Soğuk Savaş tüm süratiyle sürerken ABD ve SSCB ortalarındaki rekabeti uzaya taşımışlardı. Bu kapsamda NASA, 1961 yılında Yuri Gagarin uzaya çıktıktan sonra 1967 yılında Apollo projesini başlattı. 2 yıl sonra 1969 yılında Apollo 11 vazifesi ile Neil Louis Armstrong Ay’a kendi için küçük, insanlık için büyük bir adım attı. Lakin Ay ve uzay çalışmaları bu adımdan sonra da devam etti.
1970 yılında NASA’nın yedinci beşerli uzay misyonu, üçüncü beşerli Ay seyahati olan Apollo 13 vazifesi gerçekleştirildi. Lakin sonu hiç de planlandığı üzere gitmedi ve grup mevtten kıl hissesi kurtularak Ay’a ayak basmadan Dünya’ya geri döndü. Pekala, Apollo 13 misyonunda ne oldu? Hedefledikleri emele ulaşamamalarına karşın neden bir muvaffakiyet olarak görüldü? Apollo 13 misyonunun enteresan kıssasına yakından bakalım.
Sıradan bir Ay seyahati olarak planlandı:
1960’lı ve 1970’li yıllarda artık uzay vazifeleri ve Ay seyahati, tüm dünya için alışılmış bir durum haline gelmişti. Hem Amerika Birleşik Devletleri hem de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği arka arda uzay misyonları yapıyor, ABD Ay’a gidip geliyordu. Apollo 13 de bunlardan biriydi.
Takvimler 11 Nisan 1970 tarihini gösterdiği vakit NASA’nın yedinci beşerli uzay vazifesi, üçüncü beşerli Ay seyahati olan Apollo 13 misyonu için her şey hazırdı. Takımda astronotlar James Arthur Lovell, John L. Swigert ve Fred W. Haise vardı. Apollo 13, saat 13.13’te ABD Florida’da bulunan Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldı.
Apollo 13 takımının gayesi, keşfedilmiş fakat incelenememiş Ay’ın Imbrium Havzası’nı ve Fra Mauro bölgesini daha yakından tanımaktı. Bu bölgeye iniş yaptıktan sonra pek çok farklı jeolojik deney yaparak uydumuz Ay’ı biraz daha yakından inceleyeceklerdi. Apollo 13 başarılı bir seyahat yapıyordu. Ta ki 13 Nisan akşamına kadar.
“Houston, burada bir problemimiz var”
13 Nisan 1970 tarihinde Apollo 13, Dünya’dan yaklaşık 320 bin kilometre uzaktaydı. Her şey yolunda gidiyordu ve takım yakın vakitte Ay yörüngesine giderecekti. Saat 21.08’de yaşanan bir patlama ise her şeyin alt üst olduğunun habercisiydi. 2 numaralı oksijen deposu patlamış ve hayati gereksinimlerin tedariğini engellemeye başlamıştı. James Arthur Lovell durumu, “Houston, burada bir meselemiz var” iletisi ile bildirdi.
Apollo 13, iniş modülü ve komuta modülünden oluşuyordu. Yaşanan patlama sonrası komuta modülü basınç kaybettiği için takım iniş modülüne yöneldi. Ay’a iniş vazifesi iptal edilmişti. Artık Apollo 13 mürettebatının tek bir vazifesi vardı; sağ salim konuta, Dünya’ya geri dönmek.
Uzay boşluğunda can pazarı başlıyor:
Komuta modülü büsbütün kapatıldı ve takım iniş modülüne geçti. İniş modülü, grubu Ay yörüngesine indirmek ve yine araca taşımak üzere geliştirilmişti. İçinde 2 kişiyi 45 saat destekleyecek oksijen vardı. Fakat bu kâfi değildi. Şayet Apollo 13 grubu Dünya’ya dönmek istiyorsa o modülün 3 şahsa en az 90 saat yetmesi ve 320 bin kilometrelik yolu katetmesi gerekiyordu.
