Atatürkün eğitim alanındaki çalışmaları
Atatürk'ün eğitim politikası diğer devlet politikalarından farklıydı O tarihlerde ülkeler kendi eğitim politikalarını yani eğitim felsefelerini oluştururken mensubu oldukları unsurları eğitim sisteminin içine koyuyorlardı Mesela faşist İtalya kendi eğitim politikasını kendi devlet yapısına tarafından şekillendiriyordu Aynı şekilde bütüncül devletlerde eğitim politikalarını oluştururken din faktörünü esas başlıca olarak almışlardır Yani bütün eğitim politikalarını tek bir unsur üstüne yapı ediyorlardı Bunun örneğini Osmanlı İmparatorluğunda görmekteyiz Atatürk tüm bunları görmüş ve eğitimin felsefi manada monist yani tekçi olmamasının gerektiğini belirterek yeni Türk eğitiminin temelini atarken eğitimin aniden pozitif unsuru kapsamasına özen göstermiş ve Türk eğitim felsefesinin temeline bilimi, akılı ve fenni koymuştur
Atatürkçü düşünce sistemi eğitimde yaşamda en gerçek yol göstericinin bilim olduğunu alır
Atatürk eğitim için yön belirlerken Osmanlıdan devraldığı mirası göz önünde bulundurmuştur Yeni eğitim sisteminin bu miras üzerine kurulamayacağını mükemmel biliyordu ve yapmış olduğu devrimlerle eğitime yön vermiştir Çünkü Osmanlı imparatorluğunun eğitim sistemi geleneksel dediğimiz totaliter bir biçimdeydi Son zamanlarda yenileşme hareketlerinin etkisiyle de eğitim alanında yenilikler olmuştur Yeni okulların kurulması ile beraber geleneksel eğitim ile yenilikçi okullar beraber eğitim vermeye başlamış oysa buda eğitimde ikiliklerin olmasına sebep olmuştur Osmanlı imparatorluğundaki eğitim sisteminin aksayan bir diğer yanı da eğitimde karma sistemin olmaması idi yani erkekler okuma yazma öğrenirken kızlara bu adalet pek fazla verilmemekteydi Osmanlı imparatorluğu yıkılırken hakkın %90 ı okuma yazma bilmiyordu
Atatürk eğitim politikasını oluştururken zihin ve bilimi başlıca almıştır Bunu yaparken de batılılaşmayı hedef olarak görmüştür Başlıca niyet ise muasır medeniyetler seviyesine çıkmaktır
Maarifimizin böyle kötü koşullar içinde bulunduğu bir sırada Yunanlılarla harp devam etmekte Sakarya da savunma hazırlıkları sürdürülmektedir Maarifin Ulusal Çaba dek manâlı olduğunu belirten Mustafa Kemal Paşa 15 Temmuz 1921 de Ankara da Maarif Kongresi nin toplanmasını istedi ve kongrede yaptığı konuşmada; Bizi yaşatmak istemeyenlere karşı, yaşamak hakkımızı müdafaa etmek üzere toplanan TBMM burada, Ankara da kuruldu Bugün Ankara Millî Türkiye nin Millî Maarifini kuracak kongrenin açılmasına da sahne olmakla yeniden şereflenecektir Şimdiye dek peşine düşüp takip edilen talim ve tahsil ve edep usullerinin milletimizi tarihi tedenniyatında (gerilemesinde) en mühim bir âmil olduğu kanaatindeyim Onun için bir millî nezaket programından bahsederken, eski devrin hurafatından ve evsafı fıtriyemize (milli bünyemize) hiçte münasebeti olmayan tanıdık olmayan fikirlerden, şarktan ve garptan gelebilen bilcümle tesirlerden uzakta, seciyei milliye ve tarihiyemizle mütenasip bir kültür kastediyorum Çünkü millî dehamızın bütünüyle gelişmesi böyle bir kültür ile tedarik olunabilir
Bu görüşü ile Atatürk geleneksel eğitimin yenilenen Türk toplumunun ihtiyaçlarını gidermekte eksik kaldığını belirtmiştir
