Asperger Sendromu Nedir? Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Asperger Nedir?​

Asperger sendromu, önceleri tek başına bir sendrom olarak tanımlanmış olsa da günümüzde otizm spektrum bozuklukları grubuna dahil edilmiş bir gelişimsel bozukluktur. Fakat halen çoğu hekim tarafından Asperger sendromu teşhis olarak kullanılmaktadır, Diğer otizm spektrum bozukluğu türlerinden en önemli farkı ise Asperger’de entelektüel veya dil becerilerine ilişkin bir bozukluğun bulunmamasıdır.

Asperger sendromlu çocuk ve gençlerde görülen temel sorunlara örnek olarak sosyal anlamda başkaları ile ilişki ve iletişim kurmakta zorlanma, tekrarlayıcı katı davranış ve düşünce kalıpları oluşturma gibi durumlar verilebilir. Bu kişilerde okul ve iş performansı oldukça iyi olabilir, bu ortamlarda kişiler ile sorunsuz bir biçimde konuşabilir. Fakat mimikler, beden dili, mizah ve imalar gibi incelikli iletişim yollarını anlamakta zorlanır. Bir ilgi alanı veya belirli bir konu üzerinde saatlerce düşünmelerine ve konuşmalarına rağmen somut olarak çok küçük bir dizi etkinlik gerçekleştirebilirler. Öyleki bu ilgi alanları onlar için bir hobi veya zamanı verimli geçirme yolu olmak yerine takıntılı bir düşünce veya günlük yaşamı zorlaştıran bir saplantı haline dönüşebilir.

Vakaların çok büyük bir kısmında ilk belirtiler 5-9 yaşlar arasında ortaya çıkar ve teşhis bu aşamada konulur. Erkeklerde kızlara oranla daha yaygın görülen Asperger sendromu veya genel olarak otizm spektrum bozukluğunda kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Fakat erken teşhis ve müdahale, çocukta sosyal bağlantılar kurma potansiyelinin artması ve sağlıklı, üretken bir yaşam sürmesi olasılığını önemli ölçüde artırır.

Asperger Belirtileri Nelerdir?​

Asperger sendromunun belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterir. Ancak diğer otizmli bireylere göre belirli bir ilgi alanına odaklanma sorunu yaygınlık gösterir. Bu odaklanma çoğu zaman takıntılı bir hal alır. Takıntılı olunacak durum çok geniş bir tanıma sahip olabilir. Bir otobüsün geliş saati, herhangi bir çizgi film kahramanı, komşunun çocuğu, sevdiği bir arkadaşı veya ailenin bir bireyi takıntı durumu haline gelebilir. Bu ilgi durumu iletişim esnasında tek taraflı bir konuşma konusu olur. Aspergerli birey iletişim halinde çok farklı bir konudan bahsedilirken ilgi duyduğu konuyu karşısındaki anlatır. Anlatım esnasında konuşulan konu çoğu zaman umrunda değildir. Böyle zamanlarda karşıdaki kişinin konuyu değiştirme çabaları çoğunlukla başarısız olur. Zaten yapılan araştırmalar asperger sendromlu çocukların iletişimde ve sosyalleşmede sıkıntı çekmelerinin ana nedeninin bu durum olduğunu kanıtlamıştır.

Aspergerli bireyler karşılarındaki insanların yüz ifadelerini ve duygularını anlamakta güçlük çekerler. Bu nedenler karşılarındaki insanın gözlerinin içine bakmaktan kaçınırlar. Ayrıca konuşmaları çok monoton ve duygusuzdur. Buna sınırlı mimik de çoğu zaman eşlik eder. Anlattıkları şeyler ile yüz ifadeleri arasında farklılık vardır. Çoğu zaman seslerini ne zaman yükseltip ne zaman alçaltacaklarını ayarlamakta güçlük çekerler. Ayrıca yürüme veya koşma gibi temel motor becerilerde birtakım aksaklıklar olabilir. Bunun sebebi aspergerli çocuklarda koordinasyon sorunu olmasıdır. Koşma ve yürümenin yanı sıra bisiklete binme veya tırmanma gibi basit aktiviteleri yapamayabilirler. Her çocukta bütün belirtiler olmayacağı gibi bazı çocuklarda belirtilerin birçoğu da görülebilir.

Asperger Tanısı Nasıl Konulur?​

Asperger tanısı basit bir test ile belirlenebilecek durumlardan değildir. Bir çocuğun asperger sendromuna sahip olup olmadığının anlaşılabilmesi için birtakım testlerin bir arada yapılması gerekir. Aileler çocuklarında bir sorun olduğunu çoğu zaman akranları ile kıyaslama sonucunda anlarlar. Çünkü gelişimsel süreçte gecikmeler mevcuttur ve bunlar yaş ilerledikçe bariz bir şekilde ortaya çıkar.

