Kan şekerini belirleyen nedir ?
Bir oğunu takiben kana gecen glikoz miktarı ile bu şekerin kandan uzaklaştırılma hızı arasındaki denge kan şekeri duzeyini belirler Glikozu kandan uzaklaştıran en etkili mekanizma pankreastan salgılanan insulin hormonunun ozellikle kas ve yağ dokusuna fazla glikozu sokmasıdır Diyette kan şekerini belirleyen en onemli komponent elbette karbonhidratlar (şekerler)ıdır Ancak yağlar da glikoz emilimini yavaşlatarak etki ederler Proteinler de insulin salgısını artırarak glikozun kandan uzaklaştırılmasına yardım ederler
Diyetteki karbonhidratların hem miktarı hem de tipi kan şekerini etkiler Boylece belirli gıdaların icerdikleri karbonhidrat miktarı ve tipine gore kan şekerine etkileri farklıdır Son donemlerde gıdaların kan şekerine etkilerine gore glisemik indekslerinden bahsedilmektedir
Glisemik indeks tuketilen bir gıda urununun icindeki karbonhidratlarının kan şekeri uzerine olan etkisinin bir olcusudur Bazı gıdalar kan şekerini hızla yukseltirken, diğerleri daha masum bir yukselmeye neden olurlar
Bilimsel olarak bu indeks yenilen bir oğunden iki saat sonra kan şekerinin duzeyi ile ilişkilidir Referans değer beyaz un veya glikozun kendisidir Orneğin, 100 gram beyaz un kaynaklı glikoz yendiğinde iki saat sonra olculen kan şekeri %100 kabul edilir İcinde 100 gram farklı turde karbonhidrat olan bir oğun yendiğinde kan şekerini bu kritere gore ne kadar değiştirdiği gozlenir Eğer orneğin %20 daha az yukseltiyorsa o oğunun ya da gıdanın glisemik indeksi %80ıdir Yani kan şekerini beyaz un veya glikozun kendisinden daha az (%20) yukseltiyordur Bu nedenle temel olarak gerek diyabetli bireylerin gerekse sağlıklı yaşamak isteyenlerin glisemik indeksi duşuk gıdalar yolu ile karbonhidrat almaya dikkat etmeleri yararlı olacaktır
Aklınıza gelebilecek bir soru şu olabilir; madem kan şekeri yuksekliği cok zararlı, o zaman diyetten tum karbonhidratı cıkaralım ya da Atkinson doğru mu soyluyor? Bu sorunun tek ve kesin yanıtı hayırıdır Cunku kan şekeri son derece onemlidir ve vucudun olmazsa olmazıdır Zararlı olan onun yuksekliğidir Vucudumuzdaki bir trilyon sinir hucresi, 25 trilyon kırmızı kan hucresi ve diğer bazı hucreler (ureme hucreleri, bazı bobrek hucreleri vs) enerji uretmek ve yaşamak icin kan şekerine muhtactırlar Bu nedenle kan şekerimiz duştuğunde sinir hucrelerimiz iyi calışamaz ve kişi bayılır
Vucudumuzda kan şekerini duşurmek icin tek hormon varken (insulin) duşen kan şekerini yukseltmek icin ise en az dort hormona gorev verilmiştir (glukagon, bobrek ustu bezi hormonları adrenalin ve glikokortikoidler ve buyume hormonu) Bu nedenle kişinin gunluk enerji gereksiniminin ortalama %4565ıi mutlaka karbonhidrat kaynaklı olmalıdır ve kan şekeri asla normalin altına duşurulmemelidir
Bir oğunu takiben kana gecen glikoz miktarı ile bu şekerin kandan uzaklaştırılma hızı arasındaki denge kan şekeri duzeyini belirler Glikozu kandan uzaklaştıran en etkili mekanizma pankreastan salgılanan insulin hormonunun ozellikle kas ve yağ dokusuna fazla glikozu sokmasıdır Diyette kan şekerini belirleyen en onemli komponent elbette karbonhidratlar (şekerler)ıdır Ancak yağlar da glikoz emilimini yavaşlatarak etki ederler Proteinler de insulin salgısını artırarak glikozun kandan uzaklaştırılmasına yardım ederler
Diyetteki karbonhidratların hem miktarı hem de tipi kan şekerini etkiler Boylece belirli gıdaların icerdikleri karbonhidrat miktarı ve tipine gore kan şekerine etkileri farklıdır Son donemlerde gıdaların kan şekerine etkilerine gore glisemik indekslerinden bahsedilmektedir
Glisemik indeks tuketilen bir gıda urununun icindeki karbonhidratlarının kan şekeri uzerine olan etkisinin bir olcusudur Bazı gıdalar kan şekerini hızla yukseltirken, diğerleri daha masum bir yukselmeye neden olurlar
Bilimsel olarak bu indeks yenilen bir oğunden iki saat sonra kan şekerinin duzeyi ile ilişkilidir Referans değer beyaz un veya glikozun kendisidir Orneğin, 100 gram beyaz un kaynaklı glikoz yendiğinde iki saat sonra olculen kan şekeri %100 kabul edilir İcinde 100 gram farklı turde karbonhidrat olan bir oğun yendiğinde kan şekerini bu kritere gore ne kadar değiştirdiği gozlenir Eğer orneğin %20 daha az yukseltiyorsa o oğunun ya da gıdanın glisemik indeksi %80ıdir Yani kan şekerini beyaz un veya glikozun kendisinden daha az (%20) yukseltiyordur Bu nedenle temel olarak gerek diyabetli bireylerin gerekse sağlıklı yaşamak isteyenlerin glisemik indeksi duşuk gıdalar yolu ile karbonhidrat almaya dikkat etmeleri yararlı olacaktır
Aklınıza gelebilecek bir soru şu olabilir; madem kan şekeri yuksekliği cok zararlı, o zaman diyetten tum karbonhidratı cıkaralım ya da Atkinson doğru mu soyluyor? Bu sorunun tek ve kesin yanıtı hayırıdır Cunku kan şekeri son derece onemlidir ve vucudun olmazsa olmazıdır Zararlı olan onun yuksekliğidir Vucudumuzdaki bir trilyon sinir hucresi, 25 trilyon kırmızı kan hucresi ve diğer bazı hucreler (ureme hucreleri, bazı bobrek hucreleri vs) enerji uretmek ve yaşamak icin kan şekerine muhtactırlar Bu nedenle kan şekerimiz duştuğunde sinir hucrelerimiz iyi calışamaz ve kişi bayılır
Vucudumuzda kan şekerini duşurmek icin tek hormon varken (insulin) duşen kan şekerini yukseltmek icin ise en az dort hormona gorev verilmiştir (glukagon, bobrek ustu bezi hormonları adrenalin ve glikokortikoidler ve buyume hormonu) Bu nedenle kişinin gunluk enerji gereksiniminin ortalama %4565ıi mutlaka karbonhidrat kaynaklı olmalıdır ve kan şekeri asla normalin altına duşurulmemelidir