekerini çocuğun fizyolojisine uygun şekilde düzenler,kalsiyum ve diğer minerallerin emilimine muavin olur,barsak bakterileri tarafından laktik aside çevrilerek,dışkıda istenmeyen mikroorganizmaların üremesini engellerLaktozun galaktoz kompanentinin lipidlerle bileşikleri beyin dokusu gelişimi için çok önemlidir
Anne sütünde aminoasitlere ve proteinlere tabi (glikoproteinler ve glikopeptidler) karbonhidratlar da vardırGlikoproteinler laktobasillus bifidusun büyümesini uyardığından “bifidus faktör veya “artış faktörü adı da verilirAnne sütü bölge bebeklerde bu etken barsaklardaki bakteriyel florada yoğundurBifidus faktörünün varlığı anne sütü alan bebeklerin dışkılarının suni beslenenlere tarafından farklı olmasını sağlar
Anne sütünde besleyici olarak kayda değer miktarlarda glikoz,galaktoz gibi kolay şekerler ile çocuğu enfeksiyonlardan koruma özelliği olan oligosakkaritler ve diğer bazı kompleks karbonhidratlar da bulunmaktadır
5Vitaminler:
K veD vitaminleri dışındaki yağda eriyen ve suda eriyen diğer vitaminlerin anne sütündeki konsantrasyonları süt çocuğu için yeterlidirİşleme ile kayıplar olmadığından vitaminlerin bioyararlılığı yüksektir
Suda eriyen vitaminlerin yoğunlukları annenin yakın zamandaki beslenmesi ile ilgilidir
Yenidoğanda hepatik hidroksilaz aktivitesi gelişmemiştirAnne sütünde D vitamininin 25OH formunda olması bebeğin fizyolojik durumuna uygunluk gösterirBir antioksidant ve A vitamini öncüsü olan b karoten vücudun bağışıklık sisteminin korunmasında,gözenekli olan sağlığının sürdürülmesinde ve bağımsızlık köklerin yol açtığı kümülatif hasarın önlenmesi açısından önlenmesi açısından önemlidirBununla birlikte anne sütünde 22 İUlt D vitamini vardır ve bu miktar çocuğun gerekinmesi olan 400 İUlitre ‘den(veya 10mg kolekalsiferolden) oldukça azdırAnne sütüyle beslenen süt çocuklarında güneş ışınlarından yeterince yararlanılmadığında riketsgelişebileceğinden birincil yılda 1520 günlükten itibaren günde 400 İU D vitamini verilmesi önerilir
Anne sütünde 15mglt olan K vitamininin 0,51,0mg parenteral ya da 2,0mg ağızdan verilmesi gerekirDaha daha sonra anne sütündeki K1 ve barsak florasının sentezlediği K2 vitamini ile gereklilik karşılanır
6Mineraller:
Anne sütünün mineral içeriği annenin beslenmesi ile büyük ölçüde değişim göstermezAnnenin mineral depoları kullanılarak bu düzenleme sağlanırAnne sütünde potasyum,sodyum ve kalsiyum özgürlük iyonlar olarak,öteki mineraller de kompleks bileşikler halinde bulunurlar
Anne sütündeki kalsiyum miktarı,inek sütünün %25 ’i kadar olsa da,barsak pH ’sının asit,yağ emiliminin daha iyi ve fosfor emiliminin daha düşük olması ne4 sebebiyle anne sütündeki kalsiyumun %55 ’i emilirİnek sütü ya da inek sütünden hazırlanan ticari mamalarda bu oran %38 ’dir
Anne sütünün demir yoğunluğu düşüktür (0,20,8mglt)Ancak bioyararlılığı yüksektirİnek sütü ve öteki hayvansal besinlerdeki demirin ama %510 ’u emilebilirken,anne sütünde bu oran%50 ’dirDemir depoları tatmin edici annelerin sütlerindeki demir oranı daha yüksektir
Anne ve inek sütlerindeki demirin biyoyararlılığı