İniş modülünün güce ve soğutma suyuna gereksinimi vardı. Karbondioksit de bir halde dışarı atılmalıydı lakin komuta modülünde kullanılan kare lityum hidroksit kutuları, iniş modülü ile uyumlu değildi. İşte tam bu noktada Apollo 13 grubu mühendislik hünerlerini kullandı ve modülde bulunan gereçlerle ilkel bir adaptör yaparak tüm bu meselelerin üstesinden gelmeyi başardı.
İniş modülü, Apollo 13 ve Ay yeri ortasında kısa bir aralık için geliştirilmişti, yani takımın yolunu bulması için gerekli navigasyon sistemine sahip değildi. Grup evvel modülü elle denetim ederek Ay’ın etrafında bir cins döndü. Beş dakikalık bir motor yanması ile sürat sağladıktan sonra Güneş’i hizalama noktası olarak kullandılar ve sonunda meskene dönüş rotasını oluşturdular.
Apollo 13 konuta dönüyor:
Apollo 13 grubu tüm bu meselelerle boğuşurken Ay yörüngesinden kimi fotoğraflar çekmeyi de ihmal etmedi. Dünya rotasında ilerlerken takımın neredeyse hepsi hasta oldu. Zira iniş modülü 90 saatlik bir seyahat için uygun değildi ve modülün içi gerçek manada soğuktu. Bu sırada yer grubu hala uzaktan komuta modülünü tamir etmeye uğraşıyordu.
17 Nisan 1970 tarihinde Dünya hizalama noktası alınarak son bir rota oluşturuldu ve bu sırada takım, tamir edilmiş olan komuta modülüne geçti. Dünya atmosferine girmeden evvel iniş modülü, komuta modülünden ayrıldı. Saat 13.00’de Apollo 13 grubu Dünya atmosferine giriş yaptı.
Komuta modülü atmosfere girdikten sonra tam 4 dakikalık bir sessizlik oldu. Herkes komuta modülünün ısı kalkanlarında bir sorun olmasından kaygı ediyordu. Bu, mevt demek olurdu. Neyse ki sonunda Pasifik Okyanu üzerinde Apollo 13’ün paraşütleri görüldü ve 3 astronot vazifelerini yerine getirerek sağ salim meskene döndüler.
Apollo 13 neden başarısız bir muvaffakiyet?
Uzay seyahatlerine ve Ay seyahatlerine artık alışmış olsak bile bu çeşit vazifelerin her biri büyük risk taşımaktadır. 27 Ocak 1967 tarihinde Apollo 1 kapsülünde gerçekleşen yangın sonucunda Gus Grissom, Ed White ve Roger Bruce Chaffee isimli astronotların ölmesi, bu mevzunun ne kadar hassas olduğunu hepimize hatırlatmaktadır.
Apollo 13 vazifesi bu nedenle gerçek bir muvaffakiyettir. Evet, vazifenin asıl gayesi yerine getirilmedi, Ay’a iniş yapılmadı lakin NASA çok daha büyük bir vazifesi başarmış oldu. Uzay boşluğunda, Dünya’dan binlerce kilometre uzakta yaşanan bir kazada hiç kimse ölmeden sağ salim meskene dönmeyi başardı.
Apollo 13 misyonu gösterdi ki, geliştirilmiş olan uzay araçları hakikaten uzaktan denetim edilebiliyor. Birebir formda yetiştirilen astronotlar, bilim kurgu sinemalarını aratmayan bir uğraş ortaya koyabiliyor. Eminiz hiç kimse uzay boşluğunda, bir uzay aracının içinde ölmek istemez. Bu nedenle asıl misyonunda başarısız olsa da Apollo 13, gerçek bir muvaffakiyet olarak tarihe ismini yazdırmıştır.
Tarihe başarısız muvaffakiyet olarak geçen Apollo 13 misyonunun öyküsünü anlattık ve neden bu türlü adlandırıldığından bahsettik. Ay, artık eskisi kadar tanınan bir yer olmasa da bu cins yeni kahramanlık öykülerini yakın vakitte Mars seyahatlerinde yazmaya başlayacağız üzere görünüyor.
