Hiperhidrozis Aşırı Terleme Bozukluğu
Terleme: egzersiz esnasında, sıcak veya soğuk havalarda vucut sıcaklığını ayarlamak icin gerekli fizyolojik bir mekanizmadır Bunların dışında stres ve heyecan nedeniyle terlemede artma olabilir
İnsan vucudunda bulunan iki sinir sisteminden biri olan somatik (istemli) sinir sistemi bize ağrı, ısı ve dokunma gibi duyuları hissetmemizi ve vucudun farklı bolumlerinin hareketlerini sağlayan kaslarımızı kontrol etmemizi sağlar
Otonom (istemsiz) sinir sistemi ise solunum hızı, kalp atışı ve vucut ısısının ayarlanmasında onemli olan ter uretimi gibi bedensel fonksiyonların şuur dışı kontrol edilmesini sağlar Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sistem adı verilen iki bolumden oluşur
Sempatik sinir sistemi vucudun her yerinde ter salgılanmasını kontrol eden sistemdir Bu sistemin bazen hicbir nedene bağlı olmadan kendiliğinden cok yuksek seviyede calışması belirli bolgelerde aşırı terlemeye neden olur
Gunluk hayatı etkileyen aşırı terleme durumuna hiperhidrozis adı verilmektedir
Nedenleri
Hiperhidrozis insanların %1’inde gorulen bir rahatsızlıktır
Birkac ozel durum dışında aşırı terlemenin nedeni bilinmemektedir
Aşırı terleme genellikle adolesan (ergenlik) doneminde başlar ve hayat boyu surer
Gecici bir durum değildir, ancak aralıklı veya devamlı olabilir
Sinirlenme ve kaygı terlemeyi artırır
Hipertiroidi, psikiyatrik hastalıklar, menapoz ve şişmanlık, diyabet, bobrekustu bezi hastalıkları ve vucutta oluşan enfeksiyonlar kendini aşırı terleme ile gosterebilir
TEDAVİ ZAMANLAMASI
Aşırı terleme normalde sağlığa zarar vermeyen bir rahatsızlıktır
Ancak kişilerin sosyal yaşantısını, oğrenimini, iş hayatını, psikolojik durumunu etkiliyorsa tedavi edilmelidir
Nasıl hareket etmeliyim?
Aşırı terleme olan kişiler oncelikle Pratisyen Hekime başvurmalıdır
Pratisyen hekim aşırı terlemeye neden olabilecek sistemik hastalık duşunurse ilgili uzmana yonlendirmeli ve oncelikle bu hastalık tedavi edilmelidir
Anksiyete bozukluğu gibi psikiyatrik rahatsızlık varsa bu durum duzeltilmelidir
Aşırı terlemeye neden olabilecek bir hastalık yoksa hasta Dermatoloji Uzmanına yonlendirilmelidir Dermatoloji uzmanı hafif ve orta derecede şikayeti olan hastalara oncelikle terlemeyi onleyen pomad ve spreyler onerebilir
Bu tedaviden yarar gormeyen ve ileri derecede şikayeti olan hastalarda diğer tedavi yontemleri uygulanmalıdır
TEDAVİ YONTEMİ SECİMİ
Primer (bir nedene bağlı olmayan) aşırı terlemede uygulanan temel tedaviler:
İlac tedavileri
Terleme onleyici pomad ve losyonlar
İyontoforez
Botox enjeksiyonu
Cerrahi tedavi (sempatektomi)'dir
İlac Tedavileri
Terlemeyi etkileyen bircok ilac mevcuttur
Psikotrop (sedatif) ve antikolinerjik (atropin) gibi ilaclar bir sureliğine faydalı olabilirler Ancak bunların sedasyon, ağız kuruluğu, gorme bulanıklığı, uriner problemler ve hatta kalp krizi riskini artırma gibi yan etkileri bulunduğundan genellikle onerilmezler
Ozellikle strese bağlı aşırı terlemelerde sedatifler (sakinleştirici ilaclar) ve sinir sistemini etkileyen ilac tedavileri kullanılabilir
Psikoterapi genellikle bu durumda fazla yardımcı değildir
Terleme Onleyiciler
Terleme onleyici merhemler ve spreyler ilk onerilen basit tedavi şeklidir
En sık kullanılan Aluminum chloride’li ajanlardır
Ozellikle koltuk altı terlemelerinde ilk secilen ilaclardan biridir
El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta şiddetteki olgularda kullanılabilir
Sıkıştırma etkisi ile ter kanalının ağzını fiziksel olarak tıkar ve ter bezlerinden ter atılımını onler Tedavide ilac gece kuru deriye uygulanır ve 68 saat kadar burada kalır
Ertesi sabah tamamen yıkanarak temizlenir Once hergun, durum duzeldikce daha seyrek uygulanırTedavinin tekrarlanması gerekir Uygulamadan sonra kapama ile etki artırılabilir Erken donemde hastaların yarısında cilt irritasyonu gelişebilir
Cilt irritasyonu yapması ve cevabın gecikmesi nedeniyle uzun sureli tedaviler bıktırıcıdır
Terleme onleyici pomad ve losyon uygulama uyarıları !