Anne sütünde çinko genelde whey proteinlerine bağlıdırWhey veya kazeine emrindeki olan çinkonun emilimi inek sütüne göre daha yüksektirKolostrum da çinko yönünden zengindirBu nedenle çinko metabolizmasının ırsi bir defekti olan “akrodermatitis enteropatikabebek anne sütü aldığı sürece semptom vermez
Anne sütü bölge bebeklerde bakır yetersizliği görülmez
Diş ve kemik dokusunun olağan yapısının ve gelişiminin korunmasında gerekli olan florun anne sütündeki miktarı 0,02ppm ’dir ve bu miktarın süt çocuğu için yeterliliği tartışılmaktadırYerel su kaynakları 0,3 ppm ’den az flor taşıyan bölgelerde yaşayan süt çocuklarına 6aydan itibaren 0,25mggün flor eklenmesi önerilmektedir
Anne sütündeki selenyum miktarı inek sütünden daha fazladırSelenyumun humoral ve hücre aracılı bağışıklık sisteminde görevi vardırToksik maddelerin yıkımını katalize eden glutatyon peroksidazın yapısına girerTirozinin metabolik olarak aktif şekline dönüştürülmesi için zorunlu “iyodotironin deiyodinaz 2enziminin bir bileşenidir
Anne sütünde K+iyonları Na+ iyonlarından daha fazladırBu özelliği ile anne sütü intrasellüler sıvılarla uyumluluk gösterirHer iki iyonun miktarı süte faal olarak salgılanan klor iyonlarının oluşturduğu elektriksel farkı ast olarak ayarlanır
Sodyum iyonunun içeriğinin düşüklüğü bebeğin gelişmemiş böbrek işlevlerine fizyolojik olarak harmoni gösterir *
Anne Sütünün Önemi
Anne Sütünün Faydaları
Beslenme ile sağlık arasında yakın bir ilişki olduğu bilinmektedir Çocukların sağlıklı büyümesi ve gelişmesi, kalıtsal potansiyellerineerişebilmesi tatmin edici ve dengelenmiş besin ile mümkündür Dünyada fena besin,bilgisizlik, hatalı besin alışkanlıkları ve buna alt olarak gelişenenfeksiyonlar milyonlarca çocuğun ölümüne, bir o kadar çocuğun da çoğaltma vegelişmesinin geri kalmasına niçin olmaktadır
Gelişmekte olan ülkelerde beslenme sorunun düzeltilmesi, koruyucu sağlıkhizmetleri zarfında beslenme sorunlarına yönelik önlemlerin alınmasıgereklidir Nitekim bebek ve minik çocukların beslenmesi ulusal ve uluslararasıprogramlarda kayda değer bir unsur olarak yer almıştır
DünyaSağlık Örgütü, Tarım Ve Gıda Organizasyonu, Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu veUluslararası Besin Komitesi gibi kuruluşlar bebek beslenmesi konusuna önemleeğilmektedir
Sütçocuğu için en uygun beslenme anne sütüdür Anne sütü ilk 6 ayda bebeğin tümgereksinmelerini karşılayan ve sindirim sistemine tarafından ayarlanmış bir besindir Ençağdaş yöntemlerle ve bilimsel ilkelere uygun şekilde yapılmış en mükemmelendüstri sütleri bile anne sütünün çok yönü olan nitelikleri düzeyinde değildir Bunedenle 1970 yılından bu yandan dünyada “Anne Sütüne Dönüş dönemi başlatılmış vebu amaçla birçok ülkede özendirici kampanyalar yapılmıştır
Annesütü ile gıda geleneğinin ortadan kalkmasının sakıncaları eksik gelişmiş vegelişmekte olan ülkeler için daha büyüktür Ekonomik zorluk içinde bulunantoplumlarda endüstri sütleri ile gıda idareli tartma getirir, benzer zamandauygun ve pak koşullarda hazırlanmadığında ishal vb besin bozukluklarınayol açabilir
Birinsan hakkı olarak emzirmenin korunması, özendirilmesi ve desteklenmesi tümsağlık personelinin doğal bir görevidir
Çocuğunu isteyerek doğuran, gebelik süresince emzirmeye hazırlanan ve ruhsağlığı iyi olan her kadında laktasyon (süt üretimi) başarılı olur