Eğer okul çağına kadar bu durum saptanamamış ise çocuğun öğretmeni gelişimsel sorunlara dikkat çekebilir ve aileyi bilgilendirebilir. Bu durumların hepsi doktora bildirilmelidir. Gelişimsel sorunların başlıcaları,

• Dil gelişimi,
• Sosyal etkileşim sorunu,
• Konuşurken yüz ifadesinde farklılıklar,
• Başkalarıyla olan etkileşimde sıkıntılar ve zorluklar,
• Değişime karşı olumsuz ya da farklı tutumlar,
• Motor kas becerilerinde sorunlar,
• Koordinasyon problemleri olarak öne çıkar.

Bu semptomların birçoğu aslında kimi zaman yanlış değerlendirilir. Asperger sendromuna sahip birçok çocuğa çoğu zaman hiperaktivite veya dikkat eksikliği tanısı konur. Ancak semptomların bir arada değerlendirilmesi ve doğru tanı konulmasında muayene eden doktorun yetkinliği çok önemlidir. Aksi takdirde yanlış teşhis konulması yaygın görülen bir durumdur. Tüm semptomlar doğru şekilde değerlendirildiği takdirde asperger tanısı koyulması mümkün olur. Böylece bu duruma uygun şekilde tedavi süreci başlatılır.

Asperger Tedavi Yöntemleri​

Asperger tedavi yöntemleri maalesef oldukça kısıtlıdır hatta belirli bir tedavi yöntemi yoktur denilebilir. Çocuğun potansiyeline ulaşmasına yardımcı olabilecek ve semptomları azaltacak birtakım yöntemler mevcuttur. Bu yöntemler semptomlardan yola çıkılarak uygulanır. Asperger sendromlu çocuğun geliştirilmesi gereken becerilerine odaklanılarak o yönlerinin tedavi edilmesi amaçlanır.

Tabii ki tedavi amacıyla kullanılan birtakım ilaçlar da mevcuttur. Aspergerli bireylerde sinirli olma durumu yaygın görülür. Bunun tedavisi amacıyla siniri azaltmak için birtakım ilaçlar reçete edilir. Hiperaktivite de aspergerli çocuklarda görülebilen semptomlar arasındadır. Bunun da önüne geçilebilmesi amacıyla guanfasin veya olanzapin etken maddeli ilaçlara başvurulabilir. Yine uyku sorununun önüne geçilebilmesi amacıyla uyku ilaçları da reçete edilebilir. Tüm ilaçlar semptomlara göre reçete edileceği için kesinlikle reçete edilmeyen ilaçların kullanılmaması gerekir.

Esas tedavi yöntemleri sosyal, iletişim ve duygusal beceriler üzerinde uygulanır. Bu becerilerin tedavisi hususunda ilaç tedavisi mümkün değildir. Ancak sosyal becerilerin geliştirilebilmesi amacıyla sosyal beceri eğitimleri uygulanır. Konuşma zorluklarının aşılabilmesi için konuşma ve dil terapileri gerekir. Koordinasyon eksiklikleri ile motor kas sisteminin geliştirilmesi amacıyla fizik tedavi uygulanması gerekebilir. Asperger sendromlu çocuğun zihinsel gelişimi açısından bilişsel davranışçı terapilere ihtiyaç vardır. Bu eğitimlerin tamamının uzmanlar tarafından sağlanması mümkün olmayabilir. Bu nedenle ailelerin de birtakım terapilerle birlikte çocuklarına nasıl davranacaklarını öğrenmeleri gerekir. Çünkü en etkili eğitim ve tedavi aile ile birlikte yürütüldüğünde gerçekleşir. Ayrıca aileler de bu süreçte çok fazla yıpranırlar ve psikolojik olarak zorlu bir durumda kalırlar. Bunun önüne geçilebilmesi amacıyla ailelerin de psikolojik destek almaları gerekebilir.

Teşhisin erken yaşlarda yapılması sağlıklı bir birey yetiştirmek için oldukça önemlidir. Çünkü ailesinden ve uzmanlardan gerekli tedaviyi alan aspergerli birey normal bir şekilde hayatını sürdürmeyi öğrenebilir. Böylece ilerleyen yaşlarında bağımsız olarak yaşayabilir. Bunun için erken teşhis ve etkili tedavi oldukça önemlidir.

Siz de çocuğunuzda Asperger sendromu veya otizm spektrum bozukluklarına ilişkin belirtiler gözlemliyorsanız bir hekime danışarak çocuğunuzun muayeneden geçmesini sağlayabilirsiniz. Herhangi bir psikiyatrik veya nörolojik bozukluk teşhisi alması halinde erken teşhis ve tedavi süreci ile çocuğunuzun sağlıklı bir yetişkinlik dönemine adım atmasını sağlayabilirsiniz.