Uygulama oncesinde:
Kullanımdan hemen once banyo yapmayın
Zedelenmiş ya da irritasyonlu deride kullanmayın
Uygulama esnasında:
Gozler ya da mukoza ile temas ettirmeyin
Uygulama sonrasında:
Koltuk altları 1224 saat kadar tıraş etmeyin
Tuy dokucu kullanılmayın
Giysilerle temas ettirmeyin
İYONOFOREZ TEDAVİSİ
Aşırı el ve ayak terlemesinde kullanılır
Eller veveya ayaklar icinde elektrolit solusyonu veya metal plaka bulunan kuvete konulur Solusyon veya plakadan insanı rahatsız etmeyen duşuk şiddette elektrik akımı verilir
Etki şekli elektrik akımının oluşturduğu iyonlarının ter kanallarını (basit olarak su musluğunu) belirli bir sure kapatılması olarak tanımlanabilir
Her seansın uygulama suresi 2030 dakika kadardır
Başlangıcta 3 gunde bir, sonra haftada bir tedavi yapılır
Durumun şiddetine bağlı olarak tedavi gerekebilir
47 haftalık bir tedaviden sonra terleme tamamen kesilebilir
Terleme tam olarak kesilemezse banyo icine ilac (Glycopyromium Bromide) eklendiğinde iyi sonuclar alınabilir
Tedavi sonrası terleme olmayan donem 212 hafta kadar devam eder
Bu nedenle tedavinin tekrarı gerekir
Zaman alıcı ve toplamda pahalı bir yontemdir
Uygulama ağrısız olup hafif iğne batması şeklinde duyum alınabilir
Emniyetli bir tedavi yontemidir Cihaz satın alındığı takdirde evde uygulanabilir
Gebelikte, kalp pili ve metal ortopedik implant olanlarda uygulanmaz
BOTULİNUM TOKSİN TEDAVİSİ (BOTOX)
Ozellikle koltuk altı terlemelerinde kullanılır El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir
Botox duşuk dozlarda enjekte edilerek yuz veya boyunda kırışıklıkları onlemek icin lokal kasların felc edilmesi icin kozmetik amacla veya kas spazmlarını cozmek icin kullanılan bir maddedir
Benzer etki nedeniyle terlemeye neden olan sempatik sinirleri felc ederek ter bezlerinden ter uretimini onlemek icin kullanılmaktadır
Uygulamada Botox olarak bilinen Botulinum Toksin’i terleme olan bolgede deri icine enjekte edilir ve sinir uclarında 612 hafta sure ile gecici blok yapar
Etkisi gecici (16 ay) olduğundan tedavinin tekrarı gerekir
Ayaktan uygulanabilir
Uygulama yaklaşık 30 dakika kadar surer
Lokal anestezik krem uygulandıktan sonra bolgeye enjeksiyonlar yapılır
Tedavinin etkisi birkac saat veya gun sonra ortaya cıkar
İlk uygulamadan sonra ikinci seans 23 hafta sonra yapılır ve tedaviye 6 ay aralıklarla devam edilir
Oldukca pahalı bir yontemdir
Tedaviden sonra enjeksiyon yerinde birkac gun devam eden ağrılar olabilir
Bazen yapılan enjeksiyon kaslara giden sinirleri de etkileyebilir ve kolda gecici guc kaybına neden olabilir
Botox’un bu ilaca karşı allerjisi olanlarda, gebelerde ve kas problemi olanlarda kullanılması uygun değildir Antibiyotikler veya kas gevşetici ilaclarla birlikte kullanılmamalıdır
CERRAHİ TEDAVİ
Endoskopik Torakal Sempatektomi
Ozellikle el ve koltuk altı terlemelerinde uygulanmaktadır
Kalıcı cozum sağlar
Cerrahi tedavinin esası aşırı calışarak fazla terlemeye neden olan sempatik sinirlerin kesilmesi veya cıkarılmasıdır Bazen sempatik zincir ve dalları klips ile sıkıştırılabilir veya koter ile yakılabilir
Bu sinirlerin terleme dışında fonksiyonu olmadığı icin; ameliyatın felc oluşturma, his kaybı, refleks azalması gibi etkileri olmaz
Koltuk altından acılan 1 cm kadar kucuk 12 delikten sokulan kamera ve kucuk aletlerle işlem gercekleştirilmektedir Diz artroskopisi veya laparoskopi gibi bir yontemdir
