Minik Mustafa, Haziran 1887'de başladığı ilk öğrenimine bir zaman annesinin arzusuna uyarak Hafız Mehmet Efendi'nin mahalle mektebinde devam etti; ama çok geçmeden babasının isteği ile Selanik'te çağdaş eğitim yapan Şemsi Efendi Mektebi'ne geçti ve ilkokulu burada bitirdi Şemsi Efendi, yeni öğrencisinin yeteneklerini ve zekâsını takdir ettiğinden, minik Mustafa'nın kendi okulunda bulunmasından son derece memnundu
Minik Mustafa, bu okulda okurken babası öldü Ali Rıza Efendi'nin ölümü üzerine, Zübeyde Hanım üç çocuğu ile bir süre Selânik yakınlarındaki Lankaza'da bulunan Rapla çiftliğinde subaşılık yapan kardeşi Hüseyin Efendi'nin yanında yerleşti Çiftlik hayatı nedeniyle ufak Mustafa'nın öğrenimi ister istemez bir süre aksamıştı Fakat, fazla geçmeden Selanik'e dönerek halasının yanında, bıraktığı yerden öğrenimine devam etti
ATATÜRK'ÜN BIRINCIL ÖĞRETMENİ
ŞEMSİ EFENDİ
Küçük Mustafa, Şemsi Efendi İlkokulundan sonradan bir vakit Selanik Mülkiye Rüştiyesi'ne devam etti ise de Kaymak Hafız adlı Arapça öğretmeninin kendisine hileli yere sopa ile vurması üzerine bu okuldan ayrıldı ve 1894 yılının TemmuzAğustos aylarında kendi kararı ile Askerî Rüştiye'ye başvuru ederek öğrenimine burada devam etti Yazları, dayısı Hüseyin Efendi'nin yanında gider, okul zamanına dek çiftlikte kalırdı Mustafa, bu okulu fiilen sevmişti Arkadaşları aralarında zekâsı ve üstün yetenekleri ile kısa zamanda kendisini gösterdi ve öğretmenlerinin sevgisini kazandı; öğretmenleri adeta kendisine bir arkadaş muamelesi yapma gereğini hissetmişlerdi
Bu okulda matematik öğretmenliği yapan Yüzbaşı Mustafa Efendi, genç öğrencisinin yetenekleri ve zekâsı aleyhinde sınıftaki diğer Mustafa'larla aralarındaki farkı belirtmek üzere öğrencisinin adının sonuna Kemalismini ilâve etti Bundan Böyle genç öğrenci Mustafa Kemal olmuştu
BUGÜNKÜ MANASTIR
Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesini bitirdikten sonradan 13 Mart 1896'da Manastır Askerî İdadisine girdi Burada Ömer Naci ile arkadaşlık etti İlerde meşhur bir konuşmacı olarak tanınacak olan bu kişi, Mustafa Kemal'in hitabet ve edebiyat sevgisinde etkili rol oynadı Yakın arkadaşlarından biri olacak Ali Fethi (Okyar) de bu okulda öğrenci idi Genç Mustafa Kemal, askerî öğreniminin yanı sıra yabancı dil öğrenimini de ihmalkârlık etmiyor; yazları izinli olarak Selânik'e döndüğü süre Fransızca dersleri alıyordu
Manastır İdadisi
Genç Mustafa Kemal, Manastır Askerî İdadisini de başarı ile bitirerek 13 Mart 1899 tarihinde İstanbul'da Harp Okulu'na girdi 3 senelik başarılı bir Harbiye öğreniminden sonra 10 Şubat 1902'de bu okulu Teğmen rütbesiyle bitirdi ve öğrenimine Harp Akademisinde devam etti1903 yılında Üsteğmen olmuştu11 Ocak 1905 tarihinde de Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle Harp Akademisinden mezun oldu
Harbiye Mektebi Pangaltı İSTANBUL
Harp Okulunda ve Harp Akademisinde de zekâsı, yetenekleri ve üstün kişiliği ile kendisini arkadaşlarına ve hocalarına tanıtmış, onların doğru sevgi ve saygısını kazanmıştı Askerlik derslerine büyük ilgisi yanında matematiğe, edebiyata ve güzel söz söylemeye karşı da merakı ve eğilimi vardı Harbiye'de ve Harp Akademisi'nde, memleket ve halk davaları ile ilgilenmesi, düşüncelerini yiğitçe ifadeden çekinmemesi nedeniyle aydınlatılmış ve inkılâpçı bir subay olarak tanınmıştı Görev istibdat idaresi idi ve bu davranışları aleyhine olabilirdi; ama çevresince sahiden çok sevilişi, düşüncelerinde samimî oluşu, onun herhangi bir tertibe kurban gitmesini önlemişti bununla beraber Harp Akademisi'nden mezuniyetini izleyen günlerde istibdat ve padişahlık rejimi aleyhindeki düşünceleri ve durumu, değişkenlik çekerek birkaç ay İstanbul'da tutsak kaldı; daha sonra bir nevi sürgün olarak vazife ile 5 Şubat 1905 tarihinde Suriye bölgesine, Şam'a atandı *