Annesütü, yaşamın ilk 6 ayında bebeğin gereksinimi olan tüm besinleri içerir Bebekiçin en yerinde protein ve yağları kapsar
§ Bebeğin ihtiyacı olan laktoz ( süt şekeri) diğer sütlere oranla dahafazladır
§ Bebek için yeterli vitamin vardır Dışarıdan ilave vitamin veya meyve suyudesteğine gerek göstermez
§ Yeterli demiri içerir Fazla artı miktarda demir olmamasına karşın bebekbağırsaklarından emilebilme oranı fazladır
§ Annesütü ile beslenen bebeklerde demir eksikliği anemisi nadiren gelişir
§ Sıcak iklimlerde bile tatmin edici olan suya sahiptir
§ Tatmin Edici oranlarda tuzlu, kalsiyum, fosfat içerir
Doğumdan sonra bebeğin annesini emmesi ile birlikte prolaktin hormonusalgılanarak memede süt yapımı başlar Oksitosin hormonu salgılanması ilebirlikte oluşan sütün boşalması sağlanır Bebeğin istedikçe emzirilmesi sütyapımını arttırır Doğumdan sonraki 3 4 günlerde süt salgılanmasında artışgörülür 4 ve 6 haftalarda artış en üst düzeylere ulaşır Günlük salgılanan sütmiktarı 750 – 800 ml kadardır
Kolostrum:
Doğumdan derhal daha sonra birincil 5 günde salgılanan koyu sarı renkteki süte kolostrum adı verilirBileşim özellikleri yenidoğan bebeğin birincil günlerdeki gereksinmeleri açısından büyük ağırlık taşımaktadırAnne sütünde yer alan antienfektif öğeler (sekretuar İgA kolostrumda 2030 gl,protein %23g),Avitamini,sodyum ve çinko düzeyi olgun sütü oranla daha varlıklı olduğundan,steril ortamdan mikropsuz olmayan ortama gelen bebek ilk birkaç gün içerisinde enfeksiyonlardan en iyi şekilde korunmuş olurDoğar doğmaz ilk anne sütü alan bebeklerin ağzından başlayarak gastrointestinal sistemleri büsbütün immünoglobülinler ile kaplanarak (mukozal bir katman oluşur),çocuğun dış ortamdan gelecek patojen mikroorganizmalara karşısında korunması sağlanırKolostrum 510 günler aralarında geçiş sütü şeklini alarak 3 haftadan daha sonra olgun (matür) süt özelliğini taşırBu zaman içerisinde bazı besinler ve immünolojik içeriklerin oranında değişiklik olurBu şansın dönmesi süt yapan meme bezlerinin (glandlarının)fizyolojik ve metabolik olgunlaşması ile de ilgilidir
Olgun Anne Sütünün Bileşimi ve Özellikleri:
Anne sütünün bileşimi laktasyon dönemine,incelenen örneklerin emzirmenin başında veya sonunda alınmış olmasına,gün içerisinde alındığı süre dilimine,bebeğin doğduğu gebelik haftasına ve yaşına tarafından değişiklik gösterir
1Protein:
Anne sütü proteini inek sütüne oranla 3 defa daha azdırAnne sütü proteininin kantitatif farkı yanına bileşim açısından da çocuk için en ideal yapıya sahiptir Süt proteinini kazein whey proteinleri oluşturur
Whey proteinlerinin en manâlı bileşenleri alaktalbümin,laktoferrin,lizozim,immünoglobulinler ve serum albüminidirAnne sütünün antienfektif,whey proteinleri fraksiyonunda bulunmaktadırİnek sütünde kazeinwhey oranı 8020 iken,olgun anne sütünde laktasyon devresine tarafından değişmekle birlikte 4060 ’dır İnek sütünde whey proteinleri az miktardadır ve bu sütteki whey proteinlerinin önemli bir kısmını yaratıcı ve allerjen olan b laktoglobulin anne sütünde bulunmaz b Laktoglobulin allerjik özelliklere sahiptir ve çocukta allerji,solunum sisteminde bozukluk ve döküntülere niçin olabilirAnne sütündeki alaktalbümin süt şekeri sentetaz enziminin yapısına girer ve glikozun UDPgalaktoza bağlanmasını katalize ederek meme bezlerinde süt şekeri sentezlenmesini sağlar