Atatürk milli eğitimin yaygınlaşması için; eğitime ve öğretmenlere çok işin düştüğünü belirterek 24 Mart 1923 günü Kütahya lisesinde yaptığı konuşmada şunları söylemiştir: Toplumumuzu gerçeğe ve mutluluğa eriştirmek için iki orduya lüzum vardır Biri, vatanın hayatını kurtaran asker ordusu, diğeri ulusun geleceğini yoğuran irfan ordusu
Eğitimin temel görevinin devletin varlığını devam etmek olduğunu bilen Atatürk, 27 Ekim 1922 günü yaptığı konuşmada “çocuklarımıza ve gençlerimize vereceğimiz öğrenimin sınırı ne olursa olsun onlara temel olarak şunları öğreteceğiz: 1) Ulusuna 2) Türkiye devletine 3) Türkiye büyük halk meclisine düşman olanlarla savaşma gereği
Büyük eğitimci ve devlet adamı olan Atatürk ün eğitim ve eğitimciye verdiği önemden sonradan Türk eğitim modelinin geliştirilmesinde dikkate alınması gereken temel ilkeler vardır Bu ilkeler incelendiğinde görülecektir fakat Atatürk ün eğitimle ilgili us ve görüşleri bu günden daha moderndir Eğitimde bize yol belirten ilkeler şunlardır:
1 Eğitimimiz ulusal olmalıdır
2 Eğitimimiz bilimsel olmalıdır
3 Eğitimimiz uygulamalı olmalıdır
4 Eğitimimiz karma olmalıdır
5 Eğitimimiz laik olmalıdır
Ast bu ilkeler günümüzde uygulananım derecesi nedir o tartışılır Ancak Türk eğitim sistemimizin daha ileri olması için bu ilkelerin uygulanması gerektiği söylenebilir
Atatürk ün eğitim felsefesini inceledikten sonradan günümüzde eğitim cumhuriyetten sonra değişimlere uğramıştır Cumhuriyetten daha sonra gelen hükümetler defalarca kendi zihniyetlerine yerinde eğitim politikalarını oluşturmuştur Bu da Türkiye cumhuriyetinde bir eğitim karmaşasına sebep olmuştur Yani her gelen ya bir şey almış veya bir şey koymuştur Türk eğitim felsefesinin yukarıda saydığımız eğitim ilkelerine yerinde olması gerektiğine inanıyorum çünkü bu ilkeler bizi muasır medeniyetler seviyesine çıkaracaktır Oysa günümüzde yeni hükümet AKP hükümeti birazda olsa eğitimin kalitesini artmak için bir şeyler yapmaya çalışmaktadır oysa bunlar tatmin edici değildir Son dönemlerde eğitime ayrılan bütçenin savunma bütçesinden artı olması gibi bir dilekçe manâlı ve olumlu bir uygulamadır Son dönem Osmanlı imparatorluğunda olduğu gibi hala kızların okullu olmaması gibi bir dilekçe az da olsa kırsal kesim dediğimiz bölgelerde hala devam etmektedir Bunu geçmek için devletin haydi kızlar okula kampanyası dikkate şayan bir uygulamadır üstelik devletin halen uygulamakta olduğu eğitime %100 takviye kampanyası da eğitim için fazla önemli bir uygulamadır Bu konuda biz halk müziği, kültürlü, ve emekçi, memur, vb herkese düşen görevlerin olduğunun daima bilincinde olmamız gerektiğine inanmaktayım Onun için; devletimizin eğitim için yaptıklarını sonuna kadar desteklemeliyiz ve elimizden gelen her şeyi ortaya koymalıyız Çünkü; çocuklar bizim çocuklarımız, okullar bizim okullarımız, kısacası devlet bizim devletimizdir Bilhassa ülkemizde hala devam etmekte olan kızların okula gönderilmemesi gibi çağdışı uygulamaların önüne geçmek için her zaman beraber el ele vererek çalışmalıyız
Eğitim ve Kültür Alanındaki Devrimler: Dejenere kurumlardan biri olan medreseler kapatılmış, öğretim birleştirilmiş(tevhidi tedrisat kanunu), yeni Türk harfleri kabul edilmiş, yüksek öğretimler kurumları düzenlenmiştir Atatürk Osmanlıdaki eğitim sistemini toplumun ihtiyaçlarına cevap veremeyeceği görüşündedir bu nedenle çağdaş eğitim sisteminin oluşturulmasına karar vermiştir Bu konuda Arap alfabesinin kaldırılması ile eğitimde modernleşme hareketleri sürat kazanmıştır *