Hastaya genel anestezi verilir
İşlem suresi bir saatin altındadır
Ameliyatın etkisi hemen ortaya cıkar
Hasta uyandığında elleri kuru ve sıcaktır
Operasyon sonrası hasta 1224 saat kadar hastanede kalınır
Ameliyat sonrası cok az rahatsızlık verir
Deri kıvrımları icinde kaybolacak kadar cok kucuk bir iz bırakır
İyileşme bir veya birkac gun gibi kısa bir surede olur
Hastaların coğu 1 haftada normal calışma duzenlerine donerler
Ağır kalpakciğer hastalığı olan, plevral hastalık veya akciğer ameliyatı geciren, tedavi edilemeyen tiroid hastalığı olanlar cerrahi tedavi icin uygun değildir
Etkili, kalıcı, emniyetli ve cok az rahatsızlık veren bir tedavi yontemidir
Vucudun başka bolgelerinde (sırt, kalca) terlemenin artması (%2050) en sık gorulen yan etkidir Ancak hastaların cok azında (%2) onemli olur Nadir gorulen diğer bir yan etki de yemek esnasında terleme olmasıdır
Komplikasyonlar %1 civarında, cok az gorulur
Nadiren veya her cerrahi işlemde gorulebilen anestezik maddelere ve ilaclara karşı allerjik reaksiyonlar, kanama, enfeksiyon ve komşu organ yaralanması oluşabilir
Bazen goğus boşluğunda hava kalması (pnomotoraks) gelişebilir Ancak coğunda kendiliğinden kaybolur ve pek problem yaratmaz
Horner sendromu denilen (goz kapağında duşme, goz bebeğinde kuculme ve yuzde terleme azalması) komplikasyon; cok nadiren kalıcı olsada birkac ay icinde normale donebilir
Bu yontemle: el terlemesinde: %98, koltuk altı terlemesinde: %80 uzerinde, ayak terlemesi icin yapılmasa da ayak terlemesinde: %25 civarında başarılı sonuc alınmaktadır
Terleme: egzersiz esnasında, sıcak veya soğuk havalarda vucut sıcaklığını ayarlamak icin gerekli fizyolojik bir mekanizmadır Bunların dışında stres ve heyecan nedeniyle terlemede artma olabilir
İnsan vucudunda bulunan iki sinir sisteminden biri olan somatik (istemli) sinir sistemi bize ağrı, ısı ve dokunma gibi duyuları hissetmemizi ve vucudun farklı bolumlerinin hareketlerini sağlayan kaslarımızı kontrol etmemizi sağlar
Otonom (istemsiz) sinir sistemi ise solunum hızı, kalp atışı ve vucut ısısının ayarlanmasında onemli olan ter uretimi gibi bedensel fonksiyonların şuur dışı kontrol edilmesini sağlar Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sistem adı verilen iki bolumden oluşur
Sempatik sinir sistemi vucudun her yerinde ter salgılanmasını kontrol eden sistemdir Bu sistemin bazen hicbir nedene bağlı olmadan kendiliğinden cok yuksek seviyede calışması belirli bolgelerde aşırı terlemeye neden olur
Gunluk hayatı etkileyen aşırı terleme durumuna hiperhidrozis adı verilmektedir
Nedenleri
Hiperhidrozis insanların %1’inde gorulen bir rahatsızlıktır
Birkac ozel durum dışında aşırı terlemenin nedeni bilinmemektedir
Aşırı terleme genellikle adolesan (ergenlik) doneminde başlar ve hayat boyu surer
Gecici bir durum değildir, ancak aralıklı veya devamlı olabilir
Sinirlenme ve kaygı terlemeyi artırır
Hipertiroidi, psikiyatrik hastalıklar, menapoz ve şişmanlık, diyabet, bobrekustu bezi hastalıkları ve vucutta oluşan enfeksiyonlar kendini aşırı terleme ile gosterebilir
TEDAVİ ZAMANLAMASI
Aşırı terleme normalde sağlığa zarar vermeyen bir rahatsızlıktır
Ancak kişilerin sosyal yaşantısını, oğrenimini, iş hayatını, psikolojik durumunu etkiliyorsa tedavi edilmelidir
Nasıl hareket etmeliyim?