Kazein ester yan fosfat,yüksek oranda prolin ve çok eksik sistin içeren ve pH:45 ‘te çözünürlüğü eksik olan bir süt proteinidir Alfa,beta,gama ve kappa olarak dört fraksiyonu vardır ve anne sütünde b kazeinleri fazla miktardaAnne sütündeki kazein miçellerinin çapı inek sütündekilere göre daha minik ve bununla beraber anne sütü eriyebilen whey proteinlerinden zengin olduğundan,daha basit yıkılabilen moleküller ortaya çıkmakta ve daha basit sindirilip emilebilmektedirİnek sütündeki pozitif kazein midede vahşi pıhtıların oluşumuna neden olur
Anne sütünde kükürtlü aminoasitlerden metıoninsistin oranı 0,69 iken,bu oran inek sütünde 2,72 ’dirYenidoğanda metionini sistine dönüştüren enzimler immatür olduğundan,anne sütündesistin miktarının yüksek olması sistin ve sülfat gereksinmesini karşıladığı için önemlidirAyrıca inek sütü sistinden fakir olduğundan,çeşitli dokularda asap iletiminde rolü olan taurin sentezinde kullanılamaz
İçerdiği düşük yoğunluktaki fenilalanin ve tirozin ile anne sütü,bu aminoasitlerin yenidoğan dönemindeki metabolize edilme hızlarındaki düşüklüğe uyarlama gösterirAnne sütünde glutamik asitten sonra yoğunluğu en yüksek olan aminoasit,büyümeyi düzenleyen etmenlerden birisi,hücre membranının bütünlüğünü karşılayan ve retina zedelenmesini önleyen taurindirAnne sütündeki taurin düzeyleri inek sütünden 3040 kere daha fazladır (anne sütünde 250350 mmoll,inek sütünde 10 mmoll)
2Antienfektif Öğeler:
Hücre ve Antikorlar: T ve B lenfositler,makrofajlar,nötrofiller,epitelyal hücreler
Bifidus Faktörü: Barsakta “laktobasillusbifidusisimli yardımsever bakterinin oluşumunu sağlarLaktobasillus bifidus,barsak pH ’sını düşürerek diyareye neden olan mikroorganizma ve mantarların üremesine engel olur
Lizozim: Bakterisidal etkisi olan bir enzimdirPeptidoglikan yıkımında görevlidir
Laktoferrin: Bakteriostatik etkisi olan bir proteindirDemiri bağlayarak patojen mikroorganizmaların üremesini engellerFagositik etkisi vardırBağışıklık sistemini güçlendirici ve uyarıcı etkisi vardırBüyüme etmeni olarak kullanılır
Laktoperoksidaz: Bakteriostatik etkisi olan bir proteindir
İmmünoglobülinler: Özellikle sekretuvar İgA bakterilerden E Coli,vibrio kolera,H influenza,difteri,pnömoni,salmonella,shigella ve virüslerden polio,rotavirüs,HİV ve sitomegalovirusa aleyhinde etkilidirİnterferon:Antiviral etkili bir proteindir
Komplemanlar: Özellikle C3 opsonin (antijenle birleşerek onu fagositoza hassas kılan antikor)olarak devir alır
Müsin: Rotavirüse karşısında etkilidir
Fibronektin: Opsonin (antijenle birleşerek onu fagositoza alıngan kılan antikor)olarak işlev görür
Antistafilokok etmen Nükleotidler Sitokinler: Anne sütünde yer alan sitokinlerden interlökin 1b,T hücrelerini aktive eder;interlökin 6,İgA yapımını,tümör nekrozis faktöra(TNFa)komplamen salgılanmasını ve dönüştürücü artma etmeni (transforming growth factor ;TGFb) ise T hücrelerine dönüşümü arttırmaktadır
Lenfositler: EColi ’ye aleyhinde etkindir
Antiviral lipidler: Virusları parçalarlar
Oligosakkaritler: Bakterilerin epitel dokuya bağlanmasını önlerlerReseptör analoğudur
3Yağlar:
Anne sütünün verdiği enerjinin yaklaşık yarısı yağlardan gelirAnne sütünün yağlarının %98 ’ini trigliseritler oluştururTrigliserit yapısında maksimum bulunan yağ asitleri ise palmitik ve oleik asitlerdirKolosstrumda daha pozitif olmak üere anne sütünün çoklu doymamış yağ asitlerden zengin olması beyin gelişimi,myelinizasyon,retinal işlevler ve hücre proliferasyonunun bayağı olmasını sağlar
Anne sütü yağının sindirim ve emilimi inek sütüne oranla kolaydırAnne sütünde yer alan yağların çevresi membranla kenarlı,çekirdek kısmını trigliseridlerin ve membranını da fosfolipidler,kolesterol ve proteinlerin oluşturduğu yağ globülleri şeklindedirAnne sütünün yağ globüllerinin çapının inek sütünden minik oluşu,kısmen içerdiği yağ asitleri ve kısmen de anne sütünde bulunan ve +4 C ’de bile aktif olan lipaz enzimi bebekte yağ emilimini kolaylaştıran etmenlerdendir
Sütün içerdiği yağ miktarı,insandan insana laktasyonun zamanına ve gün içinde salgılandığı saate kadar istikrarsızlık gösterirBebek beslenmesi süresince 2 alıcı süt salgılanırEmzirmede birincil gelen süt (fore milk –ön süt) yağdan fakir,laktozdan zengin sulu süttürBu sütün özelliği öncelikle çocuktaki dehidratasyonu ve hipoglisemiyi önlemesidirBeslenme süresi uzadıkça çocuk yağlı süte ulaşır ve sütün yağ içerdiği 3 kez,proteini ise 1,3 kere,yükselme gösrerir ve emzirmenin sonuna içten salgılanan ve yağdan varlıklı olan sütü (hind milk) alan çocuk doygunluk hissederek memeyi bırakırYağlı süt bebeğin enerjisini büyük bir kısmını karşılayacağından bu süte ulaşması için emme süresinin uzun olması gerekirYağlı süt enerji yanında doygunluk vereceği için de çocukta rahatlama ve derin uyku görülebilirBu nedenle her süt verişte anne bir memesini sonuna kadar boşaltmalıdırÇocuk emme süresini kendi kontrol altına alır ve böylece obesite önlenmiş olur
4 Karbonhidratlar:
Laktoz laktozdurLaktoz meme hücreleri Golgi cisimciklerinde dekstroz ve galaktoz moleküllerinden sentezlenirAnne sütünün süt şekeri yoğunluğu annenin beslenmesinden etkilenmezYavaş ve basit sindirildiğinden kan şekerini çocuğun fizyolojisine uygun şekilde düzenler,kalsiyum ve diğer minerallerin emilimine muavin olur,barsak bakterileri tarafından laktik aside çevrilerek,dışkıda istenmeyen mikroorganizmaların üremesini engellerLaktozun galaktoz kompanentinin lipidlerle bileşikleri beyin dokusu gelişimi için çok önemlidir
Anne sütünde aminoasitlere ve proteinlere tabi (glikoproteinler ve glikopeptidler) karbonhidratlar da vardırGlikoproteinler laktobasillus bifidusun büyümesini uyardığından “bifidus faktör veya “artış faktörü adı da verilirAnne sütü bölge bebeklerde bu etken barsaklardaki bakteriyel florada yoğundurBifidus faktörünün varlığı anne sütü alan bebeklerin dışkılarının suni beslenenlere tarafından farklı olmasını sağlar
Anne sütünde besleyici olarak kayda değer miktarlarda glikoz,galaktoz gibi kolay şekerler ile çocuğu enfeksiyonlardan koruma özelliği olan oligosakkaritler ve diğer bazı kompleks karbonhidratlar da bulunmaktadır
5Vitaminler:
K veD vitaminleri dışındaki yağda eriyen ve suda eriyen diğer vitaminlerin anne sütündeki konsantrasyonları süt çocuğu için yeterlidirİşleme ile kayıplar olmadığından vitaminlerin bioyararlılığı yüksektir
Suda eriyen vitaminlerin yoğunlukları annenin yakın zamandaki beslenmesi ile ilgilidir