Atatürk'ün eğitim politikası diğer devlet politikalarından farklıydı O tarihlerde ülkeler kendi eğitim politikalarını yani eğitim felsefelerini oluştururken mensubu oldukları unsurları eğitim sisteminin içine koyuyorlardı Mesela faşist İtalya kendi eğitim politikasını kendi devlet yapısına tarafından şekillendiriyordu Aynı şekilde bütüncül devletlerde eğitim politikalarını oluştururken din faktörünü esas başlıca olarak almışlardır Yani bütün eğitim politikalarını tek bir unsur üstüne yapı ediyorlardı Bunun örneğini Osmanlı İmparatorluğunda görmekteyiz Atatürk tüm bunları görmüş ve eğitimin felsefi manada monist yani tekçi olmamasının gerektiğini belirterek yeni Türk eğitiminin temelini atarken eğitimin aniden pozitif unsuru kapsamasına özen göstermiş ve Türk eğitim felsefesinin temeline bilimi, akılı ve fenni koymuştur
Atatürkçü düşünce sistemi eğitimde yaşamda en gerçek yol göstericinin bilim olduğunu alır
Atatürk eğitim için yön belirlerken Osmanlıdan devraldığı mirası göz önünde bulundurmuştur Yeni eğitim sisteminin bu miras üzerine kurulamayacağını mükemmel biliyordu ve yapmış olduğu devrimlerle eğitime yön vermiştir Çünkü Osmanlı imparatorluğunun eğitim sistemi geleneksel dediğimiz totaliter bir biçimdeydi Son zamanlarda yenileşme hareketlerinin etkisiyle de eğitim alanında yenilikler olmuştur Yeni okulların kurulması ile beraber geleneksel eğitim ile yenilikçi okullar beraber eğitim vermeye başlamış oysa buda eğitimde ikiliklerin olmasına sebep olmuştur Osmanlı imparatorluğundaki eğitim sisteminin aksayan bir diğer yanı da eğitimde karma sistemin olmaması idi yani erkekler okuma yazma öğrenirken kızlara bu adalet pek fazla verilmemekteydi Osmanlı imparatorluğu yıkılırken hakkın %90 ı okuma yazma bilmiyordu
Atatürk eğitim politikasını oluştururken zihin ve bilimi başlıca almıştır Bunu yaparken de batılılaşmayı hedef olarak görmüştür Başlıca niyet ise muasır medeniyetler seviyesine çıkmaktır
Maarifimizin böyle kötü koşullar içinde bulunduğu bir sırada Yunanlılarla harp devam etmekte Sakarya da savunma hazırlıkları sürdürülmektedir Maarifin Ulusal Çaba dek manâlı olduğunu belirten Mustafa Kemal Paşa 15 Temmuz 1921 de Ankara da Maarif Kongresi nin toplanmasını istedi ve kongrede yaptığı konuşmada; Bizi yaşatmak istemeyenlere karşı, yaşamak hakkımızı müdafaa etmek üzere toplanan TBMM burada, Ankara da kuruldu Bugün Ankara Millî Türkiye nin Millî Maarifini kuracak kongrenin açılmasına da sahne olmakla yeniden şereflenecektir Şimdiye dek peşine düşüp takip edilen talim ve tahsil ve edep usullerinin milletimizi tarihi tedenniyatında (gerilemesinde) en mühim bir âmil olduğu kanaatindeyim Onun için bir millî nezaket programından bahsederken, eski devrin hurafatından ve evsafı fıtriyemize (milli bünyemize) hiçte münasebeti olmayan tanıdık olmayan fikirlerden, şarktan ve garptan gelebilen bilcümle tesirlerden uzakta, seciyei milliye ve tarihiyemizle mütenasip bir kültür kastediyorum Çünkü millî dehamızın bütünüyle gelişmesi böyle bir kültür ile tedarik olunabilir
Bu görüşü ile Atatürk geleneksel eğitimin yenilenen Türk toplumunun ihtiyaçlarını gidermekte eksik kaldığını belirtmiştir