Aşırı terleme olan kişiler oncelikle Pratisyen Hekime başvurmalıdır
Pratisyen hekim aşırı terlemeye neden olabilecek sistemik hastalık duşunurse ilgili uzmana yonlendirmeli ve oncelikle bu hastalık tedavi edilmelidir
Anksiyete bozukluğu gibi psikiyatrik rahatsızlık varsa bu durum duzeltilmelidir
Aşırı terlemeye neden olabilecek bir hastalık yoksa hasta Dermatoloji Uzmanına yonlendirilmelidir Dermatoloji uzmanı hafif ve orta derecede şikayeti olan hastalara oncelikle terlemeyi onleyen pomad ve spreyler onerebilir
Bu tedaviden yarar gormeyen ve ileri derecede şikayeti olan hastalarda diğer tedavi yontemleri uygulanmalıdır
TEDAVİ YONTEMİ SECİMİ
Primer (bir nedene bağlı olmayan) aşırı terlemede uygulanan temel tedaviler:
İlac tedavileri
Terleme onleyici pomad ve losyonlar
İyontoforez
Botox enjeksiyonu
Cerrahi tedavi (sempatektomi)'dir
İlac Tedavileri
Terlemeyi etkileyen bircok ilac mevcuttur
Psikotrop (sedatif) ve antikolinerjik (atropin) gibi ilaclar bir sureliğine faydalı olabilirler Ancak bunların sedasyon, ağız kuruluğu, gorme bulanıklığı, uriner problemler ve hatta kalp krizi riskini artırma gibi yan etkileri bulunduğundan genellikle onerilmezler
Ozellikle strese bağlı aşırı terlemelerde sedatifler (sakinleştirici ilaclar) ve sinir sistemini etkileyen ilac tedavileri kullanılabilir
Psikoterapi genellikle bu durumda fazla yardımcı değildir
Terleme Onleyiciler
Terleme onleyici merhemler ve spreyler ilk onerilen basit tedavi şeklidir
En sık kullanılan Aluminum chloride’li ajanlardır
Ozellikle koltuk altı terlemelerinde ilk secilen ilaclardan biridir
El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta şiddetteki olgularda kullanılabilir
Sıkıştırma etkisi ile ter kanalının ağzını fiziksel olarak tıkar ve ter bezlerinden ter atılımını onler Tedavide ilac gece kuru deriye uygulanır ve 68 saat kadar burada kalır
Ertesi sabah tamamen yıkanarak temizlenir Once hergun, durum duzeldikce daha seyrek uygulanırTedavinin tekrarlanması gerekir Uygulamadan sonra kapama ile etki artırılabilir Erken donemde hastaların yarısında cilt irritasyonu gelişebilir
Cilt irritasyonu yapması ve cevabın gecikmesi nedeniyle uzun sureli tedaviler bıktırıcıdır
Terleme onleyici pomad ve losyon uygulama uyarıları !
Uygulama oncesinde:
Kullanımdan hemen once banyo yapmayın
Zedelenmiş ya da irritasyonlu deride kullanmayın
Uygulama esnasında:
Gozler ya da mukoza ile temas ettirmeyin
Uygulama sonrasında:
Koltuk altları 1224 saat kadar tıraş etmeyin
Tuy dokucu kullanılmayın
Giysilerle temas ettirmeyin
İYONOFOREZ TEDAVİSİ
Aşırı el ve ayak terlemesinde kullanılır
Eller veveya ayaklar icinde elektrolit solusyonu veya metal plaka bulunan kuvete konulur Solusyon veya plakadan insanı rahatsız etmeyen duşuk şiddette elektrik akımı verilir
Etki şekli elektrik akımının oluşturduğu iyonlarının ter kanallarını (basit olarak su musluğunu) belirli bir sure kapatılması olarak tanımlanabilir
Her seansın uygulama suresi 2030 dakika kadardır
Başlangıcta 3 gunde bir, sonra haftada bir tedavi yapılır
Durumun şiddetine bağlı olarak tedavi gerekebilir
47 haftalık bir tedaviden sonra terleme tamamen kesilebilir
Terleme tam olarak kesilemezse banyo icine ilac (Glycopyromium Bromide) eklendiğinde iyi sonuclar alınabilir
Tedavi sonrası terleme olmayan donem 212 hafta kadar devam eder
Bu nedenle tedavinin tekrarı gerekir
Zaman alıcı ve toplamda pahalı bir yontemdir
Uygulama ağrısız olup hafif iğne batması şeklinde duyum alınabilir
Emniyetli bir tedavi yontemidir Cihaz satın alındığı takdirde evde uygulanabilir
Gebelikte, kalp pili ve metal ortopedik implant olanlarda uygulanmaz