Yenidoğanda hepatik hidroksilaz aktivitesi gelişmemiştirAnne sütünde D vitamininin 25OH formunda olması bebeğin fizyolojik durumuna uygunluk gösterirBir antioksidant ve A vitamini öncüsü olan b karoten vücudun bağışıklık sisteminin korunmasında,gözenekli olan sağlığının sürdürülmesinde ve bağımsızlık köklerin yol açtığı kümülatif hasarın önlenmesi açısından önlenmesi açısından önemlidirBununla birlikte anne sütünde 22 İUlt D vitamini vardır ve bu miktar çocuğun gerekinmesi olan 400 İUlitre ‘den(veya 10mg kolekalsiferolden) oldukça azdırAnne sütüyle beslenen süt çocuklarında güneş ışınlarından yeterince yararlanılmadığında riketsgelişebileceğinden birincil yılda 1520 günlükten itibaren günde 400 İU D vitamini verilmesi önerilir
Anne sütünde 15mglt olan K vitamininin 0,51,0mg parenteral ya da 2,0mg ağızdan verilmesi gerekirDaha daha sonra anne sütündeki K1 ve barsak florasının sentezlediği K2 vitamini ile gereklilik karşılanır
6Mineraller:
Anne sütünün mineral içeriği annenin beslenmesi ile büyük ölçüde değişim göstermezAnnenin mineral depoları kullanılarak bu düzenleme sağlanırAnne sütünde potasyum,sodyum ve kalsiyum özgürlük iyonlar olarak,öteki mineraller de kompleks bileşikler halinde bulunurlar
Anne sütündeki kalsiyum miktarı,inek sütünün %25 ’i kadar olsa da,barsak pH ’sının asit,yağ emiliminin daha iyi ve fosfor emiliminin daha düşük olması ne4 sebebiyle anne sütündeki kalsiyumun %55 ’i emilirİnek sütü ya da inek sütünden hazırlanan ticari mamalarda bu oran %38 ’dir
Anne sütünün demir yoğunluğu düşüktür (0,20,8mglt)Ancak bioyararlılığı yüksektirİnek sütü ve öteki hayvansal besinlerdeki demirin ama %510 ’u emilebilirken,anne sütünde bu oran%50 ’dirDemir depoları tatmin edici annelerin sütlerindeki demir oranı daha yüksektir
Anne ve inek sütlerindeki demirin biyoyararlılığı
Anne sütünde çinko genelde whey proteinlerine bağlıdırWhey veya kazeine emrindeki olan çinkonun emilimi inek sütüne göre daha yüksektirKolostrum da çinko yönünden zengindirBu nedenle çinko metabolizmasının ırsi bir defekti olan “akrodermatitis enteropatikabebek anne sütü aldığı sürece semptom vermez
Anne sütü bölge bebeklerde bakır yetersizliği görülmez
Diş ve kemik dokusunun olağan yapısının ve gelişiminin korunmasında gerekli olan florun anne sütündeki miktarı 0,02ppm ’dir ve bu miktarın süt çocuğu için yeterliliği tartışılmaktadırYerel su kaynakları 0,3 ppm ’den az flor taşıyan bölgelerde yaşayan süt çocuklarına 6aydan itibaren 0,25mggün flor eklenmesi önerilmektedir
Anne sütündeki selenyum miktarı inek sütünden daha fazladırSelenyumun humoral ve hücre aracılı bağışıklık sisteminde görevi vardırToksik maddelerin yıkımını katalize eden glutatyon peroksidazın yapısına girerTirozinin metabolik olarak aktif şekline dönüştürülmesi için zorunlu “iyodotironin deiyodinaz 2enziminin bir bileşenidir
Anne sütünde K+iyonları Na+ iyonlarından daha fazladırBu özelliği ile anne sütü intrasellüler sıvılarla uyumluluk gösterirHer iki iyonun miktarı süte faal olarak salgılanan klor iyonlarının oluşturduğu elektriksel farkı ast olarak ayarlanır
Sodyum iyonunun içeriğinin düşüklüğü bebeğin gelişmemiş böbrek işlevlerine fizyolojik olarak harmoni gösterir *