Atatürk milli eğitimin yaygınlaşması için; eğitime ve öğretmenlere çok işin düştüğünü belirterek 24 Mart 1923 günü Kütahya lisesinde yaptığı konuşmada şunları söylemiştir: Toplumumuzu gerçeğe ve mutluluğa eriştirmek için iki orduya lüzum vardır Biri, vatanın hayatını kurtaran asker ordusu, diğeri ulusun geleceğini yoğuran irfan ordusu
Eğitimin temel görevinin devletin varlığını devam etmek olduğunu bilen Atatürk, 27 Ekim 1922 günü yaptığı konuşmada “çocuklarımıza ve gençlerimize vereceğimiz öğrenimin sınırı ne olursa olsun onlara temel olarak şunları öğreteceğiz: 1) Ulusuna 2) Türkiye devletine 3) Türkiye büyük halk meclisine düşman olanlarla savaşma gereği
Büyük eğitimci ve devlet adamı olan Atatürk ün eğitim ve eğitimciye verdiği önemden sonradan Türk eğitim modelinin geliştirilmesinde dikkate alınması gereken temel ilkeler vardır Bu ilkeler incelendiğinde görülecektir fakat Atatürk ün eğitimle ilgili us ve görüşleri bu günden daha moderndir Eğitimde bize yol belirten ilkeler şunlardır:
1 Eğitimimiz ulusal olmalıdır
2 Eğitimimiz bilimsel olmalıdır
3 Eğitimimiz uygulamalı olmalıdır
4 Eğitimimiz karma olmalıdır
5 Eğitimimiz laik olmalıdır
Ast bu ilkeler günümüzde uygulananım derecesi nedir o tartışılır Ancak Türk eğitim sistemimizin daha ileri olması için bu ilkelerin uygulanması gerektiği söylenebilir
Atatürk ün eğitim felsefesini inceledikten sonradan günümüzde eğitim cumhuriyetten sonra değişimlere uğramıştır Cumhuriyetten daha sonra gelen hükümetler defalarca kendi zihniyetlerine yerinde eğitim politikalarını oluşturmuştur Bu da Türkiye cumhuriyetinde bir eğitim karmaşasına sebep olmuştur Yani her gelen ya bir şey almış veya bir şey koymuştur Türk eğitim felsefesinin yukarıda saydığımız eğitim ilkelerine yerinde olması gerektiğine inanıyorum çünkü bu ilkeler bizi muasır medeniyetler seviyesine çıkaracaktır Oysa günümüzde yeni hükümet AKP hükümeti birazda olsa eğitimin kalitesini artmak için bir şeyler yapmaya çalışmaktadır oysa bunlar tatmin edici değildir Son dönemlerde eğitime ayrılan bütçenin savunma bütçesinden artı olması gibi bir dilekçe manâlı ve olumlu bir uygulamadır Son dönem Osmanlı imparatorluğunda olduğu gibi hala kızların okullu olmaması gibi bir dilekçe az da olsa kırsal kesim dediğimiz bölgelerde hala devam etmektedir Bunu geçmek için devletin haydi kızlar okula kampanyası dikkate şayan bir uygulamadır üstelik devletin halen uygulamakta olduğu eğitime %100 takviye kampanyası da eğitim için fazla önemli bir uygulamadır Bu konuda biz halk müziği, kültürlü, ve emekçi, memur, vb herkese düşen görevlerin olduğunun daima bilincinde olmamız gerektiğine inanmaktayım Onun için; devletimizin eğitim için yaptıklarını sonuna kadar desteklemeliyiz ve elimizden gelen her şeyi ortaya koymalıyız Çünkü; çocuklar bizim çocuklarımız, okullar bizim okullarımız, kısacası devlet bizim devletimizdir Bilhassa ülkemizde hala devam etmekte olan kızların okula gönderilmemesi gibi çağdışı uygulamaların önüne geçmek için her zaman beraber el ele vererek çalışmalıyız
Eğitim ve Kültür Alanındaki Devrimler: Dejenere kurumlardan biri olan medreseler kapatılmış, öğretim birleştirilmiş(tevhidi tedrisat kanunu), yeni Türk harfleri kabul edilmiş, yüksek öğretimler kurumları düzenlenmiştir Atatürk Osmanlıdaki eğitim sistemini toplumun ihtiyaçlarına cevap veremeyeceği görüşündedir bu nedenle çağdaş eğitim sisteminin oluşturulmasına karar vermiştir Bu konuda Arap alfabesinin kaldırılması ile eğitimde modernleşme hareketleri sürat kazanmıştır *