BOTULİNUM TOKSİN TEDAVİSİ (BOTOX)
Ozellikle koltuk altı terlemelerinde kullanılır El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir
Botox duşuk dozlarda enjekte edilerek yuz veya boyunda kırışıklıkları onlemek icin lokal kasların felc edilmesi icin kozmetik amacla veya kas spazmlarını cozmek icin kullanılan bir maddedir
Benzer etki nedeniyle terlemeye neden olan sempatik sinirleri felc ederek ter bezlerinden ter uretimini onlemek icin kullanılmaktadır
Uygulamada Botox olarak bilinen Botulinum Toksin’i terleme olan bolgede deri icine enjekte edilir ve sinir uclarında 612 hafta sure ile gecici blok yapar
Etkisi gecici (16 ay) olduğundan tedavinin tekrarı gerekir
Ayaktan uygulanabilir
Uygulama yaklaşık 30 dakika kadar surer
Lokal anestezik krem uygulandıktan sonra bolgeye enjeksiyonlar yapılır
Tedavinin etkisi birkac saat veya gun sonra ortaya cıkar
İlk uygulamadan sonra ikinci seans 23 hafta sonra yapılır ve tedaviye 6 ay aralıklarla devam edilir
Oldukca pahalı bir yontemdir
Tedaviden sonra enjeksiyon yerinde birkac gun devam eden ağrılar olabilir
Bazen yapılan enjeksiyon kaslara giden sinirleri de etkileyebilir ve kolda gecici guc kaybına neden olabilir
Botox’un bu ilaca karşı allerjisi olanlarda, gebelerde ve kas problemi olanlarda kullanılması uygun değildir Antibiyotikler veya kas gevşetici ilaclarla birlikte kullanılmamalıdır
CERRAHİ TEDAVİ
Endoskopik Torakal Sempatektomi
Ozellikle el ve koltuk altı terlemelerinde uygulanmaktadır
Kalıcı cozum sağlar
Cerrahi tedavinin esası aşırı calışarak fazla terlemeye neden olan sempatik sinirlerin kesilmesi veya cıkarılmasıdır Bazen sempatik zincir ve dalları klips ile sıkıştırılabilir veya koter ile yakılabilir
Bu sinirlerin terleme dışında fonksiyonu olmadığı icin; ameliyatın felc oluşturma, his kaybı, refleks azalması gibi etkileri olmaz
Koltuk altından acılan 1 cm kadar kucuk 12 delikten sokulan kamera ve kucuk aletlerle işlem gercekleştirilmektedir Diz artroskopisi veya laparoskopi gibi bir yontemdir
Hastaya genel anestezi verilir
İşlem suresi bir saatin altındadır
Ameliyatın etkisi hemen ortaya cıkar
Hasta uyandığında elleri kuru ve sıcaktır
Operasyon sonrası hasta 1224 saat kadar hastanede kalınır
Ameliyat sonrası cok az rahatsızlık verir
Deri kıvrımları icinde kaybolacak kadar cok kucuk bir iz bırakır
İyileşme bir veya birkac gun gibi kısa bir surede olur
Hastaların coğu 1 haftada normal calışma duzenlerine donerler
Ağır kalpakciğer hastalığı olan, plevral hastalık veya akciğer ameliyatı geciren, tedavi edilemeyen tiroid hastalığı olanlar cerrahi tedavi icin uygun değildir
Etkili, kalıcı, emniyetli ve cok az rahatsızlık veren bir tedavi yontemidir
Vucudun başka bolgelerinde (sırt, kalca) terlemenin artması (%2050) en sık gorulen yan etkidir Ancak hastaların cok azında (%2) onemli olur Nadir gorulen diğer bir yan etki de yemek esnasında terleme olmasıdır
Komplikasyonlar %1 civarında, cok az gorulur
Nadiren veya her cerrahi işlemde gorulebilen anestezik maddelere ve ilaclara karşı allerjik reaksiyonlar, kanama, enfeksiyon ve komşu organ yaralanması oluşabilir
Bazen goğus boşluğunda hava kalması (pnomotoraks) gelişebilir Ancak coğunda kendiliğinden kaybolur ve pek problem yaratmaz
Horner sendromu denilen (goz kapağında duşme, goz bebeğinde kuculme ve yuzde terleme azalması) komplikasyon; cok nadiren kalıcı olsada birkac ay icinde normale donebilir
Bu yontemle: el terlemesinde: %98, koltuk altı terlemesinde: %80 uzerinde, ayak terlemesi icin yapılmasa da ayak terlemesinde: %25 civarında başarılı sonuc alınmaktadır